Najważniejsze informacje
Najważniejsze informacje
Autor
George Orwell -
właściwie Eric Arthur Blair
(ur. 25 czerwca 1903, zm.
21 stycznia 1950) – pisarz
i publicysta angielski,
uczestnik hiszpańskiej
wojny domowej. Urodzony
w Motihari w Bengalu, do
Anglii przeprowadził się w
1907 roku. Jego dzieła
odznaczają się
inteligencją i dowcipem
oraz wrażliwością na
nierówności społeczne.
Zagorzały krytyk
systemów totalitarnych,
zwolennik socjalizmu
demokratycznego.
Tytuł i jego znaczenie
„Folwark zwierzęcy” - to powieść
paraboliczna. Bunt zwierząt na
folwarku jest metaforycznym
ukazaniem rewolucji październikowej i
dojścia do władzy Józefa Stalina, a w
szerszym kontekście przedstawieniem
narodzin władzy totalitarnej. Istota
paraboli polega na ukazaniu pewnych
zjawisk pod płaszczykiem codziennych
zdarzeń. Tytuł utworu odnosi się
właśnie do tej warstwy dosłownej.
Czas powstania
utworu
Pierwsze wydanie ukazało się 17 sierpnia
1945 roku w nakładzie 4500
egzemplarzy; bardzo szybko je
wyprzedano. Książkę wznowiono w
listopadzie tego samego roku w nakładzie
10 tysięcy egzemplarzy. W ciągu 5 lat w
samej Wielkiej Brytanii sprzedano 25 tys.
egzemplarzy w twardej oprawie[6].
Początkowo książkę Orwella odrzucono
na rynku amerykańskim, gdyż, jak
stwierdzała odmowa wydawnictwa Dial
Press. Ostatecznie, wydano ją tam w
1946 roku.
Gatunek literacki
Folwark zwierzęcy należy go literatury moralistycznej.
Jest powieścią-parabolą, utworem narracyjnym, w
którym postaci i zdarzenia stanowią przykład
uniwersalnych prawd o ludzkiej egzystencji, postaw
wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony stanowi
zbiór wykładników ogólnej prawdy moralnej i
filozoficznej. Interpretacja wymaga przejścia od
znaczenia literalnego do ukrytego znaczenia
alegorycznego. U Orwella zwierzęta zostały wyposażone
w cechy ludzkie. Działania postaci i wydarzenia
posiadają charakter alegoryczny, typowy dla
parabolicznej struktury jakiegoś dzieła. Cechą paraboli
jest też synkretyzm gatunkowy. Czytelnik bez trudu
określi, że mamy do czynienia z powiastką filozoficzną,
satyrą i groteską w sposobie prezentacji postaci i
zdarzeń. Właściwie odczytany, zaszyfrowany kod
powieści, pozwala nam zrozumieć, że to, co miało się
stać rajem (utopia) dla zwierząt, zostało
przewartościowane i stworzyło antyutopię.
Miejsce akcji
Miejscem akcji utworu jest Folwark
Dworski, należący do pana Jonesa, w
Anglii, w pobliżu dwóch folwarków:
Foxwood i Pinchfield. Brak ścisłej
konkretyzacji czasu i miejsca akcji
dzieła wskazuje na uniwersalność
wymowy powieści – w ten sposób
autor zasugerował, że podobne
wydarzenia mogą wydarzyć się
wszędzie i w każdej epoce.
Czas wydarzeń
Akcja powieści rozgrywa się na przestrzeni
kilku lub kilkunastu lat. Nie została
sprecyzowana pod względem ścisłych dat.
Rozpoczyna się w początkach marca, kiedy to
odbywa się spotkanie zwierząt w stodole, na
którym przemawia Major. Powstanie
mieszkańców Folwarku Dworskiego wybucha w
trzy miesiące później, w wigilię świętego Jana,
natomiast Bitwa pod Oborą rozgrywa się 12
października. Kończy się po wielu latach, kiedy
na Folwarku zostaje już tylko kilka sędziwych
zwierząt pamiętających czasy powstania, ucztą
w domu pana Jonesa, gdzie przy wspólnym
stole zasiadają w zgodzie ludzie i świnie. Jest to
prawdopodobnie pierwsza połowa XIX wieku.
Bohaterowie
Napoleon
– knur, jeden z przywódców rewolucji, następnie – po pozbyciu się
Snowballa
– niepodzielny władca folwarku.
Snowball
– knur, wojskowy przywódca rewolucji, a następnie dowódca obrony
przed interwencją właścicieli sąsiednich majątków. Wchodząc w spór z
Napoleonem, został wygnany z farmy, po czym został oskarżony o zdradę i
działanie na rzecz ludzi.
Major
– knur, duchowy ojciec rewolucji (zmarł przed jej wybuchem) oraz twórca
animalizmu.
Squealer
– knur, „minister propagandy” Napoleona – Wiaczesław Mołotow.
Minimus
– knur, poeta, autor utworów sławiących Napoleona – Maksym Gorki.
Bokser
– koń pociągowy, jeden z pierwszych rewolucjonistów. Zawsze lojalny
wobec Napoleona.
pan Jones
– właściciel folwarku, wygnany z niego przez zbuntowane zwierzęta.
Benjamin
– osioł, odznaczający się cynicznym stosunkiem do rewolucji.
Mollie
– klacz, która uciekła z folwarku. Symbolizuje burżuazję i klasy wyższe.
Mojżesz
– kruk, który bez względu na panujący w powieści "ustrój" opowiadał
zwierzętom o Raju Zwierząt.
pan Whymper
– reprezentant Napoleona w świecie ludzi.
pan Frederick
– właściciel sąsiedniego majątku.
pan Pilkington
– właściciel innego sąsiedniego majątku.
psy
– odpowiedzialne w folwarku za utrzymanie władzy Napoleona i inwigilację.
Przebieg zdarzeń
1. Zebranie zwierząt w stodole.
2. Opowieść Majora o wizji świata bez
ludzi.
3. Nauka hymnu „Zwierzęta Anglii”.
4. Śmierć Majora.
5. Odbicie folwarku ludziom.
6. Zmiana nazwy z Folwarku
Dworskiego na Folwark Zwierzęcy.
7. Nauka czytania i pisania.
8. Ustanowienie siedmiu przykazań.
9. Ciężka praca zwierząt na roli.
10. Próba odzyskania folwarku przez
pana Jonesa.
11. Nazwanie tej bitwy „bitwą pod
Oborą”.
12. Ucieczka Mollie.
13. Rosnąca rywalizacja Snowballa i
Napoleona.
14. Wygnanie Snowballa.
15. Ogłoszenie Snowballa zdrajcą.
16. Sprawowanie rządów przez
Napoleona.
17. Budowa wiatraku.
18. Handel z ludźmi.
19. Łamanie przykazań przez świnie.
20. Zburzenie wiatraka.
21. Napoleon wyznacza nagrodę za
schwytanie Snowballa.
22. Zwierzętom doskwiera głód.
23. Druga budowa wiatraka.
24. Łamanie kolejnych przykazań.
25. Squealer wyjaśnia wszystkie
niedomówienia.
26. Wysadzenie wiatraka.
27. Kolejna jego budowa.
28. Wywyższanie świń.
29. Napoleon sprzedał Boxera do
rzeźni.
30. Świnie zaczynają chodzić na
dwóch nogach.
31. Likwidacja przykazań.
32. Narastający niepokój wśród
zwierząt.
33. Powrót do starej nazwy Folwark
Dworski.
34. Upodobnienie się świń do ludzi.
Przesłanie utworu
W swej powieści George Orwell zastosował
konwencję literacką bajki. Tradycyjna bajka to
opowiastka o zwierzętach reprezentujących ludzkie
cechy i postawy. Jej alegoryczne znaczenie wynika z
zastosowania motywów utrwalonych w świadomości
kulturowej i literackiej. Podstawą bajki jest parabola
prezentująca uniwersalny pogląd lub sąd moralny
poprzez ukazanie konkretnej sytuacji.
Przedstawione wydarzenia zyskują właściwy wymiar
dopiero na płaszczyźnie metaforycznej, odniesionej
do powszechnie znanych doświadczeń społecznych
lub historycznych. W takim ujęciu Folwark zwierzęcy
nie stanowi jedynie opowiadania o zwierzętach
pragnących naśladować ludzi, lecz staję się
przypowieścią o losach mieszkańców państwa, w
którym w oparciu o wydarzenia polityczne zachodzą
określone przemiany ustrojowe.
Motywy literackie
Motyw rewolucji
- ciemiężone
zwierzęta mają dosyć
dotychczasowego traktowania.
Natchnione przez knura Majora, który
przedstawił im wizję szczęśliwego
świata wolnego od rządów
znienawidzonego człowieka,
przygotowują i przeprowadzają
rewolucję. Wypędzają właściciela
farmy i same podejmują się
zarządzania gospodarstwem.
Motyw władzy
- początkowo władza
należy do pana Jonesa, który jako
właściciel folwarku decyduje o sposobie
traktowania i losach zwierząt. Władza ta
zostaje obalona w wyniku rewolucji
przeprowadzonej przez zwierzęta.
Wyłaniają się nowi przywódcy: Snowball i
Napoleon, którzy po krótkim czasie
współdecydowania zaczynają popadać w
konflikty i walczyć o palmę
pierwszeństwa. Z potyczki zwycięsko
wychodzi Napoleon, którego pozycja
poparta zostaje przez oddane mu, groźne
psy. Od tej pory jego rządy przybierają
postać coraz bardziej krwawej dyktatury.
Motyw utopii i antyutopii
-
konfrontacja wizji Majora z
rzeczywistością, jaka zaistniała w
folwarku zarządzanym przez
zwierzęta.
Motyw wolności
- w imię wolności
zwierzęta przeprowadziły rewolucję.
Odwołują się do niej słowa hymnu
"Słuchajcie pilnie radosnej nowiny //
Wkrótce wolności będzie bił wam
dzwon". Ideę rewolucji często
przypominał Squealer, przemawiając
do zwierząt i przekonując, że nie
mają prawa narzekać na swój los,
ponieważ są teraz wolne.