WPŁYW UKŁADU
ODDECHOWEGO NA
UKŁAD KRĄŻENIA
WPŁYW UKŁADU
ODDECHOWEGO NA
UKŁAD KRĄŻENIA
KATARZYNA ANNA
GOLICKA
GRUPA II
WNM UW-M
WPŁYW UKŁADU
ODDECHOWEGO NA
UKŁAD KRĄŻENIA
WPŁYW UKŁADU
ODDECHOWEGO NA
UKŁAD KRĄŻENIA
KATARZYNA ANNA
GOLICKA
GRUPA II
WNM UW-M
POWIĄZANIA UKŁADÓW
• Układ oddechowy, szczególnie płuca, jest
czynnościowo ściśle związany z układem
krążenia.
• Choroby jednego układu wprost wpływają na
czynność drugiego, np.:
– niewydolność serca powoduje występowanie
objawów ze strony układu oddechowego
– przewlekłe choroby układu oddechowego są
przyczyną trwałych zmian w krążeniu
płucnym i w sercu, szczególnie - w prawej
jego części- mówimy wtedy o tzw. zespole
serca płucnego
– obrzęk płuc, którego istota polega na
gwałtownym (pod ciśnieniem) przechodzeniu
osocza krwi z naczyń włosowatych do światła
pęcherzyków płucnych, jest najczęściej
przejawem ostro przebiegającej
niewydolności serca.
„A female patient
undergoing an
electrocardiography (ECG)
examination. The patient is
wearing an oxygen mask in
order to monitor her
breathing problems.”
ODRUCHOWE ZMIANY W AKCJI SERCA
• Przykładem tych zmian są rytmiczne
wahania częstości skurczów serca
zachodzące w czasie oddychania.
• Polegają na przyspieszeniu częstości
częstości skurczów serca w czasie
wydechu i zwolnieniu w czasie wdechu →
arytmia oddechowa:
– Zjawisko typowo odruchowe
– Jego do- i odśrodkowe drogi należą do nerwów
błędnych.
SCHEMAT ODRUCHU
Obniżenie ciśnienia
śródpiersiowego
Obniżenie ciśnienia
śródpiersiowego
Zwiększa się napełnienie
prawego serca krwią
Zwiększa się napełnienie
prawego serca krwią
Odruch Bainbridge’a
Odruch Bainbridge’a
Przyspieszenie akcji serca
Przyspieszenie akcji serca
Pobudzenie baroreceptorów
tętniczych
Pobudzenie baroreceptorów
tętniczych
Odruchowe zwolnienie rytmu
serca
Odruchowe zwolnienie rytmu
serca
CZAS
POTRZEBNY
NA
PRZEPŁYNIĘCI
E
ZWIĘKSZONEJ
ILOŚCI KRWI
DO LEWEGO
SERCA I
AORTY
CZAS
POTRZEBNY
NA
PRZEPŁYNIĘCI
E
ZWIĘKSZONEJ
ILOŚCI KRWI
DO LEWEGO
SERCA I
AORTY
WDECH
Rozciągnięcie klatki piersiowej zwiększa powrót żylny i
przepływ płucny
Z początkiem wdechu ciśnienie wewnątrz klatki
piersiowej, na zewnątrz naczyń płucnych i lewego
przedsionka spada
Ciśnienie transmuralne w naczyniach płucnych zwiększa
się, rozciąga tętnice i tętniczki płucne, powiększając ich
promień, zmniejsza opór płucny
Rozciągają się żyły płucne
Zwiększa się gradient ciśnień i odpowiednio zwiększa się
przepływ płucny
Pewna objętość krwi nie dopływa do lewej komory,
ponieważ przejściowo gromadzi się w rozciągniętych
żyłach płucnych
Na szczycie głębokiego wdechu objętość krwi w
naczyniach płucnych zwiększa się z 600 mL do 100 mL
WYDECH
Zwiększa się ciśnienie wewnątrz klatki
piersiowej
Krew zostaje wyciśnięta (ta z żył płucnych) do
lewego przedsionka i lewej komory, zwiększając
objętość późnorozkurczową i, w następstwie,
objętość wyrzutową lewej komory
Podczas wydechu ciśnienie w klatce piersiowej i
w pęcherzykach płucnych przewyższa ciśnienie
atmosferyczne
Zmniejsza się ciśnienie transmuralne i promień
naczyń płucnych
Zwiększa się opór naczyniowy
SCHEMAT: WDECH/WYDECH
a) Obniżenie ujemnego
ciśnienia w klatce
piersiowej podczas
wdechu zwiększa
ciśnienie transmuralne w
naczyniach płucnych.
Rozciągnięcie naczyń
obniża opór przepływu w
krążeniu płucnym;
b) Zwiększone ciśnienie w
klatce piersiowej podczas
wydechu powoduje
zapadanie się naczyń
płucnych i zwiększa opór
przepływu płucnego.
Sztuczna wentylacja płuc za pomocą respiratora
tłoczącego ciśnienie pod dodatnim ciśnieniem
zwiększa opór w krążeniu płucnym i obciąża
mięsień prawej komory, który musi kurczyć się
silniej, aby generować większe ciśnienie do
pokonania podwyższonego oporu naczyniowego.
Rytmika oddychania powoduje na drodze
mechanicznej wahania ciśnienia tętniczego krwi,
zwane falami oddechowymi lub falami II rzędu.
Wdechowo-wydechowe fluktuacje ciśnienia w
klatce piersiowej są przyczyną niewielkich
naprzemiennych różnic pomiędzy objętością
wyrzutową komory prawej (większa we wdechu)
a lewej (większa podczas wydechu).
NASILONY WYDECH
Podnosi ciśnienie w klatce piersiowej
Zmniejsza 3x objętość krwi w krążeniu
płucnym do ok. 200 mL
Z taką sytuacją mamy do czynienia np.:
U muzyków grających na instrumentach dętych
(na szczycie wydechu ciśnienie w klatce
piersiowej sięga 100 mm Hg)
U kobiet ciężarnych podczas parcia porodowego
W czasie wydalania kału
Podczas napadów kaszlu (ciśnienie w klatce
piersiowej może osiągnąć nawet 400 mm Hg)
Warunki takie stwarza próba Valsalvy
PRÓBA VALSALVY
• Próba Valsalvy (VM, Valsalva manoeuvre)
polega na wykonaniu natężonego
wydechu przy zamkniętej głośni.
• W czasie VM zwiększa się ciśnienie w
klatce piersiowej, co powoduje liczne
zmiany hemodynamiczne i uruchomienie wielu odruchów
ze strony autonomicznego układu nerwowego
• Po raz pierwszy manewr ten wykorzystał włoski anatom
Antonio Valsalva (1666–1723) w celu otwarcia i
udrożnienia trąbki Eustachiusza u chorych z
zablokowanym odpływem z ucha środkowego (np. z
powodu zapalenia).
• Próbę Valsalvy, która jest fizjologicznie wykonywana w
czasie statycznych wysiłków, często stosuje się w wielu
specjalnościach medycznych, w tym w kardiologii.
SPOSÓB WYKONANIA I MECHANIZM
• Sposób przeprowadzenia VM polega na
wykonaniu nasilonego wydechu przy
zamkniętej głośni po wcześniejszym
głębokim wdechu.
• Oceniając układ sercowo-naczyniowy,
zwykle monitoruje się w sposób ciągły
częstość pracy serca i ciśnienie tętnicze .
• Zmiany hemodynamiczne i odpowiedź
ze strony autonomicznego układu
nerwowego w czasie VM dzieli się na 4
fazy:
FAZA I
ZWIĘKSZONE
CIŚNIENIE
WEWNĄTRZ
KLATKI
PIERSIOWEJ
PRZENOSI SIĘ NA
AORTĘ
ZWIĘKSZONE
CIŚNIENIE
WEWNĄTRZ
KLATKI
PIERSIOWEJ
PRZENOSI SIĘ NA
AORTĘ
MECHANICZNE
ZWIĘKSZENIE
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
MECHANICZNE
ZWIĘKSZENIE
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
POBUDZENIE
BARORECEPTORÓ
W
POBUDZENIE
BARORECEPTORÓ
W
ZWOLNIENIE
RYTMU SERCA
ZWOLNIENIE
RYTMU SERCA
PRÓBA VALSALVY STOSOWANA BYŁA JAKO ORIENTACYJNY TEST
POBUDLIWOŚCI ODRUCHU Z BARORECEPTORÓW TĘTNICZYCH.
FAZA II
ZMNIEJSZEN
IE POWROTU
ŻYLNEGO
ZMNIEJSZEN
IE POWROTU
ŻYLNEGO
ZMNIEJSZEN
IE CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
ZMNIEJSZEN
IE CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
WYSIŁKOWE
ZWIĘKSZENI
E
AKTYWNOŚC
I
WSPÓŁCZUL
-NEJ
WYSIŁKOWE
ZWIĘKSZENI
E
AKTYWNOŚC
I
WSPÓŁCZUL
-NEJ
PRZYSPIESZ
ENIE RYTMU
SERCA
PRZYSPIESZ
ENIE RYTMU
SERCA
PRZYWRÓCE
-NIE
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
DO
WARTOŚCI
WYJŚCIO-
WYCH
PRZYWRÓCE
-NIE
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
DO
WARTOŚCI
WYJŚCIO-
WYCH
FAZA III
WZMOŻONA
AKTYWNOŚĆ
WSPÓŁCZUL
-NA I
ZWĘŻENIE
NACZYŃ
WZMOŻONA
AKTYWNOŚĆ
WSPÓŁCZUL
-NA I
ZWĘŻENIE
NACZYŃ
DUŻY OPÓR
OBWODOWY
DUŻY OPÓR
OBWODOWY
ZWIĘKSZON
E
OBCIĄŻENIE
WTÓRNE
LEWEJ
KOMORY
ZWIĘKSZON
E
OBCIĄŻENIE
WTÓRNE
LEWEJ
KOMORY
SPADEK
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
SPADEK
CIŚNIENIA
TĘTNICZEGO
PRZYSPIESZ
ENIE RYTMU
SERCA
PRZYSPIESZ
ENIE RYTMU
SERCA
WYSTĘPUJE PRZELOTNIE, BEZPOŚREDNIO PO ZWOLNIENIU PARCIA
WYDECHOWEGO.
FAZA IV
POGŁĘB
IAJĄ SIĘ
RUCHY
ODDECH
OWE
POGŁĘB
IAJĄ SIĘ
RUCHY
ODDECH
OWE
ZWIĘKS
ZA SIĘ
POWRÓ
T ŻYLNY
ZWIĘKS
ZA SIĘ
POWRÓ
T ŻYLNY
ZMNIEJS
ZA SIĘ
PŁUCNY
OPÓR
NACZYN
IOWY
ZMNIEJS
ZA SIĘ
PŁUCNY
OPÓR
NACZYN
IOWY
WZROST
POJEM-
NOŚCI
MINUTO-
WEJ
SERCA
PRZY
UTRZYM
UJĄCYM
SIĘ
WYSOKI
M
OPORZE
OBWODO
WYM
FAZY II i
III
WZROST
POJEM-
NOŚCI
MINUTO-
WEJ
SERCA
PRZY
UTRZYM
UJĄCYM
SIĘ
WYSOKI
M
OPORZE
OBWODO
WYM
FAZY II i
III
CIŚNIENI
E
TĘTNICZ
E
WZRAST
A
CIŚNIENI
E
TĘTNICZ
E
WZRAST
A
POBUDZ
ENIE
BARORE
CEPTOR
ÓW
POBUDZ
ENIE
BARORE
CEPTOR
ÓW
ZWALNI
A SIĘ
ODRUCH
OWO
RYTM
SERCA I
ZAHAM
OWANA
ZOSTAJE
AKTYW
NOŚĆ
WSPÓŁC
ZULNA
ZWALNI
A SIĘ
ODRUCH
OWO
RYTM
SERCA I
ZAHAM
OWANA
ZOSTAJE
AKTYW
NOŚĆ
WSPÓŁC
ZULNA
PRZYPADA NA OKRES PO ZAKOŃCZENIU PARCIA WYDECHOWEGO
UOGÓLNIAJĄC…
• Próba Valsalvy polega na wykonaniu natężonego
wydechu przy zamkniętej głośni, co doprowadza
do wzrostu ciśnienia wewnątrz klatki piersiowej.
• Przebieg Próby Valsalvy można podzielić na 4
fazy. W każdej z nich zachodzą
charakterystyczne zmiany ciśnienia, częstości
pracy serca i innych zmiennych
hemodynamicznych odzwierciedlających zmiany
zachodzące w układzie sercowo-naczyniowym.
• Do oceny tych zmian wykorzystuje się tzw.
wskaźnik Valsalvy.
PRÓBA MÜLLERA
• Odwrotność próby Valsalvy: forsowny
wdech przy zamkniętej głośni
• Nie dochodzi wtedy do zwiększonego
powrotu żylnego i przepływu płucnego,
ponieważ ujemne ciśnienie w klatce
piersiowej jest tak znaczne, że przenosi
się na żyły zewnętrzne klatki piersiowej,
np. szyjne, powoduje ich zapadanie, co
zwiększa opór w naczyniach żylnych i
zmniejsza powrót żylny.
LITERATURA
• Konturek S.: Fizjologia człowieka […], tom 2.
Wyd. 8 popr. i uzup. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001.
• Krauze T., Guzik P., Wysocki H.:
„Zastosowanie próby Valsalvy w ocenie
układu krążenia”. Tom 13, nr 2, s. 101–107.
Folia Cardiol.2006.
• Traczyk Z., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z
elementami fizjologii stosowanej i klinicznej.
Wyd. 3 zm. i uzup. Warszawa: PZWL, 2007.
KONIEC
Dziękuję za uwagę!