LEKI STOSOWANE W
TERAPII
NADCIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
Monika Skowrońska
Piotr Szklar
Daria Winiecka
LEKI STOSOWANE W
TERAPII
NADCIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
Monika Skowrońska
Piotr Szklar
Daria Winiecka
CO TO JEST
NADCIŚNIENIE?
Nadciśnienie tętnicze,
(hypertonia arterialis)
jest to choroba układu krążenia,
która charakteryzuje się stale
lub okresowo podwyższonym
ciśnieniem tętniczym krwi.
Nadciśnienie o charakterze wtórnym – występuje częściej u zwierząt niż u
człowieka – gdy przyczyną nadciśnienia jest inna choroba, np. nerek,
mózgu, nadczynność tarczycy, kory nadnerczy, i inne.
Dlatego lecząc nadciśnienie u zwierząt należy też pamiętać o
leczeniu choroby podstawowej, wywołującej nadciśnienie!
Nadciśnienie o charakterze pierwotnym – stanowi ponad 90% stanów
nadciśnieniowych u ludzi, u zwierząt występuje ono rzadziej. Etiologia
nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona. Uważa
się, że odgrywają w niej rolę czynniki genetyczne i środowiskowe.
SPOSOBY DZIAŁANIA LEKÓW
PRZECIWNADCIŚNIENIOWYCH
Leki przeciwnadciśnieniowe obniżają ciśnienie
tętnicze przez:
1) Zmniejszanie objętości płynów ustrojowych
krążących w układzie naczyniowym (leki moczopędne)
2) Zmniejszanie oporu naczyniowego, czyli rozszerzenie
naczyń (leki wazodylatacyjne)
3) Zmniejszenie pojemności wyrzutowej, czyli
zmniejszenie ciśnienia krwi wyrzucanej z lewej komory
serca do układu tętniczego (leki zmniejszające siłę
skurczu mięśnia sercowego, czyli działające
inotropowo ujemnie)
PODZIAŁ LEKÓW
PRZECIWNADCIŚNIENIOWYCH
Leki moczopędne
Leki hamujące aktywność układu
współczulnego
Inhibitory konwertazy angiotensyny i
antagoniści receptora
angiotensynowego
Leki blokujące kanały wapniowe
Leki o działaniu bezpośrednim
rozszerzającym na naczynia krwionośne
LEKI MOCZOPĘDNE
Obniżają ciśnienie krwi przez zmniejszanie objętości krwi krążącej i
zwiększenie ilości wydalanego moczu, co prowadzi do zmniejszenia
pojemności wyrzutowej serca.
Przeciwskazania do stosowania:
- odwodnienie
- choroby nerek
Rzadko są stosowane w terapii nadciśnienia w weterynarii (mają
znacznie szersze zastosowanie u ludzi)
Najczęściej używane są: diuretyki pętlowe (furosemid), lub tiazydy
(hydrochlorotiazyd). Przy nadciśnieniu wtórnym do
hiperaldosteronizmu – spironolakton.
Ze względu na różne punkty uchwytu w nefronie przy łącznym
stosowaniu diuretyków pętlowych i tiazydów dochodzi do synergizmu
hiperadycyjnego
Przy lekach moczopędnych należy pamiętać o uzupełnianiu niedoborów
potasu, w celu zapobiegania hipokaliemi.
DIURETYKI PĘTLOWE
Są to leki modyfikujące transport kanalikowy, o wysokiej
efektywności
W weterynarii są stosowane jako leki do stosowania
długotrawłego i leki pierwszego rzutu (a tiazydy są lekami
drugiego rzutu – u człowieka jest odwrotnie!)
Mechanizm działania:
Blokowanie błonowego transportera jonów Na+, K+ i Cl- w
części grubościennej ramienia wstępującego pętli nefronu
zmniejszenie wchłanianiania zwrotne tych jonów
zmniejszenie osmolarności rdzenia nerki obniżenie siły
ssącej rdzenia nerki hamowanie wchłaniania zwrotnego
wody (więc większa ilość wody jest wydalana z moczem)
zmniejszenie objętości krwi krążącej (a mniej krwi w
naczyniach to niższe ciśnienie)
DIURETYKI PĘTLOWE
Podział:
1) pochodne sulfonamidowe
- furosemid (Furosemidum, Diurapid)
- torasemid (Trifas, Torem, Unat)
- bumetanid (Burinex) (działa 40x silniej niż furosemid)
- piretanid (Eurelix)
2) pochodne kwasu fenoksyoctowego
- kwas etakrynowy (Hydromedin, Uregyt)
(kwas etakrynowy jest bardziej toksyczny od furosemidu,
stosowany u chorych nadwrażliwych na sulfonamidy)
FUROSEMID
Przeciwskazania do stosowania furosemidu:
- niedrożność dróg moczowych z bezmoczem
- ciąża i okres karmienia
- hipokoaliemia, hiponatremia
- przedawkowanie glikozydów naparstnicy
- ciężkie uszkodzenie wątroby
- niewrażliwość na sulfonamidy
- dna moczanowa
Działania niepożadane:
- nefrotoksyczność,
- ototoksyczność,
- hipokaliemia.
DIURETYKI KOROWEGO
ODCINKA PĘTLI NEFRONU
Są to leki modyfikujące transport kanalikowy o
umiarkowanej efektywności
Mechanizm działania:
Blokowanie transportera jonów Na+ i Cl- w
końcowym odcinku części wstępującej pętli
nefronu i w początkowej części kanalika dalszego
zatrzymywanie jonów w świetle kanalika
hamowanie wchłaniania zwrotnego wody (więc
większa ilość wody jest wydalana z moczem)
zmniejszenie objętości krwi krążącej (a mniej
krwi w naczyniach to niższe ciśnienie)
DIURETYKI KOROWEGO
ODCINKA PĘTLI NEFRONU
Podział:
1) pochodne benzotiazyny (tiazydy poczopędne)
- hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazidum,
Enap, Tialorid)
2) związki tiazydopodobne:
- chlortalidon (Hygroton,
Urandil)
- indapamid (Indapid)
- klopamin (Clopamid)
SPIRONOLAKTON
J
est lekiem modyfikującym transport
kanalikowy o miernej efektywności
Zaliczany jest do leków moczopędnych
oszczędzających potas
Stosowany jest przy nadciśnieniu wtórnym do
hiperaldosteronizmu, ponieważ zmniejsza aktywność
biologiczną aldosteronu przez blokowanie jego
receptorów. Prowadzi to do zmniejszenia wymiany
sód-potas, przez co zwiększone jest wydalanie sodu i
wody, prowadząc do zwiększenia wydalania wody i
zmniejszenia wydalania potasu.
Preparaty zawierające spironolakton: Spiridon,
Spirinol, Verospiron.
LEKI HAMUJĄCE AKTYWNOŚĆ
UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO
Podział:
Leki α2-adrenomimetyczne -
selektywni agoniści receptorów α2-
adrenergicznych
Leki α1-adrenolityczne - selektywni
antagoniści receptora α1-
adrenergicznego
Leki β-adrenolityczne
Leki α- i β- adrenolityczne
Leki hamujące pozazwojowe neurony
adrenergiczne
Agoniści receptora I-1
LEKI Α2-ADRENOMIMETYCZNE:
KLONIDYNA , METYLDOPA , GUANABENZ , GUANFACYNA
Mechanizm działania:
pobudzenie presynaptycznych receptorów α2-
adrenergicznych(hamujących) w OUN
zmniejszenie wydzielania noradrenaliny, spadek
aktywności neuronów docierających do serca i naczyń
rozszerzenie naczyń tętniczych, bradykardia, działanie
inotropowo –ujemne
spadek ciśnienia krwi
Zastosowanie:
leczenie nadciśnienia u ciężarnych,
gdyż nie wywierają działania
negatywnego na płód.
Działanie niepożądane:
zmęczenie, senność, suchość w jamie ustnej,
hipotonia ortostatyczna,
zatrzymanie jonów sodu i wody w organizmie,
stany depresyjne
LEKI Α1-ADRENOLITYCZNE :
PRAZOSYNA , DOKSAZOSYNA , TERAZOSYNA
Mechanizm działania:
selektywne blokowanie receptorów α1- adrenergicznych
w mięśniówce naczyń krwionośnych
rozkurcz naczyńobniżenie ciśnienia
Efekty farmakologiczne:
obniżenie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego
zmniejszenie oporu obwodowego naczyń tętniczych -> zmniejszenie obciążenia
następczego serca
korzystny wpływ na gospodarkę lipidową, gdyż obniżają poziom frakcji LDL
cholesterolu oraz obniżają poziom trój glicerydów
Zastosowanie:
nadciśnienie tętnicze u małych zwierząt - jako leki III rzutu
zastoinowa niewydolność serca (jako leki zmniejszające
obciążenie wstępne i następcze serca)
Działania niepożądane:
bóle i zawroty głowy, senność, hipotonia ortostatyczna,
kołatanie serca
LEKI Β-ADRENOLITYCZNE:
leki działające głównie na receptor β1-
adrenergiczny - zwane są „kardioselektywnymi".
Należą do nich: Acebutolol, Atenolol , Metoprolol ,
Bisprolol , Bewantolol , Esmolol.
leki nieselektywnie blokujące receptory β1 i β2-
adrenergiczne.
Należą do nich: Propranolol , Alprenolol ,
Nadolol , Pindolol , Tertalol , Penbutolol ,
Oksprenolol , Sotalol.
Zastosowanie:
Jako leki w terapii nadciśnienia tętniczego u małych
zwierząt jako:
leki z wyboru u pacjentów w terapii ostrego
nadciśnienia związanego z
nadczynnością tarczycy
w innych przypadkach nadciśnienia zwykle traktowane są
jako leki-III rzutu
Działania niepożądane:
Beta-adrenolityki nie są lekami bezwzględnie
przeciwwskazanymi u ciężarnych, ale istnieją doniesienia,
że mogą przyczynić się do zaburzeń wzrostu i
rozwoju płodu (dotyczy to zwłaszcza atenololu).
LEKI Α- I Β- ADRENOLITYCZNE:
LABETALOL , CELIPROLOL , KARWEDILOL
Mechanizm działania:
rozszerzanie naczyń (α1-adrenolityk)
zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej serca
(β1-adrenolityk)
Skutkuje to:
spadkiem ciśnienia krwi
zmniejszeniem obciążenia następczego serca
zmniejszeniem zapotrzebowania na tlen przez mięsień
sercowy
Zastosowanie:
stosowane w sytuacji gdy leki I, II i III okażą się nieskuteczne,
lub będą przeciwwskazane
Labetalol jest dopuszczony do leczenia nadciśnienia u
ciężarnych - ma nawet wpływać korzystnie na dojrzewanie
płodu i produkcję surfaktantu.
LEKI HAMUJĄCE POZAZWOJOWE NEURONY
ADRENERGICZNE:
REZERPINA, DEBRIZOCHINA, GUANOKSAN,
GUANETYDYNA
Mechanizm działania:
polega na upośledzeniu magazynowania
wewnątrzneuronalnego noradrenaliny i hamowaniu
uwalniania tego neuroprzekaźnika podczas
pobudzenia neuronu
Efekty farmakologiczne:
spadek ciśnienia
zwolnienia czynności serca
Zastosowanie:
Leki te są rzadko stosowane, wynika to z dużego nasilenia
występujących pod ich wpływem działań niepożądanych.
AGONIŚCI RECEPTORA I-
1:
MOKSONIDYNA, RILMENIDYNA
Mechanizm działania i efekty
farmakologiczne:
pobudzają receptory I1 (imidazolinowe) w
ośrodkowym układzie nerwowym, co prowadzi do
spadku aktywności układu współczulnego. Efektem
tego jest rozszerzenie naczyń krwionośnych i
obniżenie ciśnienia krwi. Nie wywierają istotnego
wpływu bezpośredniego na serce.
INHIBITORY KONWERTAZY
ANGIOTENSYNY
Angiotensyna II jest uważana za jeden z najsilniejszych fizjologicznych
czynników naczyniozwiodczających.
Mechanizm działania : Białko angiotensynogen pod wpływem enzymu
proteolitycznego „reniny” wydzielanego przez nerki zostaje przekształcony w
angiotensynę I, a ta w angiotensynę II (przy udziale „konwertazy”)
Leki te hamując konwertazę uniemożliwiają wytworzenie angiotensyny
II.
Skutki:
- rozszerzenia naczyń tętniczych i żylnych, (efekt: zmniejszenie
obciążenia wstępnego i następczego serca oraz zmniejszenia ciśnienia
tętniczego krwi;)
- działanie kardioprotekcyjnego (hamują przerost lewej komory serca).
- zmniejszenie uwalniania aldosteronu (efekt- zwiększonego wydalania z
moczem sodu i wody = obniżenie ciśnienia krwi;)
Działania niepożądane: hiperkaliemia, kaszel, hipotonia
Przeciwwskazania: ciąża! (silne działanie teratogenne)
INHIBITORY KONWERTAZY
ANGIOTENSYNY
kaptopril (Captopril, Angiopres, prep. wet. Cardiovet)
enalapril (Enarenal, Enap, prep. wet.: Prilenat)
benazepril (prep. wet.: Fortekor, Prilben, Chlorowodorek
benazeprilu LeVet)
imidapril (prep. wet.: Prilium)
lizynopril (Privinit)
perindopril (Prestarium)
trandorapril (Gopten)
chinapril (Accupro, Acurenal)
ramipril (Piramil)
ANTAGONIŚCI RECEPTORA
ANGIOTENSYWNEGO
Mechanizm działania:
Leki te są konkurencyjnymi antagonistami receptora angiotensyny II.
Wiążąc się z nim nie dopuszczają do pobudzenia tych
receptorów
przez angiotensynę II, efektem czego jest:
- zniesienie skurczu naczyń
- hamowanie uwalniania aldosteronu
- spadku ciśnienia krwi
Zastosowanie kliniczne:
- jako leki przeciwciśnieniowe ( ale jak na razie nie są
wykorzystywane rutynowo w weterynarii)
- jako leki pierwszego wyboru w terapii nadciśnienia u ludzi
Przeciwwskazane do stosowania u ciężarnych (działanie
teratogenne)
ANTAGONIŚCI RECEPTORA
ANGIOTENSYWNEGO
losartan (Xartan)
walsartan (Diovan)
telmisartan (Pritor, Micardis)
irbesartan (Aprovel)
kandesartan (Atacand)
olmesartan (Benicar)
eprosartan (Teveten)
LEKI BLOKUJĄCE
KANAŁY WAPNIOWE
W nadciśnieniu u małych zwierząt stosowana jest głównie
amlodypina (jako lek pierwszego rzutu u kotów i jako lek
drugiego rzutu u psów)
Mechanizm działania:
Blokada kanałów wapniowych w komórkach kurczliwych
(serca i naczyń krwionośnych) zahamowanie przenikania
jonów Ca2+ osłabienie funkcji komórek kurczliwych
Osłabienie kurczenia mięśniówki gładkiej naczyń
krwionośnych rozszerzenie naczyć spadek ciśnienia
krwi.
Osłabienie kurczenia komórek mięśnia sercowego (działanie
inotropowe ujemne) zmniejszenie objętości wyrzutowej
PODZIAŁ LEKÓW BLOKUJĄCYCH
KANAŁY WAPNIOWE:
Działające głównie na mięśniówkę serca („profil sercowy”):
1) Pochodne fenylalkiloamin:
- Werapamil {Isoptin, Staveran)
2) Pochodne benzotiazepiny:
- Diltiazem (Dilzent, Tildem)
Działające głównie na mięśniówkę naczyń
krwionośnych (profil naczyniowy):
3) Pochodne dihydropirydyn:
- Nifedypina (Cordafen, Adalat)
- Amlodypina (Amlopin, Noryasc)
- Nitrendypina {Nitrendipine)
- Isradypina (Lomir)
- Felodypina (Plendil)
- Fendylina (Sensit)
- Lacydipna (Lacipil)
- Nimodypina (Nimotop) - działa głównie na mięśniówkę
naczyń krionośnych mózgu (profil mózgowy)
LEKI O DZIAŁANIU
BEZPOŚREDNIM
ROZSZERZAJĄCYM NACZYNIA
KRWIONOŚNE (LEKI O DZIAŁANIU
MIOLITYCZNYM)
Pochodne hydrazynoftalazyny:
Nitroprusydek sodowy (Nipride amp.)
Minoksydil (Loniten)
Diazoksyd (Hyperstat)
LEKI O DZIAŁANIU
BEZPOŚREDNIM
ROZSZERZAJĄCYM NACZYNIA
KRWIONOŚNE (LEKI O DZIAŁANIU
MIOLITYCZNYM)
Pochodne hydrazynoftalazyny:
- dihydralazyna (Dhiydralazinum, Depresol)
- todralazyna (Binazin)
Mechanizm działania: zwiotczająco na
mięśniówkę gładką większych tętniczek
( efekt-ich rozszerzenie, = zmniejszenie oporu
obwodowego = obniżenie ciśnienia skurczowego i
rozkurczowego).
Zaznaczyć należy, że ich wpływ na układ żylny
jest niewielki.
Rozkurcz mięśni gładkich ( efekt- rozszerzenie naczyń=
spadek ciśnienia)
LEKI O DZIAŁANIU BEZPOŚREDNIM
ROZSZERZAJĄCYM NACZYNIA
KRWIONOŚNE (LEKI O DZIAŁANIU
MIOLITYCZNYM)
Nitroprusydek sodowy (Nipride amp.)
Mechanizm działania:
jako donorem tlenku azotu
zwiotcza mięśniówkę gładką naczyń
tętniczych i żylnych (rozkurczu=bardzo silny
spadek ciśnienia krwi)
odznacza się bardzo krótkim czasem działania
i dlatego podawany jest w stałym wlewie dożylnym
zaznaczyć należy, że może być on stosowany jedynie gdy
możemy stale monitorować stan pacjenta
Zastosowanie: do celów doraźnych, w ciężkich
przypadkach nadciśnienia tętniczego
LEKI O DZIAŁANIU
BEZPOŚREDNIM
ROZSZERZAJĄCYM NACZYNIA
KRWIONOŚNE (LEKI O DZIAŁANIU
MIOLITYCZNYM)
Minoksydil (Loniten)
Działanie:
bezpośrednio na mięśniówkę gładką naczyń w wyniku
aktywacji kanałów potasowych zależnych od ATP.
Uwaga: wywołuje znaczny spadek ciśnienia i może stwarzać
niebezpieczeństwo niedokrwienia serca mózgu i nerek.
Zastosowanie:
- w stanach nagłych, ratujących życie,
wymagających szybkiego obniżenia
ciśnienia tętniczego
- w sytuacjach gdy pacjent wykazuje
oporność na konwencjonalne
leczenie nadciśnienia tętniczego
LEKI O DZIAŁANIU BEZPOŚREDNIM
ROZSZERZAJĄCYM NACZYNIA KRWIONOŚNE
(LEKI O DZIAŁANIU MIOLITYCZNYM)
Diazoksyd (Hyperstat)
Mechanizm działania:
Działa bardzo szybko
aktywator kanałów potasowych
wywołuje miejscową relaksację mięśni gładkich
(zwiększa przepuszczalności błony komórkowej dla
jonów K
+
co skutkuje zamknięciem kanałów
wapniowych a tym samym rozkurcz naczyń i spadek
ciśnienia krwi)
Zastosowanie: jako szybkie wstrzyknięcia dożylne
( doraźnie) przy nadciśnieniu tętniczym
Działania niepożądane:
nadmierny spadek ciśnienia,
niedokrwienia narządów
może zatrzymywać sód i wodę w organizmie i
wywoływać hiperglikemię.
SCHEMAT POSTPOWANIA W
TERAPII NIEKTÓRYCH
PRZYPADKÓW NADCIŚNIENIA
U PSÓW
Leczenie nadciśnienia spowodowanego chorobą serca lub nerek :
KROK 1: INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY:
- przy chorobach serca: enalapril
- przy chorobach nerek: benazepril
KROK 2: AMLODYPINA
- gdy inhibitory konwertazy
angiotensyny są nieskuteczne:
Enalapril/ benazepril + amlodypina
KROK 3: β-ADRENOLITYK (propranolol)
/α1-ADRENOLITYK(prazosyna)
- gdy po kolejnym tygodniu nie ma efektu leczniczego:
Enalapril/ benazepril + amlodypina + propranolol/prazosyna
SCHEMAT POSTPOWANIA W
TERAPII NIEKTÓRYCH
PRZYPADKÓW NADCIŚNIENIA
U KOTÓW
Leczenie przy wtórnym nadciśnieniu:
KROK 1: AMLODYPINA
KROK 2: (przy braku reakcji po 10-14 dniach
stosowania)
Zwiększenie dawki amlodypiny o 25%
KROK 3: (przy braku reakcji)
INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY:
- przy chorobach serca: enalapril
- przy chorobach nerek: benazepril:
Amlodypina + Enalapril/ benazepril
KROK 4 (przy braku reakcji) β-ADRENOLITYK (propranolol) /α1-
ADRENOLITYK (prazosyna):
Amlodypina + Enalapril/ benazepril + propranolol/prazosyna
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!