Pieniądz

Ujęcie historyczne:

cechy środków 

pośredniczącyc

h w wymianie

złoto, srebro

rzadkość

trwałość

Metalistyczne podejście do określenia pieniądza, które 
sprowadzało go wyłącznie do kruszcu, zakładało, że 

- ruch cen jest spowodowany większym lub mniejszym 

wydobyciem złota, 

- a transfery tego kruszcu między krajami powodują 

wyrównywanie cen w skali międzynarodowej. 

W nominalistycznym podejściu do definicji pieniądza jego 
wartość nie wynika z wartości kruszcu, lecz z decyzji władz 
państwowych, nadających określonym formom pieniądza 
charakter prawnego środka płatniczego

Na początku XX wieku pojawiło się obowiązujące aktualnie 
funkcjonalne podejście do określenia pieniądza, według 
którego 
pieniądz to każde dobro posiadające natychmiastową zdolność 
nabywczą i moc środka płatniczego z tytułu prawa lub 
zwyczaju. 

Funkcje 

pieniądza

środka wymiany

środka 

płatniczego

miernika 

wartości

tezauryzacji

międzynarodow

ego środka 

płatniczego

 funkcja miernika 

wartości i środka 

wymiany

funkcja tezauryzacji 

oraz funkcja środka 

wymiany

ważn

e

  mniej 
ważne

Rysunek: Współcześnie - Istota funkcji 

pieniądza

Rysunek: Rola funkcji pieniądza w wybranych 
szkołach ekonomii

funkcja 

pieniądza

J. E. Keynes

środek wymiany

monetaryści

płynny składnik 

majątku

K. Marks

miernik wartości

Mówiąc o pieniądzu warto wskazać na cechy, jakie powinien posiadać tzw. 
„zdrowy pieniądz”. Cechami tymi są:

powszechna akceptowalność - pieniądz jest pełnoprawnym środkiem 
płatniczym. Oznacza to, że na obszarze oddziaływania danych władz 
monetarnych nie można odmówić jego przyjęcia w rozliczaniu transakcji;

stabilna wartość - wartość pieniądza nie powinna podlegać większym 
zmianom w czasie;

podzielność - jedną z głównych zalet pieniądza jest możliwość jego podziału 
na mniejsze jednostki;

poręczność - współcześnie pieniądze musza być na tyle małe i lekkie, aby 
ludzie mogli je bez trudu nosić przy sobie;

trwałość - materiał, z którego zrobiony jest pieniądz powinien być 
odpowiednio trwały, dlatego też do produkcji pieniądza stosuje się papier o 
najwyższej jakości;

jednolitość - pieniądze o takich samych nominałach (banknoty i monety) 
powin ny mieć identyczną wartość;

rozpoznawalność - pieniądze powinny być łatwo rozpoznawalne i trudne do 
sfałszowania

Popyt na pieniądz to zapotrzebowanie podmiotów spoza sek 
tora bankowego (czyli gospodarstw domowych, 
przedsiębiorstw) na zarówno pieniądz gotówkowy jaki i 
bezgotówkowy, który natychmiast można zamienić na gotówkę.

Popyt na pieniądz można zdefiniować także jako 
zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty gospodarcze 
(gospodarstwa domowe, firmy, państwo) na pewien zasób 
pieniądza, wynikające z motywów (oszczędności, przezorności, 
chęci zysku, konieczności zawierania transakcji), jakimi kierują 
się te podmioty.

J. M. Keynes wyodrębnił trzy rodzaje motywów zgłaszania 
popytu na pieniądz: 

•transakcyjny, 

•przezornościowy , 

•spekulacyjny (portfelowy).

Podaż pieniądza – ujęcie ogólne:

M

0

 - baza monetarna, zwana inaczej pieniądzem banku centralnego. 

(pieniądz gotówkowy znajdujący się w obiegu + rezerwy 
obowiązkowe banków oraz rachunki bieżące (rezerwy nadwyżkowe) 
banków w banku centralnym);

M

1

 - obejmuje M

0

 oraz wkłady na żądanie osób prywatnych, 

podmiotów gospodarczych i niebankowych instytucji finansowych. 
Agregat ten obejmuje pieniądz płynny, gdyż środki na rachunkach 
bieżących gotowe są do natychmiastowego użycia (np. wypłata 
gotówki za pomocą czeku, zapłata przelewem lub kartą płatniczą, 
itp.);

M

2

 - zawiera M

1

 oraz depozyty terminowe. Agregat ten informuje o 

stanie oszczędności, które są podstawą możliwości kredytowych 
sektora bankowego;

M

3

 - obejmuje M

2

 oraz lokaty w niebankowych instytucjach 

finansowych (np. w funduszach inwestycyjnych); jest to najszersze 
pojęcie pieniądza.

Formy współczesnego 

pieniądza

pieniądz gotówkowy

pieniądz 

bezgotówkowy

pieniądz 

elektroniczny