DZIAŁANIA ZACZEPNE W WOJNACH LOKALNYCH W LATACH 1950 - 1988.

 

1.NATARCIE ZT WOJSK IZRAELSKICH NA PRZYKŁADZIE „WOJNY BŁYSKAWICZNEJ” (WOJNA SZEŚCIODNIOWA) 5 - 10 CZERWCA 1967 ROKU.

 

1.   1. GENEZA WOJNY.

 

Początki konfliktu żydowsko-arabskiego sięgają przełomu XIX i XX wieku, kiedy to pod wpływem haseł syjonizmu^[1] rozpoczęła się emigracja Żydów z Europy do Palestyny.

2 listopada 1917 roku rząd brytyjski ogłosił tzw. deklarację Balfoura - obietnicę utworzenia w Palestynie „narodowego ogniska żydowskiego”, choć wcześniej Brytyjczycy obiecali szeryfowi Mekki, Husajnowi, utworzenie wielkiego państwa arabskiego, w skład którego miała też wejść Palestyna.

W 1920 r. Wielka Brytania otrzymała mandat nad Palestyną, zatwierdzony następnie w 1922 roku przez Ligę Narodów. Trwająca nieprzerwanie migracja Żydów, prowadząca do wzrostu ich liczby oraz uzyskiwanie przez tę grupę coraz silniejszej pozycji, doprowadziło do zaostrzenia stosunków z rdzenną ludnością arabską. Doszło do walk zbrojnych w latach 1920-21; 1930-31; 1936-39. W 1937 r. Londyn wysunął propozycję podziału kraju na dwie części i stworzenia w jednej z nich państwa żydowskiego. W 1939 r. Brytyjczycy zaproponowali utworzenie rządu palestyńskiego, w skład którego wejść mieli przedstawiciele obu grup etnicznych.

Po II wojnie światowej Arabowie i Żydzi zażądali zniesienia mandatu i przyznania niepodległości. Londyn, nie mogąc opanować sytuacji, przekazał sprawę Palestyny ONZ.

29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne zdecydowaną większością głosów przyjęło rezolucję o podziale Palestyny na dwa niepodległe państwa i utworzenie w Jerozolimie strefy międzynarodowej. 14 maja 1948 r. wojska brytyjskie opuściły Palestynę, a Żydowska Tymczasowa Rada Państwa ogłosiła powstanie państwa Izrael. Bezpośrednio po po tym kraje arabskie, które nigdy nie zaakceptowały rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ rozpoczęły koncentryczny atak na młode państwo. Oddziały egipskie, saudyjskie, jordańskie, syryjskie, libańskie, irackie i milicyjne formacje palestyńskie liczyły około 60 000 żołnierzy, którym Izrael przeciwstawić mógł 15 000 uzbrojonych bojowników paramilitarnej organizacji Haganah. Początkowo Arabowie uzyskali przewagę wypierając Żydów m.in. ze Starego Miasta w Jerozolimie - najświętszego miejsca wszystkich Żydów.

 

Pierwszy etap pierwszej wojny izraelsko-arabskiej zakończył 11 czerwca 1948 roku, wymuszony przez ONZ rozejm, który to Izrael uzyskał na rozbudowę swoich sił zbrojnych. 8 lipca działania zostały wznowione i w wyniku dziesięciodniowej ofensywy Izraelczycy wyparli Arabów z Galilei.18 lipca podpisano kolejny rozejm, który znowu Izrael wykorzystał na rozbudowę swoich sił zbrojnych w przeciwieństwie do państw arabskich, kiedy to, ze względu na różnice celów politycznych poszczególnych przywódców front arabski rozpadał się. Kiedy w połowie października rozejm wygasł, Izraelczycy zaatakowali, zadając Egipcjanom dotkliwe straty w trakcie operacji „Dziesięć plag” (15-21.10.1948) i „Ajin” (22.12.1948-7.01.1949) wypierając ich na linię Gaza - Umm - Reshresh. W czasie dzielącym kolejne ofensywy na południu siły izraelskie przeprowadziły operację „Hiram” (28-30.10). W jej trakcie formacje arabskie zostały wyparte z Galilei.

Pierwszą wojnę izraelsko-arabską zakończyły układy rozejmowe, w wyniku których Izrael powiększył swoje terytorium z 14 tys. km² (obszary te przyznała ONZ) do 21 tys. km².

Sytuacja, która ukształtowała się na Bliskim Wschodzie po roku 1949 była balansowaniem między pokojem a wojną. Państwa arabskie, które zawarły układy rozejmowe pod wpływem niepowodzeń wojennych, nadal nie uznawały Izraela i prowadziły przygotowania do odwetu.

Przywódcy izraelscy również sposobili się do wojny, uznając granice z 1948 roku tylko za jeden z etapów rozwoju terytorialnego swego państwa.

30 października 1956 roku rozpoczęła się kolejna angielsko-francusko-izraelska agresja na Egipt, mająca na celu przywrócenie panowania Anglii i Francji na Bliskim Wschodzie oraz zahamowanie procesu emancypacji państw arabskich, których ideowym i politycznym ośrodkiem stał się Egipt pod kierownictwem Nasera. Wreszcie przeciwstawienie się decyzji rządu egipskiego z 26 lipca 1956 roku o nacjonalizacji Kanału Sueskiego i wymuszenia uznania państwa Izrael przez Egipt i inne kraje arabskie. Izrael zmierzał rownież do aneksji strefy Gazy rzekomo stanowiącej sporne terytorium na pograniczu obu państw. Wojna ta nie zmieniła sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie. Wojska państw zachodnich zostały ewakuowane z Egiptu, a oddziały Izraela wróciły na linie rozejmowe z 1948 r. linia demarkacyjna oddzielająca siły antagonistów obsadzona została przez siły ONZ.

W latach 1956-67 obie strony konfliktu rozbudowywały swój potencjał militarny przygotowując się do globalnej konfrontacji międzysystemowej. Izrael znalazł się w szczególnie trudnej sytuacji po zjednoczeniu Egiptu z Syrią (powstanie Zjednoczonej Republiki Arabskiej) oraz zacieśnieniu przez ten nowy twór stosunków z Jordanią.

 

Państwo żydowskie zostało wówczas otoczone przez nieprzyjaciół gotowych podjąć współdziałanie na płaszczyźnie wojskowej. Zamysły Arabów ujawnione zostały 18 maja 1967 roku, kiedy Naser zażądał wycofania sił ONZ z Synaju i strefy Gazy.

23 czerwca Egipt zamknął dla statków izraelskich cieśniny Tiran, czym odciął port Eilat od Morza Czerwonego. Władze Izraela potraktowały te działania jako kroki nieprzyjacielskie i podjęły decyzję o rozpoczęciu wojny prewencyjnej, do której plany przygotowywane były od lat. Najlepiej ocenił je szef zarządu operacyjnego izraelskiego Sztabu Generalnego gen. Weitzman w wywiadzie dla BBC mówiąc^[2]: „Planowanie rozegrania wojny przez Izrael trwało 10 lat.

Plany były ciągle korygowane i uaktualniane zgodnie ze zmieniającą się sytuacją u przeciwników. Plany te przekazywano do wiadomości dowódcom najniższych szczebli. Każdy pilot, każdy dowódca plutonu znał aktualnie o każdej porze doby swoje zadania, jakie ma do wykonania w wypadku wojny”.

 

1.2. STAN I STOSUNEK SIŁ PRZED ROZPOCZĘCIEM DZIAŁAŃ WOJENNYCH.^[3]

Izrael z uwagi na sprawnie działający system mobilizacji, liczne i dobrze przeszkolone rezerwy, dostateczną ilość sprzętu bojowego oraz środków materiałowo-technicznych zabezpieczenia działań, przeprowadził mobilizację efektywnie i w krótkim czasie. Stan sił zbrojnych Izraela po mobilizacji przedstawia tabela nr1.

Tabela 1

Stan sił zbrojnych Izraela (po mobilizacji)

 

Wyszczególnienie		Ilość	Zasadnicze uzbrojenie
Siły lądowe	Stan sił zbrojnych (ludzi - tys.) Brygad ogólnowojskowych w tym: BPanc (regularnych) BPanc (rezerwy) BZ (regularnych) BZ (rezerwy) BPDesant. Brygad rakiet przeciwlotniczych Brygad artylerii polowej Brygad artylerii przeciwlotniczej R a z e m b r y g a d	300 32   3 8 3 16 2 1 2 1 36	Czołgów - 1 300; Samob. dział panc. - 260; Wyrzutni rakiet plot - 108;
Siły powietrzne	Eskadr lotniczych w tym: bojowych pomocniczych	20   15 ok. 5	około 400 samolotów bojowych i szkolno-bojowych przystosowanych do działań wojennych, około 60 samolotów transportowych i śmigł.
Siły morskie	Okrętów różnych klas	ok. 60	Niszczyciele - 2 Fregaty - 2 Okręty podwodne - 4 Kutrów różnych około - 20

 

Stan sił zbrojnych państw arabskich po mobilizacji przedstawia tabela nr 2.

Tabela 2

Stan sił zbrojnych państw arabskich (po mobilizacji)

 

Wyszczególnienie		ZRA	Syria	Jordania	Razem
Stan sił zbrojnych (tys.)		260	ok.100	ok. 60	ok. 420
Siły lądowe	Dywizji         Brygad sił lądowych     Brygad pow.-desant. Pułków artylerii Czołgów i dział samob.	6 (DPanc -2, DZ - 2, DP - 2) (20 brygad^[4])       1 12 ok. 1 200	-         10 (BPanc - 3, BZ, BP - 7) 1 bat. 4 ok. 400	-         13 (BPanc - 2, BP - 11) 1 bat. 3 ok. 200	-         23     1 2/3 19 ok.1 800
Siły powietrzne	Eskadr lotniczych Samolotów bojowych	30 320-350	14 140	6 70	50 530-560
Siły morskie	Okrętów różnych klas	ok. 100	ok.34	-	ok.134

 

Ogólny stosunek sił przedstawia tabela nr 3.

 

Tabela 3

Ogólny stosunek sił walczących stron

 

Lp.	Wyszczególnienie	Izrael	Państwa arabskie	Stosunek sił
1	Ludzie	300 000	420 000^[5]	1:1,4
2	Brygady ogólnowojskowe	32	45	1:1,4
3	Czołgi i działa samobieżne	1 560	2 800+	1:1,7
4	Samoloty bojowe	400	350-560	1:1,4

 

W analizie stosunku sił należy uwzględnić, iż w wykazie strony izraelskiej podano siły i środki w pełni zorganizowane, wyposażone i doprowadzone do pełnej sprawności bojowej.

W wykazie strony arabskiej zaewidencjonowano wszystkie siły, bez względu na ich wartość bojową i możliwość włączenia ich do działań wojennych. Z tabeli nr 3 wynika, że ogólny stosunek sił przedstawiał się 1 : 1,5 na korzyść państw arabskich, biorąc jednak pod uwagę, że tylko 60 % stanu ewidencyjnego mogło być użyte na Synaju, ogólny stosunek siły żywej nie był dla Izraela niekorzystny. Zgodnie z planem agresji na poszczególnych kierunkach stosunek sił przedstawiał się następująco:

 

Tabela 4

Stosunek sił przed rozpoczęciem agresji

 

Front egipsko-izraelski
Lp.	Siły	ZRA	Izrael	Stosunek sił
1	Ogółem żołnierzy sił lądowych	ok. 100 000	80-100 000 (180 000)^[6]	1,2:1, 1:1, (1:1,8)
2	Brygad	ok.20	12 (15)
Front jordańsko-izraelski
Lp.	Siły	Jordania	Izrael	Stosunek sił
1	Ogółem żołnierzy sił lądowych	35-40 000	ok. 40 000	ok. 1:1
2	Brygad	6-7	7
Front syryjsko-izraelski
Lp.	Siły	Syria	Izrael	Stosunek sił
1	Ogółem żołnierzy sił lądowych	ok. 55 000	ok. 40 000	1,3:1
2	Brygad

 

1. 3. PLANY STRON.

 

Wojskowo-polityczne kierownictwo Izraela, zdając sobie sprawę z ograniczoności zasobów ludzkich i materiałowych swego kraju, planowało natychmiastowe przeniesienie działań na terytorium przeciwnika i rozegranie tam „wojny błyskawicznej”. Strategiczno-operacyjny plan Izraela zakładał w pierwszej kolejności rozbicie sił zbrojnych Egiptu na Synaju, a następnie wprowadzenie wojsk zwolnionych z frontu synajskiego na kierunek jordański i syryjski. Zasadniczą rolę w koncepcji odgrywały wojska lądowe i lotnictwo.

Marynarka otrzymała zadanie obrony wybrzeża. Marsz sił lądowych przyspieszony miał być przez taktyczne desanty spadochronowe i śmigłowce.

Powodzenie tych zamiarów uzależnione było w głównej mierze od zaskoczenia i koncentracji wysiłku na wybranych (najważniejszych) odcinkach oraz wysokiego tempa działań. Te ogólne założenia przyjęły następujący kształt:

       na froncie synajskim Izrael skoncentrował 19 brygad wchodzących w skład trzech grup operacyjnych: „Północ” - dowódca gen. Tal, „Centrum” - gen. Joffe, „Południe” - gen. Sharona. Oprócz tego 2 brygady w rejonie El-Kuntilli, a kolejna w rejonie Eliat. Na początku czerwca siły frontu synajskiego wzmocnione zostały o dalsze 80 000 żołnierzy. Chcąc uzyskać maksymalny efekt pierwszym uderzeniem, siły główne zgrupowane zostały w jeden rzut (7-8 brygad) z niewielkim odwodem (2-3 brygady). Całość pierwszego rzutu rozmieszczona została w pasie Gaza - El-Kuseima z zadaniem szybkiego rozbicia sił egipskich.

       na froncie jordańskim rozmieszczono 5 brygad. Miały one pozorować działania na dużą skalę w celu związania sił jordańskich. Dopiero po przełamaniu głównej pozycji egipskiej na Synaju zamierzano przerzucić na front jordański dodatkowe jednostki i utworzyć w ten sposób silne zgrupowanie zdolne do prowadzenia rozstrzygających działań zaczepnych. Zgrupowanie to uszykowane miało być w jeden rzut z niewielkim odwodem.

       na froncie syryjskim Izraelczycy rozmieścili 3 brygady uszykowane w ugrupowaniu obronnym w celu powstrzymania ewentualnego natarcia wojsk syryjskich. Po odniesieniu sukcesu na Synaju i w działaniach przeciw Jordanii zamierzano przegrupować dodatkowe oddziały - w sile 40 000 żołnierzy - przeciwko Syrii.

Odwody Naczelnego Dowództwa (ok. 10 brygad) umieszczone zostały pod Tel-Awiwem.

Zupełnie odmienne były plany państw arabskich. Wiedząc o szczupłości zasobów przeciwnika, Arabowie zamierzali uwikłać Izrael w długotrwałe walki pozycyjne, a po wykrwawieniu jego sił rozpocząć działania ofensywne. Koncepcja ta w żadnym z państw arabskich nie była jednak szczegółowo rozpracowana oraz skoordynowana w skali trzech istniejących frontów potencjalnej wojny. Ponadto dotyczyła ona tylko pierwszej fazy działań i nie posiadała alternatywy możliwej do przeprowadzenia w przypadku niepowodzenia bitwy obronnej.

Egipski plan działań zakładał obsadzenie siłami dwóch DZ obszaru Gaza - El-Arish - Abu-Agheila. Prócz tego Gazy broniła brygada piechoty, a El-Arish brygada pancerna.

 

Był to rdzeń obrony, na której miały się załamać natarcia izraelskie. Odwód (DP, DPanc, BP i BPanc) rozmieszczono w głębi Synaju z zadaniem wykonywania przeciwuderzeń w przypadku przedarcia się przeciwnika przez główną pozycję obronną. Za kanałem umieszczono odwód strategiczny (DPanc bez BPanc i DP bez BP).

Jordania rozwinęła na granicy z Izraelem 5 brygad urzutowanych w obronie na zachód od Jordanu. Na wschód od Jordanu rozmieszczono odwód (2 brygady).

Syria rozmieściła swoje wojska w obronie, wydzielając jednak część sił do działań zaczepnych na terytorium Izraela. W pierwszym rzucie na dobrze przygotowanych rubieżach obronnych zajmowały pozycje 4 brygady, 3 zaś stanowiły drugi rzut (rozmieszczenie wojsk stron konfliktu 4 czerwca 1967 roku przedstawia załącznik 1).

Nadmienić należy, że wojska państw arabskich, mimo uszykowania w ugrupowaniu obronnym, dysponowały możliwością prowadzenia działań ofensywnych.

Reasumując - Izraelczycy dysponując globalnie słabszymi siłami zamierzali koncentrując siły na najważniejszych kierunkach kolejno eliminować z działań wojska przeciwników stosując tzw. manewr po liniach wewnętrznych.

Planowi temu sprzyjał brak koordynacji działań przez sztaby państw arabskich. Arabowie natomiast pragnęli rozegrać wojnę stosując statyczną obronę, zapominając, że najskuteczniejszą od dawien dawna formą działań defensywnych jest nagły, zaskakujący atak.

 

1. 4. PRZEBIEG DZIAŁAŃ

 

Działania wojenne rozpoczęły się 5 czerwca 1967 roku. O świcie część lotnictwa izraelskiego przeprowadziła loty pozoracyjne w zasięgu radarów arabskich, po czym wróciła na lotniska. Kiedy maszyny izraelskie zniknęły z przestrzeni powietrznej odwołano alarm w lotnictwie i obronie przeciwlotniczej państw arabskich. Wówczas grupy uderzeniowe izraelskiego lotnictwa wystartowały kierując się nie ku Synajowi, lecz na północny-zachód, nad Morze Środziemne. Zatoczywszy łuk nad morzem, Izraelczycy zaatakowali egipskie bazy lotnicze od zachodu i północy, a więc z kierunków najmniej oczekiwanych, praktycznie nie bronionych. Start i przelot był tak wykalkulowany, by główne egipskie lotniska wojskowe (patrz załącznik nr 2) zaatakować w tym samym czasie o godzinie 7.45 (wywiad izraelski ustalił, że stan podwyższonej gotowości bojowej utrzymywany jest w lotnictwie egipskim od świtu do 7.00, Egipcjanie rozpoczynają pracę o 8.00).

Izraelski manewr doprowadził do całkowitego zaskoczenia przeciwnika. O 12.45 (do tego czasu lotnictwo Jordanii i Syrii zachowywało niezrozumiałą bierność) Izrael skierował swe siły powietrzne przeciwko Syrii i Jordanii.

Absolutne zaskoczenie uzyskane przez Izraelczyków przyczyniło się do nieprawdopodobnego wręcz sukcesu. W pierwszym dniu wojny izraelskie lotnictwo zniszczyło 309 z 340 sprawnych samolotów egipskich. Jordania straciła 30 samolotów, a Syria 57 maszyn. Izraelczycy stracili tylko 19 maszyn, zginęło 10 lotników, a czterech dostało się do niewoli.

 

1. 4. 1. FRONT POŁUDNIOWY.

 

Wyniki uderzeń lotnictwa izraelskiego miały zasadniczy wpływ na przebieg działań na lądzie. Kiedy 5 czerwca około 8.15 Izraelczycy rozpoczęli natarcie na Synaju, jednostki egipskie pozbawione zostały nie tylko osłony i wsparcia, ale również danych z rozpoznania powietrznego.

Pierwsza z wojskami egipskimi zwarła się Grupa Północna. Jej zadaniem było zdobycie bazy El-Arish bronionej przez 7 DP. Dwie brygady tej dywizji broniły rubieży Chan Junis - Rafah o długości ok. 20 km. Obrona wspierana była przez brygadę artylerii haubic oraz 100 czołgów. Gen. Tal nie zamierzał kruszyć obrony egipskiej w czołowym natarciu. BP i BPanc zaatakowała skrzydłowo pozycje egipskie w Chan Junis i związały walką przeciwnika. W tym czasie inna izraelska brygada pancerna obeszła od południa egipskie pola minowe i przedostała się na tyły obrony. Czołgi wjechały wprost na stanowiska artylerii. W ciągu kilkunastu minut Egipcjanie zostali pozbawieni wsparcia ogniowego, co bezwzględnie wykorzystały oddziały szturmujące Chan Junis wzmacniając nacisk na pozycje egipskie. Obrona załamała się. Izraelczycy skierowali wówczas swe siły wzdłuż brzegu morza na Rafah. Miejscowość ta była również celem natarcia BPanc nacierającej z południa. Egipcjanie nie zdołali jednak dotrzymać pola oddziałom izraelskim i ok. godz. 18.00 Rafah padł, zgrupowanie broniące strefy Gazy zostało okrążone. Jeszcze przed całkowitym okrążeniem sił przeciwnika gen. Tal skierował odwodową BP na El-Arish. Współdziałała ona z oddziałami nacierającymi wzdłuż wybrzeża. W nocnych walkach umocnienia El-Arish zostały przełamane i o świcie Izraelczycy zdobyli ten ważny węzeł oporu. Sukces ten pozwolił gen. Talowi zrezygnować z wysadzenia desantu spadochronowego.

 

 

Dzięki temu mógł zostać przerzucony do Jerozolimy. Sposób pokonywania obrony przez wojska izraelskie przedstawia załącznik 3.1.

Z Grupą Północną weszła do walki Grupa Środkowa. BPanc ruszyła przez pustynię na Bir Lahfan, przez szlak, który Egipcjanie uważali za nieprzejezdny i nie zorganizowali jego obrony. Ok. godziny 18.00 Izraelczycy opanowali Bir Lahfan i zajęli pozycje obronne, co uniemożliwiło Egipcjanom przerzucenie sił na kierunek północny.

Grupa Południowa weszła do boju o godz. 9.00 z zadaniem przełamania obrony przeciwnika w rejonie Abu-Agheila leżącym ok. 25 km od granicy. Egipcjanie zdając sobie sprawę z militarnego znaczenia tego miejsca, silnie je ufortyfikowali (kilkadziesiąt schronów betonowych powiązanych systemem ognia, a całość otoczona kilkoma pasami zasieków). Ufortyfikowany rejon miał kształt prostokąta o wymiarach 12 na 8 km. Po zapadnięciu zmroku szturm poprzedzony został zablokowaniem dróg, którymi Egipcjanie mogli podciągnąć odwody. Zadanie to wykonały dwa oddziały zaporowe. Następnie przerzucono transportem powietrznym batalion komandosów z zadaniem zneutralizowania artylerii przeciwnika. Po całonocnej walce Izraelczycy opanowali Abu-Agheilę, a gen. Sharon ruszył z BPanc na Nakl. Sposób pokonania obrony przedstawia załącznik 3.2.

6 czerwca Izraelczycy rozpoczęli koncentryczny atak na Gazę, metodą „otwartego klina” (załącznik nr 3.3) zlikwidowali ostatnie punkty oporu. Tym samym zakończyła się likwidacja egipskiego zgrupowania północnego, a oddziały izraelskie wtargnęły w głąb Synaju.

7 czerwca wojska nacierające w kierunku nadmorskim dotarły do północnego odcinka Kanału Sueskiego. Marsz kolumn pancernych poprzedzany był desantami śmigłowcowymi w sile do plutonu, które prowadziły rozpoznanie i wytyczały drogi. W tym samym czasie Grupa Środkowa ruszyła przez Bir Hassan na przełęcz Mitla, przez którą prowadzi jedyna droga nad kanał. Opanowanie przełęczy oraz obsadzenie Bir Gifgafy zamknęło rozbite wojska egipskie na bezwodnych pustyniach Synaju.

 

W tym samym dniu Izraelczycy opanowali południowy kraniec Półwyspu Synaj - umocnioną pozycję egipską Sharm-el-Sheikh, otwierając dla izraelskiej żeglugi Zatokę Akaba.

8 czerwca po odparciu kontrataków na Bir Gifgafę i na przełęczy Mitla, gdzie oddziały egipskie usiłowały się przebić, oddziały gen. Tala i Joffego ruszyły ku brzegom kanału nie napotykając silniejszego oporu.

 

Kampania synajska trwała 4 dni. W jej trakcie Egipt utracił całe lotnictwo, 7 dywizji, w tym 2 pancerne, ok. 700 czołgów i kilka tys. pojazdów mechanicznych.

 

1.4.2. WNIOSKI

 

Izrael	Egipt
zaskoczenie strategiczne	bierność i pasywność
zdecydowanie lepsze wyszkolenie żołnierzy i dowódców izraelskich	słabe wyszkolenie żołnierzy
po mistrzowsku manewrowanie siłami, pamiętając o koncentracji wysiłku na najważniejszych kierunkach	brak współdziałania różnych rodzajów wojsk
zaopatrzenie bez zakłóceń	dowódcy nieprzygotowani do działąń mobilnych
wyższość sztuki operacyjnej (zał.3)
całkowita przewaga w powietrzu

 

Przebieg całej kampanii synajskiej przedstawia załącznik 4.

 

1.4.3. FRONT JORDAŃSKI

 

Walki rozpoczęły się przed południem 5 czerwca, starciami ulicznymi w Jerozolimie. Równocześnie 10 BPanc wkroczyła na teren Jordanii z zadaniem obsadzenia grzbietu górskiego łączącego Ramallah z Jerozolimą. Pod koniec dnia siły izraelskie zostały wzmocnione BPD z Synaju, której użycie okazało się zbędne. Zdobywanie Jerozolimy trwało do godzin popołudniowych 7 czerwca. Jeszcze przed zdobyciem miasta wojska gen. Narkissa rozpoczęły operację zaczepną przeciwko głównym siłom jordańskim.

5 czerwca wieczorem BP wsparta czołgami przekroczyła granicę i po ciężkich walkach z jordańską 25 BP 6 czerwca opanowała Djenin. Następnie rozpoczęło się natarcie na Nablus, gdzie w wyniku działań lotnictwa (bombardowanie dróg, odcięcie odwodów, zaopatrzenia) przy wyrównanej ilości sił siły izraelskie rozbiły całkowicie jordańską 25 BP i 40 BPanc.

Również 6 czerwca brygada pancerna stacjonująca w rejonie Jerozolima - Ramallah po krótkim boju zajęła Ramallah i z marszu Avihlę. Nazajutrz BPanc zwróciła się na południe i bez walki 7 czerwca zajęła Jerycho.

8 czerwca wojska izraelskie usunęły z zachodniego brzegu Jordanu niedobitki oddziałów przeciwnika, odsuwając tym samym groźbę przepołowieia własnego terytorium. Przebieg walk na froncie jordańskim przedstawia załącznik nr 5.

 

1.4.4. WNIOSKI

 

Izrael	Jordania
natarcie oddziałów pancernych w górach (wzdłuż dróg)	rozproszenie i równomierne rozmieszczenie oddziałów na całym obszarze
natarcie na dwóch kierunkach i na każdym z nich po 3 lub 4 uderzenia, z których na jednym użyte były siły główne	brak skupienia głównego wysiłku obrony
atak pod osłoną nocy (zaskoczenie)	organizacja zasadzek w sile 30-60 czołgów, co powstrzymało natarcie przeciwnika na 1-2 dni
współdziałanie wojsk lądowych z lotnictwem	bierność i brak manewrowania odwodami
użycie saperów przy rozminowywaniu przejść	płytkie urzutowanie
szturm miast w nocy przy wykorzystaniu flar zawieszonych na spadochronach oraz atak z 3-4 kierunków na oddzielne dzielnice

 

1.4.5. FRONT SYRYJSKI

 

5 czerwca wojska izraelskie zajęły na froncie syryjskim pozycje obronne, ograniczając się jedynie do nękania przeciwnika ogniem artylerii.

6 czerwca wojska syryjskie przejęły inicjatywę wykonując natarcie w kierunku Jeziora Tyberiadzkiego wdzierając się na terytorium Izraela i opanowując miejscowości Haritio i Sher Jaskor. Natarcie to zostało jednak powstrzymane przez lotnictwo i broń pancerną Izraela.

9 czerwca po opanowaniu Synaju i wyeliminowaniu z wojny Jordanii przerzucono część sił i wojska izraelskie przeszły do operacji zaczepnej. Oddziały posuwały się jednak bardzo powoli, bowiem Syryjczycy stawiali skuteczny opór na rozbudowanych pozycjach w górzystym terenie. Do natarcia musiała ruszyć piechota, która szkolona była do walki w bezpośrednim współdziałaniu z bronią pancerną, co w tym górzystym terenie było niemożliwe, więc nie wykonała zadania. Wzgórza na zachód od Jeziora Tyberiadzkiego i na kierunku El-Kuneitra stały się dla izraelskiej piechoty prawdziwymi „polami śmierci”, co zmusiło dowództwo izraelskie do modyfikacji planów działania. W nocy z 9 na 10 czerwca oddziały pancerne i zmechanizowane gwałcąc neutralność Libanu obeszły północne skrzydło obrony syryjskiej i 10 czerwca rano uderzyły na jej odkryte tyły w rejonie Mossada. Równocześnie w głębi ugrupowania syryjskiego wylądował desant śmigłowcowy w sile batalionu, podzielony na dwie grupy taktyczne. Pierwsza weszła do walki w pobliżu Fik, zaś druga w rejonie Banija z zadaniem zniszczenia umocnień, stanowisk broni maszynowej i artylerii, które swym ogniem powstrzymywały natarcie wojsk izraelskich. Po wykonaniu zadania siły desantu zajęły pozycje wzdłuż dróg i uniemożliwiały Syryjczykom manewrowanie odwodami. Dopiero wówczas pododdziałom piechoty i czołgów udało się wedrzeć w głąb terytorium na ok. 20 km i zdobyć rejony umocnień Golan i Fik. Wystarczyło to aby opór syryjski praktycznie ustał.

Straty poniesione przez Syrię szacuje się na tysiąc żołnierzy, 600 jeńców, 100 czołgów. Izraelczycy rozbili 7 z 9 zaangażowanych brygad.

Przebieg walk na froncie syryjskim przedstawia załącznik nr 6.

 

1.4.6. WNIOSKI

 

Izrael	Syria
przełamanie obrony w terenie górzystym wzdłuż ścieżek górskich i stoków	rozbudowana przez 19 lat obrona oparta o umocnione miejscowości i wzgórza (brak obrony w systemie transzei)
cel natarcia - opanowanie dominujących wzgórz	brak pozycji przedniej i ubezpieczeń bojowych
organizowanie oddz. wydzielonych z czołgami, trałami i buldożerami	brak zabezpieczenia od strony Libanu
determinacja dowództwa izraelskiego

 

W wyniku wojny Izrael zajął obszary o powierzchni 65 tys. km². Została zdobyta strefa Gazy oraz Półwysep Synaj, otwarto Zatokę Akaba. Zajęte zostały Wzgórza Golan. Opanowanie Zachodniego Brzegu doprowadziło do oparcia granicy o dogodną rubież rzeki Jordan. Zdobycie Starego Miasta w Jerozolimie miało zasadnicze znaczenie psychologiczne.

Wojna doprowadziła do poprawy geostrategicznej pozycji Izraela, gdyż terytorium państwa stało się bardziej dogodne do obrony. Sytuację polityczną na Bliskim Wschodzie po wojnie przedstawia załącznik nr 7.

 

1.5.WNIOSKI Z WOJNY SZEŚCIODNIOWEJ

 

1.  Olbrzymie znaczenie ma odpowiednie przygotowanie państwa i jego sił zbrojnych do obrony i odparcia ewentualnej agresji.

2.  Ważna rola organów wywiadu i rozpoznania wojskowego w poznaniu potencjalu militarnego przeciwnika, jego planów i zamierzeń.

3.  Nawet przy obecnej technice możliwe jest osiągnięcie zaskoczenia operacyjno - taktycznego przez stronę atakującą.

4.  Skutki i wyniki pierwszego uderzenia w decydującym stopniu wpłynęły na przebieg i wyniki całej kampanii.

5.  Swoboda działań własnym wojskom zapewnia panowanie w powietrzu.

6.  Docenienie czynnika ludzkiego, dobrze wyszkolonego żołnierza warunkiem osiągnięcia sukcesu.

7.  Ruchliwość, szybkość działań i zdecydowane realizowanie zadań, powinny doprowadzić do przejęcia całkowitej inicjatywy i dyktowania nawet przeważającym siłom metod i charakteru walki według dogodnych dla siebie warunków ( wyższość sztuki operacyjnej i taktyki).

8.  Wzrastające znaczenie śmigłowców, desantów taktycznych wysadzanych na tyłach przeciwnika podczas pokonywania rubieży obronnych.

 

2. NATARCIE ZT W OFENSYWIE TET W WIETNAMIE ( 31 STYCZNIA - 13 MAJA 1968 ROKU)

 

2.1. GENEZA WOJNY

 

2 września 1945 r. po Rewolucji Sierpniowej została proklamowana Demokratyczna Republika Wietnamu. Od 1945 do 1954 rozgorzała wojna francusko-wietnamska, w wyniku której ustalono tymczasową linię demarkacyjną wzdłuż rzeki Ben Hai w pobliżu 17 równoleżnika, która dzieliła kraj na część północną i południową. Układy genewskie zalecały również aby do 1956 roku przeprowadzono wybory w celu zjednoczenia kraju. Do wyborów jednak nie doszło w wyniku proklamowania w 1955 r. Republiki Wietnamu, wspomaganej gospodarczo i wojskowo przez USA oraz łamania układów genewskich.

W 1957-59 r. nastąpiło odrodzenie partyzantki ludowej skierowanej przeciwko dyktaturze Ngo Dinh Diema i integracji z USA. W 1960 roku utworzono Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego, który wysunął hasło zjednoczenia kraju z siłą zbrojną - Narodowowyzwoleńczymi Siłami Zbrojnymi. Reżim sajgoński tłumił ruch partyzancki. W roku 1964 Stany Zjednoczone przystąpiły zbrojnie do wojny z Demokratyczną Republiką Wietnamu^[7].

Na przebieg, charakter, skutki, metody walki niebagatelny wpływ miała rzeźba terenu oraz stosunek sił i środków walki. Już samo porównanie Wietnamu (państwa będącego ciągle w konfliktach zbrojnych, zacofanego gospodarczo) z potęgą gospodarczą i militarną świata nasuwa refleksje, że walka powinna zakończyć się jeszcze zanim się zaczęła.

Nie dość, że trwała ona do 1973 roku, to zwycięski finał przypadł w udziale skazanym na klęskę Wietnamczykom.

Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona, w większości górzysto-wyżynna. Z licznych łańcuchów górskich na wyróżnienie zasługują przede wszystkim Góry Annamskie stanowiące naturalną granicę między Wietnamem a Laosem i częściowo Kambodżą. Pokryte są bujną roślinnością i wiecznie zielonymi lasami tropikalnymi, co stwarzało wojskom wyzwoleńczym dogodne warunki do maskowania, a zarazem utrudniało przeciwnikowi wykrycie ich ruchów i składów uzbrojenia. Szczególne miejsce w wojnie zajmował Płaskowyż Centralny, pokryty wzgórzami porośniętymi w większości bujnymi trawami podzwrotnikowymi, buszem, rozległymi lasami - stanowiły doskonały rejon do działań partyzanckich, a jego kontrola umożliwiała oddziaływanie na całe terytorium Wietnamu.

Kraj ten pocięty jest licznymi strumykami, kanałami i rzekami. 1/3 obszaru pokrywa dżungla dwojakiego rodzaju. W jednym wysokie drzewa, dochodzące do 75 m i wyższe, tworzą zwarte korony nie przepuszczające słońca i powodujące „wieczny cień”. Poruszanie się w takiej dżungli jest względnie możliwe, ponieważ nie ma tam gęstego poszycia. W drugim rodzaju dżungli występuje gęste podszycie, stanowiące trudną do pokonania przeszkodę.

Dżungla sprzyjała prowadzeniu walk partyzanckich, gdyż stanowiła dogodne schronienie, umożliwiała organizowanie baz, składów, szpitali itp., a dla agresora była groźna ze względu na zasadzki, miny, pułapki, co z kolei wpływało na psychikę i obniżenie morale żołnierzy amerykańskich. Niebagatelny wpływ na działalność bojową miały warunki klimatyczne. Wystły warunki klimatyczne. Występowanie w okresie letnim pory deszczowej, a w okresie zimowym pory suchej, wysokie temperatury i duża wilgotność powietrza nie sprzyjały Amerykanom i wpływały na awaryjność i wykorzystanie sprzętu bojowego.

Jak z tego wynika, warunki fizyczno-geograficzne i klimatyczne w dość istotny sposób rzutowały na charakter wojny.

 

 

Dlatego rózniła się ona zasadniczo od innych znanych działań zbrojnych np. od II wojny światowej, gdyż nie było ciągłych, wyraźnie zarysowanych frontów i praktycznie cały kraj był jednym polem walki, a główną formą walki - działania partyzanckie, które w zależności od rozwoju sytuacji ulegały ciągłym zmianom.

Amerykanie po raz pierwszy zetknęli się z tak dobrze zorganizowanymi i bogatymi w doświadczenia bojowe siłami zbrojnymi. W związku z tym dowództwo amerykańskie musiało wypracować nowe formy prowadzenia walki a partyzantami, udoskonalić zasady taktyczne uwzględniające realne warunki terenowe i klimatyczne oraz posiadane siły i środki. Te sposoby to „szukaj i niszcz”, „oczyszczaj i utrzymuj”, „oczyszczaj i ubezpieczaj”, „szybkie przeciwdziałanie odwodami” oraz „działania mające na celu ochronę baz i urządzeń wojskowych”. Dość powiedzieć, że mimo olbrzymiej przewagi technicznej i zaangażowania w wojnie do końca 1967 roku ponad 485 000 żołnierzy oraz wydatkowania na cele wojny 20,1 mld $ rocznie wojska interwencyjne nie zdołały przechylić szali zwycięstwa na swoją korzyść, a rok 1968 uzmysłowił Amerykanom możliwości bojowe wojsk wietnamskich.

 

2.2. OFENSYWA WYZWOLEŃCZA TET

 

Na początku 1968 roku dowództwo amerykańskich sił zbrojnych oraz sajgoński sztab generalny oceniły na podstawie danych z rozpoznania, iż Ludowa Armia Wyzwoleńcza i oddziały partyzanckie, na skutek dużych strat poniesionych w 1967 roku nie będą zdolne do przeprowadzenia większej operacji wyzwoleńczej.

Pod wpływem tych optymistycznych prognoz prezydent Republiki Wietnamu polecił w związku z przypadającym na koniec stycznia świętem Tet (księżycowy Nowy Rok, uroczyście obchodzony przez Wietnamczyków) udzielić znacznej liczbie żołnierzy urlopów okolicznościowych.

Prawdopodobnie ta mylna ocena sytuacji wojskowej była również główną przyczyną tego, że Amerykanie nie w pełni docenili wzmożone na początku roku działania partyzanckie w rejonach: Hue, Da Nang, Dak To, Kontum i w pobliżu bazy piechoty morskiej w Khe Sanh, które jak się później okazało, były wstępem do wielkiej ofensywy wyzwoleńczej Tet.

Była ona całkowitym zaskoczeniem nie tylko dla dowództwa amerykańskiego i sajgońskiego, ale także dla opinii światowej, która po raz pierwszy miała możliwość poznania rzeczywistego obrazu „brudnej wojny”.

Ofensywa wyzwoleńcza Tet przygotowana była niezwykle starannie i przez dłuższy czas. Rozpoczęła się ona 30 stycznia 1968 roku, jednakże jej właściwe rozwinięcie nastąpiło 31 stycznia. W tym dniu zgrupowania uderzeniowe i oddziały partyzanckie, o różnej sile (do dywizji piechoty włącznie), ześrodkowane w wielu rejonach Wietnamu Południowego, niespodziewanie dla przeciwnika wykonały jednoczesne ataki na garnizony wojsk amerykańskich i sajgońskich w Sajgonie, w 36 (na 44) stolicach prowincji i 69 (na 292) miasta szczebla powiatowego, na obozy wojsk specjalnego przeznaczenia rozmieszczone wzdłuż granicy Wietnamu Południowego z Kambodżą i Laosem, na bazy wojsk lądowych, lotniczych i morskich oraz na setki małych punktów oporu rozsianych na całym terytorium (patrz załącznik nr 1).

W początkowej fazie ofensywy Tet (30 stycznia - 10 lutego) w atakach na obiekty wojskowe wroga wzięło udział ok. 90 000 żołnierzy (tj. ok. 9-10 dywizji) wojsk wyzwoleńczych na ogólną liczbę 300 000.

Główne uderzenia wykonano na byłą stolicę cesarską Hue i na Sajgon. Działania pomocnicze przeprowadzono na terenie Płaskowyżu Centralnego na Wyżynie Centralnej i w delcie Mekongu.

W wyniku tych ataków zdobyto 10 stolic prowincji, zniszczono setki punktów oporu, wykonano też udane ataki ogniowe na 20 baz lotniczych niszcząc setki samolotów bojowych, transportowych, śmigłowców, zupełnie dezorganizując aparat administracyjny reżimu sajgońskiego na prawie całym terytorium Wietnamu Południowego.

Straty wojsk amerykańskich sięgnęły 9920 zabitych i 4561 rannych żołnierzy, natomiast straty wojsk sajgońskich były trzykrotnie wyższe.

Ze względów militarnych na uwagę zasługuje przedstawienie walk, jakie rozegrały się w największych miastach Wietnamu Południowego - w Hue i Sajgonie.

Walki o Hue zapoczątkowane zostały już w połowie stycznia, jednakże głowny atak nastąpił w nocy z 30 na 31 stycznia 1968 roku. Miasto zdobyto z zaskoczenia w stosunkowo krótkim czasie. W ataku wzięło udział ok. 8 000 żołnierzy wojsk regularnych i partyzantów. Zdobycie Hue w dość istotny sposób wpłynęło na dezorganizację zaopatrzenia wojsk amerykańsko-sajgońskich rozmieszczonych w rejonie strefy zdemilitaryzowanej w Quang Tri, Phu Bai i Da Nang. Ponadto utrata tego miasta i ustanowienie tam władzy rewolucyjnej było bardzo niekorzystne dla rządu amerykańskiego i reżimu Thien, przede wszystkim ze względów natury politycznej. W związku z tym dowództwo amerykańskich sił zbrojnych, na polecenie swoich zwierzchników, podjęło decyzję odbicia Hue za wszelką cenę. W tym celu przerzucono śmigłowcami 2 bataliony amerykańskiej piechoty morskiej, część oddziałów 1 DKawPw oraz trzy sajgońskie bataliony powietrzno-desantowe z 1 DPD. Jednocześnie gen. Westmoreland zażądał od prezydenta Johnsona pośpiesznego wysłania ze Stanów Zjednoczonych nowych kontyngentów wojskowych. W celu kierowania tworzonym w rejonie Hue amerykańsko-sajgońskim zgrupowaniem uderzeniowym zorganizowano w Phu Bai wysunięte stanowisko dowodzenia z dowódcą gen. Abramsem (zastępca gen. Westmorelanda - dowódcy amerykańskich sił zbrojnych w Wietnamie). Zgrupowanie uderzeniowe podzielono na dwie tzw. taktyczne grupy uderzeniowe; jedna składała się z pododdziałów sajgońskich, druga pod kryptonimem „X-Ray” z pododdziałow amerykańskiej piechoty morskiej i jednostek kawalerii powietrznej.

 

Pododdziały sajgońskie otrzymały zadanie odbicia północnej części miasta wraz z cytadelą i byłym pałacem cesarskim, amerykańskie zaś - wyparcia sił wyzwoleńczych z południowej części miasta i zablokowania dróg dowozu zaopatrzenia oraz dróg ewakuacji biegnących do Hue z zachodu i południowego zachodu.

 

Amerykanie podczas ataku użyli na dużą skalę - niezależnie od silnego wsparcia ogniowego artylerii polowej i okrętowej oraz uderzeń lotnictwa taktycznego - napalmu i obezwładniających środków chemicznych. Mimo olbrzymiej przewagi technicznej i ogniowej oddziały wyzwoleńcze przez 9 dni prowadziły niezwykle zacięte i krwawe walki o każdy dom, kwartał i dzielnicę miasta. Gdy Amerykanom udało się dotrzeć do rzeki Huong, przedzielającej Hue na dwie części, mimo wielokrotnie powtarzanych prób przedostania się na przeciwległy brzeg i wykonania ataku na zgrupowanie pododdziałów wyzwoleńczych broniących cytadeli nie powiodły się. Do niezwykle zaciętych i krwawych bojów doszło także w północnej części miasta, gdzie pododdziały wyzwoleńcze przez 26 dni skutecznie odpierały ataki wojsk sajgońskich, wspartych czołgami, ogniem artylerii i zmasowanymi uderzeniami lotnictwa amerykańskiego. Doszło do wyeliminowania z walki trzech sajgońskich batalionów powietrzno-desantowych, na których miejsce wprowadzono bataliony z 1 Dywizji Piechoty Morskiej.

25 lutego oddziały wyzwoleńcze przełamały blokadę wojsk amerykańskich i wycofały się zajmując nowe pozycje w rejonach położonych na zachód od miasta.

W walkach o Hue wojska amerykańsko-sajgońskie poniosły następujące straty: 2,5 tys. żołnierzy (w tym 900 Amerykanów), a z ogólnej liczby 12 batalionów 5 zostało wyprowadzonych z walki na skutek strat sięgających 40 % stanów osobowych. Oddziały wyzwoleńcze straciły ok. 5 tys. żołnierzy. Miasto zostało zniszczone w 70 %.

Przebieg walki o Hue przedstawia załącznik nr 2.

Atak oddziałów wyzwoleńczych na Sajgon nastąpił także z zaskoczenia i we współdziałaniu z częścią ludności miasta. W początkowej fazie decydującą rolę odegrały dobrze wyszkolone i manewrowe oddziały partyzanckie, które przeniknęły do miasta skrycie na kilka dni przed planowanym atakiem (inaczej niż w czasie walk o Hue). Siły regularne znajdowały się w pobliżu Sajgonu. Nie stały one bezczynnie, lecz wykonywały ataki ogniowe na obiekty wojskowe przeciwnika, na jego bazy lotnicze, dowództwa i sztaby, na składy amunicji, paliw itp., skutecznie paraliżując także szlaki komunikacyjne, utrudniając dopływ odwodów do oblężonego miasta. Skoncentrowane uderzenia oddziałów wyzwoleńczych rozpoczęły się 31 stycznia o godzinie 3.00. Jednocześnie zaatakowano bazę lotniczą w Tom Son Nhut, dowództwo wojsk sajgońskich, pałac prezydencki, sztab sajgońskich sił morskich, główną radiostację, gmach ambasady amerykańskiej. Do odparcia ataku Amerykanie pośpiesznie skierowali: pluton żołnierzy ze 101 DPD, pododdziały żandarmerii polowej i Gwardii Narodowej.

 

W tej trudnej sytuacji tylko Amerykanie przeszli do zdecydowanych przeciwdziałań, przyjmując na siebie cały ciężar prowadzenia walki, gdyż Sajgończycy byli dosłownie bezradni i jako niepewni zostali skierowani do działań represyjnych przeciwko mieszkańcom Sajgonu. W wyniku dużej przewagi (Amerykanie wciąż przerzucali do miasta nowe siły) dowództwo Ludowej Armii Wyzwoleńczej zdecydowało się, dla uniknięcia niepotrzebnych strat wycofanie się z Sajgonu do rejonów ześrodkowania. Przebieg walk o Sajgon przedstawia załącznik nr 3.

Podobny charakter i przebieg miały walki w innych rejonach Wietnamu Południowego. W końcu lutego 1968 roku działania zaczepne Ludowej Armii Wyzwoleńczej i oddziałow partyzanckich zostały zakończone, natomiast działania o zasięgu lokalnym kontynuowano.^[8]

 

2.3. WNIOSKI

 

       w wyniku całkowitego zaskoczenia zadanie wojskom interwencyjnym i sajgońskim znacznych strat (150 000 żołnierzy, w tym 45 000 Amerykanów, 2 200 samolotów i śmigłowców, 3 500 czołgów);

       wystąpił spadek morale wojsk sajgońskich, wskutek czego większość zadań wykonywały wojska amerykańskie;

       zdezorganizowanie aparatu administracyjnego;

       zahamowanie procesu pacyfikacji;

       wydźwięk w skali międzynarodowej (wstrząs dla społeczeństwa amerykańskiego);

       bezsporny dowód bezsilności potęgi militarnej Stanów Zjednoczonych wobec dobrze dowodzonych i wyszkolonych żołnierzy i partyzantów wietnamskich;

       zmuszenie USA do przejścia do obrony strategicznej na całym terytorium Wietnamu;

       wykazanie potęgi działań nieregularnych w obronie państwowości;

       umiejętność wykorzystania terenu do blokowania małymi siłami większych i lepiej uzbrojonych sił przeciwnika.

3. ORGANIZACJA I PROWADZENIE NATARCIA PRZEZ ZT W WOJNIE IRACKO-IRAŃSKIEJ 1980-1988

 

3.1. GENEZA WOJNY

 

Na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat ingerencja w wewnętrzne sprawy sąsiada oraz roszczenia terytorialne kilkukrotnie przeradzały się w serię incydentów zbrojnych między wojskami Iraku i Iranu. Jednak rozsądek i obawy rządzących elit pozwalały uniknąć eskalacji konfliktu i otwartej wojny. Kruchą stabilizację zakończyły wydarzenia lat 1979-1980.

9 lutego 1979 roku wybuchła w Iranie rewolucja islamska, której efektem było proklamowanie 1 kwietnia Islamskiej Republiki Iranu. Irak został uznany za jednego z głównych wrogów, a jego przywódców oskarżono o zdradę wartości islamu (iraccy szyici, którzy stanowili większość w kraju byli rządzeni przez muzułmanów - sunnitów). Sytuację tę próbował wykorzystać przywódca Iranu ajatollah Chomeini nawołując do rewolucji islamskiej również w Iraku.

Prawie w tym samym czasie co Chomeini pełnię władzy państwowej w Iraku skupił Saddam Hussein, który 16 lipca 1979 roku został prezydentem państwa. Jego ambicją było uczynienie Iraku dominującą potęgą w rejonie Zatoki Perskiej. W realizacji jego planów przeszkadzała mu opozycja. W czerwcu i lipcu aresztowano 3 000 osób, a w grudniu 1979 r. Hussein ostrzegł Chomeiniego przed jej wspieraniem i zagroził zerwaniem układu pokojowego.

W kwietniu 1980 roku aresztowano i wydalono z Iraku dalsze 3 500 osób oskarżając je o nieudany zamach na ministra spraw zagranicznych i wicepremiera Tarika Aziza. W odpowiedzi Chomeini zwrócił się przez radio do żołnierzy i oficerow irackich sił zbrojnych o obalenie Husseina. Apel pozostał bez odzewu.

 

W lipcu 1980 roku wykryto z kolei spisek wojskowy w Iranie. Nasiliły się akty terroru wobec cudzoziemców oraz wrogie wypowiedzi pod adresem wysokouprzemysłowionych państw świata, co spowodowało zerwanie stosunków dyplomatycznych z wieloma z nich. Inflacja i chaos gospodarczy pogłebiały trudną sytuację wewnętrzną w Iranie.

 

W czerwcu 1980 r. stosunki dyplomatyczne między Irakiem a Iranem zostały zawieszone, a obie strony potęgowały roszczenia terytorialne i otwarcie wspierały opozycję. Jednocześnie rozpoczęto rozmieszczanie znacznej ilości wojsk wzdłuż granicy, gdzie często wybuchały incydenty zbrojne między stronami.

17 września Hussein wypowiedział układ pokojowy z Iranem oskarżając jego przywódców o ingerencję w politykę wewnętrzną Iraku. Próba aneksji irańskiego Chuzestanu stała się kolejną i chyba główną przyczyną wybychu wojny. Spór o tę prowincję sięga XVII wieku, obejmuje ona 118 000 km² z zasobnymi polami ropy naftowej oraz zapewnia Irakowi swobodny dostęp do Zatoki Perskiej wraz z nowoczesnymi portami. Jeszcze jedną przyczyną wybuchu wojny był spór o granicę lądową między Turcją a Persją, która została tak niedokładnie nakreślona w 1847 roku w Erzerum, że w ciągu 150 lat każda ze stron rościła pretensje do strategicznych - według niej - rubieży terenowych.

W lipcu 1980 roku Hussein zażądał, aby Iran zwrócił sporne terytoria. Od 6 do 14 września irackie wojska przekroczyły granicę i zajęły ok. 350 km² terytorium. W ciągu następnego tygodnia miały miejsce starcia zbrojne na niewielką skalę, ale ruchy wojsk świadczyły, że tym razem Hussein zdecydował się na większą operację wojskową.

 

3.2. PLANY WOJNY ORAZ SIŁY WALCZĄCYCH STRON

 

Dowództwo irackie przewidywało rozbicie irańskich sił zbrojnych i opanowanie w ciągu 10-14 dni części Chuzestanu oraz prowincji Ilam do linii wytyczonej miastami Qasr-e Shirin, Naft-e Shah, Mehran, Musian, Dezful, Shushtar, Haft, Gel, Bandar, e-Shahpur. Następnie zamierzano przystąpić do rozmów pokojowych stawiając rząd w Teheranie wobec faktów dokonanych.

Główne uderzenia wojsk irackich siłami 3, 6, 12 DPanc, 1, 5 DZ, 32, 33 BP planowano wykonać na południowym odcinku frontu, w kierunku: Basra, Ahwaz, Haft, Gel. Pomocnicze operacje zaczepne miały być realizowane przy wykorzystaniu 9, 10 , BPanc, 7 DZ, 2 i 8 DPG na centralnym odcinku granicy iracko-irańskiej i ich celem było zdobycie miasta i bazy wojskowej Dezful oraz rubieży przełęczy górskich leżących na wschód od miast Qasr-e Shirin, Gilan, Ilam. Powodzenie tych działań prowadziłoby do uchwycenia głównych skrzyżowań dróg i przełęczy w górach Zagros, co spowodowałoby zablokowanie wojskom irańskim kierunków przeciwuderzeń na Bagdad. Liczono się z możliwością wybuchu powstania kurdyjskiego i koniecznością wydzielenia 4 DPG i 11 DP do jego stłumienia.

Warto zauważyć, że dowództwo irackie nie miało doświadczenia w planowaniu i realizacji większych operacji militarnych. Dowódcy wyznaczani byli za lojalność wobec Husseina, nie zaś za kompetencje. Wywiad skupił się na problemach politycznych, a nie militarnych, w wyniku czego źle oceniono irańskie siły zbrojne. Co prawda Irak zakupił nowoczesne uzbrojenie, jednak brak było fachowców do szkolenia. Za utrzymanie dyscypliny odpowiedzialny był pion polityczny partii Baas. Pomimo tego irackie zgrupowanie uderzeniowe stanowiło znaczny potencjał.

W przeciwieństwie do Iraku irański plan wojny miał charakter obronno-zaczepny. Zamierzano wykrwawić irackie zgrupowanie w uporczywej obronie pozycyjnej, dokonać mobilizacyjnego rozwinięcia sił zbrojnych oraz przegrupować nowo sformowane ZT w rejon działań. Po załamaniu natarcia przejść do kontrofensywy, rozbić siły najeźdźcy i przenieść działania wojenne na terytorium Iraku.

Poważnym problemem Iranu był fakt, że regularne siły zbrojne nie cieszyły się zaufaniem nowej ekipy rządzącej, czego efektem było zwolnienie ze służby 8 000 oficerów i podoficerów. Wiele do życzenia pozostawiał stan wyszkolenia wojsk lądowych, pomimo dysponowania wysoce manewrowymi związkami pancernymi i lotnictwa. W wyniku dezercji, braków w zaopatrzeniu, aktów sabotażu, część jednostek była tak zdezorganizowana, że olbrzymi problem stanowiła mobilizacja rezerw. Z uwarunkowań polityczno-geograficznych wynikało, że wojska irańskie miały bronić kraju na froncie o szerokości 700 km. Dwie dywizje (28, 64 DP) skierowano do pacyfikacji powstania kurdyjskiego na obszarze ograniczonym miastami: Rezayeh, Samanday, Sarab. Od Qasr-e Shirin do Mehran zamierzano wykorzystać 92 DPanc, 12 i 77 DP oraz dwie samodzielne brygady. Siły te były jednak niewystarczające do zorganizowania skutecznego oporu.

 

Tabela 5

Stan sił zbrojnych Iraku i Iranu^[9]

 

Wyszczególnienie		Irak	Iran
Stan sił zbrojnych w. Lądowych w tys.		150 + 400 rezerwistów	200 + 256 rezerwistów
Siły lądowe	Dywizji       brygad     czołgi (BWP i TO) działa działa plot	9 (3 DPanc, 6 DP)     6 (BPanc, BPM, 2 BPD, 2 BLWL) 1 735/1 075 1 000 1 800	18 (5 DPanc, 3 DZ, 3 DPG, odwód - DPanc, 3 DZ, 3 DP) 3 (BP, BPM, BPD)   2 750/2 500 1 040 1 200
Siły powietrzne	żołnierze w tys. eskadr/samolotów śmigłowców boj./transp.	65 22/445 205/439	38 20/332 260/128
Siły morskie	żołnierze w tys. okręty różnych klas	20 49	4,2 35

 

3.3. PRZEBIEG WALK

 

O świcie 22 września 1980 roku ofensywa iracka rozpoczęła się bitwą o panowanie w powietrzu. Samoloty irackie zaatakowały irańskie bazy lotnicze, rejony dyslokacji wojsk lądowych, zakłady przemysłowe, a także przepompownie i urządzenia wydobywcze na wyspie Kharq. Efektem nalotów było uszkodzenie 6 lotnisk, zniszczenie 3 samolotów. Tak więc, na skutek błędnego rozpoznania, niedostateczną ilością użytych sił i środków irackie siły powietrzne nie osiągnęły zamierzonego celu tzn. eliminacji przeciwnika z przestrzeni powietrznej.

Lotnictwo irańskie dzięki żelbetowym schronom wyszło obronną ręką z pierwszych nalotów przeciwnikai 23 września wykonało uderzenie odwetowe. W ich wyniku uszkodzono 7 lotnisk, zniszczono 6 samolotów i zatopiono 4 okręty. Tak więc skuteczność nalotów odwetowych była równie niewielka, jak ataków lotnictwa irackiego.

 

Równocześnie z rozpoczęciem operacji powietrznej, działania zaczepne podjęły trzy irackie KA działające na froncie o długości 720 km, od Qasr-e Shirin do Abadanu. 2 K działający na północnym odcinku frontu nacierał siłami 7 DP, 2 i 8 DPG w pasie Qasr-e Shirin, Kermanshah, Mehran, Sameh. Zadaniem korpusu było rozbicie irańskich 81 DPanc i 84 DZ oraz uchwycenie szosy łączącej Dezful z Bagdadem. 7 DZ nacierała na Qasr-e Shirin i Gilan. W ciągu 7 dni walk przełamano obronę irańskiej BZ z 81 DPanc, zdobyto miasto i uchwycono nakazaną rubież. Jednak w ciągu następnych 14 dni wojska irańskie kontratakowały odwodami 81 DPanc wspierając je uderzeniami śmigłowców, co spowodowało odrzucenie oddziałów irackich na wschodni skraj Qasr-e Shirin. Iracka 8 DPG działała na dwóch kierunkach: na Gilan oraz Manihst Kuh. Po 5 dniach opanowała Summer, Gilan, po czym natarcie załamało się na pozycjach obronnych 81 DPanc rozbudowanych na stokach górskich na wschód od Gilan oraz wzdłuż drogi łączącej Qasr-e Shirin i Ilam.

2 DPG nacierała na Ilam i Mehran. Przed świtem 22 września opanowała Mehran oraz podeszła do Ilam, ale próby kontynuacji natarcia załamały się na obronie irańskiej. Tak więc górzysty teren sprzyjał obrońcom i zmuszał Irakijczyków do powolnego, metodycznego natarcia na oddzielnych kierunkach.

Do grudnia 1980 roku wojska 2 KA włamały się na terytorium Iranu na głębokość 35 km zdobywając miasta Qasr-e Shirin, Naft-e Shah, Summer, Mehran lecz nie zdołały osiągnąć głównego celu.

Iracki 4 KA nacierał siłami 9 i 10 DPanc. Główne uderzenie wykonał w kierunku Dezful z zadaniem rozbicia sił 77 DP, opanowania rubieży Dezful, Sameh i niedopuszczenia odwodów irańskich do Chuzestanu z kierunku północnego. 9 DPanc walcząc z 77 DP podeszła w 5 dniu operacji pod Dezful, gdzie natarcie załamało się na obronie 84 BP zorganizowanej na wschodnim brzegu rzeki Karkheh w odległości 25-30 km od miasta. W tym samym czasie 10 DPanc nacierała na Musian i Dehloran z zadaniem przełamania obrony 12 DP i opanowania szosy łączącej Dezful z Mehran i rozwinięcia uderzenia na Halari. Uwikłała się ona jednak w przewlekłe walki w podgórskim terenie i do grudnia 1980 r. nie zrealizowała celu operacji.

Wojska 3 KA uderzały w trzech oddzielnych kierunkach: na dwóch zbieżnych z rejonu Al-Amary i Al-Qurny na Ahwaz oraz trzecim na Khorramshahr i dalej Abadan celem rozbicia 92 DPanc i 1 DP i opanowania Chuzestanu. 1 DZ podeszła pod Ahwaz, jednak natarcie jej załamało się między rzekami Kharkheh i Dez. 6 DPanc nacierała w kierunku Ahwaz i w ciągu 4 dni jej oddziały pokonały wysunięte rubieże obronne i dotarły do rzeki Kanm.

Przedpola Ahwazu broniła irańska 1 DP, a przepraw przez przeszkodę wodną 92 DPanc. Głębokość obrony wynosiła 10-15 km i stanowiła system sztucznych wałów o wysokości 2-4 m powiązanych z zaporami inżynieryjnymi oraz rzekami.

Próby przełamania tak dobrze rozbudowanej obrony przez irackie 6 i 3 DPanc nie powiodły się. Osiągnięto jednak poważny sukces, odcinając połączenie drogą lądową Khorramshahr z Ahwazem.

Najcięższe walki stoczyły 3 DPanc i 5 DZ, a w końcowej fazie 12 DPanc podczas szturmu Khorramshahr i Abadanu, gdzie ich obrona została pospiesznie zorganizowana przez BPanc z 92 DPanc, żandarmerię, marynarzy, strażników rewolucji oraz ochotników, łącznie ok. 10-13 tys. mężczyzn. Przez 7 dni Irakijczycy ostrzeliwali miasta i ataowali z powietrza dążąc do skruszenia obrony. Następnie rozpoczęli natarcie, które załamało się w ogniu walk ulicznych. Przez kolejne trzy tygodnie przygotowywano brygadę specjalną do walk ulicznych i ostrzeliwano miasto.

W wyniku kolejnego szturmu 24 października zdobyto Khorramshahr, a straty wyniosły po 7 tys. zabitych i rannych oraz ok. 100 czołgów, BWP i dział. Po tych przykrych doświadczeniach Irakijczycy nie zdecydowali się na szturm Abadanu bronionego przez siły wzmocnionej BPanc poprzestając na jego ostrzeliwaniu i przerwaniu połączeń lądowych. Operację zaczepną wojsk irackich przedstawia załącznik nr 1.

W końcu grudnia 1980 r. wojska obu stron zaprzestały lokalnych zwrotów zaczepnych i przeszły do obrony na całym froncie. Błyskawiczna w swym założeniu ofensywa iracka zaczynała przeradzać się w długotrwałą wojnę pozycyjną.

Walki na froncie iracko-irańskim ucichły jedynie na trzy tygodnie. Na początku 1981 r. wojska irańskie rozpoczęły serię przeciwuderzeń w pobliżu Qasr-e Shirin, Mehran, Susangerd i Ahwaz, zmuszając przeciwnika do wycofania się od 8 do 13 km w kilku miejscach.

Rok 1982 rozpoczął się od niewielkich akcji zaczepnych wojsk irackich w rejonie Gilan Gharb, Naft-e Shah i Boston, dzięki którym osiągnięto niewielkie sukcesy taktyczne. W marcu do ofensywy przeszły siły irańskie. 22 marca 1982 r. rozpoczęła się operacja Fath. Wynikiem jej było rozcięcie jednolitej dotychczasobrony irackiej na dwie części na styku 3 i 4 KA, wyzwolenie 2 000 km² terytorium irańskiego oraz wyparcie wojsk przeciwnika do strefy przygranicznej.

Sukces ten osiągnięto dzięki zaskoczeniu, wykryciu słabego miejsca w jego ugrupowaniu, zmasowaniu sił na wybranym kierunku, odwadze i poświęceniu żołnierzy, starannemu przygotowaniu do walki nielicznych samolotów i śmigłowców.

W nocy 30 kwietnia 1982 roku rozpoczęła się kolejna operacja zaczepna Quds, której celem było rozbicie sił głównych 3 KA, wyzwolenie Khorramshahr oraz ostateczne wyparcie najeźdźcy z Chuzestanu. W jej wyniku wyzwolono 5400 km² Chuzestanu, odzyskano Khorramshahr oraz wyparto wojska przeciwnika poza granicę państwową. Irańskie ZT w ciągu 26 dni walk zniszczyły 10, 90 BP oraz zadały ciężkie straty 10 BPanc, 11, 48 BP. Do niewoli wzięto 25 400 jeńców.

Aby zrealizować swe cele, w latach 1982-1987 wojska irańskie przejawiały znaczną aktywność na całym froncie, jednakże wysiłek ich był skupiony przede wszystkim na jego południowym odcinku - na Basrę. W drugiej połowie 1982 roku Irańczycy zrealizowali pięć, a w 1983 i 1984 po sześć dużych operacji zaczepnych. Irackie wojska odpowiadały jedynie przeciwuderzeniami o ograniczonym zasięgu.

W ciągu sześciu lat prób przełamania obrony przeciwnika wojska irańskie osiągnęły niewielkie sukcesy. Dobrze zorganizowane, głęboko urzutowane, nasycone nowoczesnymi środkami walki irackie pozycje stanowiły barierę trudną do pokonania dla walecznych, ale niedostatecznie wyposażonych oddziałow irańskich. Obrońcom sprzyjał również trudny do natarcia, w wielu miejscach bagnisty teren i rzeki na południu kraju oraz góry w jego północnej części. Spośród 23 irańskich operacji zaczepnych trzy wyróżniają się rozmachem i ilością zaangażowanych sił i środków.

13 lipca 1982 roku rozpoczęła się operacja Ramadan, której celem było rozbicie irackiego 3 KA, opanowanie Basry oraz odcięcie Iraku od Zatoki Perskiej.

5 sierpnia 1982 roku zakończyła się, a efektem 23 dniowych walk było przesunięcie o 5-7 km linii frontu na zachód od granicy państwowej.

Straty irańskie wyniosły: 1 800 żołnierzy, 220 czołgów, 133 transportery opancerzone oraz 35 dział. Średnie tempo natarcia wynosiło 1-2 km na dobę. Prowadzono je z reguły nocą, aby uniknąć strat od ognia broni maszynowej, a także by przekroczyć pola minowe. Niedostatek środków rozminowania powodował, że tworzono grupy torujące z ochotników, którzy oczyszczali przejścia w zaporach inżynieryjnych przy pomocy prymitywnych narzędzi. Nie potrafiono sprostać ewakuacji rannych.

W marcu 1985 roku rozpoczęła się operacja Badr, której celem było rozbicie sił 4 KA (bronił pasa o szerokości 250 km) i odcięcie Basry od reszty kraju. Zakończyła się ona klęską, głównie ze względu na niedostateczną osłonę własnego lotnictwa, słabą obronę przeciwlotniczą, brak ciężkich środków przeprawowych i niewielką liczbę czołgów potrzebnych do przełamania obrony na kierunku Basry.

Straty irackie wyniosły 12 000 żołnierzy oraz 45 czołgów. Irańczyków operacja Badr kosztowała 25 000-30 000 zabitych, co równało się połowie sił zgrupowania uderzeniowego.

W 1986 roku przeprowadzono operację Wal-Fajr8, której celem było rozbicie irackiego 7 KA, zdobycie portu Al-Faw i bazy morskiej Umm Qasr i odcięcie Iraku od Zatoki Perskiej. Efektem trwającej 36 dni operacji było zdobycie portu Al-Faw oraz około 120 km² powierzchni półwyspu, co umożliwiło odcięcie (oddziaływaniem artylerii) Iraku od Zatoki Perskiej. Dowództwo irańskie udowodniło, że możliwe jest przełamanie obrony irackiej, czego nie dokonano od 4 lat. Ważniejsze operacje zaczepne przedstawia załącznik 2.

Od maja 1986 r. do grudnia 1987 r. przeprowadzono szereg operacji zaczepnych, które poza niewielkimi zdobyczami terytorialnymi nie osiągnęły wyraźnych sukcesów, a poszczególne bitwy pochłaniały wiele istnień ludzkich. Obrona iracka była dobrze zorganizowana. Dowództwo irackie dysponowało kilkakrotnie większą ilością samolotów, czołgów i innego sprzętu.

Linie obronne rozbudowywano z wykorzystaniem naturalnych i sztucznych przeszkód terenowych, a żołnierze posiadali kilkuletnie doświadczenie bojowe.

Wykorzystując swą przewagę techniczną i ilościową w 1988 r. Irak rozpoczął szereg ofensyw, które zmieniły bieg wojny.

Od stycznia do marca wykonano kilka uderzeń na północnym i środkowym odcinku frontu mających odwrócić uwagę dowództwa irańskiego od kierunku południowego, gdzie szkolono zgrupowanie wojsk mające wziąć udział w przyszłej operacji zaczepnej. Uderzenie zaplanowano na 17 kwietnia (pierwszy dzień Ramadanu) kiedy Irańczycy zmieniali swe wojska na froncie. Dodatkowo liniom obronnym brakowało głębokości, a część zapór inżynieryjnych nie została wykończona i brakowało dostatecznej ilości pól minowych. W artyleryjskim przygotowaniu ataku użyto pocisków wypełnionych gazem bojowym.

7 KA uderzył wzdłuż brzegu Shatt al-Arab osiągając liczebną przewagę 6:1. Wojska irańskie stawiały krótki opór nie wykazując chęci do walki, a ich dowódcy reagowali na sytuację z dużym opóźnieniem. Nie potrafiono skupić obrony wzdłuż nielicznych dróg. W niedługim czasie rozpoczęto ogólny odwrót. W ciągu 36 godzin ofensywy irackiej półwysep Faw został wyzwolony.

W ciągu następnych miesięcy dowództwo irackie zrealizowało kilka operacji zaczepnych, w wyniku których odzyskano zajęte poprzednio przez przeciwnika obszary w pobliżu Basry, Mehran, Majnoon, Zubaidat.

O świcie 20 sierpnia przerwano walki na całym froncie, a 24 doszło do pierwszych rozmów pokojowych.

 

 

3.4. WNIOSKI

 

Irak	Iran
nacisk na rozbudowę wojsk pancernych i lotnictwa	brak nowoczesnych systemów zastępowano piechotą
piechota niedocenianym rodzajem wojsk (mściło się to w terenie, w nocy, w trudnych warunkach atmosferycznych)	duże struktury organizacyjne (wojska regularne, Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej)
duże struktury organizacyjne (wojska regularne, Korpus Gwardii Republikańskiej)	angażowanie znacznego potencjału, a rozmach operacji niewielki
angażowanie znacznego potencjału, a rozmach operacji niewielki	brak zdecydowania dowódców
nieefektywne rozpoznanie lotnicze	brak wyspecjalizowanego sprzętu do rozpoznania naziemnego
duża rola zabezpieczenia inżynieryjnego	zużycie środków materiałowych przekraczało najwyższe normy przewidywane przez planistów
zużycie środków materiałowych przekraczało najwyższe normy przewidywane przez planistów

 

Wojna Irak-Iran pokazała łatwość, z jaką rządzący mogą zepchnąć społeczeństwa w otchłań nieszczęść i zniszczeń. Nie działał żaden mechanizm polityczny ani społeczny, który powstrzymywałby dwóch autokratów przed realizacją wybujałych ambicji. Ośmioletnia wojna spowodowała zaniedbania w gospodarce, oświacie, nauce, zmiany w psychice, zerwane kontakty międzynarodowe. Nie ponieśli oni, ze względu na silną indoktrynację społeczeństwa żadnych konsekwencji swych działań.

BIBLIOGRAFIA

 

1.  J. Barszczewski, Wojna iracko-irańska, Zeszyt dokumentalny, Warszawa 1988;

2.  J. Biziewski, Irak-Iran 80-88, Warszawa 1992;

3.  B. Gąsienica-Staszeczek, Konflikty międzynarodowe, wojny i walki narodowowyzwoleńcze po II wojnie światowej 1944-1982, cz. I i II, WAP, Warszawa 1987 ;

4.  K. Kubiak, Wojna sześciodniowa, Warszawa 1993;

5.  J. Rakowski, Właściwości współcześnie prowadzonych wojen lokalnych, ASG, Warszawa 1984;

6.  A. Wolny, Węzłowe problemy użycia wojsk pancernych w wojnach lokalnych po II wojnie światowej. Na przykładach konfliktów zbrojnych w Korei (53-56), na Bliskim Wschodzie (56-73), w Pakistanie (65) i w Wietnamie (66-70), ASG, Warszawa 1974;

7.  M. Sienkiewicz, Wojna wyzwoleńcza narodów Indochin 1945-75, MON, Warszawa 1979;

8.  W. Sochacki, Wojna iracko-irańska, Warszawa 1984;

9.  M. Wolin, Agresja amerykańska w Wietnamie, MON, Warszawa 1967;

10.A. Wolny, Analiza i ocena przełamania obrony przeciwnika w czasie wojny na Bliskim Wschodzie w latach 1956-73, ASG, Warszawa 1981;

11.A. Wolny, Bitwy - Dowódcy, Wojna w Wietnamie, John Pimlott;

12.A. Wolny, Węzłowe problemy prowadzenia działań wojennych w wojnach lokalnych po II wojnie światowej, ASG, Warszawa 1962;

13.E. Wójcik, Konflikt bliskowschodni - aspekty militarne, MON, Warszawa 1975;

SPIS TREŚCI

 

ROZDZIAŁ I

Natarcie ZT wojsk izraelskich na przykładzie „wojny błyskawicznej” (wojna sześciodniowa) 5-10.06.1967..........................................................str. 2

1.1.Geneza wojny........................................................................................str. 2

1.2.Stan i stosunek sił przed rozpoczęciem działań wojennych...............str. 4

1.3.Plany stron............................................................................................str. 8

1.4.Przebieg działań..................................................................................str. 10

1.4.1.Front południowy...................................................................str. 11

1.4.2.Wnioski..................................................................................str. 13

1.4.3.Front jordański......................................................................str. 13

1.4.4.Wnioski..................................................................................str. 14

1.4.5.Front syryjski.........................................................................str. 14

1.4.6.Wnioski..................................................................................str. 16

1.5.Wnioski z wojny sześciodniowej........................................................str. 17

ROZDZIAŁ II

Natarcie ZT w ofensywie Tet w Wietnamie (31.01-13.05.1968)............str. 18

2.1.Geneza wojny......................................................................................str. 18

2.2.Ofensywa wyzwoleńcza Tet................................................................str. 20

2.3.Wnioski...............................................................................................str. 23

ROZDZIAŁ III

Organizacja i prowadzenie natarcia przez ZT w wojnie iracko-irańskiej 1980-88......................................................................................................str. 24

3.1.Geneza wojny......................................................................................str. 24

3.2.Plany wojny oraz siły walczących stron............................................str. 25

3.3.Przebieg walk......................................................................................str. 27

3.4.Wnioski...............................................................................................str. 32

 

 

Grzegorz GÓRSKI

 

 

 

 

^[1] Nacjonalistyczno-burżuazyjny ruch żydowski oraz nacjonalistyczna ideologia żydowska, ukształtowana w XX wieku na gruncie wyrosłej z religii judaistycznej koncepcji „narodu wybranego” - Encyklopedia popularna PWN, Warszawa, 1990 r.;

^[2] Aspekty polityczne i wojskowe agresji Izraela na państwa arabskie, WPZ nr 6/67, s. 14;

^[3] E. Wójcik, Konflikt bliskowschodni, Warszawa 1975 r., s. 207-209;

^[4] DPanc miały po cztery, a DZ i DP po trzy brygady;

^[5] W tym 30-50 tys. żołnierzy sił zbrojnych ZRA stacjonujących w Jemenie;

^[6] W toku działań wojennych Izrael wprowadził na Synaj dodatkowe siły; łącznie na tym froncie działało 180 000 żołnierzy;

^[7] Na podstawie Encylopedii Popularnej PWN, Warszawa 1990 r., s. 852;

^[8] Na podstawie M. Sienkiewicza, Wojna wyzwoleńcza narodów Indochin 1945-1975, Warszawa 1979, s. 2-3, 130-138;

^[9] Na podstawie J. Biziewski, Irak - Iran 80-88, Warszawa 1993, s. 13-15;

^[1] Nacjonalistyczno-burżuazyjny ruch żydowski oraz nacjonalistyczna ideologia żydowska, ukształtowana w XX wieku na gruncie wyrosłej z religii judaistycznej koncepcji „narodu wybranego” - Encyklopedia popularna PWN, Warszawa, 1990 r.;

^[2] Aspekty polityczne i wojskowe agresji Izraela na państwa arabskie, WPZ nr 6/67, s. 14;

^[3] E. Wójcik, Konflikt bliskowschodni, Warszawa 1975 r., s. 207-209;

^[4] DPanc miały po cztery, a DZ i DP po trzy brygady;

^[5] W tym 30-50 tys. żołnierzy sił zbrojnych ZRA stacjonujących w Jemenie;

^[6] W toku działań wojennych Izrael wprowadził na Synaj dodatkowe siły; łącznie na tym froncie działało 180 000 żołnierzy;

^[7] Na podstawie Encylopedii Popularnej PWN, Warszawa 1990 r., s. 852;

^[8] Na podstawie M. Sienkiewicza, Wojna wyzwoleńcza narodów Indochin 1945-1975, Warszawa 1979, s. 2-3, 130-138;

^[9] Na podstawie J. Biziewski, Irak - Iran 80-88, Warszawa 1993, s. 13-15;

---