ZASADY NAUCZANIA (Kupisiewicz)

1. zasada poglądowości

• ma na celu pozbycie się werbalizmu

• uczniowie najlepiej poznają to, co sami zmieniają

• uczniom w młodszym wieku (7-11/12) należy stwarzać możliwości wykonywania czynności praktycznych, dzięki temu poznają materiał w pełniejszy sposób

• u uczniów w wieku powyżej 11/12 lat pojawiają się nowe operacje z zakresu „logiki zdań”, które dotyczą wypowiedzi słownych, nie zaś wyłącznie przedmiotów

Reguły:

• bezpośrednie poznanie rzeczy i zjawisk (obserwacja)

• dostarczanie odpowiednich wskazówek

• zwracanie uwagi na istotne cechy poznawanego przedmiotu

2. zasada przystępności w nauczaniu

• nauczyciel musi brać pod uwagę przystępność materiału, a także dostosowywać metody nauczanie do poziomu materiału, aby umożliwiły uczniom samodzielną pracę, zarówno na lekcji, jak i podczas zajęć pozalekcyjnych

Reguły:

• przechodzenie od tego co bliskie, do tego co dalekie

• od tego co łatwiejsze do tego co trudniejsze

• od tego co znane do tego co nowe

• należy uwzględnić różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów

3. zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania – uczenia się

• nauczyciel powinien odpowiednio ukierunkować aktywność ucznia, aby mogła ona być wykorzystana do urzeczywistnienia zawartych w programie celów i zadań, uwzględniając potrzeby społeczne i indywidualne każdego ucznia

Reguły:

• nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania i rozwijać je, aby uwzględniały coraz bardziej obiektywne potrzeby społeczeństwa; dzięki temu u uczniów kształtują się wartościowe motywy uczenia się

• powinien stawiać uczniów w sytuacjach problemowych, wymagający dostrzegania i wyjaśniania niezgodności pomiędzy faktami, a posiadaną wiedzą

• stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy

4. zasada systematyczności

• złożona jest ze ściśle powiązanych ze sobą ogniw

• przebiega płynniej i zapewnia lepsze wyniki im mniej występuje przerw i dezorganizujących czynności

Reguły:

• warunkiem skutecznego poznawania nowego materiału jest uprzednie określenie stanu wiedzy wyjściowej oraz systematyczne nawiązywanie do niej

• ustalenie tzw. merytorycznego środka ciężkości lekcji oraz eksponowanie na jego tle pochodnych wiadomości i umiejętności

• podzielenie danego tematu na punkty i podpunkty, które nauczyciel kolejno realizuje

• streszczenia i syntetyzujące powtórzenia powinny być używane zarówno na początku, jak i na końcu lekcji

• zwracanie na formę i sposób wyrażania myśli w celu korygowania błędów

• wdrażania do samodzielnej pracy

• rozwiązywanie zadań wymagających dłuższego i systematycznego wysiłku

5. zasada trwałości wiedzy uczniów

Reguły:

• należy wytworzyć pozytywne motywy uczenia się

• uczniowie muszą brać aktywny udział w poznawaniu nowych treści

• ćwiczenia mające na celu utrwalenie mogą być stosowane dopiero po upewnieniu się, że wszyscy uczniowie dobrze zrozumieli materiał

• częstotliwość powtórzeń powinna być zgodna z przebiegiem krzywej zapominania (największa liczba powtórzeń bezpośrednio po zaznajomieniu się z nowym materiałem)

• systematyzowanie wiadomości związane z samodzielnym odtwarzaniem ich przez uczniów

• systematyczna kontrola i ocena wpływa korzystnie na trwałość wiedzy

6. zasada operatywności

• nauczyciel stwarza sytuacje wymagające nie tylko przyswajania i odtwarzania, ale wiadomości i umiejętności zaleconych przez program, posługiwania się nimi w pracy szkolnej i pozaszkolnej

• „uczymy się nie dla szkoły lecz dla życia”

Reguły:

• problem->hipoteza->plan działania->wykonanie->sprawdzenie i ocena->rezultat

7. zasada wiązania teorii z praktyką

• przygotowuje do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną, przekształcania rzeczywistości

• właściwa realizacja tej zasady zapewnia trwałość i użyteczność wiedzy, operatywność, pobudza aktywność, rozwija samodzielność