Podstawy prawne podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

Podejmując problematykę związaną z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej należy w pierwszej kolejności odnieść się do właściwych przepisów prawa, określających warunki prawne podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Regulacje te należą do prawa gospodarczego publicznego, którego przedmiotem są zagadnienia związane z podejmowaniem, prowadzeniem i kończeniem działalności gospodarczej, podmiotami gospodarczymi (ich zasadami tworzenia, rejestracji, wpisów, rodzajami podmiotów itp.) oraz relacjami państwa i jego organów do procesów gospodarczych i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Obok prawa gospodarczego publicznego, normującego tylko część stosunków społecznych związanych z działalnością gospodarczą, należy przywołać regulacje prawa gospodarczego prywatnego, które reguluje stosunki gospodarcze łączące producentów, pośredników i konsumentów oraz reguluje tworzenie, ustrój i działanie spółek handlowych. Poprzez system prawa państwo określa ustrój gospodarczy państwa, zasady jego funkcjonowania oraz ochronę tego ustroju. Do najważniejszych regulacji, z naszego punktu widzenia, należy zaliczyć przepisy prawa związane z podejmowaniem działalności gospodarczej, formami organizacyjno-prawnymi jej prowadzenia oraz możliwościami zmiany formy organizacyjno-prawnej już prowadzonej działalności gospodarczej, zakres i formy ochrony prawnej mechanizmów gospodarczych i praw ekonomicznych oraz organizację i formy prawnej ingerencji w stosunki gospodarcze. Ważnym zagadnieniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej jest problematyka wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej z innymi osobami, w tym z osobami zagranicznymi. Rozważania nasze będą ukierunkowane na prowadzenie działaności gospodarczej, której przedmiotem może być potencjalne wykorzystywanie wyników innowacyjnych badań naukowych. Z uwagi na charakter publikacji, skierowanej głównie do studentów, pominięte będą rozważania dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie przez uczelnie wyższe, które mogą podejmować działalność w formach bezpośrednich, jak i pośrednich (poprzez utworzone w tym celu np. spółki kapitałowe). Do podstawowych aktów prawnych, odnoszących się do zakresu naszych rozważań, należy zaliczyć: - Ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93, z późn. zm.), - Ustawę z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jednolity Dz. U. z 1991 r. nr 46, poz. 203 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. nr 33, poz. 388 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 168, poz. 1186 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), - Ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. nr 238, poz. 2390 z późn. zm), - Ustawę z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. nr 62, poz. 551 z późn. zm.), - Ustawę z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr 164, poz. 1365 z późn. zm.), - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej (PKD) (Dz. U. nr 251, poz. 1885), - Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 maja 2008 r. w sprawie programu "Kreator innowacyjności - wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej" (Dz. U. nr 98, poz. 639).

Prawne obowiązki związane z podejmowanie i wykonywaniem działalności gospodarczej

Przedsiębiorca chcący podjąć działalność gospodarczą musi spełnić szereg wymogów określonych przepisami prawa. Zakres tych wymogów w dużej części jest wynikiem wyboru formy organizacyjno-prawnej dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz ustalenia przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej . Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym  lub, w przypadku osób fizycznych, wpisu do ewidencji działalności gospodarczej . Wpisowi do rejestru przedsiębiorców w KRS podlegają wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od wybranej formy organizacyjno - prawnej, za wyjątkiem osób fizycznych. Wśród przedsiębiorców podlegających wpisowi do KRS, wyróżniamy między innymi: spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki europejskie , spółdzielnie , jednostki badawczo-rozwojowe , inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru . Należy zwrócić uwagę na wymienione w punkcie 10 inne osoby prawne. Zaliczamy do nich podmioty wpisane w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, który jest częścią Krajowego Rejestru Sądowego. Do tego rejestru wpisywane są również organizacje pożytku publicznego . Podmioty wpisane do tej części rejestru podejmujące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu wpisowi także do rejestru przedsiębiorców . Natomiast osoby fizyczne są zobowiązane dokonać wpisu w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminę właściwą dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy lub miejsca wykonywania tej działalności (w przypadku osób mających miejsce stałego pobytu poza terytorium RP ). Organem ewidencyjnym, w zależności od charakteru gminy jest wójt, burmistrz lub prezydent. Zasady prowadzenia ewidencji określa do 31 marca 2009 roku nadal obowiązująca w tej części ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej. Kolejnym ważnym obowiązkiem przedsiębiorców jest uzyskanie numeru REGON, którego obowiązek posiadania nakłada ustawa o statystyce publicznej . Przedsiębiorcy muszą również dokonać zgłoszenia obowiązku podatkowego  oraz uzyskać numer identyfikacji podatkowej NIP . Podejmując działalność gospodarczą przedsiębiorca, decydując o wyborze formy organizacyjno-prawnej, musi również, co wcześniej sygnalizowano, określić przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej. Obowiązek ten dotyczy zarówno przedsiębiorców wpisujących się do Krajowego Rejestru Sądowego , ale i również wpisujących się do ewidencji działalności gospodarczej . Przy czym przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej należy określić zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności . Przyjęty przez przedsiębiorcę przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej, w niektórych przypadkach, będzie decydował o formie organizacyjno-prawnej prowadzonej działalności gospodarczej . W innych przypadkach przyjęty przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej może nakładać na przedsiębiorcę obowiązek poddania się prawnej reglamentacji działalności np. uzyskania koncesji, zezwolenia, zgody, licencji czy też uzyskania wpisu do rejestru działalności regulowanej. Natomiast w przypadku podejmowania działalności gospodarczej typu spin - off należy pamiętać, aby przedmiot działalności gospodarczej uwzględniał te obszary działalności, które zgodnie z przepisami szczególnymi odpowiadają tej formule. Kolejnym wymogiem, który musi spełnić przedsiębiorca jest obowiązek posiadania rachunku bankowego, za pośrednictwem, którego dokonuje rozliczeń finansowych, w tym zobowiązań podatkowych i zobowiązań z tytułu ubezpieczeń społecznych . Przedsiębiorcy muszą również spełniać jeszcze szereg innych wymogów określonych przepisami prawa. Możemy do tych wymogów zaliczyć obowiązek: umieszczania w oświadczeniach pisemnych podstawowych danych jego dotyczących , oznakowania towarów , wykonywania działalność gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów , spełniania określonych przepisami prawa warunków wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska , zapewnienia, aby czynności w ramach działalności gospodarczej, jeżeli przepisy szczególne nakładają taki obowiązek, były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Również, w związku z określonym przedmiotem działalności gospodarczej, przepisy szczególne mogą nakładać spełnianie jeszcze innych, dodatkowych wymogów przez przedsiębiorcę.

---