1.Pojęcie gospodarki komunalnej, istota, zakres, akty prawne.

Gospodarka komunalna to zespół urządzeń i instytucji zaspokajających potrzeby wynikające z faktu zamieszkiwania ludzi na określonych terenach, tj. zaopatrzenie w wodę i źródła energii, kanalizacja i oczyszczalnie, drogi lokalne, oświetlenie, ochrona przeciwpożarowa, a także gospodarka zasobami mieszkaniowym (C. Kosikowski)

Gospodarka komunalna jest to działalność polegająca na wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej (ustawa z dnia 20.12.1996r. o gospodarce komunalnej).

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 20.12.1996r. o gospodarce komunalnej

2. Ustawa o drogach publicznych 21.03.1985r.

3. Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym 07.07.1994r.

4. Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska 31.01.1980r.

5. Ustawa o utrzymywaniu czystości i porządku w gminach 13.09.1996r.

6. Ustawa Prawo Wodne 24.10.1974r.

7. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków z 2001r.

8. Ustawa o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego 26.10.1995r.

9. Ustawa o odpadach 27.06.1997r.

10. Prawo energetyczne 10.04.1997r.

2.Zadania gospodarki komunalnej- główne obszary, ustawodawstwo, charakterystyka

Sektorów

Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Cechy usług z zakresu gospodarki komunalnej:

• ciągłość, dostępność i powszechność świadczenia;

• ukierunkowanie na zaspokojenie potrzeb publicznych;

• konieczność istnienia odpowiedniej infrastruktury technicznej;

• wysoka kapitałochłonność cyklu inwestycyjnego;

• jednoznaczność produkcji, dostawy i konsumpcji;

• znaczne zróżnicowanie zapotrzebowania w czasie;

• wysoki stopień nieelastyczności popytu względem ceny;

3.Modele zarządzania gospodarką komunalną

a) brytyjski

• właściciel infrastruktury i jej operator - podmiot prywatny

• funkcjonuje w branży komunikacji miejskiej, oczyszczania miasta oraz spółkach ciepłowniczych po prywatyzacji

• skutki

• gmina nie ma zagwarantowanej kontroli nad daną sferą gospodarki komunalnej

• przedsiębiorstwo - posiadacz i operator sieci - dąży do efektywności ekonomicznej, swobodnie kształtują politykę cen i inwestycji

• występuje wzrost znaczenia branżowego organu organizującego (np. Urząd Regulacji Energetyki) - konieczność określenia mechanizmu długoterminowego wzrostu taryf

• gmina nie ponosi kosztów związanych z dostosowaniem jakości usług do wymogów zewnętrznych

b) niemiecki

• właściciel infrastruktury i jej operator - gmina

• funkcjonuje w Holandii, Belgii, Stanach Zjednoczonych

• w Polsce wykorzystywany przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne, ciepłownicze oraz gospodarujące odpadami

• skutki:

• ograniczenie samodzielności działania operatora

• wpływ polityki na jego funkcjonowanie

• gmina podejmuje decyzje o polityce cen (z reguły niskie ceny usług)

• gmina podejmuje decyzje o inwestycjach

c) francuski

• właścicielem infrastruktury jest gmina, a operatorem podmiot zewnętrzny wybrany w drodze przetargu

• stosowany w gospodarce wodno-ściekowej, ochronie zdrowia i szkolnictwa

• skutki:

• gmina wydzierżawia majątek lub przekazuje go do administrowania

• kontrakt zawierany jest na okres 10-30 lat

• zadania operatora:

• eksploatacja sieci

• doradztwo w zakresie polityki w danej sferze usług komunalnych

• nadzorowanie inwestycji

• zadania gminy:

• określenie taryf

• kształtowanie polityki rozwoju infrastruktury

• finansowanie inwestycji

• formy modelu francuskiego:

• dzierżawa

• kontrakty menadżerskie

• koncesje

4. Formy organizacyjno-prawne realizacji zadań z zakresu gospodarki komunalnej

Wybór formy organizacyjno-prawnej stanowi element polityki jednostki samorządu terytorialnego, które mogę realizować zadania publiczne:

• samodzielnie

• za pośrednictwem tworzonych podmiotów kapitałowych

• wykorzystując cywilno-prawne formy realizacji zadań

Formy organizacyjno-prawne prowadzenia gospodarki komunalnej

1. Niesamoistne - nie wyodrębnione ze struktur jednostek samorządu terytorialnego:

• jednostka budżetowa

• zakład budżetowy

• gospodarstwo pomocnicze

• fundusz celowy

2. Samoistne - podmioty nie związane ze strukturą organizacyjną samorządu terytorialnego:

• spółka kapitałowa

• partnerstwo publiczno-prawne

• stowarzyszenie

• fundacja

• przedsiębiorstwo prywatne

3. Inne formy organizacyjno-prawne:

• związki komunalne:

• mogą je związać co najmniej 2 gminy lub powiaty

• stanowią nowy podmiot prawny

• cechy: celowość, racjonalność, odpowiedni obszar działalności

• np. gospodarka energią cieplną, odpadami

• porozumienie komunalne:

• nie powstaje odrębny podmiot

• różni się od związku komunalnego sposobem realizacji

• mieniem zarządza wytypowania gmina a pozostałe partycypują w kosztach

• np. projekt spalarni śmieci pod Olsztynem, projekt podłączenia do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej

FORMY NIESAMOISTNE

1. Jednostki budżetowe:

• działają w ramach osobowości prawnej jednostek samorządu terytorialnego

• nie mogą występować samodzielnie w obrocie prawnym i nie odpowiadają za powstałe zobowiązania

• podstawowym dokumentem operacyjno-finansowym jest plan finansowy, który obejmuje dochody i wydatki jednostki

2. Zakłady budżetowe:

• to jednostki organizacyjne, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania

• pokrywają koszty działalności z przychodów własnych

• jest to działalność zbliżona do działalności gospodarczej

• jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej - działa w imieniu jednostki samorządu terytorialnego i na jej odpowiedzialność

• podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy przychody i rozchody, stan środków obrotowych oraz rozliczenia z budżetem

3. Gospodarstwa pomocnicze:

• to wyodrębnione z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna

• podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy

• przykładem gospodarstw pomocniczych są: ośrodki rekreacyjne, gospodarstwa ogrodnicze, rybackie itp.

4. Fundusz celowy:

• jest to fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań

• może on być funduszem państwowym, wojewódzkim, powiatowym lub gminnym

• są podobnie jak budżety, formami organizacji publicznych zasobów pieniężnych

• niże działać jako osoba prawna jest wówczas jednostką organizacyjną o określonych zasadach

FORMY SAMOISTNE

1. Spółka kapitałowa:

• Prawodawca sformułował ostre ograniczenia dotyczące możliwości prowadzenia w formie spółek działalności samorządowej wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej, zawarte w art. 10 ust. 1 ustawy

• Zgodnie z jego treścią: „poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
  - istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym
  - występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia

2. Stowarzyszenie:

• jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem w celach niezarobkowych

• prowadzą one działalność podporządkowaną celom statutowym, dla których realizacji mogą prowadzić działalność gospodarczą

• działalność zarobkowa może być prowadzona jedynie jako działalność uboczna

3. Fundacje:

• mogą być tworzone dla realizacji celów społecznych lub gospodarczo użytecznych

• na fundację składa się majątek wydzielony przez fundatora na własność

• fundatorem może być osoba fizyczna i osoba prawna

4. Spółdzielnia

• to dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, która w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą

• spółdzielnia jest podmiotem samorządnym, samodzielnym i samofinansującym się

• w praktyce jednak jednostki samorządu terytorialnego rzadko korzystają z tej formy organizacyjno-prawnej

5. Partnerstwo publiczno-prywatne:

• jego istotą jest współpraca pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym w celu realizacji określonego projektu lub świadczenia usług

• jest to przedsięwzięcie o charakterze użyteczności publicznej

• prowadzone przez współpracujące podmioty prywatne i publiczne

• przy wzajemnym zaangażowaniu instytucjonalnym i kapitałowym

• przy solidarnym podziale korzyści i ryzyka

5.Partnerstwo publiczno-prywatne - definicje, modele, cechy

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) jest formą długoterminowej współpracy sektora prywatnego i publicznego przy przedsięwzięciach mających na celu realizację zadań publicznych - z gospodarki komunalnej. Celem współpracy jest osiągnięcie obopólnych korzyści zarówno w wymiarze celów społecznych, jak i komercyjnych danego przedsięwzięcia. Główny cel PPP jest to optymalizacja wykonania zadania publicznego, zadania użyteczności publicznej.

PPP wg Komisji Europejskiej - partnerstwo między sektorem publicznym i prywatnym podejmowane w celu realizacji projektu lub zaoferowania usług historycznie stanowiących domenę sektora publicznego. Głównym celem jest ukształtowanie relacji między stronami w taki sposób aby poszczególne rodzaje ryzyka ponosiła ta strona która lepiej potrafi je kontrolować.

PPP wg Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR) - długoterminowe porozumienie między sektorem publicznym i prywatnym w ramach którego podmioty prywatne przejmują odpowiedzialność za planowanie, budowę, eksploatację, utrzymanie i ewentualne finansowanie obiektu oraz świadczenie usług publicznych.

PPP wg Agencji Ratingowej Standard&Poor's - wszelkiego rodzaju relacje między sektorem publicznym, a sektorem prywatnym o średnim lub długim terminie trwania, oparte na podziale ryzyka i korzyści zgodnym z umiejętnościami, doświadczeniem i możliwościami finansowymi partnerów, które służą osiągnięciu oczekiwanych wyników.

Mechanizm PPP

• w modelu PPP partner prywatny odpowiedzialny jest za dostarczenie określonej usługi, a nie jedynie aktywów (np. odcinka infrastruktury) służących jej realizacji

• partner prywatny bierze udział w finansowaniu, realizacji i eksploatacji projektu przez określony z reguły długi czas (np. 20-30 lat), w zamian otrzymuje zwrot zaangażowanego kapitału

• przychodami partnera prywatnego są regularne płatności otrzymywane od partnera publicznego, w wysokości określonej w momencie zawarcia umowy PPP - są to opłaty za dostępność usługi lub za użytkowanie infrastruktury albo za obydwa te elementy.

• partner prywatny musi się liczyć z możliwością pomniejszenia ustalonych kwot, gdyby okazało się że jakość usługi nie odpowiada założeniom

• mechanizm PPP pozwala na realizację projektu infrastrukturalnego bez konieczności ponoszenia kosztów przez sektor publiczny przed budową i w jej trakcie

• jeśli sektor publiczny nie chce lub nie może sobie pozwolić na podniesienie poziomu bezpośredniego zadłużenia, PPP umożliwia wykonanie projektów mimo braku środków publicznych w chwili podejmowania decyzji o ich realizacji

• przydatne jest tu także doświadczenie partnera prywatnego zarówno na etapie zarządzania projektem budowy podobnych obiektów, jak również ich zarządzania

• umiejętne wykorzystanie PPP może stać się nie tylko źródłem pozyskania kapitału, ale także jednym z narzędzi szerzej rozumianej modernizacji samorządów

Modele PPP:

Trzy podstawowe:

• BOT - buduj, eksploatuj, przekaż

• DBFO - projektuj, buduj, finansuj, eksploatuj

• BOO - buduj, eksploatuj, przejmij na własność

Inne:

• BT - buduj i przekaż natychmiast

• DBO - projektuj, buduj eksploatuj

• BOR - buduj, eksploatuj, odnawiaj koncesję

• MOT - modernizuj, posiadaj/eksploatuj i przekaż

• BLT lub BRT - buduj, najmuj lub dzierżaw i przekaż

Formuły PPP z funduszami UE:

1. Model hybrydowy:

• partner prywatny jest odpowiedzialny za budowę oraz eksploatację danej infrastruktury, organizuje finansowanie

• w tym ubiega się o dofinansowanie z funduszy UE, jest za nie odpowiedzialny (także za jego zwrot w przypadku ewentualnych nieprawidłowości w wykorzystaniu) i sam je rozlicza

• ryzyko nie uzyskania dofinansowania jest uwzględnione przez stronę publiczną

• wartość dofinansowania odpowiednio pomniejsza - poprzez refundację - kwotę ponoszonych wydatków, i w tym samym docelowo zmniejsza także wielkość opłat ze strony sektora publicznego za dostępność infrastruktury lub wysokość opłat od użytkowników

2. Ring fencing:

• model projektu inwestycyjnego na etapie budowy jest dzielony na dwie części:

• zrealizowaną w formie PPP oraz

• realizowaną z wykorzystaniem funduszy UE

• po zakończeniu budowy partner prywatny otrzymuje koncesję na eksploatację całej inwestycji

• metoda jest łatwiejsza do zrealizowania niż model hybrydowy, ale nie daje pełni korzyści z PPP ani z funduszy UE

• sektor publiczny musi zapewnić część środków na dofinansowanie wkładu UE na etapie inwestycji

• nie korzysta tym samym z rozłożenia płatności na cały cykl życia projektu ani z ograniczania krajowego wkładu publicznego

Główne sektory realizacji projektów PPP:

• drogi, tunele

• wysypiska śmieci

• oczyszczanie ścieków

• budowa sieci wodno-kanalizacyjnych

• budownictwo socjalne

• budowa bazy turystycznej: obiekty sportowe i kulturalne

• energetyka

• transport publiczny

• więzienia

Korzyści z PP dla sektora publicznego:

• szybsze wdrażanie

• przyspieszanie rozwoju infrastruktury

• wyższa jakość usług

• wzrost innowacyjności w dostarczaniu usług

• większa efektywność operacyjna

• uwzględnienie całego okresu życia aktywów

• zredukowanie całkowitych kosztów projektów

• efektywniejsze wykorzystywanie pieniędzy publicznych

• lepsze zarządzanie kosztami w fazie realizacji i innej fazie

Korzyści dla sektora prywatnego:

• stabilny, długoterminowy kontrakt

• niezależności od rocznego budżetu sektora publicznego

• elastyczność w ustalaniu specyfikacji produktu końcowego lub usługi

• bodźce do osiągania dobrych wyników i dostarczenia usług wysokiej jakości

• możliwość generowania dodatkowych przychodów od strony trzech (np. zarządzając budynkiem wynajęcie powierzchni użytkowych)

• okazja do wykorzystania komercyjnego innowacji

Relacja: zarządzanie-własność

Własność\ Zarządzanie	Publiczne	Publiczno-prywatne	Prywatne
Prywatna	leasing komunalny	gminne gwarancje dla inwestorów	sektor prywatny BOO
Publiczno-prywatna	obligacje gminne	joint-ventures	częściowa sprzedaż
Publiczna	zakłady budżetowe	stowarzyszenie mieszkańców	BOT

6.Spółka BOT- istota, cel, elementy składowe, charakterystyka

BOT (zarządzanie prywatne, własność publiczna) Buduj + Eksploatuj + Przekaż

Model BOT

• BOT Build Operate Transfer jest kombinacją poprzednich modeli

• udział inwestora prywatnego obejmuje budowę i eksploatację inwestycji przez określony czas, a następnie przekazywanie jej (wraz z prawami do eksploatacji) władzom publicznym

• inwestycja jest finansowana ze środków prywatnych

• prywatnym właścicielem inwestycji jest podmiot publiczny

• model quasi - francuski inwestor buduje obiekt infrastrukturalny w zamian otrzymuje do eksploatacja całą infrastrukturę

Model typu BOT ma zastosowanie, gdy:

• projekt został wskazany przez podmiot publiczny;

• przedsięwzięcie ze współudziałem podmiotu publicznego;

• tytuł własności pozostaje po stronie publicznej.

Uczestnicy modelu BOT

• BOT - spółka specjalnego przeznaczenia - jej jedynym zadaniem jest przeprowadzenie projektu. Po osiągnięciu założonego celu spółka ta może przestać istnieć. BOT jest przeważnie spółką kapitałową.

• Inwestorzy - spółki lub konsorcja, które jako najbardziej zainteresowanie przeprowadzeniem projektu są jego inicjatorami. Inwestorzy zakładają BOT, wnoszą do niej kapitał własny a także doświadczenie niezbędne do realizacji projektu.

• Kredytodawcy - czyli wszystkie podmioty które stawiają do dyspozycji projektu jakiekolwiek kapitały obce, np. banki, firmy leasingowe, inwestorzy, międzynarodowe instytucje finansowe

• Ubezpieczyciele np. doradcy, ubezpieczyciele, gwaranci

• Wykonawcy podmioty, które uczestniczą w planowaniu, budowie i dostarczaniu majątku trwałego, niezbędnego do rozpoczęcia działalności operacyjnej projektu. Ich zadaniem jest głównie nadzorowanie rozruchu tych obiektów i szkolenie pracowników zatrudnionych przy obsłudze obiektów

• Spółka eksploatacyjna - operator, są zaliczani do uczestników projektu pod warunkiem zawarcia umów z podmiotem realizującym projekt czyli BOT.

• Użytkownicy - zagwarantowanie popytu na określonym poziomie jest o tyle ważne, że kredytodawcy i sponsorzy opierają swoje oceny zdolności kredytowej projektu na prognozowanych przepływach pieniężnych.

Proces realizacji projektu przez Gminę w oparciu o model BOT

Etap 1. Identyfikacja potrzeby inwestycyjnej w gminie:

• określenie źródeł finansowania

• wstępne studium przedinwestycyjne

• matryca logiczna i społeczna- priorytety

• decyzja o współpracy z sektorem prywatnym

Etap 2. Przygotowanie procedury przyjmowania ofert firm prywatnych:

• określenie procedury selekcji ofert

• kwalifikacja wstępna

• projekt umowy BOT

• określenie kryteriów oceny ofert

• identyfikacja potrzeb inwestycyjnych

Etap 3.Przygotowanie inwestora do złożenia oferty:

• utworzenie spółki BOT

• studium przedinwestycyjne - projekt

• ocena gminy jako partnera

• złożenie projektu przetargowego

Etap 4.Selekcja

• ocena ofert

• wyjaśnienia - poprawki

• wybór inwestora

Etap 5.Przygotowanie przedsięwzięcia

• wniesienie udziałów kapitałowych do spółki BOT

• podpisanie umów kredytowych

• zamknięcie finansowania

• podpisanie umów na budowę, dostawę usług, odbiór umów ubezpieczeniowych, umów na eksploatację i utrzymanie

Etap 6.Realizcja projektu

• budowa obiektu

• rozruch

• transfer technologii i zasobów

• ocena

Etap 7. Eksploatacja projektu

• eksploatacja i utrzymanie w okresie koncesji

• kontrola i szkolenie

• transfer technologii

Etap 8. Przekazanie infrastruktury gminie

• procedura przekazania

• ocena stanu technicznego

• rozliczenie spółki BOT

• rozwiązanie spółki BOT

7.Model ESCO- w sektorze energetyki cieplnej - cel, założenia, model, opis

Energetyka cieplna jest częścią gospodarki komunalnej, która jest prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego, najczęściej w formie spółki kapitałowej.

Model ESCO - spółka mająca na celu obniżenia kosztu energii cieplnej. Firma oferująca kompleksowe usługi eksperckie w zakresie finansowania działań zmniejszających zużycie energii.

Cechy projektu:

• podpisana umowa ma charakter „umowy o efekt”. Firma ESCO gwarantuje uzyskanie efektu energetycznego lub innego parametru przewidzianego w umowie

• Działalność ESCO traktowana jest bardziej jako działalność usługowa nie inwestycyjna, gdzie wszelkie wykonane modernizacje są traktowane jako środek do uzyskania oszczędności energii

Idea działalności ESCO:

• Spółka ESCO inwestuje swoje środki finansowe w majątek klienta poprzez wykonanie inwestycji związanych z obniżeniem zużycia lub/ i kosztu wytworzenia energii

• działanie to jest zawsze poparte audytami energetycznymi zawierającymi analizę optymalizującą zalecone środki techniczne dla ograniczenia zużycia energii

• po przeprowadzeniu prac modernizacyjnych rzeczywiste koszty energii u klienta ulegają obniżeniu w stosunku do stanu sprzed modernizacji

• Klient zobowiązuje się do ponoszenia kosztów na niezmienionym poziomie przez określony okres czasu tzw. „okres zwrotu nakładów”

• długość okresu czasu zależy od parametrów techniczno-ekonomicznych poszczególnych projektów, a w szczególności od relacji pomiędzy poniesionymi nakładami a wielkością uzyskanych oszczędności

Czynniki wpływające na uzyskane efekty:

1. zależne od firmy ESCO

• wykonana modernizacja, usprawnienia, jakość prac

• wdrożone zmiany organizacyjne

• automatyzacja

2. zależne od klienta

• prawidłowa eksploatacja budynku

• rozbudowa, przebudowa budynku

• zmiana funkcji użytkowych budynku i intensywności eksploatacji

• dalsza modernizacja (bez udziału ESCO)

3. niezależne od stron przedsięwzięcia

• warunki atmosferyczne

• inflacja cen nośników energii

8.Energetyka wiatrowa- uwarunkowania, efektywność, bariery

Energia wiatru:

• wiatr jest odnawialnym źródłem energii

• światowe zasoby energii wiatru, które nadają się do wykorzystania z technicznego punktu widzenia to 53 000 Twh/rok

Podstawowym warunkiem wydajności oraz opłacalności budowy elektrowni wiatrowej jest lokalizacja. W związku z tym, iż pomiary wietrzności dla przydomowych elektrowni wiatrowych są czasochłonne i niezwykle kosztowne dlatego dobór lokalizacji należy wybrać w oparciu o tzw. „mapę wietrzności”. Duża bezwładność czasowa elektrowni cieplnych, oraz uwarunkowania techniczne sprawiają, że muszą one pracować z pewną mocą, mimo że moc w nich produkowana nie jest potrzebna. Gdy wieje wiatr i elektrownie wiatrowe wytwarzają moc elektryczną, prowadzi do spalania mniejszej ilości węgla, a co za tym idzie mniejszej emisji gazów cieplarnianych. Przyjmuje się, że na terenie Polski opłacalna, a zarazem osiągalna, efektywność pracy elektrowni wiatrowych kształtuje się w granicach od 25% do 40%.

Bariery:

• brak systemu wsparcia dostosowanego do potrzeb MEW

• brak narzędzi finansowych

• skomplikowane i długo trwałe procedury

• wysokie koszty jednostkowe.

9.Obszary zarządzania energetyką w gminie- schemat- opis

10 stycznia 2007 Komisja Europejska przedstawiła pakiet działań w obszarze energii i zmian klimatu stanowiący podstawę nowej polityki energetycznej dla Europy. Główne strategiczne założenia to:

• redukcja o20% gazów cieplarnianych

• wzrost udziału energii odnawialnej w konsumpcji krajów UE o 20% emisji gazów cieplarnianych

• zmniejszenie o 20% zużycia energii ogółem

Narzędzia zarządzania energetyką w gminie

• Polityka energetyczna gminy Polityka energetyczna UE Polityka energetyczna Polski Akty prawne Plan energetyczny gminy

• Zasoby energetyczne OZE Zasoby konwencjonalne Program wykorzystania OZE

• Infrastruktura energetyczna Przedsiębiorstwa energetyczne sieci energetyczna -> inne urządzenia

• Formy organizacyjno-finansowe źródła finansowania energetyki w gminie współpraca z kapitałem prywatnym

10.Model TBS- model, założenia, wady, zalety, opis

Powodem powstania TBS była konieczność realizowania zadań gminy w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczności lokalnej. Oferta przeznaczona jest dla mniej zamożnych gospodarstw domowych, które nie mogą sobie pozwolić na budowę lub zakup własnego mieszkania.
Formy organizacji TBS

• Spółki z o.o.

• Spółka akcyjna

• Spółdzielnia osób prawnych

TBS to:

• samodzielny podmiot gospodarczy

• posiada osobowość prawną

• budowanie mieszkań

• nabywanie mieszkań

• eksploatacja mieszkań

System budownictwa TBS-owskiego

1. Inwestor ↔ Krajowy Fundusz Mieszkaniowy - obustronne kredytowanie niekomercyjne i spłacanie

2. Inwestor ← Partycypanci - wkład partycypanta dla inwestora

3. Inwestor ←Udziałowcy/współwłaściciele - kapitał własny inwestora jest wniesiony przez współwłaścicieli

4. Inwestor ← Gmina - zatwierdzenie wysokości czynszu przez radę gminy

5. Inwestor ← najemca (podsystem zasilania finansowego) - czynsz płacony przez najemców

6. Inwestor ↔ podsystem realizacyjny

Zakres działania TBS:

• prowadzenie działalności na obszarze określonym w umowie lub statucie towarzystwa

• przedmiot działania to budowanie domów mieszkalnych i ich eksploatacja na zamieszkanie

• nabywanie budynków mieszkalnych

• przeprowadzanie remontów i modernizacji obiektów przeznaczonych na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych na zasadach najmu

• wynajmowanie lokali użytkowych znajdujących się w budynkach towarzystwa

• zarządzanie (na podstawie umów-zleceń) budynkami mieszkalnymi i niemieszkalnymi niestanowiącymi własności towarzystwa

• prowadzenie innej działalności związanej z budownictwem mieszkaniowym i infrastrukturą towarzystwa

Wady i zalety TBS

• dochody TBS nie mogą być przeznaczone do podziału między wspólnikami lub członkami, ponieważ przeznaczone są w całości na działalność statutową jednostki

• TBS jest dla gmin efektywnym instrumentem prowadzenia własnej polityki mieszkaniowej - pozwala nie tylko na przyspieszenie, przy tych samych nakładach, zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, ale i na aktywne kształtowanie struktury zamieszkiwania

• mieszkania przeznaczone są dla rodzin nieposiadających innych mieszkań, których dochód przypadający na członka gospodarstwa domowego nie może przekroczyć 1/3 przeciętnego wynagrodzenia w danym województwie

• zakaz podnajmowania lokali mieszkaniowych

• ograniczenie wysokości maksymalnej partycypacji w kosztach budowy do 50%

• ograniczenie w kwestii wcześniejszej spłaty przez najemcę zobowiązań z tytułu kosztów budowy lokalu z wyodrębnieniem lokalu na własność nie wcześniej niż 5 lat od dnia podpisania umowy najmu

• możliwość przekazania przez gminę lub Skarb Państwa bez przetargu gruntu na rzecz inwestora - spłata należności za udział w gruncie nastąpi na etapie przenoszenia praw własności lokalu

• najemcy będą przez okres 10-25 lat spłacać koszty budowy mieszkania w czynszu

11.Zarządzanie mieszkaniowymi zasobami komunalnymi- ustawodawstwo, zmiany na

przełomie lat 1990-2007

Ustawa z 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami
Zarządzanie nieruchomościami jest działalnością zawodową, polegającą na podejmowaniu decyzji i wykonywaniu czynności zmierzających do utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym, zgodnie z jej przeznaczeniem oraz do uzasadnionego inwestowania w tę nieruchomość.

Przekształcenia w sektorze mieszkalnictwa komunalnego:

• do końca lat 80 mieszkalnictwo sterowane było w sposób centralny

• zasoby mieszkaniowe stanowiły własność państwa i zarządzanie były w większych miastach przez tzw. PGM, ADM w małych miejscowościach przez wielobranżowe struktury np. PGKiM

• duża niesprawność procesu zarządzania (administrowanie)

• zmiany wymuszone zostały po zmianie systemowej 1989

• ustawa o samorządzie terytorialnym z1990 przekazanie zasobów mieszkaniowych samorządom jako zadanie własne

Przekształcenia w sektorze mieszkalnictwa komunalnego 90-93:

• nowelizacja prawa lokalowego - stawki wg zasad gospodarki rynkowej

• likwidacja przedsiębiorstw gospodarujących zasobami mieszkaniowymi skarbu państwa

• początkowo (lata 92-93) przekształcano PP w zakłady budżetowe, a następnie spółki kapitałowe

• zwiększenie samodzielności gmin w zakresie polityki czynszowej

Pakiet ustaw w sektorze mieszkalnictwa 94-95:

• 2.07.1994r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych

• 24.06.1994r. o własności lokali

• 26.10.1996r. o niektórych formach wspierania budownictwa mieszkaniowego (TBS)

Przekształcenia w sektorze mieszkalnictwa komunalnego

• krytyka zasad przyznawania dodatków mieszkaniowych

• wprowadzenie formuły tzw. wspólnot mieszkaniowych - osłabienie monopolu ZBK

• istotne znaczenie współpracy między Gminą a zarządcą mieszkań komunalnych

• problemem są słabo przygotowani zarządcy nieruchomości

Rok 2001 pakiet ustaw mających na celu usprawnienie obszaru mieszkalnictwa komunalnego

• 21 czerwiec 2001 o ochronie praw lokatorskich, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego

• 21 czerwiec 2001 o dodatkach mieszkaniowych

12.Efekty bezpośrednie i pośrednie wywołane inwestycjami w gminną infrastrukturę drogową- schemat, opis

Schemat (wykład 7-22.11. zdjęcie img_0013)

Opis

1. Koszty i czas przejazdu:

• w wyniku wzrostu prędkości przejazdu - eksploatacja

• w wyniku zmniejszenia odległości

• wzrost obrotowości majątku i wydajności pracowników

• zaoszczędzony czas można przeznaczyć na inne cele biznesowe

• spadek kosztów wypadków drogowych, napraw itd.

Kategorie kosztów zgodnie z obowiązującymi w UE standardami:

• koszty czasu

• koszty eksploatacji pojazdów

• koszty wypadków drogowych i ofiar

• koszty środowiskowe

2. Przesunięcie międzygałęziowe:

• wzrost popytu na doinwestowaną infrastrukturę drogową

• wzrost popytu na przewozy daną infrastrukturą drogową

• przemieszczanie się firm bliżej infrastruktury drogowej

• zmiany w strukturze gospodarczej gminy

• wzrost produktywności firm

• wzrost efektów zewnętrznych

3. Produkcyjność firm:

• zmiany międzygałęziowe mają wpływ na poprawę produkcyjności

• wzrost produkcyjności firm zlokalizowanych przy infrastrukturze drogowej

• wzrost wyników ekonomicznych

• wzrost popytu na dobra i usługi

• wzrost inwestycji

4. Wzrost dostępności komunikacyjnej

• wzrost atrakcyjności wokół drogi

• wzrost konkurencyjności miejsca

• poprawa lokalizacji

• wzrost miejsc pracy

• wzrost liczby podmiotów gospodarczych

5. Rozmieszczenie przestrzenne firm i gospodarstw domowych

• wzrost liczby firm

• wzrost liczby pracowników

• wzrost liczby gospodarstw domowych

• zmiany w strukturze gospodarczej

6. Zmiany w zatrudnieniu

• wzrost liczby miejsc pracy

• wzrost dochodów zatrudnionych

• wzrost popytu konsumpcyjnego

7. Wzrost dochodu gminy

• wzrost produkcyjności firm i zmiany w zatrudnieniu mają wpływ na dochód gminy

• wzrost dochodów z podatku PIT, CIT

• wzrost dochodów z tytułu podatku od nieruchomości

• wzrost dochodów z opłat

• spadek wydatków na cele socjalne

8. Efekty zewnętrzne

• hałas

• zanieczyszczenie środowiska

• emisja do powietrza szkodliwych substancji

• wzrost bezpieczeństwa - spadek ilości wypadków

Czasoprzestrzenny wymiar efektów budowy infrastruktury drogowej

SKALA	EFEKTY TYMCZASOWE NIESTRATEGICZNE	EFEKTY STAŁE STRATEGICZNE
	Od 1-3 lat	Od 5-10 lat	Do 20 lat
Globalna	Efekt cieplarniany	Zmiany w wynikach ekonomicznych i zatrudnieniu	Wyrównanie poziomu życia regionów
Krajowa	Emisja gazów, zakwaszenia gleby, hałas, wibracje, zanieczyszczenia środowiska Wzrost bezpieczeństwa, zmiany międzygałęziowe	Wzrost obrotowości w gospodarce - wzrost popytu konsumpcyjnego	Zmiany w PKB
Regionalna			Realokacja gospodarstw i firm - poprawa produkcyjności firm, wzrost obrotowości	Wzrost dochodu regionu
Lokalna			Zmiany cen nieruchomości, poprawa konkurencyjności terenów gminy	Dochód gmin, rozwój przemysłu, wzrost konkurencyjności

13.Gospodarka odpadami, ustawodawstwo, zasady, plany itp.

Prawne aspekty gospodarki odpadami zgodnie z przepisami UE:

• odpady komunalne jako odpady z gospodarstwa domowych, a także odpady z handlu, przemysłu i instytucji oraz wszelkie inne odpady, które ze względu na swoją naturę lub skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych (Dyrektywa 1999/31/WE o składowaniu odpatów)

• gospodarowanie odpadami - to ich zbieranie, transport, odzysk i usuwanie, w tym także nadzór nad takimi działaniami oraz opieka nad miejscami usuwania (Dyrektywa 75/442/EWG w sprawie odpadów)

Regulacje prawne dotyczące postępowania z odpadami:

• Ustawa z 27.04.2001r. o Prawie Ochrony Środowiska

• Ustawa z 27.04.2001r. o odpadach (nowelizacja 2007, 2012)

• Ustawa z 11.05.2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej

• Ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

• Ustawa z 13.09.1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

• Ustawa z 19.12.1996r o zmianie ustawy odpadach oraz niektórych innych ustaw (ustawa czyszcząca)

• Ustawa śmieciowa lipiec 2013r.

Istota gospodarki odpadami

1. Nowoczesne rozwiązania racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi muszą spełnić dwa podstawowe wymogi:

• zgodność z zasadami ochrony środowiska

• zgodność z zasadami gospodarki materiałowej

2. Podział odpadów komunalnych:

• frakcja ulegająca biodegradacji (odpady kuchenne, papier i tekstura, opady zielone)

• frakcja palna (opakowania, tworzywa sztuczne, odpady tekstylne)

• frakcja objęta (odpady mineralne, szkło, metale)

3. Unieszkodliwienie odpadów polega na poddaniu ich procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska.

4. Metody unieszkodliwiania

• biologiczne: kompostowanie, fermentacja metanowa

• termiczne: spalanie, zgazowanie, odgazowanie(piroliza)

• inne: przerób na paliwo

Plan gospodarki odpadami przyjęty przez rząd:

1. Zamknięcie wszystkich składowisk niespełniających warunków (ok. 1000) - do końca 2009 roku

2. Zwiększenie odzysku energii z odpadów (np. budowa instalacji do odzyskiwania biogazu)

3. Objęcie wszystkich mieszkańców kraju selektywnym zbieraniem odpadów (sortowanie śmieci) - koniec 2007 roku

4. Zmniejszenie ilości odpadów na wysypiskach

14. System gospodarowania odpadami.

Ustawa śmieciowa lipiec 2013.

„Celem ustawy śmieciowej jes objęcie zbiórką wszystkich odpadów, likwidacja dzikich wysypisk, budowa nowoczesnego systemu gospodarki odpadami”

01.01.2012r. - zaczyna działać rejestr działalności regulowanej, gmina od tego dnia nie wydaje zezwoleń na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.
31.04.2012r. - przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości będą zobowiązani złożyć pierwsze sprawozdania.
01.07.2012r. - sejmik województwa uchwala aktualizację wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz uchwałę w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, w której określone zostaną regiony oraz regionalne instalacje do zagospodarowania odpadów.
01.01.2013r. - zaczynają obowiązywać nowe regulaminy utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Do tego czasu gminy są zobowiązane podjąć uchwały w sprawie stawek opłat, szczegółowych zasad ich ponoszenia, wzoru deklaracji i terminu złożenia pierwszych deklaracji.
31.03.2013r. - upływa termin złożenia przez gminy pierwszych sprawozdań do Marszałka Województwa.
01.07.2013r. - nowy system zaczyna funkcjonować - uchwały rad gmin wchodzą w życie, gminy zaczynają pobierać opłaty od właścicieli nieruchomości i w zamian zapewniają świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Do tego czasu muszą zostać rozstrzygnięte przetargi na odbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości i muszą być podpisane umowy między gminą, a przedsiębiorcami.

• Koszt inwestycji niezbędnych do realizacji unijnych zobowiązań w zakresie gospodarowania odpadami 250mld

15. Metoda CBA - w wycenie korzyści społecznych alokacji kapitału w gospodarce komunalnej

Metodyka analizy korzyści-kosztów (CBA) stanowi obecnie międzynarodowy standard ewaluacji projektów infrastrukturalnych realizowanych między innymi w ramach: UE, Banku Światowego, OECD, rządów państw i instytucji publicznych.

Metodyka CBA:

• skuteczne narzędzie wspierania decyzji alokacyjnych w sektorze publiczny

• jest narzędziem pomiaru efektywności alokacji zasobów

• wprowadza czytelne kryterium oceny rezultatów społecznych w wymiarze pieniężnym (o ile jest to możliwe)

Ocena kosztów i korzyści w metodzie CBA zakłada konieczność wyrażenia korzyści i kosztów w wartościach pieniężnych

NSB= ∆CS + ∆PS + ∆GR
NSB - korzyści społeczno-ekonomiczne netto
∆CS - zmiana nadwyżki konsumenta
∆PS - zmiana nadwyżki producenta

∆GR - zmiana w dochodach instytucji publicznej

Analiza kosztów i korzyści społecznych jest próbą podsumowania kosztów i korzyści wynikających z realizacji projektu z zakresu gospodarki komunalnej, uwzględniającą jej wpływ na aspekty ekonomiczne, społeczne i gospodarcze rozwoju regionu. Przykładem korzyści wynikających z realizacji projektu inwestycyjnego z zakresu ochrony środowiska jest np. : zwiększenie liczby gospodarstw domowych, miejsc pracy itp.

16. Ceny dualne istota, przykłady, metody wyceny

Ceny dualne określane mianem wartości społecznej są kluczową kwestią poprawności oceny kosztów i korzyści dokonywanej w podejściu CBA. Stanowią podstawę oceny efektywności inwestycji w gospodarce komunalnej, które bardzo często nie jesteśmy w stanie pozytywnie wycenić wyłącznie w oparciu o efekty ekonomiczne.

Kalkulacja cen dualnych (CD = nadwyżka społecznego bogactwa)

• ochrona życia ludzkiego

• poprawa zdrowia społeczeństwa

• oszczędności czasu

• poprawa środowiska

17. Mienie komunalne- rodzaje infrastruktury , charakterystyka

Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe, należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Infrastruktura wg PWN - podstawowe urządzenia i instytucje usługowe niezbędne do funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa.

Infrastruktura wg O. Hirscham - dany rodzaj aktywności o następujących cechach:

• usługi, które muszą dostarczać i ułatwiać uruchamianie wszelkich rodzajów aktywności ekonomicznej

• usługi te są zapewniane przez organizmy publiczne lub prywatne poddane kontroli państwa

• usługi nie mogą być importowane

• inwestycje infrastrukturalne cechuje niepodzielność

Infrastruktura wg D. Biehl obejmuje obiekty i urządzenia z zakresu transportu, komunikacji, dostaw wody, ochrony środowiska, gospodarki komunalnej, edukacji, ochrony zdrowia, sportu i turystyki.

Rodzaje infrastruktury:

1. techniczna

• transportowa

• łącznościowa

• energetyczna

• wodna

• mieszkaniowa

• elektroniczna

2. społeczna

• edukacyjna

• kulturalna

• rekreacyjna

18.Strategia gmin w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej- pojęcie, zakres, rodzaje, model rozwoju lokalnego

---