1
ZASADY NAUCZANIA
Od czego zależy przyswojenie wiedzy i
opanowanie
umiejętności
przez
pracownika, dla bezpiecznego wykonywania
pracy?
Zależy od:
- poprawności planowania (organizowania),
- poprawności sposobu nauczania,
-
a
zwłaszcza
zależy
od
poziomu
merytoryczno-metodycznego
zajęć
szkoleniowych.
2
ZASADY NAUCZANIA
Jeżeli nauczanie ma przynieść dobre efekty czyli:
- bezwypadkowe,
- bez narażenia zdrowia wydajne wykonywanie pracy
przez pracownika,
muszą zostać spełnione pewne wymogi postępowania
pedagogicznego, wynikające ze znajomości praw
rządzących procesem dydaktycznym.
Zasady nauczania.
Jest to forma wzorców postępowania nauczyciela
(wykładowcy, trenera) w trakcie:
- przygotowania zajęć,
- prowadzenia zajęć.
Zasady nauczania służą właściwej organizacji procesu
nauczania – uczenia się.
3
ZASADY NAUCZANIA
Zasady nauczania to ogólne normy postępowania
dydaktycznego, których przestrzeganie:
- umożliwia realizację celów kształcenia,
- pozwala wykładowcy zaznajomić słuchaczy z
podstawami usystematyzowanej wiedzy,
- pozwala rozwijać zainteresowania,
- pozwala rozwijać zdolności poznawcze,
- pozwala wdrażać do samokształcenia.
Są pewnymi ogólnymi wskazówkami wykładowcy
jak przygotować i prowadzić proces nauczania i
dotyczą wszystkich szczebli kształcenia.
4
ZASADY NAUCZANIA
Zasady nauczania określają jak realizować cele
kształcenia.
Odpowiadają na pytanie – „Dlaczego należy uczyć
tak lub inaczej?” tzn.:
- systematycznie,
- poglądowo,
- aktywnie,
- tak aby zrealizować założony cel.
Wykładowca, przygotowując się do zajęć jest w
stanie przewidzieć wiele sytuacji.
Spotyka również sytuacje nietypowe, niemożliwe do
wcześniejszego przewidzenia.
Wymagane jest wtedy jego własna inwencja,
stosowanie zasad zdrowego rozsądku.
5
Podstawa organizacji procesu
dydaktyczno-wychowawczego
Jest nią – PLAN NAUCZANIA (szkolenia,
instruktażu).
Plan nauczania (szkolenia) – inaczej układ i
kolejność przedmiotów (tematów),
przeznaczonych do realizacji na zajęciach.
Plan nauczania to dokument będący podstawą
do opracowania programów nauczania.
Na podstawie tych dokumentów wykładowca
opracowuje szczegółowy plan przebiegu zajęć.
6
Podstawa organizacji procesu
dydaktyczno-wychowawczego
Czynniki jakie należy przeanalizować przed
sporządzeniem szczegółowego planu zajęć
dydaktycznych:
- cele zajęć dydaktycznych –
cele szczegółowe muszą być
ściśle powiązane z celami ogólnymi i pośrednimi kursu,
instruktażu. Określamy w nich jakie umiejętności kluczowe na
nabyć słuchacz w toku zajęć.
- warunki, w których będą odbywały się zajęcia,
instruktaż.
(mają wpływ na dobór metod nauczania i dobór
odpowiednich środków dydaktycznych)
-
zebranie odpowiedniej ilości informacji o
uczestnikach szkolenia, instruktażu.
(rozpoznanie
potrzeb szkoleniowych pracowników, ich oczekiwań, zebranie
informacji o wykształceniu i doświadczeniu zawodowym oraz
liczebności grupy szkoleniowej).
7
Podstawa organizacji procesu
dydaktyczno-wychowawczego
- materiał nauczania.
(dobór treści nauczania uzależniony
jest od postawionych celów kształcenia).
-
czas trwania zajęć dydaktycznych.
(jest najczęściej
narzucony z góry, determinuje wszystkie wyszczególnione
elementy).
-
własne możliwości i doświadczenie dydaktyczne
nauczającego.
8
Potrzeby szkoleniowe pracowników
Potrzeby te związane są:
- z wykonywaną na danym stanowisku pracą,
- z odpowiedzialnością związaną z usytuowaniem
danego stanowiska w strukturze organizacyjnej
zakładu.
Oczekiwania pracowników to przede wszystkim
nabyciem umiejętności:
- wykonywania pracy zgodnie z przyjętymi
standardami,
- wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla
siebie,
- postępowania w sytuacjach nietypowych i
awaryjnych
- rozpoznawania zagrożeń wypadkowych oraz
sposobów ich zapobiegania.
9
Organizacja przebiegu procesu
nauczania
Kształcenie zawodowe – najważniejszy element:
Dokładna analiza i
znajomość programów
nauczania
- w rozbiciu na
poszczególne jednostki
dydaktyczne
Co zrobić aby szkolenie było efektywne?
Należy:
- przygotować program zajęć,
- przygotować scenariusz przebiegu poszczególnych
jednostek dydaktycznych.
10
Jakie czynniki mają wpływ na
właściwą organizację przebiegu
procesu nauczania?
Są to następujące czynniki:
- jasno określony cel główny szkolenia, kursu, zajęć,
instruktażu,
- cele operacyjne szkolenia, zajęć, czyli jak
postępować aby osiągnąć cel główny,
- prawidłowo zaprojektowane treści kształcenia,
wyznaczające co powinien wiedzieć i umieć uczący
się,
- aktualny rozkład materiału nauczania,
- prowadzenie zajęć w dniach i godzinach
odpowiednich dla większości słuchaczy,
- swoboda i dobrowolność udziału,
- aktywny udział uczestników szkolenia, kursu,
11
Jakie czynniki mają wpływ na
właściwą organizację przebiegu
procesu nauczania?
Są to następujące czynniki:
- aktywny udział uczestników szkolenia, kursu,
- właściwy dobór metod realizacji celów,
- prawidłowy dobór środków dydaktycznych,
- sprzyjający procesowi kształcenia klimat pracy –
atmosfera,
- zalecana kontrola efektów nauczania:
- staranne zaplanowanie i realizacja
przygotowań do przeprowadzenia
egzaminu końcowego na szkoleniu,
kursie.
Środki dydaktyczne są to
Środki dydaktyczne są to
12
Podstawowe fazy przebiegu
nauczania
Dotyczące nauki bezpiecznego wykonania
czynności na stanowisku pracy:
- przygotowanie pracownika do wykonania
określonej czynności,
- pokaz i objaśnienie sposobu wykonania określonej
czynności, z uwzględnieniem tych czynności, w
których występuje zagrożenie,
- próbne wykonanie zadania przez szkolonego
pracownika pod kontrolą prowadzącego instruktaż,
- samodzielna praca szkolonego w obecności
instruktora,
- omówienie i ocena wyników szkolenia.
13
KLASYFIKACJA ZASAD NAUCZANIA
W
prowadzeniu
szkolenia
należy
przestrzegać
następujących zasad:
1. Poglądowości;
2. Przystępności (stopniowania trudności);
3. Systematyczności;
4. Świadomego i aktywnego współuczestnictwa;
5. Trwałości wiedzy;
6. Łączenia teorii z praktyką.
7. Wykorzystania doświadczeń osób dorosłych,
8. Kształcenia umiejętności uczenia się,
9. Indywidualizacji i zespołowości,
10. Ustawiczności kształcenia.
11. Wdrażania do samokształcenia.
14
Zasada poglądowości
(uczenie się przez
obserwację)
Zasada
poglądowości
w
nauczaniu
zakłada
zdobywanie przez uczniów (słuchaczy) wiedzy o
rzeczywistości przez:
- możliwie bezpośrednie poznanie rzeczy, zjawiska,
procesów,
- osobiste zetknięcie się z nimi.
Aby zapewnić poglądowość, należy:
dokładnie przemyśleć - podczas przygotowania się
do wystąpienia w roli instruktora - sposobu pokazania
i objaśnienia nowej czynności.
nie objaśniać od razu wszystkich szczegółów
czynności, lecz czynić to stopniowo;
unikać pokazywania nieprawidłowo wykonanej
czynności, jeżeli jednak zajdzie taka konieczność,
omówienie zawsze zakończyć wzorowym pokazem;
szeroko wykorzystywać pomoce szkoleniowe.
15
Zasada poglądowości
Zasada poglądowości w nauczaniu odnosi się
głównie do:
- wyraźnego, wzorowego pokazania czynności
dotychczas nie znanej przez szkolonego,
- objaśnienia jej
(jeśli czynność jest złożona - pokazanie jej
fragmentu),
-
a
następnie
praktycznego,
indywidualnego
szkolenia.
Pamiętając, że ludzie ze względu na sposób
zapamiętywania dzielą się na:
- wzrokowców,
- słuchowców,
- ruchowców
pomocami nauczania powinny być:
- schematy, wykresy, tabele,
- modele trójwymiarowe,
- obrazy przedmiotów naturalnych (filmy, foliogramy,
itp.),
- przedmioty i sytuacje naturalne.
16
Zasada przystępności (
stopniowania
trudności
).
Aby nie dopuścić do naruszenia tej zasady, należy:
dbać o przystępność pokazów i objaśnień;
stosować staranne, poprawne wysławianie się (zdania
krótkie, proste i jednoznacznie zrozumiałe;
stopniowanie trudności - przechodzić od łatwego do
trudniejszego, od prostego do złożonego, od znanego do
nieznanego;
przy szkoleniu grupy, indywidualnie traktować
każdego
szkolonego:
najzdolniejszym,
najbardziej
zaawansowanym stawiać dodatkowe zadania (np.
wykorzystywać ich jako instruktorów), najsłabszym
organizować dodatkowe zajęcia itp.;
nie przeładowywać zajęć zbyt wieloma zagadnieniami,
planować tyle, by osiągnąć maksymalny efekt
szkoleniowy;
analizować powstałe trudności i wyciągać wnioski
szkoleniowe.
17
Zasada systematyczności
Polega na przestrzeganiu logicznego porządku w
procesie nauczania i konsekwentnym kierowaniu
działalnością poznawczą szkolonych, aby opanowali oni
określone wiadomości, umiejętności i nawyki.
Zasadę systematyczności urzeczywistniamy:
podając materiał we właściwej, logicznej kolejności i
określonym porządku;
łącząc nowe - nieznane szkolonym - treści z tymi,
które już znają;
stale podkreślając to, co jest najbardziej istotne i
powodując, aby właśnie to było gruntownie przyswajane i
utrwalone;
ciągle i systematycznie przekazując i utrwalając wiedzę
i umiejętności;
• systematycznie kontrolując i oceniając postęp
szkolonych.
18
Zasad świadomego i aktywnego
współuczestnictwa
Właściwie
pojmowana
aktywność,
szczególnie
intelektualna, jest zdeterminowana świadomością, która
urzeczywistnia się poprzez aktywne uczestnictwo w
zajęciach dydaktycznych.
Na zasadę tę składają się następujące czynniki:
• świadomość celów i zadań w zakresie uczenia się;
• świadomy i aktywny udział w zdobywaniu i
przyswajaniu wiadomości, umiejętności i nawyków oraz
w kontroli osiąganych przez siebie wyników.
19
Zasad świadomego i aktywnego
współuczestnictwa
Aby przestrzegać tej zasady, należy:
zapoznać szkolonych z celami i zadaniami zajęcia,
czyli odpowiedzieć na pytanie: czego i po co trzeba
się uczyć;
wytwarzać u szkolonych takie motywy uczenia się,
jak:
- przydatność wiedzy,
- zaspokojenie ciekawości,
- potrzeba społeczna (koszty wypadku w
związku z nie wyszkoleniem), a nie takie jak:
- strach przed karą,
- ocena,
- nadzieja nagrody;
zapoznawać szkolonych ze sposobami i warunkami
sprzyjającymi efektom uczenia się;
dostrzegać postępy szkolonych i pozytywnie oceniać
je;
zachować takt i kulturę krytyki, nie ośmieszać
szkolonych.
20
Zasada trwałości wiedzy
Zasada ta - w związku z koniecznością dobrego
opanowania umiejętności poprawnego wykonywania
czynności na stanowisku pracy musi być rygorystycznie
przestrzegana.
Może to zapobiec wypadkom w czasie pracy.
Zgodnie z tą zasadą należy stosować takie metody,
które zapewniają nie tylko gruntowne opanowanie
zasad postępowania w czasie wykonywania danej pracy,
ale jednocześnie gwarantują trwałość wiedzy
szkolonych oraz możliwość jej odtwarzania i
bezbłędnego posługiwania się nią w dowolnym czasie.
Wymaga ona wyrobienia u szkolonych trwałych
nawyków. Można to osiągnąć poprzez:
- powtarzanie,
- kontrolowanie,
- i ocenianie.
Dotyczy to okresu pierwszych dni pracy na danym
stanowisku.
21
Zasada trwałości wiedzy
Dla poprawnego stosowania zasady należy:
•wzbudzać szczególne zainteresowanie materiałem przez
wskazywanie jego użyteczności
•wytwarzać silne motywy do zapamiętania materiału
zasadniczego: najważniejszych czynności, obowiązków,
sposobów bezpiecznego wykonania pracy w zakładzie.
•nastawiać pracowników na aktywny udział w szkoleniu, na
praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy, także a może
przede wszystkim tej ze szkoły, kursu zawodowego itp.
•powtarzać materiał, zanim zostanie zapomniany: na
zajęciach, poprzez wskazanie co jeszcze opanować poprzez
samokształcenie, w najbliższych dniach pracy.
•utrwalać materiał dobrze zrozumiany, gdyż jedynie taki
powinien i może być dołączony do wiedzy już posiadanej,
•stosować w praktyce nabyte wiadomości i umiejętności,
•regularnie kontrolować wyniki szkolenia.
Niezbędna jest pewna elastyczność w decydowaniu o tym,
co i jak trwale powinno zostać zapamiętane.
22
Zasada łączenia teorii z praktyką
Zasada ta realizuje się wespół z podstawowym celem
szkolenia, którym jest:
- wyposażenie pracownika w umiejętności
praktycznego wykorzystania nabytej wiedzy.
Nie może ona ograniczać się jedynie do
przyswojonych teoretycznych wiadomości związanych
z określoną sytuacją i mających zastosowanie tylko do
znanych okoliczności.
Opanowane umiejętności i nawyki nie powinny
sprowadzać się do sztywnych, stereotypowych
czynności wykonywanych w sytuacjach, w jakich
zostały wyćwiczone.
Należy podkreślić, że w nauczaniu wszelkie zasady
muszą być stosowane łącznie i pozostawać w ścisłej
wzajemnej zależności, każda z nich nabiera istotnego
znaczenia tylko w związku z pozostałymi.
Na przykład zasada świadomego i aktywnego udziału
wymaga wsparcia przez zasady poglądowości,
łączenia teorii z praktyką oraz systematyczności, a
także stopniowania trudności
23
Zasada indywidualizacji i zespołowości
Zasada ta stwarza warunki dla aktywnej pracy
wszystkich uczniów, przy równoczesnym zachowaniu
indywidualnego stosunku do każdego z nich.
Trener organizuje jednocześnie pracę indywidualną i
zespołową.
Czuwa nad utrzymaniem porządku.
Uwagę kieruje na wszystkich uczniów ale nawiązuje
też kontakt indywidualny z poszczególnymi osobami.
W odniesieniu do osób dorosłych należy postępować
bardzo ostrożnie ze względu na wrażliwość
dorosłych na krytykę ze strony zespołu.
24
Zasada wdrażania do
samokształcenia.
W prawidłowo organizowanym procesie
dydaktycznym szkolony jest ustawicznie
stawiany w sytuacjach wymagających
angażowania jego dyspozycji umysłowych.
Powinien być stawiany w sytuacjach nieco
przerastających jego aktualne możliwości
umysłowe ale nie wykraczające ponad to, na co
stać go przy maksymalnym wysiłku.
Teoretyczne podłoże procesu samokształcenia
stanowią dyspozycje:
- umiejętność korzystania z wiedzy,
- zrozumienie roli wiedzy w życiu człowieka i
śledzenie jej rozwoju,
- umiejętność dostrzegania przemian, jakie
zachodzą pod wpływem rozwoju wiedzy,
- umiejętność wykorzystania wiedzy w praktyce
zawodowej.
25
Zasada operatywności wiedzy
Słuchacz realizujący proces dydaktyczny w oparciu
o zdobytą wiedzę potrafi:
- samodzielnie wyciągać wnioski,
- samodzielnie poszukiwać nowych rozwiązań,
- podać nowe pomysły na podany temat lub sytuację.
Słuchacz w wyniku realizacji procesu dydaktycznego
zgodnie z zasadą operatywności, zdobędzie
umiejętność samodzielnego myślenia i działania.
Umiejętność tą może wykorzystać w pracy
zawodowej lub w życiu osobistym.
26
Instruktaż stanowiskowy
Podstawową formą nauczania zasad bezpiecznego
wykonywania pracy jest instruktaż stanowiskowy
prowadzony w pierwszym dniu pracy.
Stosujemy w nim przede wszystkim następujące
metody:
pokaz,
opis,
wyjaśnienie,
ćwiczenie,
metodę sytuacyjna,
metodę inscenizacji.
27
Pokaz
Pokaz jest jedną z podstawowych metod
prowadzenia zajęć praktycznych.
Jest stosowany:
-jako samodzielna metoda;
wzorowy pokaz to - ideał, do którego osiągnięcia
powinni dążyć szkoleni;
- łącznie z opisem, tzw. pokaz z omówieniem,
który umożliwia odbieranie wrażeń przez kilka
zmysłów;
- łącznie z wyjaśnieniem, co ma na celu
ukierunkowanie działań szkolonych, aby właściwie
opanowali czynności.
Pokaz stosowany w czasie instruktażu
stanowiskowego ma szczególną wartość dzięki
temu, że odbywa się w naturalnym środowisku, a
więc w pełni odpowiada zasadzie realizmu.
28
Pokaz
Metoda ta polega na:
-
ukierunkowaniu
spostrzegania
szkolonych
przez
wcześniejsze ustalenie, co należy obserwować,
- wykonaniu wzorowego pokazu czynności w możliwie
najbardziej dostępny dla szkolonych sposób,
- wykonaniu pokazu z omówieniem,
- wykonaniu pokazu fragmentami (jeżeli uznamy to za
potrzebne) - czynności złożonych, których zapamiętanie i
późniejsze praktyczne ćwiczenie w całości byłoby niemożliwe do
zrealizowania.
Zarówno wzorowy pokaz, jak i pokaz z omówieniem należy
zorganizować tak, aby umożliwić szkolonym dokładną
obserwację demonstrowanych czynności oraz wyodrębnienie ich
najistotniejszych cech i elementów.
Podstawową cechą wzorowego pokazu jest normalne tempo oraz
naturalne wykonanie czynności.
Natomiast pokaz z omówieniem wykonany jest niezwykle
dokładnie - niemal do przesady - w znacznie wolniejszym,
dostosowanym do omawiania tempie. Niekiedy w trakcie
omawiania dochodzi do chwilowego zatrzymania (nie
przerywania) pokazu
29
Pokaz
Stosowanie metody pokazu nakłada na jego realizatorów
określone obowiązki, można m.in. do nich zaliczyć:
► Prowadzący pokaz musi mieć bardzo dobrze opracowany
język techniczny, używać właściwych terminów,
► Prowadzący pokaz powinien legitymować się bardzo
dobrą znajomością problematyki bezpieczeństwa
wykonywanej czynności,
► Stosowane w pokazie narzędzia i urządzenia powinny być
w bardzo dobrym stanie technicznym, zapewniającym pełne
bezpieczeństwo pracy,
► Poza pokazem czynności i ruchów na urządzeniach
zatrzymanych, pokaz ten należy zrealizować na urządzeniach
znajdujących się w ruchu, dla szczególnego wyeksponowania
istniejących zagrożeń i wskazania zasad bezpiecznego
postępowania,
► W treści pokazu należy uwzględnić zagadnienia
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, a także
uzbroić uczestnika pokazu w niezbędne urządzenia
zabezpieczające i odzież ochronną,
► Czas i tempo pokazu należy dostosować do możliwości
uczestników, konieczne jest również kontrolowanie zmęczenia
i organizowanie przerw.
30
Opis
Opis należy do najprostszych metod szkolenia.
Polega na zapoznaniu szkolonych z nowymi dla
nich czynnościami wynikającymi z postanowień
instrukcji wykonania pracy oraz wyszczególnieniu
ich części składowych w logicznym porządku.
Jest to metoda pomocnicza, towarzysząca
zazwyczaj pokazowi.
31
Wyjaśnienie
Wyjaśnienie - to zwięzłe i przystępne
określenie zabiegów, jakich należy dokonać (co
i jak zrobić), aby osiągnąć zamierzony cel
(posiąść określoną umiejętność).
Wyjaśnieniu powinien towarzyszyć pokaz.
Ułatwia to instruktorowi przekazywanie
wskazówek, a szkolonym, zrozumienie ich
istoty oraz szybsze zorientowanie się, od czego
zależy
prawidłowe
wykonywanie
pokazywanych czynności.
Połączenie wyjaśnienia z pokazem zbliża
szkolonych do celu, dzięki czemu mogą
szybciej i dokładniej zrozumieć, czego się od
nich wymaga.
Wyjaśnienie odgrywa istotną rolę w
nauczaniu mniej zdolnych pracowników.
32
Ćwiczenie
Ćwiczenie
jest
podstawową
metodą
wyrabiania
niezbędnych pracownikowi umiejętności i nawyków, które
wynikają z postanowień instrukcji obsługi maszyny lub
danego stanowiska pracy.
Zaangażowanie szkolonych w ćwiczeniu jest większe,
gdy rozumieją jego sens oraz znaczenie wykonywanych
czynności.
Szczególnie aktywizująco wpływają spostrzeżenia, że
nauczane czynności rzeczywiście są stosowane w praktyce.
Nauczanie umiejętności i kształtowanie nawyków polega
ćwiczeniu na tempa określonych czynności - do ich
poprawnego opanowania, po czym przechodzi się do
kolejnego fragmentu czynności itd.
Po opanowaniu wszystkich fragmentów czynności
przechodzi się do ćwiczenia bez temp.
Końcowym etapem ćwiczenia jest wykonanie wszystkich
czynności w normalnym tempie pracy.
33
Metoda sytuacyjna
Metoda sytuacyjna, stosowana przede wszystkim
w przygotowaniu pracowników do zespołowego
działania np. podczas akcji ratowniczej w zakładzie
(pożar).
Polega na zrelacjonowaniu szkolonym oraz
przedyskutowaniu z nimi pewnych sytuacji z życia
zakładu.
Owe autentyczne sytuacje muszą oni ocenić, ujawnić
występujące
w
nich
nieprawidłowości,
oraz
zaproponować właściwe rozwiązania.
Rola szkolącego polega na:
- doborze problemu,
- kierowaniu dyskusją bez narzucania własnego
zdania,
- ocenie rozumowania szkolonych, podsumowaniu
dyskusji.
34
Metoda inscenizacji
Metoda inscenizacji charakteryzuje się tym, że szkolonym
przydziela się określone funkcje, które mają spełniać.
Wszyscy zostają zapoznani z sytuacją wyjściową.
Twórcą inscenizacji może być szkolący, mogą być także sami
szkoleni.
W inscenizacji bierze udział kilku szkolonych, pozostali zaś
występują w roli obserwatorów.
Po jej zakończeniu następuje dyskusja, w której zabierają głos
wszyscy szkoleni.
Niekiedy w inscenizacji biorą udział wszyscy uczestnicy
szkolenia.
W takiej sytuacji funkcje, jakie spełniają, powinny
doprowadzić do rozwiązania problemu dydaktycznego.
Wadą omawianych metod - sytuacyjnej i inscenizacji - jest to,
że wymagają od organizatora zajęcia dużego nakładu pracy
oraz pochłaniają wiele czasu na ich przygotowanie. Jednak
efekty jakie przynoszą, są warte pokuszenia się o
zaprojektowanie choćby krótkich kilkuminutowych sytuacji,
które mogą uatrakcyjnić każde zajęcia.
35
Sposoby przygotowania instruktażu
stanowiskowego
Nie ma narzuconego sposobu przygotowania się do
prowadzenia zajęć.
Jest to sprawa indywidualna, uzależniona od
doświadczenia pedagogicznego i stopnia przygotowania
do zawodu.
O jakości pracy instruktora (w tym wypadku zazwyczaj
przełożonego pracownika), świadczy znajomość
programu instruktażu i jego interpretacja oraz
umiejętność korzystania z pomocy dydaktycznych.
Nauczanie bezpiecznego wykonywania pracy, a
zwłaszcza wyrobienie pożądanych nawyków powinno
być realizowane systematycznie i konsekwentnie
podczas wszelkich zajęć i czynności wykonywanych w
ciągu całego dnia pracy a nie tylko ograniczać się do
czasu prowadzenia instruktażu
36
Przygotowanie się do zajęć - etapy
Etap wstępny:
-
gruntowne
przestudiowanie
programu
instruktażu stanowiskowego;
- teoretyczne i praktyczne opanowanie zagadnień
instrukcji bezpiecznego wykonania pracy;
- wnikliwe przyswojenie sobie treści poradnika
metodycznego;
- zapoznanie się z treścią publikacji poświęconych
bezpieczeństwu wykonywanej na danym
stanowisku pracy
37
Przygotowanie się do zajęć - etapy
Etap pierwszy:
- zapoznanie się z instrukcjami stanowiskowymi
bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz instrukcją
użytkowania narzędzia, maszyny;
Etap drugi:
-przypomnienie i uzupełnienie wiadomości oraz
doskonalenie praktycznych umiejętności dotyczących
zagadnień, które będą realizowane oraz możliwość
zastosowania pomocy szkoleniowych;
-osobisty trening w wykonywaniu czynności, które
będą przedmiotem instruktażu;
- przypomnienie metod i doskonalenie umiejętności
ich stosowania.
38
Sprawdzian
Obejmuje sprawdzenie:
-wiadomości teoretycznych;
-umiejętności praktycznych.
Wiadomości teoretyczne mogą być sprawdzane w
formie:
- sprawdzianu pisemnego
- lub odpytywania indywidualnego.
39
Formy sprawdzianu
Odpytywanie
indywidualne
można
stosować
gdy
grupa
sprawdzanych pracowników nie jest duża.
Sprawdzian pisemny gdy nie dysponuje się dużą ilością czasu, a grupa
jest liczna;
Może mieć formę:
-pytań problemowych - po zanotowaniu pytania (pytań) szkoleni
otrzymują wystarczająco dużo czasu na udzielenie wyczerpujących
odpowiedzi;
-testu luk - szkoleni otrzymują tekst zawierający pewne tezy, w których
są pozostawione wolne miejsca (jedno lub kilka) na wpisanie
odpowiedniego wyrazu lub zdania;
-testu wyboru - szkoleni otrzymują tekst, w którym spośród kilku
odpowiedzi, muszą wybrać właściwą;
-test wymagającego odpowiedzi „tak - nie” - próbę tę stosuje się
wówczas, gdy instruktor dysponuje niewielką ilością czasu, a zamierza
sprawdzić rozległy zakres wiadomości.
Instruktor czyta pytanie, a słuchacze piszą natychmiast odpowiedź „tak”
lub „nie”.
Dla sprawdzenia umiejętności i nawyków przeprowadza się egzamin
praktyczny polegający na sprawdzeniu stopnia opanowania czynności
w czasie wykonywanej pracy.
40
Ocena
Ocena to ustosunkowanie się instruktora do wyników pracy
podwładnego pracownika:
- wyrażona gestem,
- słowem,
- w formie nagrody,
- kary,
- opinii ustnej lub sporządzonej na piśmie
- czy poprzez wystawienie stopnia.
Ocena daje instruktorowi możliwość wyrażenia własnego
stosunku do osiągnięć lub niepowodzeń szkolonego.
Sprowadzenie oceny do samego wystawienia stopnia jest
uproszczeniem. Każdy bowiem człowiek pragnie poznać swoje
zalety i wady, określone przez innych.
Ocena spełnia również funkcję dydaktyczno - wychowawczą -
tylko wówczas jednak, gdy jest obiektywna, sprawiedliwa,
bezpośrednia i jasna.
Ocena pozbawiona tych cech, a zwłaszcza ocena „tajna” jest
oczywistym nonsensem