MECHANIZMY OBRONNE CZŁOWIEKA

 

 

Mechanizmy obronne człowieka - to nieświadome, nawykowe sposoby radzenia sobie z długotrwałymi konfliktami i frustracjami w celu zmniejszenia lęku i poczucia winy, wzmocnienia samoakceptacji.

Pełnią w pewnym zakresie funkcję przystosowawczą, ale mogą też stawać się czynnikami uniemożliwiającymi przystosowanie, gdyż powodują działanie w zniekształconej rzeczywistości.

Podstawowe rodzaje mechanizmów obronnych stanowią:

• -         represja - wyparcie, mechanizm obronny człowieka polegający na usuwaniu ze świadomości impulsów budzących lęk lub poczucie winy, np. wrogość do własnego dziecka

• -         racjonalizacja - mechanizm obronny człowieka polegający na uzasadnieniu argumentami rozumowymi, racjonalnymi i logicznymi, pozornie wiarygodnymi, własnych czynów i postaw, których rzeczywiste przyczyny tkwią w motywach i emocjach skrywanych przed samym sobą, nierzadko spychanych do sfery podświadomości

• -         projekcja - mechanizm obronny polegający na rzutowaniu własnych pragnień, skłonności i uczuć na świat zewnętrzny i przypisywaniu innym własnych motywów działania, myśli, postaw, tendencji itp. Najczęściej jest wyrazem zachowań obronnych pozwalających, np. przez posądzenie kogoś o wrogie zamiary wobec siebie, zredukować lęk wynikający z własnych skłonności do agresji. Ponadto lękiem usprawiedliwia się własne nieprzyjazne działania skierowane przeciwko drugiej osobie lub grupie osób

• -         supresja - stłumienie, mechanizm obronny człowieka polegający na odkładaniu na później działań, myśli, uczuć przez zamierzone utrzymywanie ich poza świadomością

• -         dysocjacja - rozszczepienie aktywności, mechanizm obronny polegający na tym, że myśl, uczucia i działania funkcjonują niezależnie od siebie, nie wiążą się ze sobą, np. wykonywanie czynności przymusowych, takich jak: bezustanne mycie rąk, mruganie i inne. Krańcowym objawem dysocjacji jest izolacja, która ma miejsce wówczas, gdy ktoś np. opowiada o swoich bardzo przykrych przeżyciach bez śladu emocji

• -         fantazjowanie - mechanizm obronny występujący najwcześniej w rozwoju człowieka, np. dziecko odrzucane przez matkę wyobraża sobie każdą dorosłą kobietę, która jest w stosunku do niego bardzo przyjazna, kochająca, jako matkę.

 

Sposobem obrony przed frustracją jest wytwarzanie specyficznych działań i zachowań np. uległości, samochwalstwa, dążenia do niezależność. Mogą one utrwalać się jako stałe cechy charakteru.

 

 

 

 

Bibliografia:

Popularna Encyklopedia Powszechna. Wydawnictwo FOGA