A N N A   P O ŁO C H A J ŁO

A L E K S A N D R A   O L E J A R C Z Y K

A G ATA   WA C H O W I A K

INSULINA & GLUKAGON –  

HORMONY ANTAGONISTYCZNE

Insulina



Hormon białkowy 

utrzymujący 
odpowiedni poziom 
cukru we krwi



Produkowana przez 

 komórki B wysp 
Langerhansa 
trzustki

Insulina - budowa



Cząsteczka insuliny składa się z 

2 łańcuchów polipeptydowych A i 
B połączonych ze sobą 
dwoma mostkami disiarczkowymi



 Łańcuch A zawiera 21, a 

łańcuch B - 30 aminokwasów.

Insulina - wydzielanie



Ludzka trzustka wydziela 40-50 jednostek insuliny 

dziennie – stanowi to ok. 15% hormonu 

magazynowanego w tym gruczole.



Sekrecja jest procesem energochłonnym.



Najważniejszym rgulatorem wydzielania insuliny jest 

wzrost stężenia glukozy w osoczu.

Glukoza przenika do komórek B w których jest 

metabolizowana. Prowadzi to do wzrostu syntezy 

ATP i do zamknięcia ATP-zależnych kanałów 

potasowych, depolaryzacji błony komórki B i 

otwarcia kanałów wapniowych. Napływające do 

komórki jony wapnia powodują sekrecję insuliny.

 

Insulina - regulacja



Wydzielanie insuliny zwiększają 

niektóre aminokwasy (arginina i 
leucyna). W podobny spsób działają 
hormony przewodu pokarmowego 
(cholecystokinina, sekretyna, 
glukagon).



Wydzielanie insuliny hamuje 

somatostatyna. Czynnikami 
hamującymi są również stres, wysoka 
temperatura, wysiłek.

Insulina - rola



Dzięki zwiększeniu wytwarzania insuliny i jej wpływowi 

na komórki efektorowe (miocyty, adipocyty, hepatocyty) 

zwiększa się transport glukozy do wnętrza komórek, co 

obniża poziom glukozy we krwi. 



Insulina wpływa na transport przezbłonowy, 

utylizację glukozy oraz hamuje glukoneogenezę.



Ponadto insulina zmniejsza stężenie wolnych 

kwasów tłuszczowych we krwi oraz wykazuje wpływ 

anaboliczny na przemianę białek pobudzając ich syntezę 

i hamując degradację.



Pobudza syntezę glikogenu w wątrobie i mięśniach.

Cukrzyca

Defekt produkcji lub działania insuliny 
prowadzi do cukrzycy:



Cukrzyca typu I – niedobór wydzielania 

insuliny



Cukrzyca typu II – zmniejszona wrażliwość 

tkanek na insulinę (insulinooporność), 
dochodzi do uszkodzenia komórek B wysp 
trzustkowych i zaprzestania wydzielania 
insuliny

Glukagon



Polipeptydowy hormon wytwarzany przez 
komórki α wysp trzustkowych, złożony z 29 
aminokwasów.



Głównym miejscem rozpadu glukagonu jest 
wątroba do której dociera żyłą wrotną.



Hormon ten ma znaczenie w gospodarce 
węglowodanowej, stymulując wzrost 
stężenia glukozy we krwi, co jest 
działaniem antagonistycznym w stosunku 
do insuliny 
( glukoza hamuje wydzielanie glukagonu).

Glukagon - rola



 przemiana węglowodanów: zwiększa glikemię 
poprzez uwalnianie glukozy z glikogenu wątrobowego



 przemiana tłuszczów: zwiększa uwalniania kwasów 
tłuszczowych



przemiana białek: nasilanie glukoneogenezy



zwiększenie wydzielania hormonów: insuliny, 
somatostatyny, kalcytoniny, katecholamin, hormonu 
wzrostu



inne: przewód pokarmowy – działanie osłabiające 
perystaltykę żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i 
grubego, nerki – działanie moczopędne

Glukagon - regulacja



Wydzielanie glukagonu jest zwiększane 

przez hipoglikemię, hormony układu 
pokarmowego takie jak cholecystokinina, 
gastryna



Najsilniejszym czynnikiem hamującym 

sekrecję glukagonu jest hiperglikemia. 
Czynnikami hamującymi są również zbyt 
wysokie stężenie wolnych kwasów 
tłuszczowych i ciał ketonowych we krwi, 
sekretyna, somatostatyna i insulina.

Antagonizm insuliny i glukagonu



Działanie insuliny i glukagonu na 

gospodarkę energetyczną jest 
przeciwstawne.



Insulina działa anabolicznie, gromadzi, 

magazynuje substraty i zasoby 
energetyczne.



Działanie glukagonu jest działaniem 

katabolicznym i polega na mobilizacji 
rezerw energetycznych.