LEKI STOSOWANE W CHOROBIE WRZODOWEJ

Choroba wrzodowa

Termin „wrzód trawienny” oznacza uszkodzenie

błony śluzowej żołądka wynikające z

uszkadzającego działania kwasu solnego na błonę

śluzową żołądka lub dwunastnicy. Powstanie

wrzodu jest związane z naruszeniem równowagi

między czynnikami uszkadzającymi i chroniącymi

błonę śluzową. Do

czynników uszkadzających

zalicza się: HCl, pepsynę, zakażenie bakterią

Helicobacter pylori, stres, niesteroidowe leki

przeciwzapalne i niektóre używki.

Czynnikami

chroniącymi

błonę śluzową przed uszkodzeniem

są: prostaglandyny i śluz.

W leczeniu choroby wrzodowej stosuje się leki

ograniczające działanie czynników agresji oraz

wzmacniające właściwości obronne błony śluzowej.

LEKI HAMUJĄCE WYDZIELANIE ŻOŁĄDKOWE

Zmniejszenie wydzielania kwasu solnego można uzyskać w wyniku
blokowania receptorów histaminowych H

, muskarynowych lub

gastrynowych zlokalizowanych na powierzchni komórek okładzinowych
oraz poprzez hamowanie aktywnego transportu jonów wodorowych do
światła żołądka, tzn. zahamowanie aktywności H

ATP-azy.

Antagoniści receptora H

• Są one wybiórczymi , konkurencyjnymi i odwracalnymi antagonistami
receptora H

•

Znoszą nasilane przez histaminę wydzielanie kwasu solnego

• Nie hamują kurczącego wpływu histaminy na mięśnie gładkie (zależne od
rec.H

)

• Po ich podaniu dochodzi do zahamowania wydzielania HCl, zarówno w
fazie spoczynkowej, jak i po stymulacji pokrmem, cholinomimetykami,
histaminą, kofeiną, pentagastryną i insuliną

• Hamują wydzielanie i aktywność pepsyny
• Nie wpływają na wydzielanie soku trzustkowego i żółci ani na czynność
motoryczną żołądka i jelit.

Farmakokinetyka:

• Szybko i dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego
• Max. stężenie w surowicy osiąga po upływie 0,5-2 h
• Najlepszą biodostępność wykazuje nizatydyna (powyżej 90%), cymetydyna- 70%,
ranitydyna i famotydyna- 40-50%

• Z białkami osocza wiążą się w granicach 15-35%
• Cymetydyna, ranitydyna, famotydyna- okres półtrwania 2-3 h; nizatydyna- 1-2 h
• Cymetydyna i famotydyna w 30-40% metabolizowane i częściowo wydalane z kałem;
ranitydyna i nizatydyna eliminowane gł. w postaci niezmienionej przez nerki

• Cymetydyna łatwo przenika przez barierę krew-mózg (pozostałe znacznie słabiej)
• Wszystkie przechodzą do płodu i wydzielają się z mlekiem matki

Wskazania:

• W leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy (w ch.wrzodowej dwunastnicy-
szybkie ustępowanie dolegliwości, wygojenie wrzodów u 80-85% chorych po 4 tyg.leczenia;
w ch.wrzodowej żołądka- poprawa następuje wolniej, po 6 tyg.stosowania dochodzi do
wygojenia 70-75% wrzodów)

• Profilaktyka wrzodów stresowych lub związanych z przyjmowaniem niesteroidowych leków
przeciwzapalych

• W większych dawkach- w zespole Zollingera-Ellisona, nowotworze trzustki z nadmiernym
wydzielaniem HCl, w refluksie żołądkowo-przełykowym

• Przed zabiegami chirurgicznymi w celu zapobieżenia zachłystowemu zapaleniu płuc.

Działania niepożądane:

Najwięcej działań niepożądanych wykazuje cymetydyna:

•

Zaburzenia świadomości, omamy, halucynacje, śpiączkę (gł. po podaniu dawki dobowej
przekraczającej 1,2-1,4g oraz u osób starszych i chorych z upośledzoną czynnością
wątroby i nerek)

•

Sporadycznie zaburzenia rytmu serca, zapalenie wątroby, trzustki, nerek

•

Przy długotrwałym stosowaniu może powodować ginekomastię i zahamowanie
spermatogenezy u mężczyzn oraz mlekotok u kobiet

Po podaniu pozostałych leków najczęściej można zaobserwować:

•

Zaburzenie żołądkowo-jelitowe, zaparcia lub biegunki

•

Bóle i zawroty głowy

•

Nadmierne zahamowanie wydzielania HCl (może ułatwiać zakażenia przewodu
pokarmowego)

•

Nagłe odstawienie może spowodować perforację wrzodu

Interakcje:

•

Cymetydyna nasila działanie i toksyczność: teofiliny, leków przeciwpadaczkowych,
anksjolityków, doustnych leków przeciwzakrzepowych, leków przeciwarytmicznych,
propranololu, trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, inhibitorów kanałów
wapniowych, mizolastyny, etanolu

•

Ranitydyna nasila działanie teofiliny, doustnych leków przeciwcukrzycowych, etanolu

•

Wszystkie leki z tej grupy zmniejszają wchłanianie i osłabiają działanie ketokonazolu oraz
indometacyny

•

Hamują wchłanianie witaminy B

•

Leki zobojetniające zmniejszają wchłanianie antagonistów receptora H

(przy

jednoczesnym stosowaniu odstęp pomiędzy podaniem nie mniejszy niż 2 h)

•

Palenie tytoniu zmniejsza ich skuteczność

Cymetydyna: mniejsza skuteczność, liczne działania niepożądane- w
leczeniu choroby wrzodowej obecnie rzadko stosowana.

Ranitydyna: należy do II generacji antagonistów rec.H

; działa silniej i

dłużej niż cymetydyna, lepiej tolerowana. Sporadycznie może powodować
zaburzenia rytmu serca, zaburzenie hematologiczne i reakcje nadwrażliwości
(skurcz oskrzeli, pokrzywka). Przeciwwskazaniami są zaburzenia
czynności wątroby i nerek, ciąża i okres karmienia.

W chorobie wrzodowej podawana doustnie w dawce 150 mg rano i
wieczorem, lub w dawce 300 mg wieczorem

Cytrynian bizmutawy ranitydyny: hamuje działanie kwasu solnego,
działa bakteriobójczo na H. pylori i ochraniająco ba błonę śluzową żoładka.

Nizatydyna: większa dostępność biologiczna i krótszy okres półtrwania niż
pozostałe leki z tej grupy, działa podobnie jak ranitydyna. Może powodować
zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle mięśniowe, osłabienie, nieżyt nosa,
zapalenie gardła, kaszel, bóle głowy. U chorych leczonych dłuższy czas:
hipercholesterolemię, wzrost poziomu kwasu moczowego. Przeciwwskazana
w ciąży i w okresie karmienia piersią.

Famotydyna: jest lekiem III generacji o długim i silnym działaniu. Rzadko
wywołuje działania niepożądane takie jak: biegunki, bóle głowy, uczucie
zmęczenia, bóle mięśniowe. Przeciwwskazana w ciąży i w okresie karmienia.

Inhibitory pompy protonowej:

• mechanizm działania polega na hamowaniu działania pompy protonowej
odpowiedzialnej za aktywny transport jonów wodorowych z komórek
okładzinowych do światła żołądka

• blokada końcowego etapu wytwarzania kwasu solnego prawie całkowicie
hamuje wydzielanie, zarówno podstawowe, jak również stymulowane

• działanie po jednorazowej dawce utrzymuje się do chwili syntezy nowego
enzymu, ok. 24 h

• omeprazol blokuje też dehydratazę węglanową- enzym uczestniczący w
syntezie HCl

Farmakokinetyka:

• dostępnośc biologiczna omeprazolu po podaniu doustnym wynosi 30-40%,
pantoprazolu 77%, lansoprazolu 80-86%

• wszystkie wiążą się w ok.90% z białkami krwi
• okresy półtrwania ok. 1-1,5 h
• omeprazol, pantoprazol, rabeprazol, esomeprazol wydalają się gł. Przez
nerki, lansoprazol w znacznej części z żółcią.

Wskazania:

• podstawowe znaczenie w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i
dwunastnicy

• szybciej niż inne leki powodują wygojenie wrzodu, działają także w
przypadku wrzodów opornych na antagonistów rec.H

• wskaźnik wygojenia się wrzodów dwunastnicy po 4 tyg. leczenia wynosi
prawie 100%, a wrzodów żołądka po 8 tyg. leczenia – ok. 97%

• stosuje się również w chorobie Zollingera-Ellisona i w refluksowym
zapaleniu przełyku

Działania niepożądane:

• uznawane za leki bezpieczne, zwłaszcza przy krótkotrwałym stosowaniu
(2-6 tyg.)

• najczęściej wywołują zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, bóle i
zawroty głowy, reakcje nadwrażliwości, zazwyczaj skórne

• podczas długotrwałego stosowania utrzymujący się wzrost pH może
wywoływać hipergastrynemię (możliwość hiperplazji komórek
enterochromafinowych) oraz namnażanie się bakterii w żołądku i
wytwarzanie działających rakotwórczo nitrozoamin

• u osób zakażonych H. pylori należy podawać jednocześnie leki
przeciwbakteryjne (hamują znacznie wydzielanie HCl i zwięksają ryzyko
rozwoju nowotworu żołądka)

LEKI WZMACNIAJĄCE BARIERĘ ŚLUZÓWKOWĄ

Należą do nich prostaglandyny i leki osłaniające.

Prostaglandyny

• prostaglandyny E

, E

i prostacyklina (PGI

) działają cytoprotekcyjnie na

błonę śluzową żołądka i dwunastnicy (chronią ją przed zmianami zapalnymi
lub martwiczymi w warunkach gdy błona śluzowa narażona jest na działanie
czynników szkodliwych). Efekt ten jest wynikiem zwiększania wydzielania
śluzów i wodorowęglanów oraz nasilenia przepływu krwi przez śluzówkę
żołądka

• prostaglandyny endogenne w niewielkim stopniu zmniejszają wydzielanie
HCl i gastryny, znaczne silniejsze działanie mają syntetyczne pochodne
(hamowanie wydzielania zachodzi przez receptor prostaglandynowy na
komórkach okładzinowych w pobliżu receptorów histaminowych)

• analogi prostaglandyn E

, E

są stosowane w profilaktyce i leczeniu choroby

wrzodowej, gł. u chorych leczonych niesteroidowymi lekami
przeciwzapalnymi (wywołują one niedobór endogennych prostaglandyn, co
jest podstawową przyczyną uszkodzenia błony śluzowej żołądka i
dwunastnicy)

• zapobiegawcze podawanie analogów prostaglandyn zaleca się zwłaszcza u
ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań ze strony przewodu
pokarmowego- chorym z przebyta chorobą wrzodową lub po 60r.ż.

Mizoprostol:

• jest pochodną prostaglandyny E

•

hamuje wydzielanie HCl i działa ochronnie na błonę śluzową żołądka i

dwunastnicy

• dobrze i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego
• jego działanie pojawia się po 30 min i utrzymuje się do 3 h
• absorpcję opóźnia pokarm z duża ilością tłuszczów
• w 90% wiąże się z białkami osocza
• szybko utleniany w wątrobie do aktywnego kwasu mizoprostolowego
•Okres półtrwania 20-40 min
• wydalany gł. przez nerki
• wywołuje zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: biegunki (u 13-
40% chorych, ich natężenie można zmniejszyć stosując lek po posiłku i przed
snem), bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty

• może powodować brak miesiączki lub nadmierne krwawienia
miesiączkowe

• przeciwwskazany u kobiet w ciąży (w wyniku zwiększenia napięcia i
kurczliwości macicy może dojść do poronień) i w okresie karmienia. Nie
należy go również stosować u kobiet po menopauzie i u pacjentów z
chorobami zapalnymi jelit.

Leki osłaniające:

• chronią błonę śluzową żołądka przed działaniem soku żołądkowego
• wyróżniamy leki nieselektywne, które osłaniają cała błonę śluzową oraz leki
selektywne wykazujące powinowactwo do uszkodzonej lub zmienionej
zapalnie błony śluzowej

• wartość lecznicza środków nieselektywnych takich jak: agar, kaolin i śluzy
roślinne jest wątpliwa

•Selektywne leki osłaniające są skutecznymi środkami przeciwwrzodowymi

Sukralfat:

• nierozpuszczalne w wodzie połączenie wodorotlenku glinu i siarczanu
sacharozy, w obecności HCl przybiera postać gęstego, lepkiego żelu, który
ma zdolność tworzenia kompleksowych połączeń z białkami w miejscu
uszkodzenia błony śluzowe- ściśle przylegająca do niszy wrzodowej warstwa
ochronna hamuje dostęp czynników agresji i ułatwia gojenie się owrzodzenia

• wykazuje niewielkie działanie zobojętniające HCl oraz silnie hamuje
aktywność pepsyny

• pobudza wydzielanie śluzu i wodorowęglanów, stymuluje syntezę
endogennych prostaglandyn i zwiększa przepływ krwi przez błonę śluzową
żołądka

• w niewielkim stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego, przy
niewydolności nerek może dojść do kumulacji glinu

• stosowany w leczeniu czynnej choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz w
zapobieganiu nawrotom; w refluksowym zapaleniu przełyku, w nieżycie żołądka i w
profilaktyce wrzodów stresowych

• zmniejsza wchłanianie digoksyny, chynidyny, fenytoiny, ketokonazolu, lansoprazolu,
fluorochinolonów i tetracyklin

• jednoczesne podanie preparatów żelaza, wapnia i magnezu osłabia jego działanie
• u ok. 3% chorych może wystąpić biegunka, ponadto nudności, zaburzenia łaknienia,
suchość w jamie ustnej i nadmierna senność

• nie może być stosowany u pacjentów ze znaczna niewydolnością nerek, w ciąży i u dzieci
do 4 r.ż.

Zasadowy cytrynian bizmutawy (dicytrynian tripotasowo-bizmutawy):

• w kontakcie z wydzieliną nadżerki tworzy nierozpuszczalne kompleksy białkowo-
bizmutawe chroniące niszę wrzodową przed trawiącym działaniem HCl i pepsyny

• inaktywuje pepsynę, zwiększa wydzielanie śluzu i wodorowęglanów oraz stymuluje
syntezę prostaglandyn

• działa bakteriobójczo wobec H. pylori, hamuje jej przyleganie do błony śluzowej i
prawdopodobnie inaktywuje enzymy proteolityczne wytwarzane przez tę bakterię

• po 4 tyg. stosowania dochodzi do wygojenia 79% wrzodów żołądka i 75% wrzodów
dwunastnicy

• częstość nawrotów mniejsza niż u chorych stosujących antagonistów rec.H

• powoduje czarne zabarwienie błony śluzowej jamy ustnej i stolca, słabo wchłania się z
przewodu pokarmowego, więc prawie nie wykazuje działania ogólnego

• przeciwwskazany u chorych z niewydolnością nerek (może wystąpić encefalopatia), w
ciąży iw okresie karmienia; ostrożnie stosować przy przewlekłych zaparciach.

LEKI NEUTRALIZUJĄCE KWAS SOLNY

• mechanizm działania polega na chemicznym zobojętnieniu wydzielanego
przez komórki okładzinowe HCl

• są to słabo zasadowe sole, tlenki lub wodorotlenki metali, które wiążą HCl z
wytworzeniem odpowiednich chlorków

• zdolność wiązania pepsyny, kwasów żółciowych, zwiększenie warstwy
ochronnej śluzu, pobudzanie wydzielania endogennych prostaglandyn

• obecnie nie są stosowane same w leczeniu choroby wrzodowej
• mają krótki czas działania, więc wymagają częstego podawania w ciągu
doby oraz stosowania stosunkowo dużych dawek.

• odgrywają rolę leków wspomagających, o działaniu głównie objawowym
• zmniejszają dolegliwości u pacjentów leczonych lekami hamującymi
wydzielanie HCl, nim te w pełni rozwiną swoje działanie

• są stosowane w nadkwasowości, w nieżytach i w stanach zapalnych
przewodu pokarmowego

• działają nie dłużej niż 1 h, dlatego najlepszy efekt trzymuje się, podając je 1
h przed oraz 3 h po posiłku, ostatnią dawkę zaleca się przyjąć przed snem; w
praktyce podawane są 3-4 razy dziennie między posiłkami

• obecnie najczęściej stosowane są związki glinu i magnezu

• Działania niepożądane:

•Zaburzenia w oddawaniu stolca- preparaty zawierające związki glinu lub
węglan wapnia powodują zaparcia, natomiast związki magnezu działają
przeczyszczająco

•Stosowane obecnie środki, poza wodorowęglanem sodu, mają działanie
miejscowe, ponieważ słabo wchłaniają się z przewodu pokarmowego

•Wodorowęglan sodu może wywoływać zaburzenia równowago kwasowo-
zasadowej (zasadowicę) z alkalizacją moczu, która zwiększa ryzyko zakażeń
dróg moczowych

•Podawanie węglanu wapnia może prowadzić do kamicy dróg moczowych, a
przy jednoczesnym przyjmowaniu pokarmów bogatych w witaminę D

, do

hiperkalcemii i odkładania złogów wapnia w tkankach

•Węglan wapnia i wodorowęglan sodu uwalniają CO

w żołądku, co powoduje

uczucie pełności w nadbrzuszu, a nawet może doprowadzić do pęknięcia
wrzodu

•Zażywanie leków zawierających glin łącznie z sokiem pomarańczowym,
cytrynowym lub owocami cytrusowymi powoduje 8,5 krotny wzrost jego
wchłaniania- wzrost absorpcji, zwłaszcza u chorych z niewydolnością nerek,
zwiększa ryzyko kumulacji, która może być przyczyną zaburzeń funkcji OUN
oraz może wywołać niedokrwistość mikrocytarną

•Związki glinu upośledzają wchłanianie jonów fosforanowych, co przy
długotrwałym ich podawaniu może wywołać: zmniejszenie łaknienia,
osłabienie mięśni, osteomalację. Dieta bogata w fosfor zapobiega tym
powikłaniom.

Interakcje: upośledzają wchłanianie wielu leków: tetracyklin,
fluorochinolonów, preparatów żelaza, niesteroidywoch leków
przeciwzapalnych.

LECZENIE ZAKAŻEŃ HELICOBACTER PYLORI

ZAKAŻENIE HELICOBACTER PYLORI UWAŻA SIĘ OBECNIE ZA NAJCZĘSTSZĄ
PRZYCZYNĘ POWSTAWANIA WRZODU TRAWIENNEGO!

H. Pylori wytwarza szereg substancji uszkadzających błonę śluzową i jej
warstwę ochronną, wywiera wpływ na wydzielanie HCl

Podstawowe znaczenie w leczeniu zakażenia mają leki przeciwbakteryjne,
jednak monoterapia antybiotykowa nie prowadzi do wyeliminowania
wszystkich postaci H. pylori.

Należy stosować leczenie skojarzone- podawać lek hamujący wydzielanie HCl
(inhibitory pompy protonowej, ponieważ wytwarzają wyższe i bardziej
ustabilizowane w ciągu doby pH niż antagoniści rec.H

,a antybiotyki są mało

skuteczne w niskim pH) i co najmniej 2 chemioterapeutyków

Inhibitory pompy protonowej (PPI) podawane są w standardowych dawkach:
omeprazol-20mg, pantoprazol-40mg, lansoprazol-30mg, rabeprazol-20mg,
esomeprazol-20mg 2 razy na dobę

Do chemioterapeutykówzalecenych w leczeni zakażenia należą:
amoksycylina, klarytromycyna, metronidazol, tynidazol.

BIEGUNKA

zwana również

rozwolnieniem

to objaw

chorobowy polegający na znacznym

zwiększeniu liczby wypróżnień w ciągu

doby, lub zmianą konsystencji

stolca

płynną lub półpłynną. Biegunką określa

się również stan, gdy nawet jednorazowo

w stolcu pojawia się treść patologiczna,

taka jak śluz, ropa lub

krew

. Biegunce

towarzyszy wzmożona

perystaltyka

jelit i

często kurczowe bóle brzucha.

LECZENIE BIEGUNEK:

Przyczynowe

Objawowe

LECZENIE POLEGA NA WYRÓWNANIU ZABURZEŃ

WODNYCH I ELEKTROLITOWYCH –

REHYDRATACJA

W BIEGUNKACH Z DUŻYM ODWODNIENIEM

STOSUJEMY WLEWY DOŻYLNE 0,9% NaCl LUB

0,5% R-RU GLUKOZY

W UMIARKOWANYM ODWODNIENIU STOSUJEMY

DOUSTNE PŁYNY GLUKOZOWO-ELEKTROLITOWE

LEKI

PRZECIWBIEGU

NKOWE

ZMNIEJSZAJA ZAWARTOŚĆ

WODY W STOLCU

ZMNIEJSZAJĄ UTRATE

ELEKTROLITÓW

SKRACAJĄ CZAS TRWANIA

BIEGUNKI

LEKI ZAPIERAJĄCE

LEKI

PRZECIWBIEGUNKOWE O

CHRAKTERZE DZIAŁANIA

OBJAWWEGO



LEKI ZMNIEJSZAJĄCE

PERYSTALTYKĘ JELIT



ŚRODKI ŚCIĄGAJĄCE



ŚRODKI ABSORBUJĄCE

LEKI ZMNIEJSZAJĄCE

PERYSTALTYKĘ JELIT

Morfina i inne związki pobudzające

receptory opioidowe w przewodzie

pokarmowym zwiększają napięcie

mięśni okrężnych jelit. Skutek to

zaparcia spastyczne.

Preferowane:

Syntetyczne opioidy

Difenoksylat

loperamid

DZIAŁANIE



Zwalniają pasaż jelitowy



Utrudniają wydalanie bakterii i ich

toksyn co może wydłużać czas trwania

choroby.



Pogarszają przebieg czerwonki

bakteryjnej, biegunki

poantybiotykowej i biegunki

wywołanej przez enterotoksyczne

szczepy E.coli

LOPERAMID



W niewielkim stopni wchłaniany w jelicie



W dawkach leczniczych nie przenika do oun



Długotrwałe i silne działanie zapierające

(nawet 50x większe od morfiny)



Może wywoływać suchość w jamie ustnej,

nudności, wymioty, zmęczenie, senność,

zawroty głowy



Nie może być stosowany w ostrym rzucie

zapalenia jelita grubego i odbytnicy, w I

trymestrze ciąży i u dzieci do I roku życia

DIFENOKSYLAT



Częściowo wchłaniany z przewodu pokarmowego



Przenika do oun



W dawkach przekraczających dawkę leczniczą wywiera typowe

działanie ośrodkowe; euforia, uzależnienie, działanie depresyjne na

ośrodek oddechowy



Po spożyciu pojawiają się objawy cholinolityczne



Stosowany najczęściej w preparatach złożonych z atropiną



Powoduje suchość w ustach, nudności, zaburzenia snu, wymioty



Długotrwałe stosowanie uzależnia, może wywołać śpiączkę



Jako odtrutkę stosujemy nalokson



Nasiala działanie leków działających depresyjnie na oun oraz etanolu



Nie może być stosowany w niedrożności przewodu pokarmowego,

biegunce poantybiotykowej, w okresie ciąży i karmienia i u dzieci do

6 rż



Przeciwwskazaniem jest jaskra, przerost gruczołu krokowego,

choroby układu krążenia



Przenika przez mleko matki!

GARBNIKI

Występują w surowcach roślinnych np.

korze dębu, dębiankach, liściach

borówki brusznicy, jagodach borówki

czernicy

Najczęściej stosowana tanina z

galasówek podawana jako

nierozpuszczalny białczan taniny, co

zapobiega działaniu ściągającemu.

Garbniki uwalniane są dopiero w jelicie

ŚRODKI ABSORBUJĄCE



Wiążą i pochłaniają bakterie i toksyny

bakteryjne, wydzieliny zapalne i bakterie



Wydzielają substancje pobudzające motorykę jelit



Pokrywają śluzówkę warstwą ochronną

(zabezpieczają przed drażnieniem jej)



Zmniejszają zawartość wody w stolcu,

poprawiają jego konstystencję i zmniejszają

liczbę wypróżnień



Adsorbują witaminy, składniki pokarmowe i leki

(działanie nieswoiste)



Nie wchłaniane w przewodzie pokarmowym



Należy podawać 1-2h po podaniu innego

adsorbenta

WĘGIEL LECZNICZY



Stosowany w biegunkach, nieżytach

żołądkowo-jelitowych, wzdęciach i

nadmiernej fermentacji jelitowej



Leczenie zatruć (z wyjątkiem tych

powodowanych silnymi solami

zasadami kwasami alkoholami, solami

żelaza, lekami przeciwcukrzycowymi)



Podawany w stosunkowo dużych

dawkach

SMEKTA

(SMEKTYN

DIKTANOŚCIENNY)



Powleka warstwą ochronną ścianę jelita i

żołądka



Zwiększa wytrzymałość powłoki śluzowej

na działanie środków drażniących w wyniku

oddziaływania z glikoproteinami śluzu

żołądkowego



Adsorbująca



Stosowana w ostrych i przewlekłych

biegunkach szczególnie u dzieci oraz w

leczeniu objawowym bólów wywołanych

chorobami przewodu pokarmowego

LEKI

PRZECZYSZCZAJĄCE



Nasilają czynność motorniczą jelit



Ułatwiają wydalanie mas kałowych



Wskazania: chorzy, u których nadmierny wysiłek może być

niebezpieczny; pacjenci po operacjach, z przepukliną, po

zawale, unieruchomieni.



Podawane przed niektórymi zabiegami chirurgicznymi i

diagnostycznymi



Stosowane w leczeniu zatruć



Działania niepożądane: podrażnienie i stany zapalne błony

śluzowej, wzdęcia i bóle brzucha, zaburzenie gospodarki

wodno-elektrolitowej, upośledzone wchłanianie pokarmów,

witamin i leków, zanik naturalnych odruchów defekacyjnych



Przeciwwskazania: niedrożność przewodu pokarmowego,

porażenie perystaltyki, stany zapalne jamy brzusznej, miednicy

mniejszej, bóle o nieznanej przyczynie, ciąża, karmienie piersią



Leki z wyboru u matek karmiących i kobiet w ciąży



środki

masowe

LEKI

PRZECZYSZCZAJĄCE

ŚRODKI MASOWE

ŚRODKI OSMOTYCZNE

ŚRODKI ZMIĘKCZAJĄCE KAŁ

ŚRODKI POŚLIZGOWE

ŚRODKI DRAŻNIĄCE JELITO

GRUBE

1.ŚRODKI MASOWE-

ZWIĘKSZAJĄCE OBJĘTOŚĆ

MAS KAŁOWYCH



Pokarmy; otręby pszenne i żytnie, pieczywo razowe,



Błonnik, lignina, pektyny



Związki półsyntetyczne: metyloceluloza



Agar



Nie wchłaniane w przewodzie pokarmowym



Nie ulegają trawieniu



Pobudzają ruchy perystaltyczne wywołują opróżnienie



Należy je przyjmować z dużą ilością płynów



Działają po 12-72h



Są to środki łagodnie przeczyszczające



Stosowane w przewlekłych zaparciach jako leki pierwszego rzutu



Nie wywołują działania ogólnego



Mogą być stosowane u kobiet w ciąży i karmiących



Wywołują wzdęcia i bóle brzucha



Adsorbują witaminy, digoksynę, trójpierścieniowe leki

przeciwdepresyjne

2.ŚRODKI OSMOTYCZNE



Należą do nich sole nieorganiczne, disacharydy



Nie wchłaniane w przewodzie pokarmowym



Zwiększają ciśnienie osmotyczne treści jelitowej przez co

zatrzymują wodę w świetle jelita (upłynniają i powiększają

objętość mas kałowych)



Rozciągnięcie ściany jelita powoduje przyspieszenie pasażu

jelitowego a upłynnienie treści ułatwia jej usuwanie



Ich siła i szybkość działania zależy od dawki



Stosowane w leczeniu zatruć pokarmowych gdyż

przyspieszają wydalanie toksyn i odwracają kierunek

przepływu wody przez ścianę jelita



Mogą zaburzać gospodarkę wodno-elektrolitową



Nie stosujemy u pacjentów odwodnionych i w przypadku

porażenia perystaltyki lub niedrożności jelita (może

dochodzić do pękania jelita)



Mogą zaburzać wchłanianie leków przyjmowanych doustnie

1. Siarczan magnezu (sól gorzka)

doustnie, może dojść do hipermagnezemii przy przedawkowaniu lub

upośledzonej czynności nerek

2. Siarczan sodu (sól glauberska)

często stosowany w leczeniu zatruć. Działa podobanie jak siarczan magnezu.

Może być podawany przy niewydolności nerek. Przedawkowanie grozi

wchłanianiem jonów sodu a co za tym idzie powstawaniem obrzęków i wzrostem

ciśnienia krwi

3. Fosforan sodu

ma znacznie lepszy smak niż inne sole. Podawany doustnie na czczo działa już po

1h. Wlewki doodbytnicze powodują szybkie wypróżnienie po 2-3 min.

przedawkowanie powoduje nudności, bóle brzucha i hiperfosfatemię.

4. Laktuloza

syntetyczny disacharyd. Łagodne powolne działanie. Działa po 1-2 dniach po

podaniu doustnym. Rozkładana w przewodzie pokarmowym do kwasu mlekowego

i octowego. Wiąże sole amonowe. Stosowana w leczeniu encefalopatii

wątrobowej.

Działania niepożądane to: wzdęcia, brak apetytu, bóle brzucha, nudności,

wymioty.

przeciwskazania: niedrożność jelit, galaktozemia, nietolerancja glukozy, bóle o

nieznanej etiologii, uwaga na I trymestr ciąży i cukrzyków.

5. Laktilol

działa podobnie jednak znacznie szybciej od lakulozy

6. Makrogol

glikol polietylenowy. Działanie pojawia się po 24-48h. Nie powoduje zaburzen

wodno elektrolitowych! Nie drażni śluzówki i nie powoduje nudności i wymiotów.

Bardzo rzadkie bóle brzucha. Może upośledzać wchłanianie niektórych leków.

Bezpieczny w przypadku cukrzyków i u pacjentów na diecie bezgalaktozowej.

3. ŚRODKI

ZMIĘKCZAJĄCE KAŁ



DOKUZAN SODU

Zmniejsza napięcie powierzchniowe i ułatwia

przenikanie tłuszczów i wody w głąb mas

kałowych. Działanie to ułatwia defekację ale nie

przyspiesza perystaltyki. Podawany doustnie

działa po 1-2h. Stosowany w leczeniu zaparć u

pacjentów silnie odwodnionych z

przeciwwskazaniem parcia na stolec. Gorzki i

nieprzyjemny w smaku. Rzadko drażni przewód

pokarmowy. I powoduje rzadko hipokaliemię.

Ma działanie emulgujące i może zwiększać

wchłanianie leków lipofilnych.

Przeciwwskazaniem jest I trymestr ciąży i

karmienie.

LEKI

PRZECIWWYMIOTNE



Ośrodek odruchu wymiotnego znajduje

się w tworze siatkowatym rdzenia

przedłużonego. Otrzymuje on sygnały ze

stref chemoreceptorowych w dnie komory

czwartej, kory mózgowej, błędnika i

narządów trzewnych.



W profilaktyce i leczenie wymiotów

stosuje się antagonistów receptorów

dopaminergicznych, cholinergicznych,

histaminowych, serotoninonergicznych

LEKI PRZECIWYMIOTNE

METOKLOPRAMID

NEUROLEPTYKI

LEKI CHOLINOLITYCZNE

ANTAGONIŚCI RECEPTORA H1

ANTAGONIŚCI RECEPTORA

SEROTONINOWEGO 5-TH3

KANNABINOIDY

1. METOKLOPRAMID



Blokuje receptory dopaminergiczne D2 i serotoninonergiczne 5-TH3 strefy

chemoreceptorowej



Pobudza czynność skurczową górnego odcinka przewodu pokarmowego- działanie

prokinetyczne; zamyka zwieracz wpustu, przyspiesza opróżnianie żołądka, rozluźnia

odźwiernik i nasila perystaltykę dwunastnicy



Nie wpływa na wydzielanie soku żołądkowego



Wiąże się z białkami osocza w 13-22%



Szybko przenika do większości tkanek także do oun



Wydalany głównie przez nerki



Przenika do mleka matki



Skuteczny w wymiotach różnego pochodzenia (nie licząc wymiotów błednikowych)



Stosowany w leczeniu refluksu, atonii żołądka



Działania niepożądane: senność/bezsenność, zmęczenie, lęk, depresja, biegunka,

zaburzenia hormonalne; mlekotok, ginekomastia, brak miesiączki



Interakcje: nasiala działanie leków działających hamująco na oun i etanolu, z

neuroleptykami przyczynia się do parkinsonizmu polekowego, cholinolityki i narkotyczne

leki pbólowe osłabiają jego działanie. Zmniejsza on wchłanianie leków w żołądku np.

digoksyny, cymetydyny, zwiększa wchłanienie leków wchłanianych w jelitach; tetracyklin i

paracetamolu.



Przeciwskazania: krwawienia z przewodu pokarmowego, niedrożnośc przewodu pok. Guz

chromochłonny nadnerczy, padaczka, kobiety karmiące



Z powodu senności po przyjmowaniu leków nie można prowadzic pojazdów mechanicznych

ani obsługiwać urządzeń mechanicznych

2. NEUROLEPTYKI



Blokują receptory dopaminergiczne



Mają właściwości cholinolityczne i

przeciwhistaminowe



Najczęściej stosowane to pochodne

fenotiazyny: chlorpromazna,

prochlorperazyna, tietyloperazyna



Skuteczne w wymiotach towarzyszących

różnym stanom chorobowym a także w

wymiotach polekowych oraz w wymiotach u

ciężarnych



Łatwo przenikają przez łożysko i mogą

działać teratogennie

TIETYLOPERAZYNA



Wyłącznie jako lek przeciwwymiotny



Stosowana również w wymiotach

pochodzenia błędnikowego



Może wywoływać objawy typowe dla

neuroleptyków, jednak objawy te

przemijają i są znacznie słabsze



W trakcie leczenia nie prowadzić

pojazdów i nie pić alkoholu

4. ANTAGONIŚCI

RECEPTORA H1



Blokują receptory histaminowe H1 i receptory

cholinergiczne



Skuteczne w wymiotach pochodzenia błędnikowego



DIMENHYDRYNAT

podawany doustnie działa po 15-30 min. stosowany w

wymiotach różnego pochodzenia i chorobie

lokomocyjnej.

działania niepożądane:

senność, zmęczenie, zawroty

głowy, zaburzenia widzenia, suchość w jamie ustnej.

przeciwwskazania:

ciąża, karmienie piersią,

padaczka, jaskra.

nie wolno prowadzić pojazdów ani pić alkoholu

podczas leczenia!!!

5. ANTAGONIŚCI

RECEPTORA

SEROTONINOWEGO 5-TH3

ONDANSETRON

Działanie wybiórcze

Działa przeciwymiotnie i przeciwlękowo

W 60% wchłaniany w przewodzie pokarmowym po podaniu

doustnym

Wiązany z białkami oscza, wydalany w większości przez nerki i z

kałem.

Przechodzi przez łożysko i przenika do mleka matki

Stosowany w celu zahamowania wymiotów spowodowanych radio i

chemioterapią chorób nowotworowych, środkami znieczulenia

ogólnego i w wymiotach ciężarnych.

Działanie niepożądane: nie wywołuje uspokojenia i zaburzeń

hormonalnych. Zaparcia, skórne reakcje alergiczne, bóle głowy

Przeciwwskazania: karmienie piersią, dzieci do lat 4

Tropisetron

Granisetron działają podobnie

6. KANNABINOIDY



Stosowane w leczeniu wymiotów po

chemioterapii w chorobach

nowotworowych



Syntetyczne leki



Uspokajające i przeciwlękowe



Niezarejestrowane w Polsce



Wywołują szereg działań niepożądanych

ze str oun



Np. Nabilon

LEKI WYMIOTNE



Winian antymonu-potasu

(COOK-

(CHOH)

COOSbO), znany również

jako emetyk, był stosowany jako

środek pobudzający do wymiotów.



Sól kwasu winowego

Document Outline