Za choroby zawodowe uważa się zgodnie z Kodeksem Pracy, dział X rozdział VII, choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy.
Pylica płuc jest jedną z chorób, która od wielu lat w strukturze zapadalności na choroby zawodowe zajmuje czołowe miejsce. Dotyczy ona grup pracowniczych narażonych na wdychanie substancji chemicznych zalegających w płucach i wywołujących zmiany. W zależności od rodzaju pyłu wyróżnić możemy pylicę: krzemowa, węglową, żelazową, berylową, cynkową, grafitową, azbestową, bawełnianą czy talkową.
Pylica azbestowa ze względu na rakotwórcze działanie azbestu jest jedną z bardziej niebezpiecznych odmian. W Polsce dominują dwa rodzaje pylic, pylica krzemowa powstająca u osób pracujących przy obróbce kamienia oraz pylica krzemowo-węglowa rozwijająca się u górników. W minionych dziesięciu latach na pylicę płucną zachorowało około 5 tys. górników jak wynika z raportu Wyższego Urzędu Górniczego.
Pylica płuc jest chorobą wywołującą przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz postępującą rozedmę płuc, czyli pękanie nadmiernie ukrwionych pęcherzyków płucnych. Pył węglowy powoduje wyżej wspomniane zapalenie płuc i typowe dla tej choroby objawy. Bywa, że z czasem dochodzi także do przerostu prawej komory serca i niewydolności krążenia. Pył krzemowy powoduje rozwój tkanki włóknistej, która rozrastając się wytwarza guzy płuc mylnie niekiedy rozpoznawany jako nowotwór. Objawami zaawansowanej pylicy są między innymi duszność wysiłkowa, kaszel oraz dolegliwości ze strony układu krążenia.
Ustalenie rozpoznania pylicy płuc możliwe jest na podstawie szczegółowo zebranego wywiadu zawodowo-środowiskowego, badania fizykalnego oraz radiologicznego klatki piersiowej. Leczenie oparte jest na zasadach ogólnych chorób układu oddechowego, jednak jest ono trudne i nie w pełni skuteczne. Poniżej przedstawiam kilka podstawowych zasad ogólnych.
Postępowanie odpowiednie do zaistniałych zmian w narządzie oddechowym może zmniejszyć dokuczliwość następstw pylicy płuc.
Pogłębiającą się niewydolność oddechową łagodzić można zmniejszeniem zapotrzebowania na tlen przez ograniczenie zbędnych wysiłków fizycznych.
Nakładającą się niewydolność krążenia, wentylację płuc a tym samym wymianę gazową w płucach można poprawić poprzez za pomocą środków farmakologicznych.
Profilaktyka pylicy płuc polega miedzy innymi na montażu sprawnych urządzeń odpylających, badaniach kontrolnych, urlopach profilaktycznych czy zmianach stanowisk pracy. Pylica może postępować pomimo zaprzestanie kontaktu z czynnikiem przyczynowym, dlatego opieką otoczyć należy nawet byłych pracowników.