4) Frans Classicisme 1669-1731
Periodisering van de Nederlandse literatuur
Eerste teksten in (resp. sporen van) het (Oud)Nederlands - nog geen literatuur! --> [Author:A]
`Lex Salica' - VI eeuw - (mogelijk) eerste zin "Maltho thi afrio lito" ('[Ik] meld: [ik] bevrijd je, laat') en talrijke glossen
`Wachtendonckse Psalmen' - X eeuw (ca 900)- kanunnik Arnold Wachtendonck (leefde in de XVI eeuw!) = eigenaar - klooster Munsterbilzen (waar de handschrift was, toen het ontdekt werd) - interlineaire vertaling uit het Latijn naar het Nederfrankisch = ondertiteling = losse woordverklaringen
Egmondse/Leidse`Williram' - 1100 - Williram = auteur - Egmond (waar de vertaling 1100 ontstond), universiteitsbibliotheek van Leiden (waar zich de tekst sinds einde XVI eeuw bevindt) - vrije vertaling van een Oudduits commentaar op het Hooglied
`Hebban olla vogala' - XII eeuw - onbekende auteur - gevonden in St. Andrews (Engeland)/ nu Oxford Library - probatio pennae - eerste tekst, die geen vertaling is! - kan als een kwatrijntje, dageraadslied of kharjas worden geclassificeerd.
Periodisering
1) Middeleeuwen
- 1170 - 1275 --> eerste tijdvak[Author:A]
- 1275 - 1430 tweede tijdvak
--> 2) Overgangsperiode (Middeleeuwen → Renaissance)
- 1430 -1517
- 1517 - 1567[Author:A]
3) Renaissance
- 1567 - 1605 vroege renaissance
- 1605 - 1669 hoge renaissance
4) Frans Classicisme 1669-1731
5) Verlichting 1731-1770
6) Sentimentalisme 1770-1820 (voorloper van latere Romantiek - 19e eeuw)
7) Romantiek 1820-1840 (1830 - 1850)
8) Realisme 1840-1880
9) --> Fin de siècle [Author:A] 1890 - 1914 (algemeen)
^ In Nederland: 1885 - 1910- afwisselen van nieuwe richtingen en bewegingen - tijd van vernieuwing - stromingen: naturalisme, sensitivisme, symbolisme, Jugendstil, estheticisme, decadentisme
- Beweging van Tachtig - '80 van de XIX eeuw
- `Van Nu en Straks' - '90 van de XIX eeuw (Vlaanderen!)
- Naturalisme - feitelijk sinds 1888 (met Een Liefde en Juffrouw Lina)
- Neoromantiek - vanaf '90 van de XIX eeuw
10) Interbellum 1916 - 1945
- Modernisme (historische avant-garde) 1920 - 1940
- Dadaïsme
- surrealisme
- expressionisme
- Nieuwe zakelijkheid
- facsisme
- vitalisme
11) Literatuur van de oorlog
12) Jaren `50
- Vijftigers (poëzie)
- ging terug op modernisme; moeilijke, experimentele gedichten
- associatief taalgebruik, veel beeldspraak (afwijkend van vaste beelden), emotioneel,
zintuiglijk en lichamelijk taalgebruik; geen interpunctie, vrije versvorm, veel alliteratie en assonantie;
- poëzie vroeg om een andere leeshouding -> zelf verbanden leggen, actief!
- existentialisme (proza)
13) Jaren `60
- Zestigers
- poëzie: dada, ready mades, neorealisme
- proza: realisme, autobiografisch, defictionalisering = werkelijkheid tot literatuur gemaakt
14) Jaren `70
- proza - richtingen/stromingen/ontwikkelingen
- a) sommige auteurs - verbeelding/ b) sommigen - realisme - in beide gevallen maatschappelijk engagement ontbreekt (iktijdperk)
- c) wel maatschappelijke betrokkenheid (binnen realistische kader)
- d) postmodernisme
- poëzie:
- taligheid en autonomie van het gedicht wordt benadrukt (invloed Kouwenaar)
- persoonlijke ervaringen, uitdrukken van gevoelens (Kopland)
15) Jaren '80 tot nu
- proza:
- Enerzijds:
- afwijzen realisme; verbeelding staat centraal (Nooteboom, Kellendonk)
- `mentale' gesteldheid/ontwikkeling neemt belangrijke plaats in (herinnering/geheugen)
- filosofische of levensbeschouwelijke problematiek
- gelaagdheid
- Anderzijds:
- Generatie Nix -> er is niets nieuws onder de zon, alles is al eerder gedaan/gemaakt.
- aansluiten bij realistische traditie (Zwagerman, Giphart)
- openlijk over seksualiteit (inmiddels niet schokkend meer)
- poëzie:
- Enerzijds - autobiografisch
- Anderzijds - autonomie
Polecam: http://books.google.pl/books?id=TnQMCTP0ZqsC&pg=PA261&lpg=PA261&dq=de+zestigers&source=bl&ots=qizW-ueMai&sig=oRNLVs0fuzEdVt-Jpf1BsbYUN40&hl=pl&ei=adE0Su7gCIT6_AbZ_KGvCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7#PPA273,M1
4
Może być o to pytanie w kontekście periodyzacji, ale nie zaczynamy od tego, bo to jeszcze NIE literatura! :P
Eerste literatuur - driehoek Maastricht, Luik, Aken
Van Veldeke - eerste teksten in volkstaal
Nadat culturele centra:
Vlaanderen 12 - 13 eeuw
Brabant 14 - 16 eeuw
Holland ≥ 16 eeuw
toenemende belangstelling voor de klassieke Latijnse literatuur = Renaissance van de 12de eeuw!
emancipatie van de burgerij;
literatuur: voor adel > voor burgerij (zichtbaar bv. bij Maerlant)
1517 = REFORMATIE!
1450 - uitvinding van de boekdrukkunst;
literatuur: elitair > humanitair
1568 - `Het Wilhelmus'
1585 - val van Antwerpen
od tego miejsca w książkach totalny miszmasz. To tylko moja interpretacja. Jeśli ktoś ma inną (lepszą) propozycję, by to jakoś upchnąć i uporządkować - słać!
Tu posiłkowałam się `Het verloren paradijs: de Nederlandse literatuur en cultuur van het fin de siècle' M. G. Kemperink
XVIII eeuw
1820 - 1880