Prawo administracyjne normujące
sytuację prawne obywatela.
Prawo administracyjne normujące
sytuację prawne obywatela.
• Na sytuację prawną składa się
określony
zespół
uprawnień
i
obowiązków. Wyznaczone są one
przez
normatywną
lub
zindywidualizowaną
wypowiedź
prawną organu administracyjnego.
• Teoretycznie istnieją one we wspólnej korelacji,
jednak po głębszej analizie okazuje się, że jest
tak w istocie rzadko. Dlaczego? Ponieważ inny
jest przedmiot i inna jest treść obydwu
zachowań. Organ administracyjny nie jest
odbiorcą zachowania się obywatela, lecz
podmiotem wyznaczającym, weryfikującym lub
wymuszającym to właśnie zachowanie.
• Ponadto obywatel zazwyczaj nie realizuje
obowiązku na rzecz organu administracyjnego,
ale tylko pod jego kontrolą.
• Czy w administracji może obowiązywać relacja
układu
cywilnoprawnego,
zwłaszcza
zobowiązaniowego,
tzn.
obowiązek
jest
odpowiednikiem uprawnienia? Raczej nie,
gdyż
sytuacje
wyznaczone
prawem
administracyjnym są wyraźnie odmienne.
Obowiązek
obywatela
nie
jest
realizowany
na
rzecz
organu
administracyjnego, czy też że działalność
organu administracyjnego zaspokajać ma
określone prawnie roszczenie obywatela.
Ponadto nie można porównywać organu
administracyjnego do sytuacji obywatela,
ponieważ nie chroni własnych interesów.
• Uprawnienie
i
obowiązek
w
stosunku
administracyjnoprawnym nie są odpowiednikami
uprawnienia
i
obowiązku
stosunku
cywilnoprawnego.
Brak
jest
synchronizacji
w
przedmiocie i treści zachowań obywatela i organu
administracyjnego. Brak jest ekwiwalentności,
istnieje jedynie obowiązek organu do zrealizowania w
granicach
prawa
uprawnienia
przysługującego
obywatelowi. Gdy na obywatelu ciąży obowiązek, to
organ
administracyjny
ma
obowiązek
(a
nie
uprawnienie) wyznaczenia granic i treści obowiązku
obywatela i ewentualnie obowiązek wymuszenia jego
wykonania.
Rodzaje materialno prawnych sytuacji obywatela
wyznaczonych przez prawo administracyjne:
1. Obywatel
jako
podmiot
praw
i
obowiązków
osobowych- w zakresie stanu cywilnego, w zakresie
obowiązku meldunkowego, w zakresie posiadania
dokumentu tożsamości, prawo do otrzymania
paszportu, imię i nazwisko obywatela.
2. Obywatel
jako
podmiot
praw
i
obowiązków
politycznych- obywatel jako podmiot żądający
informacji,
udział
obywatela
w
referendum,
konstytucyjne
prawo
zrzeszania
się,
wolność
wyrażania poglądów i rozpowszechniania informacji,
prawo do uczestniczenia i organizowania zgromadzeń,
powszechny obowiązek obrony ojczyzny określony
przez Konstytucję
3. Obywatel jako podmiot praw i obowiązków
społecznych- obowiązek odbycia rocznego
przygotowania
przedszkolnego,
obowiązek
szkolny oraz obowiązek nauki, prawo do
uzyskania
pomocy
społecznej
i
pomocy
socjalnej, obywatel a prawo o zbiórkach
publicznych, obywatel a odznaczenia
4.Obywatel
jako
właściciel-
właściciel
nieruchomości
(gruntowej),
obywatel
jako
właściciel ruchomości
5. Obywatel jako przedsiębiorca- obywatel jako
podmiot prowadzący działalności gospodarczą
6. Obywatel w sytuacjach innych, tj. nie
mieszczących
się
w
dotychczasowej
systematyzacji (obywatel jako mieszkaniec),
obywatel jako podmiot świadczeń osobistych,
jako
użytkownik
drogi
publicznej,
jako
poszkodowany
skutkami
zanieczyszczenia
środowiska
7.
Obywatel
w
sytuacjach
reżimów
specjalnych-
w
sytuacji
ustanowionego
obszaru specjalnego, w sytuacji stanu klęski
żywiołowej, w stanie poważnej awarii, stanu
zagrożenia powodziowego, w sytuacji stanu
wojny, w sytuacji stanu wojennego, w sytuacji
stanu wyjątkowego,
Sytuacja prawna w obywatela w zakresie stanu cywilnego:
•
Ustawą regulujące dane zagadnienie jest Prawo
o aktach stanu cywilnego z dnia 29 września
1986 r. (t.j. Dz. U. 2011.212.12664). Ustawa
reguluje sprawy związane z rejestracją urodzeń,
małżeństw oraz zgonów, a także sprawy
dotyczące innych zdarzeń, które mają wpływ na
stan cywilny osób. Te inne wpisy dokonywane są
tylko w sytuacjach prawem przewidzianych.
Rejestra tychże zdarzeń dokonywana jest przez
kierownika lub jego zastępcę urzędu stanu
cywilnego w księgach stanu cywilnego.
• Czy kserokopia aktu posiada wartość
dowodową?
• „Stan cywilny osoby stwierdza się na
podstawie
aktów
sporządzonych
w
księgach
stanu
cywilnego,
a
ich
niezgodność z prawdą może być ustalona
jedynie przez sąd na podstawie wyników
postępowania dowodowego. Kserokopie
niepotwierdzone
"za
zgodność
z
oryginałem" nie mają mocy dowodowej.”
SN z dnia 27 lutego 1997 r. III CKU 7/97
• Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt
lub burmistrz (prezydent). Wójt (burmistrz,
prezydent miasta) zatrudnia inną osobę na
stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego w
gminach powyżej 50 000 mieszkańców. Wójt
(burmistrz, prezydent miasta) może zatrudnić
inną osobę na stanowisku kierownika urzędu
stanu cywilnego w gminach poniżej 50 000
mieszkańców. Wójt (burmistrz, prezydent miasta)
zatrudnia inną osobę na stanowisku zastępcy
(zastępców) kierownika urzędu stanu cywilnego.
Zgodnie
z
ustawą
o
pracownikach
samorządowych,
zastępcy
kierownika
USC
powoływani są w drodze konkursu.
• Czy
powołanie
na
stanowisko
zastępcy
kierownika
USC
jest
tożsame
z
upoważnieniem
do
podejmowania czynności z zakresu
stanu
cywilnego?
Nie.
Takie
upoważnienie może wynikać z
upoważnienia indywidualnego lub
upoważnienia
określonego
w
regulaminie organizacyjnym.
•
Czy powołanie na kierownika USC jest
stosunkiem pracy na podstawie powołania, czy
też umowy o pracę lub mianowania? Należy
również sięgnąć do ustawy o pracownikach
samorządowych. Wydaje się, że raczej chodzi o
umowę o pracę lub mianowania (jeśli określono
tak w statucie gminy), ze względu na czynności
podejmowane z zakresu prawa rodzinnego, które
wynikają niezależności. Kierownik USC jest
również stanowiskiem otwartym i konkursowym.
•
Kierownik urzędu stanu cywilnego współpracuje
z Szefem Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnych w zakresie niezbędnym do
realizacji jego ustawowych zadań.
• Czynności z zakresu rejestracji stanu
cywilnego dokonuje się w formie:
1) aktu stanu cywilnego,
2) decyzji,
3) postanowień w sprawach
określonych w art. 24, 25 i 89 - chyba
że z przepisów ustawy wynika inna
forma załatwienia sprawy.
• Jeżeli kierownik USC odmawia z jakiś przyczyn
dokonania
czynności
USC,
to
ma
obowiązek
powiadomienia na piśmie osobę zainteresowaną o
przyczynach odmowy. Osoba zainteresowana w
terminie 14 dni od dnia doręczenia jej pisma
kierownika urzędu stanu cywilnego może wystąpić z
wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu
na siedzibę urzędu stanu cywilnego o rozstrzygnięcie,
czy okoliczności przedstawione przez kierownika
urzędu
stanu
cywilnego
uzasadniają
odmowę
dokonania czynności. Prawomocne postanowienie sądu
wiąże kierownika urzędu stanu cywilnego.
• Urodzenie oraz zgon osoby rejestruje się w urzędzie
stanu cywilnego miejsca takiego zdarzenia. Jeżeli
dziecko urodziło się na polskim statku morskim lub
powietrznym, takie zdarzenie rejestruje się w
urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy
Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.
• W razie stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego
w postępowaniu sądowym albo w razie zgonu osoby
na polskim statku morskim lub powietrznym, zgonu
żołnierza w czynnej służbie wojskowej i innej osoby
przydzielonej do jednostki wojskowej, poległych lub
zmarłych w związku z działaniami wojennymi - zgon
rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego właściwym
dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego
Warszawy.
• Zawarcie małżeństwa następuje w urzędzie
stanu cywilnego wybranym przez osoby
zamierzające wstąpić w związek małżeński.
•
Zaświadczenie
stwierdzające
brak
okoliczności
wyłączających
zawarcie
małżeństwa wydaje kierownik urzędu
stanu cywilnego miejsca zamieszkania
jednej z osób zamierzających zawrzeć
małżeństwo w sposób określony w art. 1 §
2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
• Zgłoszenia urodzenia i zgonu dokonuje się
ustnie.
• Zgłoszenia urodzenia lub zgonu na piśmie
dokonują odpowiednio organy państwowe,
zakłady opieki zdrowotnej i inne zakłady oraz
lekarze i położne. Jeżeli po sporządzeniu aktu
stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które
mają wpływ na jego treść lub ważność,
zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu
w formie wzmianki dodatkowej.