3. Het Nederlandse toneel in de Middeleeuwen

Het Nederlandse toneel in de Middeleeuwen kunnen we in twee soorten verdelen:

• Wereldlijk: abele spelen, kluchten

• Geestelijk/kerkelijk: mysteriespelen, bliscapen (blijscap=blijdschap=radość), heilingspelen, mirakelspelen, moraliteiten, zinnespelen.

1. De kenmerken van het Nederlandse wereldlijke toneel

• Tot het wereldlijke toneel behoren:

• Abele spelen - omvatten vier toneelstukken: Esmoreit, Gloriant, Lanseloet van Denemarken, Vanden Winter ende vanden Somer. Ze werden bewaren in het handschrift - Van Hulthem (1410). De eerste drie betreft hun stof, thema`s en motieven sterk aan bij de oudere (aristocratische) hoofse epiek. Het vierde abele spel is allegorisch van karakter.

Kenmerken:

• Ze draaien om het hoofse leven tussen ridders en prinsen, rond eer en liefde,

• Er zijn 2 ver uiteengelegen plaatsen van handeling,

• met de eer verbonden standsproblemen en / of geloofsverschillen,

• avontuurlijke queeste in dienst van het liefdesideaal,

• weinig personages, veel monologen,

• Kluchten - bij voorbeeld sotternieën die na de abele spelen werden opgevoerd. Men begon toen met iets ernstiger en eindigde met de klucht die vrolijk was. Voor plebs bestemd, primitieve grapjes. Ze wezen aan het gebrek aan het respect tot de toeschouwer. Lippijn - goedkope, niet subtiele vorm van amusement. Een stereotype van naïve pantoffelheld en hebzuchtige, verraadelijke en listige vrouw. Thema: Het onhofse ruwe volksleven.

• Esbattement - de klucht door de rederijkers geschreven. De nadruk wordt op de vorm gelegen.

2. De kenmerken van het mirakelspel

• Het middeleuuwse geestelijke (kerkelijke) toneel

• Draait om zondeval (upadek) en de wonderlijke verlossing die Maria of heiligen brengen. Het behandelt een wonder

• Symbolisme

• Happy end?

3. motieven van Marieken van Nieuwmegen en hun functies

• Queeste (reis): Marieken, samen met Moenen, gaan op weg van Nijmegen naar Antwerpen. Onderweg brengen ze veel mensen tot verdoemenis en val;

• motief van een verdwaalde mens: Marieken verdwaalt, om later de weg naar God terug te vinden;

• de duivel

• motief van enorme barmhartigheid van God. Hij triomfeert aan het einde van het stuk. Vergeving.

• De wonder - bekering. Ze komt tot inkeer als ze een toneelstuk beschouwt. Het is “een stuk in stuk” - De kijkers zijn als Marieken, ze zien dat de waarheid ingesloten in toneelstuk het leven kan veranderen.

De functie: dydactische, religieuze. Het vertoont hoe God barmhartig is, hoe veel Hij kan vergeven. Elke man kan naar God terugkomen, als he of ze wil en biedt.