Najwyższa Izba Kontroli

NIK jest najwyższym organem kontroli w

państwie. Jego głównym zadaniem jest
sprawdzanie i weryfikowanie poprawności
wykonania budżetu, ocena poprawności
wydatkowania środków publicznych oraz kontrola
działalności organów państwa, NBP i samorządu
terytorialnego.

Jest ona instytucją kontroli państwowej podległą
Sejmowi (przedstawia mu coroczne sprawozdania
ze swojej działalności), działającą na zasadzie
kolegialności.

W zakresie współpracy z Sejmem NIK:
- wydaje opinie o absolutorium dla Rady Ministrów
-wydaje opinie odnośnie do przedkładanych
Sejmowi projektów ustaw
- przedstawia wyniki i wydaje opinie odnośnie do
przeprowadzonych przez siebie kontroli

STRUKTURA NIK

Na czele Najwyższej Izby Kontrolnej stoi
chroniony immunitetem prezes.
Instytucja zorganizowana jest z:



16 delegatur regionalnych (są to
terenowe organy kontroli państwowej o
właściwości rzeczowej)



15 departamentów (są to jednostki
organizacyjne, wykonujące w
szczególności zadania kontrolne i
administracyjne).

ARTYKUŁ 203 KONSTYTUCJI

PRECYZUJE JEJ ZADANIA:

Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów
administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego,
państwowych osób prawnych i innych państwowych
jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności,
gospodarności, celowości i rzetelności.

Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność
organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób
prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych
z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.

Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z
punktu widzenia legalności i gospodarności działalność
innych jednostek organizacyjnych i podmiotów
gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one
majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz
wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

LEGALNOŚĆ, GOSPODARNOŚĆ,

RZETELNOŚĆ, CELOWOŚĆ…

Podstawowymi kryteriami, jakie stosuje NIK w ocenie

instytucji są:



Legalność- zgodność z aktualnie obowiązującym
prawem



Gospodarność- odpowiedni stosunek kosztów
poniesionych z tytułu działalności do uzyskanych z
tego tytułu korzyści materialnych lub
pozamaterialnych



Rzetelność- działanie zgodnie z aktualnym stanem
wiedzy przy wykorzystaniu możliwie najwyższych
i najnowszych technologii przy zachowaniu zasad
dobrej wiary



Celowość- podjęcie działań, które doprowadzą do
realizacji wcześniej zamierzonych celów.

FUNKCJE KONTROLNE NIK



może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego,
samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek
organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności,



nie może co do tych jednostek prowadzić kontroli z punktu widzenia
celowości,



może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych
i podmiotów gospodarczych, ale tylko w zakresie, w jakim wykorzystują one
majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się
z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, co do tych jednostek kontrola
może być prowadzona z punktu widzenia legalności i gospodarności,



kontroluje wykonywanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową
działalności jednostek wymienionych w art.4 ust.2 ustawy, a na zlecenie
Sejmu w pełnym zakresie,



na zlecenie Sejmu lub na wniosek Prezydenta RP NIK przeprowadza kontrolę
działalności Kancelarii Prezydenta, a na wniosek Senatu- Kancelarii Senatu.

PODMIOTOWE

FUNKCJE KONTROLI NIK



bada w szczególności wykonanie budżetu państwa
i realizację ustaw i innych aktów prawnych w
zakresie działalności finansowej, gospodarczej i
organizacyjno-administracyjnej



wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych
planów pracy, które przedkłada Sejmowi, z tym że
może też przeprowadzać kontrole doraźne



przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego
organów, na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM
oraz z własnej inicjatywy

PRZEDMIOTOWE

ETAPY KONTROLI

1. Ustalenie stanu faktycznego.
2. Określenie stanu wzorcowego,
postulowanego dla kontrolowanej
instytucji.
3. Ustalenie odchyleń od wzorca.
4. Wskazanie przypuszczalnych przestępstw
lub

innych czynów za które jest

przewidziana odpowiedzialność.

PRZYGOTOWANIE KONTROLI

NIK działa na podstawie rocznych i kwartalnych
planów pracy. Plan pracy zawiera tematy kontroli
podejmowanych na zlecenie, zmiany w planach
pracy wymagają uchwały kolegium. Są to kontrole
planowe – okresowe. Dla kontroli ujętych w
planach opracowuje się program kontroli.

W razie potrzeby NIK podejmuje kontrole doraźne,
w przypadku:
- kontrola rozpoznawcza – wstępne badanie
określonych zagadnień dla opracowania projektu
programu kontroli
- kontrola sprawdzająca – badanie sposobu
wykorzystania uwag i wniosków przez adresatów
wystąpień pokontrolnych
- kontrola skargowa – rozpatrywanie skarg i
wniosków
Decyzję o przeprowadzeniu kontroli doraźnej
podejmuje dyrektor jednostki organizacyjnej, za
zgodą prezesa lub upoważnionego wiceprezesa NIK.

KOLEGIUM NIK

Skład:



Prezes NIK jako przewodniczący,



wiceprezesi,



dyrektor generalny NIK



14 członków kolegium, powoływanych na
wniosek Prezesa NIK przez Marszałka Sejmu
( 7 przedstawicieli nauk prawnych lub
ekonomicznych, 7 dyrektorów jednostek
organizacyjnych NIK, lub doradców prezesa NIK,
spośród których wyznacza sekretarza kolegium).

Kadencja członków kolegium trwa 3 lata.

KOLEGIUM NIK

Kolegium NIK zatwierdza: analizę wykonania
budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz
sprawozdanie z działalności NIK w roku ubiegłym.

Kolegium NIK opiniuje: wniesione przez Prezesa
NIK programy kontroli i informację o wynikach
szczególnie ważnych kontroli, lub opiniuje w
innych sprawach wniesionych przez Prezesa lub
przez min.1/3 członków kolegium.

KOLEGIUM NIK

Kolegium NIK uchwala :



opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,



wnioski w sprawie rozpatrzenia przez sejm określonych
problemów związanych z działalnością organów
wykonujących zadania publiczne,



wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty



projekt statutu NIK,



projekt budżetu NIK( wykonanie budżetu NIK kontroluje
sejm),



okresowe plany pracy NIK.
Uchwały zapadają w obecności min.1/2 składu kolegium,
większością głosów w głosowaniu tajnym.

PREZES NIK



Sposób powoływania: powoływany przez Sejm za
zgodą Senatu. Punktem wyjścia musi być zawsze
uchwała Sejmu. Wniosek przedstawia Marszałek
Sejmu lub grupa co najmniej 35 posłów, przy
bezwzględnej większości głosów (czyli oddanych w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
posłów). Uchwała jest następnie przekazywana
Senatowi, który w terminie
30 dni podejmuje uchwałę o wyrażeniu zgody na
powołanie prezesa lub odmawia jej zgody.
Niepodjęcie żadnej uchwały w tym terminie traktuje
się jako wyrażenie zgody. Jeśli natomiast Senat
podejmuje uchwałę o odmowie wyrażenia zgody, to
zobowiązuje to Sejm do powołania innej osoby na
stanowisko prezesa NIK.