Wiedza o rodzinie
Rozdział I. Niektóre psychologiczne uwarunkowania wychowania
Świadome wychowanie
*bliźnięta jednojajowe - badania ukazują,że niektórzy bliźniacy chociaż wychowani w tych samych warunkach, rodzinach, chodzili do tej samej szkoły, siedzieli w tej samej ławce - różnią się pod względem rozwoju, osiagnięć, losów. Jeden zostaje słynnym naukowcem a drugi znanym bandytą.
*wilcze dzieci - pozostawione same w dzungli i wychowane przez dzikie zwierzęta dzieci nigdy nie mogły stać się ludźmi.
*osobowość człowieka składa się z dwóch sfer (wg.Hamera i Copelanda): temperament - uwarunkowany genetycznie, nie zmienia się poprzez wychowanie i charakter - opiera się na wartościach,
*Wpływ na wychowanie ma aktywność własna człowieka, on sam decyduje o tym jak postępuje, jakie wartości wybiera jak żyje.
*dzieci są jak lustra, w których odbijają się rodzice
*wychowanie aby było mądre i skuteczne powinno być świadome
*świadomość wychowawcza - to co się wie o wychowaniu, jak się wychowuje.
*świadomość - koncentracja, zaangażowanie i dystans. Być świadomym to obecność w tym co czujemy i robimy.
*aby wychowanie było świadome i mądre należy spojrzeć głęboko w samego siebie
*to jakim jest się rodzicem zależy od tego jakim jest się człowiekiem. Decyduje o tym bagaż genetyczny, środowisko to jak zostało się wychowanym, z jakimi wzorcami miało się do czynienia
Wewnętrzne dziecko
*teoria transakcyjna osobowości - przy zachowaniu własnej wewnętrznej dynamiki, może ona także podlegać przeróżnym zewnętrznym wpływom.
*osobowość młodego człowieka a zwłaszcza dziecka jest plastyczna i odciska na sobie elementy otaczającego świata.
*nasze dziecięce JA - wewnętrzne dziecko
*ślad pozostawiony w nas przez rodziców nazywany jest wewnętrzny Rodzic
*dojrzewanie człowieka połączone z dojrzewaniem psychiki a za tym wykształca się: tożsamość, samodzielność, zdolność podejmowania decyzji, wartościowanie i ocenianie - dorosły JA
*osobowość - integralna struktura funkcjonująca jako całość w trzech stanach jedynie przejawia się: Dziecka, Rodzica i Dorosłego
>wewnętrzne dziecko: ujawnia się w chwilach radości, spontaniczności,naturalnej energii, intuicji. Głos naszych: pragnień, marzeń, tęsknot i popędów.
-złudzenie optyczne - patrzę na swoje dziecko a widzę siebie
-niezaspokojone potrzeby oddziałują w dwojaki sposób:
I.jeżeli moje potrzeby nie były w dzieciństwie dostatecznie zaspokojone, to i Ja nie będe potrafił ich zaspokoich u własnych dzieci
Niezaspokojenie potrzeb rodziców w dzieciństwie może dochodzić do nadkompensacji
-syndrom zranionego wewnętrznego dziecka - zranione, chore wew.dziecko dezorganizuje życie uczuciowe i społeczne człowieka.
Typy chorego wewnętrznego dziecka:
a.zadowalacz - robi wszystko żeby wszyscy byli zadowoleni - kosztem samego siebie
b.buntownik - zwraca na siebie uwagę złością, wywołuje strach
c.gorliwiec - robi wszystko najlepiej aby podtrzymać poczucie własnej wartości
d.leń - starał się i próbował dawać coś z siebie, ale nie było to zauważalne, docenianei wspierane przez rodziców.
e.ofiara - wieczny pech, nic jej się nie udaje lubi wszystkich obwiniać
f.katownik - ktoś kto chętnie zajmuje się innymi niż sobą. Lubi być niezastąpiony, wspierać, pomagać i doradzać.
g.racjonalista - bierze wszystko na rozum. Zimna, racjonalna kalkulacja jest próbą opanowania i zrozumienia świata.
-wew.dziecko jest bardzo ważnym elementem każdego człowieka - osobowości i psychiki.
-zranione dziecko wywodzi się z rodzin dysfunkcyjnych, dotkniętych patologiami
Wewnętrzny rodzic
*po rodzicach dziedziczymy cechy fizyczne i psychiczne
*upodabniamy się do rodziców poprzez wychowanie
*skrypty - nieświadome, utajone programy życiowe
*każdy ma wew.rodzica, który przejawia się w różnych sytuacjach w naszym życiu
*głos wew.rodzica to głos: norm,wartości, nakazów, zakazów,przymusów i powinności.
*wew.rodzic ułatwia nam wykonywanie codziennych czynności i pomaga w wychowaniu dzieci
*wew.rodzic jest odbiciem samego Boga Ojca, jego prawo wyryte w ludzkim sercu i sumieniu stanowi bardzo ważny drogowskaz dla człowieka
*powtarzanie błędów rodziców
*zasada wahadła - w dzieciństwie byłem karany więc i ja karcę swoje dzieci albo byłem karany więc i ja będę surowo traktował swoje dzieci
*marionetkowe wychowanie - mój wewnętrzny rodzic wychowuje jakby za mnie.
*wew.rodzic - funkcja pozytywna oraz negatywna
Wewnętrzny dorosły
*pozwala spojrzeć z dystansu, kieruje się rozsądkiem
*rozpoznanje i rozumie nasze wew.dziecko i rodzica
*podejmuje za nas decyzje i ponosi odpowiedzialność
*świadome działania
*zmienia stan naszej osobowości np.ogranicza kaprysy
Anatomia rodziny
*Rodzina - grupa osób, które są ze sobą połączone więzami. Jest czymś co wszyscy członkowie rodziny nieustannie tworzą.
-posiada swoje charakterystyczne odbicie: tradycje, obyczaje, porozumiewanie się, typowe problemy i rodzinne mity.
-rodzina stanowi skomplikowany system działania rodziny.
-system tworzą członkowie rodziny oraz wszystko co pomiędzy nimi zachodzi.
*STRUKTURA
-tworzy relacje między członkami i zależności
-hierarchia członków rodziny: najwyżej - osoba najważniejsza, najbardziej licząca się, z największym szacunkiem. Zazwyczaj jest to ojciec ale często też matka.
-istnieją różnice: pokoleniowe, wiekowe,z pełniących ról, obowiązków
-jawna lub ukryta rywalizacja o pozycje w rodzinie o względy rodziców
-dysfunkcja występuje wtedy gdy zaburzona zostaje hierarchia
*ROLE RODZINNE
-powtarzające się wzory zachowań w rodzinie
-odpowiednie i nieodpowiednie zachowania dla każdej osoby
-ustalają co wypada i co nie wypada poszczególnym członkom rodziny
-zdrowe i chore (kłótliwa matka, ojciec pantoflarz, nieudana córka) role rodzinne
*REGUŁY RODZINNE
-zasady zachowań, powinności, obowiązki
-przejęte, wykształcone normy zachowań
-uznawane przez wszystkich członków rodziny
-ustalane: arbitralnie lub drogą negocjacji - podział obowiązków wśród dzieci, organizacja dzieci
-regulowanie życia rodzinnego
-reguły wyznaczają granice
*GRANICE
-wewnętrzne (odgradzają podgrupy i jednostki należące do rodziny, zachowanie relacji wew.rodziny) i zewnętrzne (oddzielają rodzinę od środowiska zew., integracja i ochrona rodziny, dają poczucie bezpieczeństwa i budują tożsamość rodziny, umożliwiają komunikację ze światem zew.)
-granice wyznaczane poprzez terytorium. Pokój dzieci i pokój rodziców
-granice wyznaczają przedmioty należące do rodziców
-granice między podgrupami: starsze rodzeństwo i młodze, dziewczynki i chłopcy, maż i żona, matka i córka itd.
-granice: budują wzajemne zaufanie, dają poczucie bezpieczeństwa i uczą szacunku
-rodzice wyznaczają granice i zabiegają o przestrzeganie
-rozmycie granic - brak wyraźnych reguł i granic zachowań, nie wiadomo co wolno a co nie, brak zasad, są niewyraźne albo zmienne. Jedno z rodziców toleruje zachowanie dziecka drugie nie. Więzi w takich rodzinach są luźne i niski stopień spójności, rodzice nie interesują się dziećmi, niskie poczucie bezpieczeństwa.
-sztywne granice: rodziny zamknięte, nieprzepuszczalne granice. Brak swobody, brak intymności, nadmierna kontrola i brak zaufania. Słaby kontakt, surowe relacje, oschłość.
*ROZWÓJ RODZINY
-ewolucja - rozwój rodziny
-zachowanie - utrzymanie istniejącego stanu rzeczy
Etapy rodzin:
1.Małżeństwo bez dzieci - 2 lata
2.Rodzina wychowująca małe dzieci - 2,5 roku
3.Rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym - 3,5 roku
4.Rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym - 7 lat
5.Rodzina z dorastającym dzieckiem - 7 lat
6.Rodzina z dziećmi opuszczającymi dom - 8 lat
7.Stadium pustego gniazda - ok.15 lat
8.Starzejący się rodzice - aż do śmierci obojga
-kryzys rodzinny jest wskaźnikiem przegrzania systemu - pewien element systemu nie wypełnia swoich zadań i zaburza funkcjonowanie rodziny oraz upośledzenia jej działania.
Rola ojca i matki w rodzinie
-przejście od modelu tradycyjnego do modelu partnerskiego (demokratycznego)
>tradycyjna rodzina:
*głową rodziny jest ojciec, łącznik między rodziną a światem zewnętrznym. Decydował o zasadach, podejmował decyzje, ponosił odpowiedzialność za powodzenie rodziny. Wprowadził dzieci w świat, pokazywał zasady.
Obecnie rola ojca zmieniła się: nie jest głową rodziny, nie zabezpiecza materialnie rodzinę, matka też pracuje, zapewnia ona stabilizację rodziny, podejmuje ważne decyzje, zarządza finansami, opiekuje się dziećmi, kieruje gospodarstwem.
>współczesna rodzina
*opiera się na matce nież na ojcu
*w rodzinie partnerskiej ojciec stał się pełnym uczestnikiem życia rodziny i wychowania dzieci.
-Matka nie zastąpi ojca -role są wymienne
-Matka daje czułość, ciepło, miłość a ojciec wprowadza zasady, odpowiedzialność, stabilizację.
-Ojciec dla córek ma inne znaczenie niż dla synów, ale dla obojga jest wzorem męstwa, odwagi, odpowiedzialności, wzorem mężczyzny, męża i ojca.
-Matka obdarza miłością totalną - stała i bezwarunkowa. Ojcowska miłość jest bardziej wymagająca, stawia warunki. Matka kocha dziecko za to,że jest. Ojciec kocha za to jakie ono jest. Obie miłości się dopełniają.
-Ojciec jest ważny w wychowaniu synów, u córek będą one kierować się wyborem męża.
-deficyt prawdziwych ojców: brak przygotowania do pełnienia roli ojca.
Typy ojców (negatywne):
-nieobecny: unika dziecka, nie zajmuje się rodziną, rygorystyczny, nadmiernie wymagający,
-groźni: sieją lęk, zły stosunek do żon i dzieci, stosują przemoc i agresję, teroryzuje rodzinę
-zmarginalizowany: nie dostarcza męskich pierwiastków, miękki, niezdecydowany, żyją w cieniu żony.
1