ZABURZENIA OKRESU
DZIECIŃSTWA I
ADOLESCENCJI
ZABURZENIA OKRESU
DZIECIŃSTWA I
ADOLESCENCJI
Dzieci nie są „małymi dorosłymi". Są one oczywiście mniejsze fizycznie, ale
są
także mniej dojrzałe emocjonalnie, ich rozwój społeczny i poznawczy nadal
jest w toku i brak im jeszcze doświadczenia. Nic więc dziwnego, że dzieciom
trudno jest zdawać sobie sprawę z własnych problemów psychologicznych.
Dzieci różnią się także od dorosłych problemami, z których powodu
poddawane
są terapii, reagowaniem na pewne formy terapii i przebiegiem ich zaburzeń.
Adolescencja, okres dorastania, między dzieciństwem a dorosłością,
przypadający między 11-12 a 17-21 rokiem życia, charakteryzujący się
nasilonymi zmianami fizycznymi i psychologicznymi, które mają charakter
dynamicznego procesu, uwarunkowanego w dużym stopniu sytuacją
socjokulturową i ekonomiczną. Czas trwania "trudnego okresu" zależy
również od płci i indywidualnych cech jednostki, a także od warunków
środowiskowych. Pojawia się w tym okresie wiele zaburzeń emocjonalnych,
m.in.: wybuchowość, wahania nastroju, niekiedy myśli samobójcze, częste
zachowanie agresywne, nasilone zwłaszcza w sytuacjach grupowych.
Okres ten charakteryzuje ponadto łatwość ulegania wpływom, także
negatywnym, oraz nasilone tendencje do uzależnień.
Klasyfikacja zaburzeń występujących u dzieci i młodzieży
• Destrukcyjne zaburzenia zachowania
• Zaburzenia emocjonalne
• Zaburzenia odżywiania
• Upośledzenie umysłowe
• Zaburzenia uczenia się
• Całościowe zaburzenia rozwoju
• Tiki
• Zaburzenia wydalania
Destrukcyjne zaburzenia
zachowania
Wiążą się z zastępczym odreagowywaniem, takim jak destrukcyjne i
niebezpieczne zachowania (zaburzenie zachowania) i skrajną nieumiejętnością
koncentracji uwagi i nerwowością (zespół nadpobudliwości psychoruchowej).
Zaburzenia zachowania
Trwałe zachowanie polegające na pogwałceniu praw innych osób i
podstawowych norm społecznych
Zachowania opozycyjno- buntownicze
Wzorzec zachowań negatywistycznych, wrogich, bunt wobec osób autorytetu,
sprzeciwianie się i odmowa wypełniania próśb, celowe zachowania mające na
celu zdenerwowania innych ludzi , „zagniewania i noszenie urazy”, złośliwość i
mściwość, przypisywanie innym złych intencji
Zespół deficytu uwagi z nadruchliwością
(ADHD)
Impulsywność, brak uwagi i nadpobudliwość
Zaburzenia zachowania -
definicja
Powtarzający się i trwały wzór zachowania
obejmujący łamania podstawowych praw
innych i ważnych norm społecznych
stosowanych dla danego wieku
Obejmuje więcej niż jedną sytuację
Poważne działania antyspołeczne
Trzy lub więcej z poniżej wymienionych
kryteriów
Występują w ostatnich 12 miesiącach
Zaburzenia zachowania –
kryteria diagnozy
1. ZACHOWANIA AGRESYWNE
- tyranizowanie, grożenie, zastraszanie innych,
- częste inicjowanie walk fizycznych,
- używanie broni, mogącej powodować poważne fizyczne uszkodzenia,
- okrucieństwo fizyczne wobec ludzi,
- okrucieństwo wobec zwierząt,
- dokonywanie kradzieży bezpośrednio od
- świadome branie udziału w podpaleniu z intencją spowodowania poważnej
szkody,
- świadome niszczenie cudzej własności.
2. OSZUSTWA LUB KRADZIEŻE
- włamania do domu, budynku lub samochodu,
- kłamstwo w celu uniknięcia zobowiązań lub uzyskania określonych dóbr,
- kradzież rzeczy o większej wartości bez konfrontacji z ofiarą
3. POWAŻNE ŁAMANIE ZASAD, NORM, REGUŁ, NAKAZÓW I PRAW.
- przebywanie wbrew zakazom rodziców poza domem rodzinnym w nocy
przed 13 r. ż.,
- ucieczka z domu bez zamiaru powrotu,
- wagarowanie (częste).
Zachowania opozycyjno -
buntownicze
Wzorzec negatywistycznego
zachowania
Traci panowanie nad sobą
Kłóci się z dorosłymi
Aktywnie buntuje się lub odmawia stosowania się do próśb
dorosłych i reguł
Z rozwagą denerwuje innych
Obwinia innych za własne błędy i złe zachowania
Drażliwy i łatwo się denerwuje
Jest zagniewany i urażony
Jest zawzięty i mściwy
Zachowanie pojawia się częściej niż u rówieśników i utrzymuje
się przez 6 miesięcy
Nie ma łamania prawa i aktów agresji!
Zespół deficytu uwagi z
nadruchliwością (ADHD) - definicja
Charakteryzuje się nieumiejętnością skupienia uwagi, impulsywnością i
nadruchliwością.
Jest to grupa zaburzeń charakteryzujących się wczesnym początkiem
(zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia)
Brak wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania
poznawczego.
Tendencja do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez
ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną
nadmierną aktywnością.
Uważa się, że ADHD występuje u 4-8% dzieci w wieku wczesnoszkolnym
(6–9 lat), głównie chłopców, niezależnie od rasy i kultury. Następnie
częstość występowania zmniejsza się o 50% na każde 5 lat, jednakże u
60% dorosłych utrzymują się niektóre lub wszystkie cechy zespołu
(zwłaszcza dotyczące deficytów uwagi).
Dzieci z ADHD są podatne na zaburzenia zachowania.
Diagnoza ADHD
We wczesnym dzieciństwie
Diagnoza ADHD we wczesnym dzieciństwie nie jest możliwa.
Natomiast występuje kilka objawów sugerujących wystąpienie ADHD w
następnych latach:
ciągła aktywność ruchowa
dziecko nie uczy się na własnych błędach
opóźniony albo przyspieszony rozwój mowy
problemy ze snem
problemy z jedzeniem (wygląda na to, że dziecko nie ma czasu na
jedzenie), łącznie z występowaniem wymiotów, lub słaby odruch
ssania
ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również mogą być
wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi
dzieci nadpobudliwe nie lubią, gdy się je przytula (to jest związane z
współwystępującą nadwrażliwością dotykową, ale nie z ADHD)
Diagnoza ADHD
W wieku szkolnym
trudność w dostosowaniu się do wymagań szkolnych (zajęcia w pozycji
siedzącej)
trudność w utrzymaniu uwagi przez całą lekcję, "bujanie w obłokach"
nadmierna gadatliwość i impulsywność
Brak samokontroli i refleksji na temat własnego zachowania
Trudności z koncentracją uwagi (słucha nieuważnie, rozprasza się, nie
pamięta co miało zrobić, robi wrażenie mało spostrzegawczego)
Zaburzone relacje z rówieśnikami (stara się przejmować inicjatywę w
zabawie, nie umie przegrywać, często w sposób niezamierzony zadaje
krzywdę innym dzieciom, jest krzykliwy, napastliwy, nie umie czekać na
swoja kolej)
Trudności z uwewnętrznieniem swoich zachowań i wypowiedzi (nazywają
głośno to co robią, co dezorganizuje prace na lekcji)
Brak kontroli emocji, motywacji i stanu pobudzenia (co utrudnia
funkcjonowanie w grupie)
ZABURZENIA EMOCJONALNE
Stany lękowe
Lęk separacyjny ( od wieku przedszkolnego do 18r.ż.)
Zaburzenia nastroju
Depresja dziecięca ( do 17r.ż.)
Natręctwa myślowe i czynności przymusowe
Obsesyjno-kompulsyjne
Fobie
Zwierzęce- okres przedszkolny, agorafobia-dorastanie
Reaktywne zaburzenie przywiązania
Od urodzenia do 5 r.ż.
Zaburzenia lękowe
Należą do grupy zaburzeń nerwicowych mających
wpływ na
zachowanie, myślenie, emocje i zdrowie fizyczne.
Są spowodowane zarówno czynnikami biologicznymi
jak i indywidualnymi warunkami osobowymi.
Do wystąpienia zaburzeń lękowych w dzieciństwie
przyczyniać się mogą czynniki rodzinne, uczenie się,
zakłócenia procesów poznawczych oraz
predyspozycje biologiczne.
W okresie dzieciństwa i dojrzewania występują
następujące postacie zaburzeń lękowych:
• Lęk separacyjny
Jest prawidłowym zjawiskiem u dzieci do 3. roku życia, a potem stopniowo
zanika do 5. roku życia.
Lęk separacyjny rozumiany jako zaburzenie występuje u 3–5% dzieci
i nastolatków, częstość występowania maleje wraz z wiekiem i częściej
cierpią na niego dziewczęta.
Dziecko odczuwa nadmierny lęk, gdy spodziewa się rozłąki z opiekunem,
w trakcie okresu rozłąki lub nawet gdy tylko sobie taką rozłąkę wyobraża.
Na próby separacji reaguje oporem, płaczem, czasem zgłasza
dolegliwości somatyczne, „dzięki” którym ostatecznie nie dochodzi do
rozłąki. Dziecko odmawia wychodzenia z domu bez opiekuna, nie chce
wychodzić samo do szkoły, na podwórko, do kolegów; nie wyjeżdża samo
na kolonie, zielone szkoły, wycieczki szkolne lub robi to z wielkimi
oporami. Bezpodstawnie zamartwia się, że opiekun zachoruje, umrze,
będzie miał wypadek, miewa koszmarne sny o takich treściach.
Dzieci cierpiące na lęk separacyjny często również nie chcą spać same,
lecz z opiekunem.
• Zaburzenie lękowe
uogólnione
Występuje u 3–4,6% dzieci i nastolatków, w dzieciństwie
równie często u dziewcząt i u chłopców, w okresie
dojrzewania częściej u dziewcząt.
Dziecko nadmiernie zamartwia się mniej lub bardziej
spodziewanymi wydarzeniami, wyobraża sobie tylko
negatywne scenariusze dla spodziewanych sytuacji.
Często szuka pociechy i zapewnień, że jego obawy się nie
sprawdzą, ale nie uspokaja się, gdy je usłyszy. Odczuwa
lęk o prawie stałym, któremu towarzyszą: niepokój,
nerwowość, rozdrażnienie.
Dziecko łatwo się męczy, odczuwa zwiększone napięcie
mięśniowe, ma trudności z koncentracją i problemy ze
snem.
• Zespół lęku napadowego
Dotyka 0,5–5% dzieci i nastolatków. Znacznie częściej występuje
w okresie dojrzewania i częściej dotyczy dziewcząt.
Zaburzenie charakteryzuje się nawracającymi napadami paniki.
Napad paniki to nagły, bardzo silny lęk z towarzyszącymi objawami
somatycznymi (duszność, kołatania serca, zawroty głowy) o dużym
nasileniu. W trakcie ataku paniki dziecko ma poczucie całkowitej
utraty kontroli nad sobą lub że „zaraz umrze”, co jeszcze bardziej
wzmaga jego przerażenie. Napad paniki może pojawić się „znikąd” lub
może wywołać go konkretny czynnik (zobacz „fobie swoiste”). Jeśli
atak wystąpił bez określonej przyczyny, dziecko zazwyczaj boi się jego
nawrotu i ten lęk paradoksalnie może wywołać kolejny napad paniki.
Dziecko może obawiać się również, że atak paniki zdarzy mu się
w miejscu publicznym i wszyscy wokół będą na to patrzeć. Jeśli z tego
powodu dziecko unika miejsc publicznych, mówimy o zaburzeniu
panicznym z agorafobią.
• Fobie specyficzne
Zaburzenie lękowe w postaci fobii występuje u 2,5–9% dzieci i młodzieży, nieco
częściej u dziewcząt.
Lęk dziecka skupia się wokół konkretnego przedmiotu, postaci lub sytuacji.
Fobia może dotyczyć: zwierząt, owadów, zjawisk atmosferycznych (wiatr,
burza, deszcz), ciemności, hałasów, wysokości, ostrych przedmiotów,
zastrzyków, widoku krwi, jazdy pociągiem, latania samolotem, i wielu innych
czynników. W obecności tych bodźców lub gdy dziecko spodziewa się kontaktu
z nimi, odczuwa nieracjonalny i nadmierny strach, który może nawet przyjąć
postać napadu paniki. Młodsze dzieci mogą reagować na obiekt fobii płaczem,
wybuchem złości, zamieraniem w bezruchu lub przywieraniem do opiekuna.
Dziecko stara się tak na co dzień funkcjonować, żeby unikać budzącego lęk
czynnika.
Należy pamiętać, że w okresie wczesnodziecięcym lęki przed różnymi
obiektami mieszczą się w ramach prawidłowego rozwoju. Dwulatek może bać
się na przykład hałasu, trzylatek – psów, czterolatek – ciemności, ale w miarę
dorastania te lęki ustępują. O zaburzeniu lękowym w postaci fobii mówimy
wtedy, gdy przeżywany przez dziecko strach przed danym obiektem nie jest
zgodny z jego fazą rozwojową (na przykład gdy ciemności boi się ośmiolatek).
•
Fobia szkolna
Dziecko odczuwa silny strach przed pójściem do szkoły,
myśli o szkole wyzwalają silne napięcie ( nadmierna
konieczność korzystania z toalety, pocenie się).
Czynniki wyzwalające:
- zagrożenie poczucia własnej wartości (dzieci z
dysfunkcjami)
- bardzo wysoki poziom aspiracji
- podłożem może być lęk separacyjny
Dziecko chodzi do szkoły – nie nauczanie indywidualne!
• Zespół lęku społecznego
Przyjmuje się, że zespół lęku społecznego występuje u 1% dzieci i młodzieży, ale
w rzeczywistości odsetek ten może być większy. Zaburzenie to występuje równie często
u chłopców i u dziewcząt.
Do 3. roku życia lęk przed obcymi jest przejawem prawidłowego rozwoju dziecka.
Dziecko cierpiące na fobię społeczną przeżywa nasilony lęk w obecności nieznajomych osób
i unika ich. W sytuacjach dziecko jest zakłopotane, ciągle zamartwia się jak postrzegają go
inni i co sobie o nim pomyślą. Jest bardzo skupione na tym, żeby zachować się poprawnie.
Obawia się ośmieszenia i upokorzenia, stale wyobraża sobie siebie w takich właśnie. Podczas
rozmowy nie podtrzymuje kontaktu wzrokowego, mówi niewiele i cicho albo w ogóle unika
rozmów z innymi, pozostaje „na uboczu”. W sytuacjach społecznych dziecko ma również
somatyczne oznaki lęku – czerwienie się, pocenie, drżenie rąk.
W domu, wśród członków rodziny i dobrze znanych osób, dziecko zachowuje się zupełnie
swobodnie i nie odczuwa lęku.
Unikanie sytuacji społecznych prowadzi do znacznych problemów z codziennym
funkcjonowaniem. Dziecko boi się chodzić do szkoły, może opuszczać lekcje, a w skrajnych
przypadkach w ogóle odmówić wychodzenia z domu. Wycofanie ze środowiska
rówieśniczego znacznie zaburza jego rozwój psychospołeczny.
• Mutyzm wybiórczy
Obserwuje się u 0,3–0,8% dzieci i nastolatków.
Jest to postać fobii społecznej, w której lęk przed ludźmi przejawia się
odmową komunikacji słownej (milczeniem), mimo że mowa dziecka i jej
rozumienie są prawidłowo rozwinięte.
Dziecko nie odzywa się do obcych osób, na ich pytania nie odpowiada wcale
lub odpowiada gestami.
Podczas rozmowy, czy raczej prób jej nawiązania, dziecko unika kontaktu
wzrokowego, nie okazuje emocji mimiką twarzy, gdy się uśmiecha, to zwykle
z zaciśniętymi ustami. W sytuacjach społecznych dziecko często również nie
podejmuje aktywności ruchowej, w razie potrzeby wykonuje bardzo
„oszczędne” ruchy. Mimo jego zewnętrznej bierności można dostrzec, że
bacznie obserwuje otoczenie i słucha uważnie o czym mówią inni.
W domu dziecko jest swobodne, czasem wręcz nadmiernie ruchliwe, chętnie
i bez problemu rozmawia z bliskimi. Opiekunowie często opowiadają, że
w domu dziecko jest bardzo gadatliwe, lubi „dyrygować” otoczeniem
i narzucać swoje pomysły.
• Depresja
Charakteryzuje się utratą energii psychicznej, drażliwością, stanem
smutku, apatii i przygnębienia oraz utratą przyjemności z dotychczasowej
aktywności życiowej.
Depresja młodzieńcza jest związana z charakterystycznymi dla okresu
pokwitania zmianami fizjologicznymi, rozwojem, podejmowaniem nowych
ról społecznych i przemianie relacji rodzinnych.
Depresja może wyrażać się również różnego rodzaju bólami, zaburzeniami
łaknienia, zaburzeniami snu, moczeniem nocnym, brakiem dbałości o
wygląd, prowokującym ubiorem.
Objawy, które narastają wymagają szczególnej uwagi, gdyż mogą
doprowadzić do próby samobójczej
.
Kryteria rozpoznania epizodu
depresji
:
Obniżony nastrój.
Utrata zainteresowań i zdolności radowania się.
Zmniejszenie energii - wzmożona męczliwość,
zmniejszenie aktywności
Dodatkowo: osłabienie koncentracji i uwagi, niska
samoocena i mała wiara w siebie, poczucie winy i
małej wartości, pesymistyczne widzenie
przyszłości, myśli i czyny samobójcze, zaburzenia
snu, zmniejszony apetyt.
Zaburzenia odżywiania
To jednostki chorobowe
charakteryzujące się zaburzeniem
łaknienia na podłożu psychicznym.
• Zaburzenia karmienia i
odżywiania w okresie
wczesnego niemowlęctwa i
dzieciństwa
Są to problemy w karmieniu i odżywianiu
związane z czynnikami psychologicznymi,
rozpoczynające się w okresie niemowlęcym lub
we wczesnym dzieciństwie (przed ukończeniem
przez dziecko 6. rż.)
Przejawiają się niechęcią do jedzenia,
spożywaniem zbyt małych ilości pożywienia,
zbyt ubogą dietą akceptowaną przez dziecko,
zaburzeniami pory spożywania posiłków bądź
zupełną odmową spożywania niektórych
posiłków (płynnych lub stałych).
•
Jadłowstręt psychiczny
(anorexia nervosa)
Zaburzenie odżywiania polegające na celowej
utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez
osobę chorą.
Obraz własnego ciała jest zaburzony.
Lęk przybiera postać uporczywej idei
nadwartościowej, w związku z czym pacjent
wyznacza sobie niski limit wagi.
Największe zagrożenie zachorowaniem dotyczy
wieku między 14 a 18 rokiem życia.
Anoreksję cechuje szybko postępujące
wyniszczenie organizmu, które pozostawia często
już nieodwracalne zmiany. Nieleczona prowadzi
do śmierci w około 10% przypadków.
Można podejrzewać anoreksję, gdy osoba:
przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością,
nawet jeśli ma niedowagę;
nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i
wzrostu, co nie jest spowodowane żadnym schorzeniem
fizycznym ani psychicznym;
jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5;
nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;
lekceważy skutki nagłego spadku wagi;
w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na
wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy
spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);
gotuje dla innych tzw. "zdrowe posiłki";
uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;
kłamie o ilości zjedzonych posiłków;
główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie,
zawartość tłuszczu w produktach i diety.
• Żarłoczność psychiczna
(bulimia nervosa)
Zaburzenie odżywiania charakteryzujące się
napadami objadania się, po których występują
zachowania kompensacyjne.
Do najczęstszych zachowań należą:
wywoływanie wymiotów, głodówki,
użycie diuretyków, środków
przeczyszczających, wykonywanie lewatyw,
nadmierne ćwiczenia fizyczne.
Przyczyny bulimii
brak samoakceptacji
konflikty rodzinne
zaburzenia mechanizmów samoregulacji i
samokontroli
uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu
emocjonalne zaniedbanie dziecka w
dzieciństwie
brak akceptacji przez grupę rówieśniczą
(wiążący się często ze zmianą środowiska)
Możemy podejrzewać bulimię, gdy
osoba:
ma nawracające okresy żarłoczności
kiedy zjada olbrzymie ilości pokarmu w ciągu dnia (w
okresie 2 godzin)
czuje, że traci kontrolę nad swoim zachowaniem w czasie
napadu żarłoczności
regularnie stosuje metody zapobiegające przyrostowi wagi
ciała, takie jak: prowokowanie wymiotów, nadużywanie
środków przeczyszczających i moczopędnych, ścisła dieta,
głodówka lub bardzo wyczerpujące ćwiczenia fizyczne
ma minimum dwa napady żarłoczności w tygodniu (i stosuje
po nich sposoby prowadzące do zmniejszenia wagi),
przez co najmniej trzy miesiące, przesadnie skupia uwagę
na swojej sylwetce i wadze.
Upośledzenie umysłowe i zaburzenia uczenia się
Upośledzenie umysłowe to funkcjonowanie intelektualne na
poziomie znacznie niższym niż średni, któremu towarzyszą
deficyty w zachowaniach adaptacyjnych. W kategoriach
poziomu IQ na upośledzenie umysłowe wskazują wyniki
niższe od średniej o dwa odchylenia standardowe lub więcej.
Zaburzenia uczenia się opiera się na występowaniu
rozbieżności między zdolnościami a osiągnięciami
intelektualnymi, rozbieżności między wynikami testów IQ a
osiągnięciami w nauce z podejściem polegającym na
porównaniu osiągnięć dziecka z osiągnięciami oczekiwanymi
w danym wieku lub na danym poziomie kształcenia. Uważa
się, że do zaburzeń uczenia przyczyniają się czynniki
biologiczne i środowiskowe, ale dokładne przyczyny są
nieznane.
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Całościowe zaburzenie rozwojowe jest
określeniem stosowanym obecnie w odniesieniu
do poważnych zaburzeń psychicznych
pojawiających się we wczesnym dzieciństwie.
Całościowe zaburzenia rozwojowe polegają na
poważnej dezorganizacji funkcjonowania w
dziedzinie poznawczej, społecznej,
behawioralnej i emocjonalnej, powodującej
poważne komplikacje w procesie rozwoju
dziecka.
Choroby zaliczane do CZR
autyzm dziecięcy
zespół Aspergera
zespół Hellera
zespół Retta
• Autyzm
Całościowe zaburzenie rozwojowe, w którym
istotną rolę odgrywa funkcjonowanie
mózgu.
Do typowych cech należą problemy
z komunikacją uczuć i związkami
społecznymi. Występują również kłopoty z
integracją wrażeń zmysłowych.
W typowych przypadkach pojawia się w
pierwszych trzech latach życia.
Objawy autyzmu
autystyczna izolacja
przymus stałości otoczenia
niezdolność do interakcji społecznych
stereotypowe, powtarzające się czynności
zaburzenia mowy lub całkowity brak mowy
łatwość mechanicznego zapamiętywania
Autyzm dziecięcy
nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje
świadomych gestów po pierwszym roku
życia
nie mówi ani jednego słowa w wieku 16
miesięcy
nie składa słów w pary w wieku 2 lat
nie reaguje na imię
traci zdolności językowe lub społeczne
•
Zespół Aspergera
Całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w
spektrum autyzmu.
Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim
upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w
akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność
myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz
szczególnie pochłaniające, obsesyjne
zainteresowania, natomiast rozwój mowy oraz
rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo w
porównaniu do autyzmu dziecięcego. Głównymi
kryteriami różnicującymi ZA od autyzmu głębokiego
są brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych
jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną
komunikację, prawidłowy rozwój poznawczy.
Kryteria diagnostyczne
zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub
brak chęci współpracy w grupie,
zaburzenia mowy i języka
zawężone, specjalistyczne zainteresowania, połączone
czasem z obsesyjnym zainteresowaniem jedną
dziedziną,
zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne,
trudności w komunikacji niewerbalnej (ograniczone
gesty, skąpa ekspresja twarzy, dystans fizyczny,
zachwianie rozumienia bliskości do innej osoby, kłopoty
z kontaktem wzrokowym),
niezdarność ruchowa (nie zawsze).
•
Zespół Hellera
Rzadkie całościowe zaburzenie
rozwoju charakteryzujące się późnym
początkiem (po 3 r.ż.) i utratą umiejętności
językowych, społecznych i motorycznych.
Pod względem funkcjonalnym często
przypomina niskofunkcjonujący autyzm
dziecięcy.
W przebiegu zaburzenia mogą pojawiać się
halucynacje.
Zespół Retta
Neurologiczne zaburzenie
rozwoju, uwarunkowane genetycznie, zaliczane
do spektrum autystycznego.
Charakterystyczna dla zespołu Retta jest
nasilona dyspraksja (w wielu
wypadkach apraksja) połączona ze
specyficznymi ruchami stereotypowymi w
obrębie kończyn górnych.
Uważa się, że zespół Retta stanowi jedną z
najczęstszych przyczyn obniżenia poziomu
rozwoju intelektualnego u dziewczynek.
Typowe objawy:
normalny rozwój od urodzenia do 6-18 miesiąca życia
utrata sprawności manualnej i zdolności mówienia
ataksja
niski wzrost, małe ręce i głowa
stereotypowe ruchy rąk (klaskanie, stukanie, wkładanie
do ust), zgrzytanie zębami
problemy z kontaktami społecznymi, ataki paniki,
unikanie kontaktu wzrokowego
napady padaczkowe w 81%
problemy żołądkowo-jelitowe i oddechowe
boczne skrzywienie kręgosłupa
przykurcze mięśniowe.
Tiki
uporczywe, nieregularne drgania lub skurcze,
ograniczonej zazwyczaj grupy mięśni (mruganie
powiekami, wykrzywianie ust, wzruszanie ramionami,
kręcenie szyją, odkasływanie, pociąganie nosem,
wykrzywianie twarzy)
w dzieciństwie najczęściej w wieku 12-14 lat,
początek zaburzenia: średnio 7-8 r.ż.; częściej u
chłopców
wiele rodzajów tików wiąże się z obecnością innych
zaburzeń (obsesyjno-kompulsyjne)
większość rodzajów tików – podłoże psychiczne
(nieśmiałość, napięcie w sytuacjach społecznych)
ZESPÓŁ TOURETTE’A
skrajny typ polegający na nagłym pojawianiu się
powtarzających się ruchów i wokalizacji
typowe, niekontrolowane ruchy głowy z
towarzyszeniem dźwięków, tj. chrząkanie, mlaskanie,
okrzyki, pociąganie nosem lub jakieś słowa.
niektóre (większość) tiki poprzedza silne pragnienie
lub uczucie – tiki vs. Kompulsje
u ok. 1/3 os. – koprolalia
przeciętny wiek początku – 7 r.ż., większość
przypadków przed 14 r.ż. ; zaburzenie często
utrzymuje się do okresu dorosłości. 3xczęsciej u
chłopców
Zaburzenia wydalania
Moczenie dzienne:
Typu A – przyczyną jest silne podekscytowanie jakimś zjawiskiem,
czynnością
Typu B – przyczyną jest silny stres, zdenerwowanie, nerwy
Moczenie pierwotne – moczenie ciągłe, bez przerwy dłuższej niż 6
miesięcy. Trening czystości nie zakończył się sukcesem.
Moczenie wtórne – moczenie, które wystąpiło po zachowaniu
czystość przez 6 miesięcy.
Moczenie mimowolne , nieorganiczne – moczenie się nie
spodowodwane chorobami urologicznymi lub neurologicznymi,
może być źródłem niepokoju dla rodziców dziecka mającego od 3 do
5 lat lub starszego.
Klasyfikacja wg ICD – 10 (F98.0)
Kalendarzowy i umysłowy wiek dziecka wynosi co najmniej 5
lat
Mimowolne lub zamierzone oddawanie moczu do łóżka lub w
ubranie występujące co najmniej dwukrotnie w miesiącu u
dzieci do lat 7, a co najmniej raz w miesiącu u dzieci starszych
Moczenie się nie jest następstwem napadów padaczkowych ani
nieotrzymania moczu uwarunkowanego neurologicznie. Nie
jest też bezpośrednio następstwem nieprawidłowości budowy
dróg moczowych ani żadnych innych stanów somatycznych
Brak potwierdzenia jakichkolwiek innych zaburzeń
psychicznych spełniających kryteria innych kategorii ICD – 10
Czas trwania wynosi co najmniej 3 miesiące
Zanieczyszczanie się kałem
(encopresis) nieorganiczne
Powtarzające się mimowolne lub zamierzone wydalanie kału w
miejscach do tego nieprzeznaczonych (np. w ubranie lub na
podłogę).
Klasyfikacja wg ICD – 10 (F98.1)
Dziecko ponawia oddawanie stolca w miejscach nieodpowiednich
(np. ubranie, podłoga) albo mimowolnie, albo w sposób zamierzony
(zaburzenie nie może obejmować nieotrzymanie z przepełnienia,
wtórne w stosunku do czynnościowego zatrzymania stolca
Wiek kalendarzowy i umysłowy dziecka wynosi co najmniej 4 lata
Występuje co najmniej jeden epizod zanieczyszczenia się w miesiącu
Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej 6 miesięcy
Brak stanów organicznych wystarczająco wyjaśniających przyczynę
zanieczyszczania się