Ołtarz Mariacki Wit Stwosz

1. Drzewo Jessego
2. Zaśnięcie Maryi Panny
3. Wniebowzięcie Maryi
4. Św. Stanisław
5. Koronacja Maryi
6. Św. Wojciech
7. Zwiastowanie
8. Narodzenie Jezusa
9. Hołd Trzech Króli
10. Zmartwychwstanie
11. Wniebowstąpienie Jezusa
12. Zesłanie Ducha Świętego

Ołtarz Mariacki - Wita Stwosza - dominuje nad wnętrzem Bazylki Mariackiej. Ten wspaniały pomnik średniowiecznego snycerstwa, poświęcony czci Maryi Panny, od wieków nieodmiennie budzi podziw kolejnych pokoleń. Jest to największy tego rodzaju ołtarz w Europie; powstał w latach 1477-1489, a ufundowany został przez mieszczaństwo Krakowa. Ma on wymiary - 11 x 13 m; wysokość realistycznie oddanych postaci wynosi ok. 2,7 m. Wykonany został w drzewie dębowym (konstrukcja) i lipowym (rzeźby). Podstawę Ołtarza stanowi predella z drzewem genealogicznym Chrystusa i Maryi. Szafę nastawy zdobią cztery skrzydła, z których dwa (zewnętrzne) są nieruchome. Otwarta szafa obrazuje tajemnice Radości Maryi - od Zwiastowania do Zesłania Ducha Świętego - na skrzydłach, z wielką plastyczną sceną Zaśnięcia Maryi Panny w otoczeniu Apostołów - w centrum, Wniebowzięciem i Koronacją w asyście św. Wojciecha i św. Stanisława - powyżej. Po zamknięciu skrzydeł szafy ukazuje się dwanaście scen Boleści Maryi.

KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY (MARIACKI) był budowany od końca wieku XIII do początku wieku XV, w miejscu romańskiej świątyni z lat 1221 - 1222. Jest klasycznym przykładem architektury gotyckiej w Polsce. Posiada trzynawowy, bazylikowy korpus z transeptem. Fronton Bazyliki zdobią dwie wspaniałe wieże -wyższa - 81 m wys, niższa - 69 m wys. Z wieży wyższej od XIV w. grany jest co godzinę Hejnał Mariacki. W Prezbiterium znajduje się słynny Ołtarz Wita Stwosza

Tyrani Syrakuz na Sycylii, słynni synowie Deinomenesa, byli bogaci, ambitni i zainteresowani sztuką. Po bitwie pod Imerą (479 pne), ustawili złote trójnogi w Delfach, ich rydwany zwyciężyły w wielkich igrzyskach pan-helleńskich, zatrudnili również sławnych poetów, Pindara i Bakchylidesa, by opiewali ich zwycięstwa. Jeden z tyranów, Polydzalos, "król Gelii", wygrał wyścig rydwanów na Igrzyskach Pythijskich w roku 478 pne. Po tym zwycięstwie, Polydzalos wysłał do sanktuarium Pythijskiego Apollo w Delfach wspaniałe wotum w postaci rydwanu z woźnicą, ciągnionego przez cztery konie, a wszystko z brązu.

Trzęsienie ziemi w roku 373 pne oderwało ogromne skały ze zbocza góry nad Delfami. Zniszczyły one świątynię Apollo i kilka innych budowli oraz wotywnych posągów, wśród nich wspaniały dar Polydzalosa. Jednakże los okazał się względnie łaskawy: Woźnica ocalał, prawie nienaruszony i Delfy z czcią go pochowały, gdy oczyszczono teren pod budowę nowej świątyni. W ten sposób posąg przetrwał do naszych czasów.

Młody człowiek, którego nazywamy Woźnicą, stoi prosto na dwóch bosych stopach mocno osadzonych w rydwanie. Wysoki (180 cm), w rękach (zachowała się tylko prawa) luźno trzyma lejce. Ubrany jest w chiton, długą tunikę woźnicy, mocno związaną na piersiach przy pomocy analabos, tak by nie rozwiewała się w silnym pędzie ścigającego się rydwanu. Czoło ma obwiązane opaską zwycięzcy, jego wzrok utkwiony jest nieruchomo w oddali - błyszczący, lecz zdradzający lekkie zmęczenie uniesieniem wyścigu. Postawa jego wysokiego i szczupłego ciała, ułożenie fałdów tuniki, mocne ustawienie bosych stóp, poczucie siły połączone z spokojem, podkreślonym przez sposób w jaki w prawej dłoni trzyma lejce, poruszając nimi w drobny, niedostrzegalny sposób, subtelne odchylenia od pozycji en face, sekretne oznaki pulsującego wewnętrznego ożywienia - wszystko to, osiągnięte przy pomocy niezliczonych detali i w niepowtarzalny odtąd sposób, nadało woźnicy z Delf pomnikową ekspresyjność a równocześnie żar żywej istoty. Mocne ciało jest ukoronowane tą unikalną głową o niezwykłej czystości formy, ze wspaniałą ornamentacją z włosów, inteligentnym spojrzeniem, z mięsistymi wargami i policzkami.

Siła i fascynacja, która emanuje z każdego wielkiego dzieła sztuki, zostały w tym jednym arcydziele znakomicie połączone ze szlachetnym wdziękiem i stylem, który jest zarówno surowy i radosny, tak, że patrzący na nie zostaje przeniesiony w czasie w tył, to tej tryumfalnej chwili, gdy zwycięski woźnica, dumny i powściągliwy zarazem, odbiera owację tłumu, jakby ta była dodatkowym wieńcem laurowym.

---