Odmiana nazwisk obcych

KULTURA JĘZYKA POLSKIEGO

UNIWERSYTET WARSZAWSKI

7 lutego 2010 r.

Nazwiska męskie zakończone

na samogłoskę -o

• Nazwiska męskie zakończone na

samogłoskę -o (przed którym występuje

spółgłoska twarda) odmieniają się według

dwóch różnych wzorców: inaczej

słowiańskie, inaczej niesłowiańskie.

Nazwiska słowiańskie odmieniamy

według deklinacji rzeczownikowej

żeńskiej: Szewczenko, Szewczenki,

Szewczence; niesłowiańskie – według

deklinacji męskiej: Picasso, Picassa,

Picassowi.

Nazwiska zakończone na –e, -i, -y

(1)

• Nazwiska niefrancuskie zakończone na -e

odmieniają się jak przymiotniki, np. Dante,

Dantego, Dantemu, to samo dotyczy nazwisk

francuskich, w których na końcu wymawia się -e

(głoska ta może być zapisywana jako e, ´e, ´ee,

uieu, ais). Kłopotliwe jest zwłaszcza to ostatnie

zakończenie (-ais), ponieważ polską końcówkę

fleksyjną musimy oddzielić od nazwiska

apostrofem: Rabelais’go. Także nazwiska

kończące się na -i lub -y (występujące w zapisie i

wymowie) odmieniamy jak przymiotniki: Gorki,

Gorkiego, Gandhi, Gandhiego. Jeżeli są to

nazwiska (zazwyczaj, choć nie zawsze) angielskie

kończące się na -y, oddzielamy od nich końcówki

fleksyjne apostrofem: Kennedy’ego.

Nazwiska zakończone na –e, -i, -y

(2)

• W miejscowniku występuje zapis bez

apostrofu: o Kennedym. Z dość osobliwą
sytuacją mamy do czynienia przy wielu
nazwiskach (i nazwach) francuskich,
kończących się w wymowie na samogłoskę,
a w zapisie na spółgłoskę. Ich odmiana jest
hybrydalna: w mianowniku posługujemy się
wersją francuską: Camus, w dalszych
przypadkach rdzeń francuski sklejamy z
końcówkami polskimi, tak w zapisie, jak i w
wymowie: Camusa, Camusowi; Cachin
(wym. [Kasze]), Cachina, Cachinowi.

Nazwiska obce kończące się na -y

• Jeżeli nazwisko obce kończy się w wymowie

na spółgłoskę lub na -y, wymawiane jak j,
odmieniamy je jak rzeczownik męski: Clinton,
Clintona, Clintonowi; Disney, Disneya,
Disneyowi. Nieco bardziej skomplikowana jest
sytuacja, w której nazwisko kończy się w
wymowie na spółgłoskę, a w zapisie na
samogłoskę (niewymawianą), tak jak
nazwiska pisarzy: Oscar Wilde, Conan Doyle.
Takie nazwiska odmieniamy również jak
rzeczowniki męskie, ale w zapisie, między
niewymawianą samogłoską, a polską
końcówką fleksyjną, umieszczamy apostrof:
Wilde’a, Doyle’a.

Apostrof

• Stosując ten ostatni znak, warto pamiętać o

ogólnej zasadzie jego użycia: służy on do

oddzielenia obcego tematu fleksyjnego od

polskiego zakończenia. Apostrof to zatem

taki „bufor”, którym łączymy cząstki z

różnych języków, szczególnie przydatny

wówczas, gdy obcy wyraz w wymowie

kończy się inaczej niż w zapisie, a po nim

następuje „normalnie” przecież zapisana i

wymówiona cząstka polska. Oto kilka

dodatkowych przykładów odmiany z

apostrofem: Montaigne – Montaigne’a,

Braille – Braille’a, Hyde – Hyde’a.

Nazwiska słowiańskie kończące się na

–oj, nazwiska węgierskie

• Słowiańskie nazwiska mężczyzn zakończone

na -oj odmieniają się jak rzeczowniki męskie:

Tołstoj, Tołstoja, Tołstojowi, to samo dotyczy

nazwisk zakończonych na -ow: Romanow,

Romanowa, Romanowowi, nazwiska zaś

zakończone na -skoj, -ckoj – po spolszczeniu

odmieniamy jak przymiotniki: Trubiecki,

Trubieckiego, Trubieckiemu. Nazwiska

węgierskie zakończone na spółgłoskę miękką,

zapisywaną jako -gy, -ly, -ny odmieniają się

jak rzeczowniki męskie miękkotematowe:

Nagy (wym. [Nodź]), Nagya (wym. [Nodzia]),

Nagyowi (wym. [Nodziowi]), z Nagyem (wym.

[Nodziem]), o Nagyu (wym. [Nodziu]). W

zapisie ich odmiany nie stosujemy apostrofu.

Nazwiska żeńskie i inne

Zasady odmiany obcych nazwisk żeńskich są takie

same, jak nazwisk polskich, tzn. odmieniają się

tylko nazwiska zakończone na -a, rzeczownikowo

lub przymiotnikowo: Karenina, Kareniny, Kareninie;

Lolobrigida, Lolobrigidy, Lolobrigidzie; Bielajewa,

Bielajewej, Bielajewej. Do nieodmiennych nazwisk

męskich należa przede wszystkim te, które maja

zupełnie nietypowe dla polskiej fleksji zakończenia,

np. -u poprzedzone spółgłoska – Iliescu, nazwiska

francuskie zakończone (w wymowie) na

akcentowane o, a, u, n – Dubois, Hugo (wym.:

[Dibua], [Igo]). Nie odmienia się też nazwisk

dalekowschodnich, których drugi człon kończy sie

na -o, np. Kin Tao, zwyczajowo nie odmienia się też

niektórych innych nazwisk zakończonych na -o, np.

Castro, Franco. Należy jednak używać ich albo z
imieniem, albo z jakimś odmiennym

wyrazem:

Fidela Castro, generała Franco.

Zaznacz to słowo lub sformułowanie,

które jest właściwym uzupełnieniem

zdania: (1)



 Nazwiska niesłowiańskie zakończone na –o:

•

- odmieniają się tak, jak rzeczowniki męskie

•

- odmieniają się tak, jak rzeczowniki żeńskie

•

- odmieniają się tak, jak przymiotniki.

•



 Nazwiska słowiańskie zakończone na –o:

•

- odmieniają się tak, jak rzeczowniki męskie

•

- odmieniają się tak, jak rzeczowniki żeńskie

•

- odmieniają się tak, jak przymiotniki.

Zaznacz to słowo lub sformułowanie,

które jest właściwym uzupełnieniem

zdania: (2)

  Jeżeli nazwisko obce kończy się w wymowie na

spółgłoskę lub na –y, wymawiane jak j:

• - odmieniamy je tak, jak przymiotnik
• - odmieniamy je tak, jak rzeczownik żeński
• - odmieniamy je jak rzeczownik męski
  Nazwiska francuskie kończące się w wymowie na

–e zapisywane jako –ais odmieniamy:

• - jak przymiotniki, nie używając apostrofu
• - jak przymiotniki, oddzielając apostrofem temat

wyrazu francuskiego od polskiej końcówki

fleksyjnej

• - jak rzeczowniki męskie.

Podaj dopełniacz od nazwisk

• Małoruczenko –

• Vico (Wiko) –

• Goethe –

• von Moltke –

• Merimée –

• Verdi –

• Rasnais (Rene) –

• Mercury (Merkjuri) –

• Rodin (Rodę) –

• Rimbaud (Rębo) –

• Murat (Mira) –

• Blair (Bler) –

• Delaroche (Delarosz) –

Wstaw w tekst właściwe formy

nazwisk podanych w nawiasach

• Zawsze interesował się sławnymi

osobami, głównie politykami i artystami.

Zbierał wiadomości dotyczące (de

Gaulle) ..........., (Montgomery), ...........

(Churchill) …….., (McCarthy) ………….. i

(Mao Tse-tung) ………….. Lubił wszystkie

dziedziny sztuki, na równi zajmowały go

obrazy (Canaletto) ........., muzyka

filmowa (Morricone) ..........., utwory

(Debussy) ............, dramaty

(Corneille) .............., piosenki

(McCartney) ................., obrazy (Monet)

.............. i (Renoir) ..........