SPÓŁKA JAWNA

Jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, nie będąc inną spółką handlową. Spółka jawna w systemie prawa handlowego jest podstawowym typem spółki handlowej. Spółka jawna jako spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej. K.s.h. przyznaje jej pewien zakres podmiotowości, który umożliwia funkcjonowanie w obrocie. Spółka jawna nie posiada organów. Każdy z jej wspólników ma prawo i obowiązek osobistego prowadzenia spraw spółki, każdy również uprawniony jest do jej reprezentowania. Spółka jawna posiada własny majątek, który stanowi mienie wniesione przez wspólników jako wkłady oraz składniki majątkowe nabywane przez spółkę w czasie jej funkcjonowania. Na etapie tworzenia spółki wniesienie wkładów jest obowiązkiem wspólników. K.s.h. przewiduje, iż za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania odpowiada sama spółka swoim majątkiem solidarnie ze wszystkimi wspólnikami, którzy ponoszą odpowiedzialność bez ograniczeń ze swoich majątków osobistych.

Ten system odpowiedzialności łagodzi jedynie wprowadzona zasada tzw. subsydiarności odpowiedzialności wspólników. Zasada ta oznacza, iż wierzyciel spółki może skierować egzekucję do majątków odrębnych wspólników dopiero, gdy egzekucja wobec samej spółki okaże się bezskuteczna.

W zakresie zobowiązań podatkowych wspólnicy podlegają odrębnemu opodatkowaniu - podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Spółka jawna nie powinna wiązać zbyt wielu wspólników, a stosunkowo słabe mechanizmy rozstrzygania sporów wewnątrz spółki, preferują współdziałanie osób powiązanych więzami osobistymi, które zapewnią zaufanie i bezkonfliktowe funkcjonowanie spółki. Po drugie, z uwagi na brak wymogów odnośnie wysokości minimalnego kapitału spółki, jest ona korzystna dla osób dysponujących ograniczonymi środkami finansowymi, a przewidywana działalność nie może być obciążona nadmiernym ryzykiem gospodarczym.

Utworzenie spółki jawnej wymaga zawarcia umowy założycielskiej (wymóg zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności). Forma aktu notarialnego jest tutaj, co do zasady, zbędna. Wymóg taki istnieje jednak w przypadku gdyby wkładem do spółki któregoś ze wspólników była nieruchomość - wówczas kodeks cywilny nakłada wymóg zachowania formy aktu notarialnego. Podobne zaostrzenie wymogu istnieje, gdy wkładem do spółki ma być przedsiębiorstwo, rozumiane jako zorganizowany zespół praw i rzeczy (art. 55¹ k.c.). Dla ważnego zawarcia umowy spółki jawnej wymagana jest wówczas forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym.

K.s.h. nakłada obowiązek zamieszczenia w treści firmy spółki jawnej nazwiska lub firmy, co najmniej jednego wspólnika. Zaznaczyć tutaj należy, iż wspólnikiem spółki jawnej może być także inna spółka. Obligatoryjnym dodatkiem jest zapis wskazujący na rodzaj spółki, tj. „spółka jawna” lub „sp. j.”

Forma spółki jawnej wyłączona jest dla prowadzenia przedsiębiorstw takich jak np. banki, giełdy papierów wartościowych, przedsiębiorstwa maklerskie, firmy ubezpieczeniowe.

Wkładami wspólników, przekazywanymi na rzecz spółki mogą być pieniądze w oznaczonej kwocie, własność rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe inne niż własność. Rzeczy, których własność wspólnik przekazuje na rzecz spółki, muszą być w umowie zindywidualizowane, a ich wartość oznaczona.

Wpis do rejestru nie jest w przypadku spółki jawnej formalnym warunkiem jej powstania. Jednakże zgodnie z regulacją prawa działalności gospodarczej dopiero wpis do rejestru umożliwia spółce podjęcie działalności.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Spółka komandytowa jest spółką osobową i jako taka pozbawiona jest osobowości prawnej. Jej cechą charakterystyczną jest występowanie obok siebie dwóch kategorii wspólników: komplementariuszy i komandytariuszy. Ze względów formalnych zaznaczyć należy, iż dla istnienia omawianej formy spółki wymagane jest, aby w składzie wspólników znajdowało się, co najmniej po jednym przedstawicielu każdej z kategorii.

Komplementariusz funkcjonuje tak jak wspólnik spółki jawnej zarówno w zakresie uprawnień, jak i obowiązków. W szczególności dotyczy to jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki, którą ponosi solidarnie z samą spółką i pozostałymi wspólnikami osobiście, tj. z własnego majątku, bez ograniczeń.

Komandytariusz to wspólnik o statusie zbliżonym do pozycji wspólników spółek kapitałowych. Jest on tzw. inwestorem pasywnym, czyli osobą uczestniczącą w przedsięwzięciu wyłącznie majątkowo. Jego udział w spółce opiera się na wniesionym wkładzie, a jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki ograniczona jest do określonej w umowie kwoty, tzw. sumy komandytowej. Jeżeli suma ta odpowiada wartości wkładu wniesionego do spółki przez komandytariusza, jest on praktycznie wolny od odpowiedzialności.

Jako inwestorzy aktywni, spółkę komandytową reprezentują komplementariusze. Przysługuje im także prawo oraz obowiązek prowadzenia spraw spółki. Komandytariusz może reprezentować spółkę wyłącznie jako pełnomocnik. Nie przysługuje mu także prawo prowadzenia spraw spółki. Posiada natomiast pewne uprawnienia kontrolne, zarówno bieżące, jak i okresowe.

Akceptacji komandytariuszy wymagają przede wszystkim, podejmowane przez komplementariuszy, czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, tj. związane ze znacznym zaangażowaniem finansowym w stosunku do wartości majątku spółki. W zakresie zobowiązań podatkowych wspólnicy spółki komandytowej podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Spółka komandytowa przeznaczona jest w szczególności dla realizacji przedsięwzięć, gdzie wymagane jest połączenie działań gospodarczych dwóch grup podmiotów:

• Inwestorów aktywnych, posiadających umiejętności, czas i pomysł na realizację danego zadania gospodarczego, niedysponujących jednak niezbędnym kapitałem oraz

• Inwestorów pasywnych, czyli osób posiadających kapitał i zainteresowanych korzystnym jego ulokowaniem, bez bezpośredniego angażowania się w prowadzenie działalności gospodarczej.

Utworzenie spółki komandytowej wymaga zawarcia umowy założycielskiej pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego. Firma spółki komandytowej powinna zawierać wskazanie nazwiska (lub firmy), co najmniej jednego komplementariusza oraz dodatek wskazujący na rodzaj spółki o treści: „spółka komandytowa” lub skrót „sp. k.”. K.s.h. formułuje wyraźny zakaz umieszczenia w firmie omawianej spółki nazwiska lub firmy któregokolwiek z komandytariuszy, pod rygorem objęcia go osobistą odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Przedmiotem wkładu do spółki komandytowej może być zarówno gotówka, jak i wkład niepieniężny, czyli aport. Dotyczy to obydwu kategorii wspólników, z tym, że wkład w postaci zobowiązania do wykonania pracy lub usługi na rzecz spółki nie może stanowić pokrycia sumy komandytowej przez komandytariusza. Wkład taki dozwolony jest jedynie jako dodatkowy, wnoszony w uzupełnieniu właściwego wkładu majątkowego. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką „hybrydową”, stanowiącą formę pośrednią między typowymi spółkami osobowymi, konkretnie komandytową, a kapitałowymi, w szczególności akcyjną. Jest to spółka osobowa, nieposiadająca osobowości prawnej. K.s.h. wyposaża ją jedynie w atrybut pewnej podmiotowości prawnej, umożliwiający jej występowanie w obrocie pod własną firmą. Do istoty omawianej spółki należy zasada funkcjonowania w jej ramach dwóch kategorii wspólników: komplementariuszy oraz akcjonariuszy. Ze względów formalnych wymaganym jest reprezentowanie każdej z grup, przez co najmniej jednego wspólnika. Komplementariusz jest wspólnikiem ponoszącym nieograniczoną, osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki, którą oczywiście ponosi solidarnie z samą spółką. Akcjonariusz zaś odpowiada, tak jak wspólnik spółki kapitałowej, tj. wyłącznie do wartości wkładów wniesionych na akcje.

Akcjonariusze są wspólnikami „słabszymi”. Ich uprawnienia sprowadzają się w zasadzie do udziału w walnym zgromadzeniu i radzie nadzorczej, o ile organ taki jest powołany, pozbawieni są szeroko rozumianego prawa zarządzania spółką, czyli prowadzenia jej spraw i reprezentacji w stosunkach zewnętrznych. Uprawnienia takie pozostają w wyłącznej kompetencji, komplementariuszy, którzy tworzą rodzaj zarządu, skupiając w swoich rękach prawo do reprezentacji i prowadzenia spraw spółki.

Status akcjonariusza, jako wspólnika spółki handlowej, oparty jest na emitowanych przez spółkę papierach wartościowych. Spółka komandytowo-akcyjna posiada prawo emisji akcji, uregulowane, poprzez odesłanie, w sposób identyczny jak w spółce akcyjnej. Uprawnienie to umożliwia pozyskiwanie kapitału od inwestorów przez emisję akcji we własnym imieniu, tak jak spółka kapitałowa.

Spółka komandytowo-akcyjna stanowi atrakcyjną formę prowadzenia działalności dla przedsiębiorstw rodzinnych, funkcjonujących dotychczas w formie spółki cywilnej, bądź spółki jawnej. Podmioty takie uzyskują możliwość doinwestowania, bez obawy o utratę kontroli nad spółką, przez dotychczasowych wspólników - komplementariuszy, którzy zarządzają przedsiębiorstwem.

W zakresie zobowiązań podatkowych wspólnicy spółki komandytowo-akcyjnej podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Umowa założycielska spółki komandytowo-akcyjnej (statut) winna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Umowa taka powinna być podpisana przez założycieli, którymi muszą być, co najmniej wszyscy komplementariusze.

Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwisko (lub firmę), co najmniej jednego z komplementariuszy oraz obowiązkowy dodatek wskazujący na rodzaj spółki, wyrażony pełnym terminem, lub skrótem „S.K.A.”. (wyraźny zakaz umieszczenia w firmie omawianej spółki nazwiska lub firmy któregokolwiek z akcjonariuszy, pod rygorem objęcia go osobistą odpowiedzialnością za zobowiązania spółki).

Przedmiot działania spółki komandytowo-akcyjnej określa się ogólnie, jako prowadzenie dowolnego przedsiębiorstwa. Brak jest tym samym ograniczeń w stosowaniu tej formy prawnej dla prowadzenia działalności gospodarczej, z wyjątkiem oczywiście regulacji szczególnych, które mogą wymuszać prowadzenie przedsiębiorstwa w innej formie (np. banków, przedsiębiorstw maklerskich, giełd papierów wartościowych itd., dla których przepisy szczególne wymagają zastosowania formy spółki akcyjnej). Wkłady wspólników mogą być wnoszone w gotówce, bądź w formie niepieniężnej. Minimalny kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej k.s.h. określa na 50000 zł. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do KRS. Rada nadzorcza może być powołana przez statut lub uchwałę wspólników, z zastrzeżeniem, iż w spółkach, w których liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób, jest on obligatoryjny..

SPÓŁKA PARTNERSKA

Spółka partnerska jest spółką osobową (główny nacisk w zakresie zarówno struktury, organizacji, jak i sposobu szeroko rozumianego zarządzania spoczywa i koncentruje się na osobach wspólników). Spółka partnerska, jak każda spółka osobowa, nie posiada osobowości prawnej, co oznacza, iż nie jest ona jako odrębny podmiot pełnoprawnym uczestnikiem obrotu gospodarczego. Ustawa nadała jej pewne uprawnienia samodzielnej podmiotowości, jednak w najistotniejszych kwestiach, do jakich niewątpliwie należy odpowiedzialność za zobowiązania spółki, podmiotami są jej wspólnicy.

Wspólnikami spółki partnerskiej, zwanymi partnerami, mogą być wyłącznie osoby fizyczne i to tylko wykonujące jeden z wolnych zawodów (wymienionych w art. 88 ustawy K.s.h.).

Są to następujące zawody:

1. z branży medycznej: lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarz, aptekarz, pielęgniarka i położna,

2. z branży finansowo-ekonomicznej: księgowy, biegły rewident, doradca podatkowy, broker ubezpieczeniowy i rzeczoznawca majątkowy,

3. z branży prawniczej: adwokat, radca prawny i notariusz,

4. i inne jak: architekt, rzecznik patentowy i tłumacz przysięgły, inżynier budowlany.

Partnerzy muszą posiadać w chwili przystąpienia do spółki wymagane i pełne uprawnienia do wykonywania danego zawodu. Zasada ta, wyklucza z grona potencjalnych partnerów stażystów, praktykantów, aplikantów itp. osoby starające się dopiero o uzyskanie prawa do wykonywania wolnego zawodu. Uprawnienia do wykonywania wymienionych zawodów odpowiadają oczywiście wymogom zawartym w ustawach „branżowych”. Spółka partnerska może zostać zawiązana w celu wykonywania także więcej niż jednego wolnego zawodu, przy braku odmiennego brzmienia innych ustaw. Wykonywanie wolnego zawodu wiąże się zawsze z pewnym zakresem zaufania, jakim potencjalny klient obdarza osobę wykonującą taki zawód. Działalność opiera się tutaj na indywidualnych predyspozycjach osoby świadczącej. Taka indywidualizacja w doborze i oczekiwaniach, co do rezultatu działania przedstawiciela wolnego zawodu, powoduje powstanie po jego stronie szczególnej, osobistej odpowiedzialności za szeroko rozumianą „jakość” świadczonej usługi. Charakterystycznym wyróżnikiem tej odpowiedzialności jest często jej niematerialny lub trudny do materialnego oszacowania wymiar, oceniany często z perspektywy zasad etyki zawodowej, formułowanych przez samorządy zawodowe, grupujące przedstawicieli poszczególnych wolnych zawodów. Partner nie odpowiada swoim majątkiem osobistym za zobowiązania związane z działalnością pozostałych wspólników oraz osoby podległe tym wspólnikom. Regulacja taka ogranicza jego odpowiedzialność w zakresie wykonywania wolnego zawodu wyłącznie do własnych „błędów w sztuce” oraz, traktowanych jak jego własne, błędów osób, którymi się posługuje. Ponadto wszyscy partnerzy odpowiadają osobiście i solidarnie za zobowiązania spółki niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu (np. koszty zakupu, utrzymania, czy remontu lokalu, gdzie wykonywana jest działalność przez wspólników). Możliwym jest rozszerzenie odpowiedzialności wszystkich lub niektórych partnerów do całości zobowiązań, kwestia ta pozostawiona została do rozstrzygnięcia w treści umowy spółki.

W zakresie reprezentacji, czyli występowania w imieniu spółki wobec osób trzecich, K.s.h., co do zasady nadaje takie uprawnienie każdemu ze wspólników samodzielnie. Prowadzenie spraw spółki, przez które to pojęcie rozumie się bieżące zarządzanie spółką, kodeks określa jako prawo i jednocześnie obowiązek każdego z partnerów. Również i tutaj możliwa jest modyfikacja w kierunku powierzenia prowadzenia spraw spółki wyłącznie jednemu lub niektórym ze wspólników.

Szczególnym rozwiązaniem, jak dla spółki osobowej, jest możliwość powierzenia reprezentacji i prowadzenia spraw spółki zarządowi.

Powołanie takiego organu, dopuszczalne jedynie stosownym postanowieniem umowy spółki, może okazać się koniecznym w przypadku, gdy spółka liczy dużą liczbę partnerów.

Pozostawienie zarządzania spółką wszystkim wspólnikom mogłoby doprowadzić do paraliżu funkcjonowania spółki partnerskiej. Spółka partnerska, jako spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej. Podatnikami podatku dochodowego są, więc poszczególni wspólnicy.

Podstawowym wymogiem warunkującym możliwość utworzenia spółki partnerskiej jest element podmiotowy, czyli kwalifikacje przyszłych wspólników do wykonywania jednego z wymienionych wolnych zawodów.

Pierwszym krokiem prowadzącym do utworzenia spółki partnerskiej jest sporządzenie umowy spółki w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Firma spółki partnerskiej obligatoryjnie musi zawierać nazwiska partnerów, a co najmniej nazwisko jednego z nich oraz dodatkowe oznaczenie „i partner” lub „i partnerzy”, albo „spółka partnerska”. K.s.h. dopuszcza tutaj także użycie skrótu „sp. p.”. Ponadto obowiązkowym elementem firmy spółki partnerskiej jest oznaczenie rodzaju wolnego zawodu, który będzie wykonywany w jej ramach.

Zgodnie z regulacją k.s.h. spółka ta powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru. Zapis taki oznacza, że samo podpisanie umowy spółki w wymaganej formie nie powoduje jeszcze utworzenia nowego podmiotu. Do wniosku należy dołączyć odpis umowy spółki oraz dokumenty potwierdzające uprawnienia wszystkich partnerów do wykonywania wolnego zawodu zgodnie z brzmieniem umowy spółki.

SPÓŁKA Z O.O.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową. Funkcjonuje w obrocie prawnym jako odrębny od wspólników podmiot wyposażony w osobowość prawną. Istotą tej formy prawnej jest przede wszystkim połączenie kapitałów, a nie osób (jak w przypadku spółek osobowych). Odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi sama spółka - swoim majątkiem.

Odpowiedzialność wspólników ograniczona jest, zatem do wysokości wniesionych przez siebie wkładów. Za zobowiązania przewyższające wartość wkładu, wspólnik nie ponosi odpowiedzialności. Tym samym majątki osobiste udziałowców nie są narażone na uszczerbek spowodowany słabą kondycją spółki. Cechą charakterystyczną spółki z o.o. jako spółki kapitałowej jest także oderwanie wspólników od bezpośredniego zarządzania spółką. Funkcję tę sprawuje specjalnie powołany organ - zarząd. Wspólnicy spółki z o.o. zachowują jedynie pewne uprawnienia kontrolne, chociaż funkcje te mogą także sprawować organy kontroli, jak rada nadzorcza i komisja rewizyjna.

Zalety i wady spółki z o.o.:

• Rozbudowana organizacja pozwalająca zarządzać nawet największymi przedsiębiorstwami.

• Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

• Ograniczenie odpowiedzialności akcjonariuszy (w spółce akcyjnej właściwie jej wyłączenie).

• Zmniejszenie osobistego wpływu na działanie firmy (w spółce akcyjnej - w pewnych okolicznościach w ogóle wyłączenie wpływu akcjonariusza na działanie spółki).

• Kosztowna i skomplikowana organizacja.

• Umowa spółki z o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (znacznie zwiększa koszty).

Pod względem majątkowym spółka z o.o. oparta jest na kapitale zakładowym, tworzonym z wkładów wnoszonych przez założycieli. W zamian za wkłady osoby te uzyskują udziały w kapitale zakładowym. W odróżnieniu od spółki akcyjnej udziały nigdy nie stają się papierami wartościowymi. Wspólnicy pokrywają je wpłatami gotówkowymi, bądź wnosząc wkłady niepieniężne, czyli aporty. Co do zasady, udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są zbywalne przy zachowaniu obligatoryjnej formy pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie. Uprawnienie to może jednak zostać ograniczone w stosunku do wspólników, co stanowi wyraz występowania w spółce z o.o. wyraźnych elementów osobowych.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona i funkcjonować jako spółka jednoosobowa. Stan taki dopuszczalny jest zarówno wtórnie, tj., gdy w trakcie działania spółki cały kapitał znajdzie się w rękach jednego podmiotu, jak i pierwotnie, czyli na etapie tworzenia spółki. Przepisy kodeksu czynią tutaj tylko jedno zastrzeżenie, zgodnie z którym w roli jednoosobowego założyciela nie może występować inna jednoosobowa spółka z o.o. Decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się to z pewnymi dodatkowymi rygorami formalnymi, obcymi wspólnikom spółek osobowych. Do najistotniejszych należą obowiązki związane z zakończeniem roku obrotowego. Należy do nich w szczególności wymóg zwołania tzw. zwyczajnego zgromadzenia wspólników, którego celem jest zatwierdzenie sprawozdań z działalności spółki w ciągu roku. Dokumenty te, w określonej formie, obowiązany jest przygotować zarząd spółki. Omawiane zgromadzenie dokonuje rozliczenia rezultatu finansowego spółki, podejmując decyzje w przedmiocie podziału osiągniętego zysku lub pokrycia straty. Wreszcie udziela (lub nie) pokwitowania zarządowi, wyrażając tym samym akceptację dla „dokonań” tego organu w ciągu minionego roku. Spółka z o.o. jest osobą prawną - aktualny jest tutaj problem „podwójnego opodatkowania”. Sama spółka, jako osoba prawna podlega obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Niezależnie od tego dochody wspólników podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, bądź podatkiem dochodowych od osób prawnych, jeżeli wspólnikiem spółki z o.o. jest osoba prawna, np. inna spółka kapitałowa.

Forma spółki z o.o. przewidziana jest dla realizacji dużych przedsięwzięć gospodarczych wymagających utworzenia stabilnej struktury, posiadającej osobowość prawną oraz władze, przez raczej niewielką liczbę podmiotów, zainteresowanych zachowaniem pewnych elementów spółek osobowych, co wyłącza typowo kapitałową, spółkę akcyjną - prawo do osobistej kontroli wspólników nad działalnością spółki, możliwości wyłączenia wspólnika, czy ograniczenia zbywalności udziałów itp., których to elementów pozbawiona jest regulacja spółki akcyjnej.

Umowa spółki z o.o. winna być pod rygorem nieważności sporządzona w formie aktu notarialnego.

Firma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością winna zawierać obowiązkowy dodatek wskazujący na rodzaj spółki zarówno w formie pełnego określenia, jak i któregoś z powszechnie stosowanych skrótów: „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.

Przedmiot działalności spółki z o.o. jest w zasadzie dowolny. Aktualnymi są oczywiście ustawowe ograniczenia zastosowania tej formy, co dotyczy w szczególności prowadzenia banków, giełd papierów wartościowych, przedsiębiorstw maklerskich, czy firm ubezpieczeniowych.
Wysokość kapitału zakładowego k.s.h. określa, na co najmniej 5000 złotych. Umowa spółki może wprowadzić dwojaką strukturę udziałów. Pierwszy model zakłada, iż każdy wspólnik może mieć wyłącznie jeden udział. Udziały poszczególnych wspólników mogą mieć wówczas różną wartość, odzwierciedlając pozycję danego wspólnika. Drugi system zakłada podział kapitału zakładowego na wiele udziałów o równej wartości nominalnej, co wiąże się z uprawnieniem do posiadania przez każdego ze wspólników dowolnej ilości udziałów. Kwestia ta pozostawiona jest wyłącznej dyspozycji wspólników w treści umowy.

Minimalna wartość nominalna udziału w spółce z o.o. wynosi 50 zł. Umowa winna określać wartość udziału, przyjętą przez wspólników wraz ze wskazaniem liczby i wartości udziałów objętych przez imiennie oznaczonych wspólników.

Z chwilą zawarcia umowy spółki, powstaje tzw. spółka w organizacji. Jest to forma przejściowa, funkcjonująca do czasu rejestracji spółki właściwej.

Do ostatecznego powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością k.s.h. wymaga spełnienia następujących warunków:

1. Zawarcia umowy spółki,

2. Wniesienia przez wspólników całości wkładów na pokrycie kapitału zakładowego,

3. Powołania zarządu oraz organów kontroli, o ile jest kodeks lub umowa tak stanowi,

4. Wpisu do rejestru.

Podmiotem uprawnionym do dokonania zgłoszenia spółki do rejestru jest zarząd - w całości. Zgłoszenie powinno obejmować informacje zawarte w umowie spółki, uzupełnione w zasadzie jedynie o dane członków powołanych organów. Zgłoszenie spółki do rejestru powinno nastąpić nie później niż w ciągu 6 miesięcy od daty zawarcia umowy spółki. Uchybienie temu terminowi powoduje rozwiązanie umowy spółki z mocy prawa.

SPÓŁKA AKCYJNA

Spółka akcyjna jest klasyczną spółką kapitałową. Jej regulacja prawna koncentruje się na pojęciu kapitału zakładowego przy jednoczesnym pominięciu, w zasadzie, elementów osobowych. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej zostaje wyodrębniony prawnie już na etapie sporządzenia statutu spółki. Stanowi wartość, co do zasady stałą, która to właściwość gwarantuje stabilne funkcjonowanie spółki w obrocie. Zmiany wysokości kapitału mogą być dokonywane wyłącznie w drodze procedur, określonych w k.s.h. Osoby wspólników spółki akcyjnej, czyli akcjonariuszy odgrywają w strukturze spółki rolę drugoplanową. Atrybuty osobiste wspólnika nie mają znaczenia dla samej spółki, ponieważ udział w spółce, wyrażony w dokumencie akcji odzwierciedla zawsze tę samą część kapitału zakładowego, bez względu na to, kto w danej chwili jest akcjonariuszem. Konsekwencją tej specyfiki jest przyznanie akcjonariuszowi prawa do nieograniczonego rozporządzania akcjami (z zastrzeżeniem akcji imiennych i możliwości czasowego ograniczenia zbywalności), ponadto pozbawienia spółki możliwości wyłączenia akcjonariusza ze spółki, itp. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Minimalną wysokość kapitału k.s.h. określa na 100000 zł, a wartość nominalna jednej akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Akcja jest papierem wartościowym. Akcje inkorporują prawa wspólnika, zarówno majątkowe - np. udział w zysku (dywidenda), jak i niemajątkowe, do których należy np. prawo głosowania na walnym zgromadzeniu. K.s.h. przewiduje szereg rodzajów akcji, jakie może emitować spółka akcyjna. Należą do nich: akcje imienne - zawierające w swej treści wskazanie osoby akcjonariusza oraz akcje na okaziciela, nieposiadające takiego oznaczenia; akcje uprzywilejowane - nadające akcjonariuszowi szczególne uprawnienia w zakresie np. „siły” głosu, czy wysokości dywidendy oraz, przeciwstawiane im, akcje zwykłe; akcje gotówkowe i aportowe - różnicowane ze względu na charakter wkładu wnoszonego przez akcjonariusza obejmującego daną akcję.

Spółka akcyjna posiada osobowość prawną i własny majątek. Rodzi to oczywiste konsekwencje w zakresie ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez samą spółkę. Odpowiedzialność akcjonariuszy jest ograniczona, do wartości wkładu wnoszonego do spółki w zamian za akcje. Konsekwencje przedstawionego wyżej charakteru spółki akcyjnej determinują także sposób zarządzania i nadzoru. Funkcje te realizowane są w sposób zinstytucjonalizowany, tj. przez powołane w tym celu obligatoryjne organy. Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja na zewnątrz sprawowana jest przez organ typu menedżerskiego, jakim jest zarząd. Nadzór nad spółką sprawuje rada nadzorcza. Bezpośrednia ingerencja akcjonariusza w zarządzanie lub kontrolę nad spółką, jest wyłączona. Obligatoryjnym organem spółki akcyjnej jest także walne zgromadzenie akcjonariuszy. W strukturze tej uczestniczą wszyscy akcjonariusze, w związku z czym stanowi ona najwyższą władzę w spółce, uprawnioną do podejmowania najważniejszych decyzji w zakresie spraw spółki. Spółka akcyjna może być utworzona i funkcjonować jako spółka jednoosobowa. Stan taki dopuszczalny jest zarówno wtórnie, tj., gdy w trakcie działania spółki cały kapitał znajdzie się w rękach jednego podmiotu, jak i pierwotnie, czyli na etapie tworzenia spółki. W roli jednoosobowego założyciela spółki akcyjnej nie może występować jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki akcyjnej wiąże się z pewnymi dodatkowymi rygorami formalnymi, które nie występują w przypadku spółek osobowych. Należy do nich w szczególności wymóg zwołania tzw. zwyczajnego zgromadzenia akcjonariuszy, którego celem jest zatwierdzenie sprawozdań z działalności spółki w ciągu roku. Dokumenty te, w określonej formie, obowiązany jest przygotować zarząd spółki. Omawiane zgromadzenie dokonuje rozliczenia rezultatu finansowego spółki, podejmując decyzje w przedmiocie podziału osiągniętego zysku lub pokrycia straty, udziela (lub nie) pokwitowania zarządowi, wyrażając tym samym akceptację dla „dokonań” tego organu w ciągu minionego roku.

Forma prawna spółki akcyjnej, z uwagi na stopień skomplikowania, znaczny formalizm oraz koszty jej utworzenia i prowadzenia, przeznaczona jest dla realizacji przedsięwzięć gospodarczych na dużą skalę, wymagających zaangażowania znacznych środków finansowych. Jest ona zasadniczo przystosowana do objęcia znacznej liczby wspólników.

Zgodnie z treścią art. 306 k.s.h. do powstania spółki akcyjnej wymagane jest:

• Zawiązanie spółki, w tym podpisanie statutu przez założycieli,

• Wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

• Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej,

• Wpis do KRS.

Podstawową z czynności prowadzących do założenia spółki akcyjnej jest sporządzenie statutu i podpisanie go przez założycieli. Statut dla swojej ważności wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Obejmuje ona przede wszystkim oznaczenie przyszłej spółki przez wskazanie firmy, siedziby, określenie przedmiotu działalności i czasu trwania oraz danych założycieli. Ponadto statut reguluje szeroko rozumiane kwestie majątkowe spółki przez określenie wysokości kapitału zakładowego, ilości i wartości nominalnej akcji, ich rodzajów oraz zasad funkcjonowania zarówno w zakresie zbywalności, jak i związanych z nimi uprawnień w spółce. Do obligatoryjnych zapisów statutu należy również określenie liczebności organów spółki. Nowością w zakresie treści statutu jest obowiązek oszacowania przewidywanych kosztów, niezbędnych dla utworzenia spółki. Firma spółki akcyjnej zawierać winna oczywiście obligatoryjne wskazanie rodzaju spółki o treści „spółka akcyjna” lub „S.A.”. Zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji przez akcjonariuszy. Odbywa się ono w drodze oświadczeń, składanych przez przyszłych akcjonariuszy w formie aktu notarialnego, zawierających zgodę na zawiązanie spółki, brzmienie statutu oraz objęcie akcji. Objęte akcje winny zostać przez akcjonariuszy pokryte przez zadeklarowanie odpowiednich wkładów, co nie jest równoznaczne z faktycznym ich pokryciem, przez co rozumie się rzeczywiste dokonanie odpowiednich przesunięć majątkowych na rzecz spółki. Akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być w całości pokryte przed upływem roku od daty rejestracji spółki. Akcje gotówkowe winny być pokryte przed rejestracją spółki, co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej.

Zgłoszenia spółki akcyjnej do rejestru dokonuje zarząd w całości. Wniosek podpisują wszyscy jego członkowie.

SPÓŁKA CYWILNA

Od dnia 1 stycznia 2001 r. przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna, a wspólnik spółki cywilnej, co oznacza konieczność rejestracji działalności gospodarczej przez każdego ze wspólników spółki cywilnej w ewidencji działalności gospodarczej. Ewidencję taką prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. Miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Spółka cywilna jest na tyle elastyczną instytucją prawną, że pozwala niemalże dowolnie kształtować wzajemne relacje zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Spółka cywilna jest spółką osobową, czyli taką, w której decydującą rolę odgrywają osoby wspólników, a nie jej kapitał. Spółkę cywilną normuje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (z późn. zm.).

Powstaje ona zawsze w drodze umowy. Przez umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego musi mieć ona cel gospodarczy, ale nie musi to być cel zarobkowy. W przypadku spółki cywilnej domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. Możemy jednak w umowie spółki zastrzec odmienne uregulowanie tej kwestii.

Spółka cywilna jako forma współdziałania osób może być założona dla każdego celu gospodarczego, zarówno jednorazowego, jak i długotrwałego. Gospodarczy charakter wspólnego celu w spółce wyłącza możliwość zawarcia jej do innych celów niż gospodarcze (np. charytatywne).

Cel gospodarczy spółki powinien być wspólny dla wszystkich i leżeć w interesie wszystkich wspólników. Dlatego też niedopuszczalne jest wyłączenie w umowie spółki jednego lub kilku wspólników od udziału w zyskach, dopuszczalne jest natomiast wyłączenie wspólnika od udziału w stratach.

Umowa spółki cywilnej powinna być stwierdzona pismem, możliwe jednak jest również zawarcie tej umowy w formie ustnej, co nie spowoduje jej nieważności.

Zalety i wady spółki cywilnej:

• Brak formalizmu ułatwiający swobodę kształtowania wewnętrznej organizacji.

• Prosta i tania organizacja.

• Decydujący osobisty wpływ wspólników na działanie spółki.

• Brak konieczności posiadania kapitału do jej organizacji.

• Wspólnik odpowiada całym majątkiem.

• Mocno ograniczona zdolność prawna i „zdolność do działania”.

Spółki cywilne podlegają obowiązkowi zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej. W efekcie umowa spółki cywilnej może być zawiązana bez udziału podmiotu, który dokonałby kontroli jej zgodności z prawem (notariusz, sąd rejestrowy). Z jednej strony umożliwia to zawiązanie spółki w sposób bardzo uproszczony i w krótkim czasie. Z drugiej strony sprzyja popełnianiu przy zawiązywaniu spółki rozmaitych błędów, polegających chociażby na braku ustalenia wszystkich kwestii istotnych dla działania, a zwłaszcza zakończenia działalności spółki. Stan taki prowadzi do częstych sporów sądowych na etapie rozwiązywania spółki cywilnej. Wspólnicy solidarnie odpowiadają za zobowiązania spółki. Ich odpowiedzialność nie jest ograniczona tyko do majątku, który wnieśli do spółki. Wierzyciel może domagać się zaspokojenia swoich potrzeb w całości, według własnego wyboru, np. od jednego tylko wspólnika. Wspólnikowi, który zaspokoił w takich okolicznościach wierzyciela, przysługuje regres wobec pozostałych wspólników. Za zobowiązania spółki wspólnicy zobowiązani są solidarnie. Odpowiedzialność solidarna oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki nie tylko wspólnym majątkiem spółki, ale i całym swoim majątkiem osobistym, przy czym odpowiedzialność wspólników nie jest zależna od ich udziału w zyskach i stratach.

Zgodnie z art. 865 § 1 k.c., każdy wspólnik jest równocześnie uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Sprawy spółki mogą być prowadzone przez jednego lub kilku (wymienionych w umowie lub uchwale) wspólników, można też powierzyć prowadzenie spraw spółki osobie trzeciej (niebędącej wspólnikiem). W sytuacji, gdy powierzymy prowadzenie spraw spółki osobie trzeciej, pomiędzy tą osobą a wspólnikiem powstaje stosunek prawny, do którego mogą mieć zastosowanie przepisy o umowie zlecenia, przepisy umowy o dzieło lub umowy o pracę.

Jeżeli spółka cywilna nabyła określone uprawnienia w drodze decyzji administracyjnej (np. uzyskała koncesję), to jakakolwiek zmiana w składzie jej wspólników powoduje konieczność ponownego występowania o przyznanie uprawnienia.

SPÓŁDZIELNIA

Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.

Liczba założycieli spółdzielni nie może być mniejsza od dziesięciu, jeżeli założycielami są osoby fizyczne, i trzech, jeżeli założycielami są osoby prawne. W spółdzielniach produkcji rolnej i spółdzielniach socjalnych liczba założycieli - osób fizycznych nie może być mniejsza od pięciu.

Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS.

Każdy członek spółdzielni ma jednakowe prawo głosu, bez względu na liczbę posiadanych udziałów.

Udział członków spółdzielni w dochodzie jest określony nie wielkością wkładu majątkowego, lecz wielkością wkładu pracy.

Utworzenie spółdzielni wymaga uchwalenia statutu przez członków założycieli oraz jego rejestracji we właściwym terytorialnie sądzie. Z chwilą rejestracji spółdzielnia nabywa osobowość prawną.

Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Osoby zamierzające założyć spółdzielnię (założyciele) uchwalają statut spółdzielni, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów, oraz dokonują wyboru organów spółdzielni, których wybór należy w myśl statutu do kompetencji walnego zgromadzenia, lub komisji organizacyjnej w składzie, co najmniej trzech osób.

Krajowy Rejestr Sądowy - KRS

Krajowy Rejestr Sądowy pełni funkcję informacyjną i legalizacyjną.

Funkcja informacyjna KRS polega na udostępnianiu określonym podmiotom szybkiej i niezawodnej informacji o statusie prawnym partnera, najważniejszych elementach jego sytuacji finansowej, czy też sposobie jego reprezentowania. Źródłem tych informacji jest KRS ukonstytuowany jako centralna baza danych wszystkich podmiotów podlegających rejestracji. Funkcja legalizacyjna KRS polega na tym, że dopiero wpis do rejestru pozwala na dokonywanie dalszych czynności prawnych (często dopiero z chwilą wpisu do rejestru dany podmiot uzyskuje osobowość prawną).

REGON

Wszyscy przedsiębiorcy powinni uzyskać wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej i uzyskać tzw. numer REGON. Numer identyfikacyjny podmiotu gospodarki narodowej REGON składa się z 9 cyfr przypisanych osobie prawnej, jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Osiem pierwszych cyfr numeru stanowi liczbę porządkową, a dziewiąta cyfrę kontrolną.

Wpisowi do rejestru REGON podlegają, zatem wszystkie:

• osoby prawne,

• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,

• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (w tym prowadzące indywidualne gospodarstwa rolne),

• jednostki lokalne wyżej wymienionych podmiotów.

REGON nadawany jest na wniosek podmiotu gospodarczego i spełnia wiele istotnych funkcji::

• stwarza możliwość identyfikacji danego podmiotu gospodarczego wśród podmiotów gospodarki narodowej,

• jest konieczny przy zaciąganiu kredytów i pożyczek, a także działalności operacyjnej i finansowej, przy obsłudze ubezpieczeniowej i bankowej,

• służy podmiotowi przy kontaktach z innymi kontrahentami (przy zawieraniu umów, kontraktów, porozumień, przy fakturowaniu i różnych rachunkach),

•  jest niezbędny w systemie informacyjnym (przy ewidencji komputerowej), ale także w systemie podatkowym, celnym, ubezpieczeniowym, zatrudnieniowym.

Prowadząc firmę w formie spółki cywilnej, każdy wspólnik rejestruje się w ewidencji działalności gospodarczej, ale spółka ma jeden REGON.

Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej (REGON), zwany rejestrem podmiotów jest prowadzony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sposób zinformatyzowany. REGON obejmuje następujące dane:

• nazwę i adres siedziby,

• formę prawną i formę własności,

• wykonywaną działalność, w tym rodzaj przeważającej działalności,

• datę powstania, rozpoczęcia, zawieszenia, zakończenia działalności,

• nazwę organu rejestrowego lub ewidencyjnego, nazwę rejestru (ewidencja) i nadany przez ten organ numer,

• liczbę pracujących, a w przypadku gospodarstw rolnych - powierzchnię ogólną i użytków rolnych.

o).

PAGE

1

---