ZARZĄDZANIE
dr inż. Agata Szeptuch
WYKŁAD 10
ORGANIZACJA ZESPOŁOWA,
WIRTUALNA, UCZĄCA SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
2
ZARZĄDZANIE
Nakłady z
otoczenia:
- zasoby
ludzkie
- zasoby
finansowe
- zasoby
materiałow
e
- zasoby
informacyj
ne
Sprawni
e
osiągnię
te cele
Przewo-
dzenie
(kierowani
e ludźmi)
Kontrolo-
wanie
ORGANIZACJA
MENEDŻER
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
3
Planowan
ie i
podejmo-
wanie
decyzji
OTOCZENIE
Organizo-
wanie
AGENDA
1.
Uzasadnienie wyboru tematu
2.
Organizacja zespołowa
cechy pracy zespołowej
etapy i zasady tworzenia zespołu
wady i zalety pracy zespołowej
3.
Organizacji wirtualna
typy i cechy organizacji wirtualnych
przyczyny tworzenia organizacji wirtualnych
analiza SWOT organizacji wirtualnej
4.
Organizacja ucząca się
indywidualne, a organizacyjne uczenie się
etapy w drożenia organizacyjnego uczenia
się
5.
Podsumowanie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
4
ORGANIZACJA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
5
Grupa ludzi współpracujących ze sobą
w sposób uporządkowany
i skoordynowany aby osiągnąć pewien
zestaw celów
UZASADNIENIE 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
6
We współczesnym złożonym i nieustannie
zmieniającym się otoczeniu menedżerowie
muszą ciągle zdobywać wiedzę o nowych
formach tworzenia struktury
organizacyjnej oraz eksperymentować z
nimi
Wiele organizacji tworzy dziś swoje własne
struktury maksymalizujące ich zdolność
dostosowywania się do zmiennych
warunków i zmieniającego się otoczenia
UZASADNIENIE 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
7
Próbują osiągnąć ten cel starając się unikać
zbytniego rozczłonkowania i nadmiernej
sztywności
Na przykład organizacje biurokratyczne są
powolne, nieelastyczne i trudno jest je zmienić
Aby uniknąć tych problemów organizacje
mogą próbować możliwie jak najbardziej
odróżniać się od typowych biurokracji,
działając przy stosunkowo nielicznych
regułach, ogólnych tylko opisach stanowisk
pracy itd.
STRUKTURY ELASTYCZNE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
8
Do najważniejszych nowych rozwiązań w
dziedzinie tworzenia struktury organizacji
zaliczyć można:
organizacje zespołowe
organizacje wirtualne
organizacje uczące się
ORGANIZACJA ZESPOŁOWA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
9
Organizacja zespołowa to podejście do
tworzenia struktury i schematu organizacji
niemal wyłącznie opierającej się na zespołach
projektowych, z niewielkim zakresem hierarchii
funkcjonalnej lub w ogóle bez niej
W organizacji takiej ludzie przechodzą
płynnie od projektu do projektu zgodnie ze
swoimi kwalifikacjami i wymaganiami
wynikającymi z projektów
Pozwala to zmieniać kierunek, badać nowe
pomysły, a także wypróbowywać nowe metody i
nie działać w sztywnym biurokratycznym
kontekście organizacyjnym
CECHY PRACY ZESPOŁOWEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
10
współdziałanie czyli zorganizowane działanie
zmierzające do realizacji wspólnego celu
współpraca
współ partnerstwo
możliwość i chęć udzielenia sobie pomocy
możliwość łączenia zawodów i specjalności
możliwość pełnienia funkcji w zależności od
kwalifikacji, umiejętności, zdolności,
aktualnych możliwości (chęci)
zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty
pracy
ETAPY TWORZENIA ZESPOŁU 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
11
Etap formowania
dominuje niepokój, zależność od przywódcy
zespołu, testowanie zadania
Etap ścierania się
dominuje atmosfera konfliktu, rodzi się
emocjonalny opór wobec lidera, wobec
stawianych zadań, metod, konflikt wobec
wszystkiego
ETAPY TWORZENIA ZESPOŁU 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
12
Etap normowania się
daje możliwość kształtowania, spójności grupy,
norm i zasad współżycia, współdziałania, choć
ciągle jeszcze na tym etapie występuje
otwarta i dynamiczna wymiana poglądów,
wyodrębnia się tożsamość grupy, wsparcie
Działanie
wszystkiego rodzaju problemy interpersonalne
zostały rozwiązane, cele i zadania zostały
zaakceptowane, zespół podejmuje działanie
ZASADY TWORZENIA ZESPOŁU
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
13
1. Zasada optymalnej liczby członków
zespołu
2. Zasada rezerwy kwalifikacyjnej
3. Zasada perspektywy działania
4. Zasada dostępnej bazy technicznej
ZASADA OPTYMALNEJ LICZBY
CZŁONKÓW ZESPOŁU 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
14
im większy zespół pracowniczy tym więcej
problemów pod względem przekonań,
postaw (społecznych, politycznych,
moralnych) i tym wolniej będą przebiegać
procesy współżycia i współdziałania
duży zespół to problem dla kierownika -
występuje stosunkowo mała liczba
kontaktów z podwładnymi, ograniczony
przepływ informacji, trudności w
egzekwowaniu realizowanych zadań przez
członków zespołu, trudności w odpowiednim
motywowaniu podwładnych
ZASADA OPTYMALNEJ LICZBY
CZŁONKÓW ZESPOŁU 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
15
mały liczebnie zespół - to silniejsza motywacja,
to więzi personalne, integracja zespołu,
częstszy kontakt z podwładnymi, szybszy
przepływ informacji
optymalny zespół jest uzależniony od kilku
czynników:
rodzaju pracy
charakteru wykonywanych działań
przestrzeni na której zespół ma działać
stosowanych środków łączności
poziomu kwalifikacji pracowników
cech i osobowości kierownika
ZASADA REZERWY KWALIFIKACYJNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
16
Kp < Wp
kwalifikacje mniejsze od stawianych wymagań
Kp = Wp
kwalifikacje są takie, jakie są stawiane
wymagania (sytuacja idealna)
Kp > Wp
kwalifikacje przewyższają stawiane
wymagania (w dłuższym przedziale czasu nie
jest to dobre rozwiązanie)
ZASADA PERSPEKTYWY DZIAŁANIA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
17
Konieczność poinformowania kandydata na
członka zespołu o misji zespołu , celach
stawianych przed zespołem , o warunkach
funkcjonowania zespołu po to żeby kandydat
mógł na wejściu wyzwolić emocje dodatnie lub
ujemne
ZASADA DOSTĘPNEJ BAZY
TECHNICZNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
18
baza techniczna to wszystkiego rodzaju
maszyny, urządzenia, środki transportu,
wszystko to co ma do dyspozycji zespół dla
realizacji swoich celów i zadań
baza techniczna musi ułatwiać i umożliwiać
pracę (nie przeszkadzać )
zasada ta to potrzeba bieżącego
modyfikowania bazy technicznej po to aby
zespół mógł skutecznie i sprawnie
funkcjonować
KORZYŚCI PRACY ZESPOŁOWEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
19
większa wydajność pracy
korzystniejszy podział pracy w ramach
zespołu
wzajemna pomoc i grupowe rozwiązywanie
problemów
lepsze przepływy informacji i łatwiejsza
komunikacja
lepsza wymiana doświadczeń
uczenie się od innych
wyrównywanie rytmu pracy
WADY PRACY ZESPOŁOWEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
20
może prowadzić do konformizmu
może pojawić się w zespole lider -
samozwaniec wymuszający na
członkach grupy przyjęcie postaw
negatywnych
zmusza do częściowej rezygnacji z
własnych ambicji na rzecz norm i
wartości funkcjonujących w zespole
zespół potrzebuje więcej czasu na
podjecie decyzji lub rozwiązanie
danego problemu niż indywidualny
pracownik
ORGANIZACJA WIRTUALNA 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
21
Model ściśle związany z organizacją
zespołową
organizacja taka ma w niewielkim zakresie
formalną strukturę lub nie ma jej wcale
zazwyczaj zatrudnia jedynie garstkę stałych
pracowników i dysponuje małym obiektem, w
którym wykonywane są funkcje sztabowe i
administracyjne centrali
wraz ze zmianą potrzeb organizacji jej
menedżerowie zatrudniają pracowników
okresowych, dzierżawią obiekty i kontraktują
na zewnątrz potrzebne usługi pomocnicze
ORGANIZACJA WIRTUALNA 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
22
podobnie też zmienia się
zakres wykorzystania
dzierżawionych obiektów
i zakontraktowanych usług
organizacja wirtualna istnieje
tylko w reakcji na swoje
potrzeby
kiedy sytuacja się zmienia, zmienia się
również okresowa siła robocza, niektóre
osoby opuszczają organizację, a pojawiają
się ludzie nowe
1 KRYTERIUM WYRÓŻNIAJĄCE
ORGANIZACJĘ WIRTUALNĄ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
23
Istnienie sieci łączy komputerowych
Ogarniają wszystkie przedsiębiorstwa
wchodzące w skład organizacji wirtualnej,
tworząc podstawową infrastrukturę,
nieodzowną do funkcjonowania OW
2 I 3 KRYTERIUM WYRÓŻNIAJĄCE
ORGANIZACJĘ WIRTUALNĄ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
24
Określenie nadrzędnego celu
Jeśli jest znany wszystkim członkom
organizacji będzie ukierunkowywał ich
działania
Ludzie
Są dawcami tego, co odróżnia
organizację wirtualną od innych
organizacji, czyli kapitału w postaci
informacji, wiedzy i doświadczenia
TYPY ORGANIZACJI WIRTUALNYCH
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
25
Organizacje wirtualne klasyfikuje
się wg:
przedmiotu działania organizacji, a więc
organizacje branżowe i wielobranżowe,
zasięgu oddziaływania, czyli organizacje
lokalne, organizacje o zasięgu
ogólnokrajowym lub też organizacje
globalne,
klientów, czyli organizacje pracujące dla
potrzeb klientów wyspecjalizowanych lub
organizacje ogólnodostępne
PRZYCZYNY TWORZENIA
ORGANIZACJI WIRTUALNYCH
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
26
wzrost turbulencji otoczenia i wnętrza firmy
korzyści wynikające z kooperacji pozytywnej
korzyści z transferu wartości
redukcja kosztów eksploatacji zasobów rzeczowych
(pomieszczenia biurowe, infrastruktura
teleinformatyczna, technologia itp.)
redukcja czasu związanego z koniecznością
przemieszczania się pracowników z miejsca
zamieszkania do miejsca pracy
redukcja kosztów transportu
redukcja stresu
dynamiczny rozwój instrumentów przetwarzania
zasobów informacyjnych oraz środków komunikacji
społecznej (np. systemy telekonferencji)
MODEL ORGANIZACJI WIRTUALNEJ
WG Y. P. SHAO
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
27
Cel
to główna siła napędowa do tworzenia organizacji
wirtualnej
im „silniejszy” cel, tym bardziej selektywny będzie
wybór przedsiębiorstw do stworzenia organizacji
wirtualnej
Łączność
umożliwia kontakty i współpracę bez względu na
granice geograficzne, czasowe, organizacyjne
osoby współpracujące stają się częścią wirtualnego
biura
Technologi
a
telekomunikacja (pracujesz gdzie chcesz)
bazy danych („pamięć” organizacji wirtualnej)
multimedia (animacja, wideo oraz dźwięk kreują
wirtualny świat, który stwarza właściwe środowisko
dla pracownika i klienta ow)
Granice
tworzone po to, by oddzielić tych, którzy są częścią
ow od tych, którzy do niej należą
chodzi o to, aby osoby (instytucje) nieupoważnione
nie mogły korzystać z wygenerowanych zysków,
które im się nie należą
wraz z rozwojem technologii te „granice” są
silniejsze, ale też mniej widoczne
GŁÓWNE CECHY
ORGANIZACJI WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
28
technika
nastawienie na okazje
doskonałość
zaufanie
brak granic
TECHNIKA
I NASTAWIENIE NA OKAZJE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
29
TECHNIKA
sieci informacyjne umożliwiają łączyć się
i współpracować od początku do końca
spółki mogą być zawiązywane na podstawie
elektronicznych kontraktów, aby uniknąć
prawników i przyśpieszyć zawarcie
porozumienia
NASTAWIENIE NA OKAZJE
firmy łączą się w sposób nietrwały
i sformalizowany po to, aby wykorzystać
określoną okazję na rynku i rozdzielają się
zazwyczaj wtedy, gdy zniknie potrzeba
DOSKONAŁOŚĆ, ZAUFANIE
I BRAK GRANIC
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
30
Doskonałość
każdy z partnerów wnosi do zamierzenia swoje
największe umiejętności, dzięki czemu można
utworzyć organizację „najlepszą ze wszystkich”
Zaufanie
firmy są od siebie wzajemnie zależne, muszą
w większym stopniu niż kiedykolwiek wcześniej
sobie ufać, mając poczucie ”wspólnoty
przeznaczenia”
Brak granic
współpraca konkurentów, dostawców i odbiorców
utrudnia ustalenie, gdzie kończy się jedna firma,
a zaczyna druga
WIRTUALNE OBSZARY AKTYWNOŚCI
PRZEDSIĘBIORSTWA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
31
wirtualna przestrzeń
informacji
wirtualna przestrzeń
komunikacji
wirtualna przestrzeń
dystrybucji
wirtualna przestrzeń
handlowa
WIRTUALNA PRZESTRZEŃ
INFORMACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
32
Tworzy nowe kanały informacji, którymi
przedsiębiorstwo może udostępniać
informacje o sobie i o swoich produktach
Tą drogą przedsiębiorstwo może między
innymi:
upowszechniać katalogi wyrobów
zbierać opinie klientów
poszerzać zasoby wiedzy o rynku
WIRTUALNA PRZESTRZEŃ
KOMUNIKACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
33
Nowy obszar służący wymianie poglądów
i idei inspirujących innowacyjne
rozwiązania, gdzie kształtują się opinie,
odbywają negocjacje oraz zawiązuje się
współpraca między uczestnikami rynku
WIRTUALNA PRZESTRZEŃ
DYSTRYBUCJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
34
Kreuje kanały dystrybucji towarów i usług
Odnosi się to zwłaszcza do tych produktów,
które mogą być zapisane w formie cyfrowej,
a informacje o nich mogą być
upowszechniane z wykorzystaniem sieci
Internet
WIRTUALNA PRZESTRZEŃ
HANDLOWA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
35
Wiąże się z wykorzystaniem kanałów
sieci Internet do zawierania formalnych
transakcji handlowych
MOCNE STRONY ORGANIZACJI
WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
36
1. Duża elastyczność działania większa niż
organizacji tradycyjnej
2. Duża szybkość realizacji transakcji
w porównaniu z większością organizacji
tradycyjnych
3. Prowadzenie wspólnej polityki w zakresie
działania organizacji
4. Obniżenie kosztów realizacji transakcji
w stosunku do jej realizacji w organizacji
tradycyjnej
5. Obniżenie nakładów inwestycyjnych dla rozwoju
organizacji
6. Zmniejszenie do koniecznego minimum prawnej
obsługi transakcji
SŁABE STRONY ORGANIZACJI
WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
37
1. Konieczność posiadania Informacyjnej
Technologii, która umożliwia realizację
transakcji a w tym: globalną sieć, duże bazy
danych
2. Konieczność posiadania zaufania
do wszystkich organizacji współpracujących
w ramach wirtualnych organizacji
3. możliwość włączenia się do organizacji nie
kompetentnych i nie sprawdzonych
organizacji
4. Brak wzorców postępowania
SZANSE ORGANIZACJI WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
38
1. Szybkie reakcje na pojawienie się tzw. niszy
rynkowej
2. Realizacja transakcji, mimo barier prawnych
i organizacyjnych
3. Wnoszenie do wspólnej wirtualnej organizacji
tego co każdy z partnerów ma najlepszego
4. Możliwość zastosowania najbardziej
nowoczesnych metod i technik zarządzania
5. Możliwość współpracy z takimi partnerami,
którzy w warunkach organizacji tradycyjnej nie
współpracowaliby ze sobą
6. W powiązaniach informacyjnych nie występują
granice celne państwowe
ZAGROŻENIA ORGANIZACJI
WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
39
1. Niewydolność urządzeń komputerowych,
przejawiających się tym, że obecnie nie są one
jeszcze w większości przystosowane
do transmisji danych multimedialnych
2. Brak uregulowań prawnych dla
funkcjonowania organizacji wchodzących
w skład organizacji wirtualnych i ich
odpowiedzialności względem siebie i przed ich
klientami
3. Nie przygotowanie organizacji jak też klientów
do korzystania z organizacji wirtualnych
4. Brak zwierzchnictwa i związany z tym brak
koordynacji realizacji transakcji
CHARAKTER PRACY
W ORGANIZACJI WIRTUALNEJ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
40
Praca w organizacji wirtualnej może
mieć charakter:
Pracy grupowej
Networking
Teleworking czyli telepraca
PRACA GRUPOWA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
41
Dotyczy ona:
pracy grupowej zewnętrznej, czyli
kooperacji z innymi organizacjami w celu
realizacji innowacyjnego projektu
współpracy wewnętrznej, która polega na
współdziałaniu
autonomicznym
grup
wewnątrz organizacji w celu realizacji
jednego innowacyjnego projektu
NETWORKING
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
42
Polega na:
poszukiwaniu
i doborze
innych
organizacji i ich produktów
łączeniu
ich
i oferowaniu
własnym
klientom
Przykład:
Biura podróży -korzystają z ofert innych
biur i sprzedają je własnym klientom
TELEWORKING CZYLI TELEPRACA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
43
polega na rozproszonym wykonywaniu
zadań, charakteryzujących się autonomią
dla wykonujących ją osób i przesyłaniu
wyników
tej
pracy
przez
sieci
informatyczne do centrali
taka forma organizacji pracy jest szansą
przede
wszystkim
dla
osób
niepełnosprawnych
lub
osób,
które
z różnych powodów większość czasu
muszą przebywać w domu
ORGANIZACJA UCZĄCA SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
44
Organizacja ucząca się to taka, która
dąży do ułatwienia wszystkim swoim
pracownikom ciągłego zdobywania
wiedzy i osobistego rozwoju, a
jednocześnie nieustannie się
przekształca, aby sprostać
zmieniającym się wymaganiom i
potrzebom
Organizacje, które obierają ten wariant, starają
się zintegrować samodoskonalenie się
z ciągłym uczeniem się i rozwojem
pracowników
CELE ORGANIZACJI UCZĄCEJ SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
45
Często do celów, jakie menedżerowie stawiają
sobie w takim modelu należą:
poprawa jakości
ciągłe doskonalenie się
mierzenie wyników
Podstawowe założenie jest takie, że
najbardziej spójną i logiczną strategią
osiągania ciągłego doskonalenia się jest
nieustanne doskonalenie talentów,
umiejętności i wiedzy pracowników
ZAŁOŻENIE ORGANIZACJI
UCZĄCEJ SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
46
Jeżeli każdy pracownik organizacji codziennie
nauczy się jednej nowej rzeczy i potrafi
przełożyć tę wiedzę na praktykę związaną z
pracą, to logicznym tego następstwem będzie
proces stałego doskonalenia się
I rzeczywiście, organizacje, które z pełnym
przekonaniem przyjęły to podejście, są
przekonane, że jedyną drogą do ciągłego
doskonalenia się jest zadbanie o to, aby
pracownicy stale się uczyli
ORGANIZACYJNE UCZENIE SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
47
Jest narzędziem transformacji
przedsiębiorstwa i w tym sensie
możemy mówić o uczeniu się jako o
identyfikowaniu, nabywaniu i
wykorzystywaniu informacji, które
ułatwią przedsiębiorstwu i ludziom w
przedsiębiorstwie osiąganie celów
SAMODZIELNOŚĆ PRACOWNIKÓW
W ORGANIZACYJNYM UCZENIU SIĘ 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
48
Proces organizacyjnego uczenia się wiąże
się z usamodzielnieniem pracowników,
którzy poszerzają swą wiedzę poprzez
odkrywanie i eksperymentowanie, a w ślad
za tym następuje pogłębianie zrozumienia
przez przedsiębiorstwo istoty prowadzonej
działalności gospodarczej i warunków w
jakich to się odbywa
SAMODZIELNOŚĆ PRACOWNIKÓW
W ORGANIZACYJNYM UCZENIU SIĘ 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
49
Usamodzielnienie oznacza pozwolenie
pracownikom na swobodę i danie
im uprawnień do prawidłowego
wykonywania zadań
Wymaga to doboru odpowiednich
ludzi, wykształcenia ich, dania im
odpowiedniej władzy i obarczenia
odpowiedzialnością
CELE UCZENIA SIĘ
POZIOM INDYWIDUALNY
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
50
zwiększenie wiedzy na dany temat
poznanie osobistych sił i słabości po to, aby
nabyć większej biegłości w rozwiązywaniu
problemów (uczenie się tego jak efektywnie
się uczyć)
Rezultatem uczenia się jest nabycie
wiedzy, nowych umiejętności i zmiana
postaw
CELE UCZENIA SIĘ
POZIOM ZESPOŁU
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
51
Cele uczenia się pozostają takie same, jednak
poznanie siebie jako członka zespołu i
doskonalenie swojej roli jest już trudniejsze
Efektywnie uczące się zespoły składają się z
uczestników dążących do wzajemnie
uzupełniających się ról i posiadających
komplementarne umiejętności
Przedsiębiorstwo uczy się za pomocą
kreowania wiedzy i jej dystrybucji, porzuca
stare sposoby postępowania, tworzy nowe
efektywne strategii działalności obejmujące
rezultaty organizacyjnego uczenia się
ROLE W ZESPOLE 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
52
Rola
Cechy
charakterystycz
ne
Pożądane
właściwości
Dopuszczalne
słabości
Pracownik
przedsiębiorstw
a
Konserwatyzm,
obowiązkowość,
przewidywalnoś
ć zachowań
Umiejętność
organizowania,
pragmatyzm,
samodyscyplina
, pracowitość
Brak
elastyczności,
niewrażliwość
na
niesprawdzone
idee
Przewodniczący
Spokój,
opanowanie,
ufność,
kontrolowanie
siebie
Umiejętność
podchodzenia
do innych bez
przesądów, co
pozwala
wykorzystać ich
mocne strony,
wyraźnie
określona
wiązka celów
Ponadprzeciętn
y intelekt i
uzdolnienia
twórcze
ROLE W ZESPOLE 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
53
Rola
Cechy
charakterystyc
zne
Pożądane
właściwości
Dopuszczalne
słabości
Nadający
kształt (strug)
Gotowość do
czynu,
dynamizm,
ucieczka do
przodu
Dążenie i
gotowość do
przeciwstawian
ia się inercji,
nieefektywnośc
i,
samozadowole
niu,
okłamywaniu
samego siebie
Podatność na
prowokację,
irytacja,
niecierpliwość
Ogrodnik
Indywidualizm,
poważne
myślenie,
nieortodoksyjn
e spojrzenie
Wyobraźnia,
wiedza,
intelekt
Bujanie w
obłokach,
skłonność do
pomijania
praktycznych
szczegółów
ROLE W ZESPOLE 3
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
54
Rola
Cechy
charakterystycz
ne
Pożądane
właściwości
Dopuszczalne
słabości
Badacz
zasobów
Żywe
zainteresowani
e światem
zewnętrznym,
entuzjazm,
ciekawość
Zdolność do
nawiązywania
kontaktów i
odkrywania
czegoś nowego,
umiejętność
sprostania
wyzwaniu
Podatność na
zanik
zainteresowani
a z chwilą
przeminięcia
początkowej
fascynacji
Nadzorca
Bezemocjonaln
ość,
roztropność,
trzeźwe
myślenie
Umiejętność
wydania sądów
i ocen,
zdolność do
rozważnego
postępowania i
nie bawienia
się w
sentymenty
Brak inspiracji
lub
umiejętności
pobudzania
innych
ROLE W ZESPOLE 4
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
55
Rola
Cechy
charakterystycz
ne
Pożądane
właściwości
Dopuszczalne
słabości
Członek
zespołu
Wrażliwość
społeczna,
łagodność
Umiejętność
reagowania na
zachowania
ludzi i na
sytuacje
społeczne,
zdolność do
promowania
ducha
zespołowości
Brak
zdecydowania
w warunkach
kryzysu
Wykonawca
Staranność,
sumienność,
skrupulatność
Umiejętność
doprowadzania
spraw do
końca,
zdolność do
perfekcyjnego
wykonywania
zadań
Skłonność do
zamartwiania
się
szczegółami,
niechęć do
popuszczania
dyscypliny
RODZAJE
ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
56
uczenie się zachowawcze
uczenie się innowacyjne
uczenie się
samodoskonalące
UCZENIE SIĘ ZACHOWAWCZE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
57
Polega na tym, że pracownicy reagują na
zmiany w wewnętrznych i zewnętrznych
warunkach funkcjonowania przedsiębiorstwa
poprzez wykrywanie błędów, które następnie są
korygowane tak, aby zachować podstawowe
cechy wzorca poznawczego przedsiębiorstwa
Zachowawcze uczenie się jest pozyskaniem
stałych pespektyw poznawczych, metod oraz
reguł radzenia sobie ze znanymi
powtarzającymi się sytuacjami
Powiększa ono zdolność rozwiązywania
tych problemów, które są już znane
UCZENIE SIĘ INNOWACYJNE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
58
Polega na takim badaniu, które prowadzi do
rozwiązywania konfliktu wartości
organizacyjnych poprzez sformułowanie
nowych priorytetów i wag przypisywanych
wartościom lub poprzez przemianę samych
wartości z odpowiadającymi im sposobami
postępowania i założeniami
Jest to rodzaj uczenia się bardziej istotnych dla
długofalowego przetrwania przedsiębiorstwa,
szczególnie w burzliwych czasach zmiany i
nieciągłości, uczenia się potrafiącego przynieść
zmianę, odnowę, przeobrażenie strukturalne
oraz przeformułowanie problemu
UCZENIE SIĘ SAMODOSKONALĄCE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
59
Polega na tym, że pracownicy poznają
organizacyjnie proces uczenia się i
wprowadzają otrzymane wyniki do
indywidualnych i wspólnie podzielanych
wzorców poznawczych organizacji
Jest to rodzaj uczenia się niezbędny do refleksji
nad zachowawczym oraz innowacyjnym
uczeniem się, zapewniający samouczenie się
przedsiębiorstwa
UCZENIE SIĘ ORGANIZACJI
A JEDNOSTKOWE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
60
Organizacyjne uczenie się dotyczy bardziej
całego przedsiębiorstwa niż pojedynczych
pracowników, jednak proces ten dokonuje się
dzięki pracownikom przedsiębiorstwa, chociaż
jest kształtowany przez czynniki społeczne,
polityczne i strukturalne
Obejmuje on dzielenie się wiedzą, poglądami
i założeniami pomiędzy pracownikami
przedsiębiorstwa
POZIOMY I SPOSOBY
ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ 1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
61
Poziom/Ty
p
Tradycyjny
Empiryczny
Cybernetyczny
Pracownika
realizacja
indywidualnych
planów ciągłego
rozwoju
kompetencji
przez
samokształcenie
uczestnictwo w
kursach i
treningach
nieformalne
kontakty z
innymi ludźmi
(np. klientami)
zdobywanie
doświadczeń
poprzez
praktyczne
działanie
rotacja
personelu
uczenie się na
błędach
kontakty
bezpośrednie z
pracownikami
innych
organizacji i
obserwacja ich
działań
analiza i ocena
własnych zachowań
oraz próba
kwestionowania
założeń dotyczących
pracy na stanowisku
indywidualne
odkrywanie
wewnętrznych założeń
dotyczących działania
organizacji, ich
analiza i ocena
przekazywanie
informacji
napływających z
otoczenia do banku
danych
praca nad własnymi
projektami
POZIOMY I SPOSOBY
ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
62
Poziom/Ty
p
Tradycyjny
Empiryczny
Cybernetyczny
Zespołu
trening
zespołu
pracownicze
go
ukierunkow
any na
wzrost
umiejętnośc
i działania
zespołowego
(w tym
komunikow
ania) i
spójności
grupy
zdobywanie
doświadczeń
poprzez
zespołowe
działanie
ćwiczenie
dialogu
uczenie się z
doświadczeń
innych:
benchmarking
wewnętrzny,
kontakty z
klientami,
dostawcami,
pracownikami
innych
organizacji,
omawianie
błędów i
nieprawidłowoś
ci
przegląd
sytuacji
kryzysowych i
niebezpiecznyc
h
kwestionowani
e założeń
dotyczących
funkcjonowania
zespołu i jego
współpracy z
innymi
zespołami
modyfikacja
zewnętrznych
założeń
członków
zespołu
poprzez
poddawanie ich
zespołowej
ocenie
POZIOMY I SPOSOBY
ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ 3
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
63
Poziom/Ty
p
Tradycyjny
Empiryczny
Cybernetyczn
y
Zespołu-
cd.
szkolenia
prowadzone
przez
przełożonych
i specjalistów
zewnętrznych
zespołowe
uczenie się m.
In.
przez
wzajemne
przekazywani
e sobie wiedzy
uczenie się na
błędach
zespołowe
porównywanie i
odmawianie
działań
skutecznych i
nieskutecznych,
wyprowadzanie
wniosków,
wprowadzanie
zmian
wyjaśnianie
tworzenie i
pogłębianie
wizji
przyszłości
tworzenie
nadmiaru
pomysłów
przez
stosowanie
technik
twórczego
rozwiązywani
a problemów
zespołowa
praca nad
nowymi
rozwiązaniam
i
POZIOMY I SPOSOBY
ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ 4
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
64
Poziom/Typ
Tradycyjny
Empiryczny
Cybernetyczny
Organizacji
systematycz
ne
gromadzeni
informacji z
literatury
fachowej
zarządzanie
procesem
ciągłego
szkolenia
benchmarkin
g
funkcjonalny
i zewnętrzny
-
rozpoznawan
ie
potrzeb
klientów,
analizowanie
trendów
rozwojowych
ciągłe gromadzenie
informacji
napływających
z
otoczenie w jednym
banku
danych,
selekcja
i
dystrybucja danych
wewnątrz
organizacji,
kwestionowanie
założeń dotyczących
funkcjonowania
całej
organizacji
(zwłaszcza misji i
strategii)
korzystanie
z
konsultantów
zewnętrznych
TRADYCYJNE UCZENIE SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
65
To proces doskonalenia kompetencji ludzi
poprzez ich aktywny udział w różnego
rodzaju formach szkolenia i doskonalenia
zawodowego, organizowanych w miejscu
pracy lub poza nim
W grę wchodzą więc kursy i treningi
szkoleniowe, wykłady, ćwiczenia, ale także
samokształcenie
EMPIRYCZNE UCZENIE SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
66
To proces zdobywania nowych
doświadczeń poprze praktyczne
działanie
Ważnym elementem tego typu uczenia
się jest także obserwacja działania
innych ludzi, zespołów i całych
organizacji
CYBERNETYCZNE UCZENIE SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
67
Polega na odkrywaniu nowych sposobów
widzenia i rozumienia norm, reguł i zasad,
standardów rządzących funkcjonowaniem
organizacji, ich kwestionowaniu i zmianie
Innymi słowy jest to proces odrzucania
starych nawyków i sposobów myślenia ludzi,
które warunkują ich zachowanie
UCZENIE SIĘ ORGANIZACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
68
Uczenie się indywidualne wpływa na uczenie się
organizacji poprzez model mentalny organizacji
tworzony przez te elementy modeli mentalnych
uczestników organizacji, które są wspólnie podzielane
przez co stają się elementami modelu organizacji
O ile jednostka może się uczyć bez organizacji, o
tyle organizacja nie może się uczyć bez uczenia się
jej członków
Tak więc wszystkie elementy uczenia się organizacji
mają swoje źródło w uczeniu się jej uczestników, ale nie
każde indywidualne uczeni się przyczynia się do
uczenia się organizacji
Zwiększanie organizacyjnych
umiejętności do podejmowania
efektywnych działań
TYPY UCZENIA
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
69
uczenie sytuacyjne
uczenie
fragmentaryczne
uczenie
oportunistyczne
SYTUACYJNE UCZENIE SIĘ
ORGANIZACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
70
Ma miejsce wówczas, gdy jednostka nie
może w konkretnej sytuacji wykorzystać
wcześniej zdobytej wiedzy
Powiązanie
pomiędzy
indywidualnym
uczeniem
a
indywidualnym
modelem
mentalnym jest tu silne, ale model mentalny
nie ulega zmianie, dlatego takie uczenie nie
wpływa na model mentalny organizacji, a
więc na uczenie się organizacji
Uczenie
się
podczas
rozwiązywania
konkretnego przypadku odnosi się tylko do
niego, nie może być wykorzystane w innych
sytuacjach
FRAGMENTARYCZNE UCZENIE SIĘ
ORGANIZACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
71
Ma
miejsce
wówczas,
gdy
następuje
przerwanie
więzi
pomiędzy
modelem
mentalnym osoby, a modelem mentalnym
organizacji
Wtedy
uczenie
się
osób
tworzących
organizację nie przyczynia się do uczenia się
całej organizacji
OPORTUNISTYCZNE UCZENIE SIĘ
ORGANIZACJI
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
72
Wymaga
odejścia
od
standardowych
procedur, gdyż w konkretnym przypadku są
one uznane za przeszkadzające w realizacji
zadania
Następuje przerwanie połączeń pomiędzy
modelem mentalnym organizacji, a jej
działaniami podjętymi w celu wykorzystania
powstałej okazji, która nie wymaga zmian w
całej organizacji
Uczenie się następuje wówczas, gdy działania
są podejmowanie w oparciu o indywidualne
lub grupowe modele mentalne, a nie model
całej organizacji (jej wartości, kulturę
organizacyjną, procedury operacyjne)
ETAPY WDRAŻANIA KONCEPCJI
ORGANIZACJI UCZĄCEJ SIĘ
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
73
1. Określenie czym jest organizacja ucząca
się
2. Diagnoza stanu istniejącego
3. Wyznaczenie celu i kierunku zmian
4. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych
5. Zaprojektowanie zmian strukturalnych
6. Przygotowanie zmian w procedurach i
systemach
7. Dostosowanie polityki personalnej
przedsiębiorstwa
8. Monitorowanie wprowadzonych zmian
ETAPY: 1, 2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
74
1. Określenie czym jest organizacja
ucząca się - stworzenie własnej,
dopasowanej do danej organizacji definicji
organizacji uczącej się
2. Diagnoza stanu istniejącego -
kompleksowa diagnoza, uzyskanie
całościowego obrazu organizacji
(wysłuchanie zarówno opinii menedżerów
jak i pracowników liniowych)
Pełna diagnoza powinna objąć zarówno
strategię, strukturę i systemy, jak i
pracowników wraz z ich kompetencjami,
style przywództwa oraz preferowane
wartości
ETAPY: 3, 4
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
75
3. Wyznaczenie celu i kierunku zmian
prowadzących do osiągnięcia stanu
organizacji uczącej się wynikających z
porównania wizji organizacji uczącej się i
obecnego stanu przedsiębiorstwa; na tym
etapie następuje dekompozycja zmian na
możliwe do realizacji elementy oraz
opracowanie harmonogramu wprowadzania
zmian
4. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za
wprowadzane zmiany i przybliżenie
pracownikom nowych rozwiązań
ETAP 5
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
76
5. Zaprojektowanie zmian strukturalnych,
czyli zmian w strukturze organizacyjnej,
zgodnie z przyjętą strategią
Uogólniając można przyjąć, że dla organizacji
uczącej się korzystniejsze są struktury
płaskie, związane z duża rozpiętością
kierowania i stosunkowo niewielką liczbą
szczebli hierarchicznych, umożliwiają one
bowiem szybsze podejmowanie decyzji i szerszy
zakres partycypacji decyzyjnej pracowników
Poza tym organizacje mało sformalizowane,
w których dominują kontakty poziome, są
bardziej efektywne w otoczeniu
konkurencyjnym i burzliwym
ETAP 6.1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
77
6. Przygotowanie zmian w procedurach i
systemach na przykład w komunikacji,
informowaniu, kontroli, stylach przywództwa
Okazuje się, że istotną rolę dla
funkcjonowania organizacji uczącej się ma
sprawny system komunikacji nie tylko między
pracownikami, czy komórkami
organizacyjnymi, ale także z interesariuszami
zewnętrznymi, a w szczególności z
dostawcami, klientami i konkurentami
ETAP 6.2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
78
Duże znaczenie mają tu również procedury
informowania interesariuszy o celach
przedsiębiorstwa, jego strategii, podejmowanych
decyzjach
Może pojawić się także potrzeba opracowania
procedur związanych z gromadzeniem informacji o
klientach, rozpoznawaniem ich potrzeb oraz ogólnie
mówiąc, z włączaniem do procesu uczenia się
klientów, dostawców i konkurentów
Wprowadzane procedury wspierające koncepcję
organizacji uczącej się dotyczyć mogą także
partycypacji, która z jednej strony ma na celu
„upodmiotowienie” pracowników, z drugiej zaś
tworzenie wspólnej wizji czy współuczestnictwa
wytyczaniu polityki firmy
ETAP 7
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
79
7. Dostosowanie polityki personalnej
przedsiębiorstwa - wprowadzane zmiany
powinny być wspierane przez procedury i
narzędzia zarządzania personelem:
procedury rekrutacji umożliwiające
zatrudnianie osób ceniących możliwości
rozwoju
system oceniania pozwalający ewaluować
czynione przez pracowników postępy w
uczeniu się
systemy motywowania i wynagradzania
propagujące pożądane wartości
politykę rozwoju, a w szczególności
szkoleń pracowniczych
ETAP 8
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
80
8. Monitorowanie wprowadzonych
zmian polegające między innymi
na porównywaniu zmian z planami
lub wizją
Chodzi tu o określenie, czy udało
się osiągnąć status organizacji
uczącej się, a także, czy i w jaki
sposób wpłynęło to na efektywność
organizacji
Jednocześnie w celu utrwalenia i
wzmocnienia osiągniętych zmian
warto też zadbać o promowanie
tych członków organizacji, którzy
pracując uczą się
PODSUMOWANIE
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
81
organizacja wirtualna, zespołowa i ucząca się
to formy maksymalizujące zdolność
organizacji do dostosowywania się do
zmieniającego się otoczenia
organizacja zespołowa to podejście do
tworzenia struktury organizacji opierające
się na zespołach projektowych
istnienie i funkcjonowanie organizacji
wirtualnych uzależnione jest od sprawnej
komunikacji oraz wydajnych i pewnych
połączeń sieciowych
organizacja nie może się uczyć bez uczenia
się jej członków
15 MIN NA KAWĘ!
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
82