Prezentacja programu PowerPoint

PRAWO MEDYCZNE - POJĘCIE

Zespół norm prawnych regulujących szeroko

rozumiane

relacje

jakie

zachodzą

pomiędzy

pacjentem, a lekarzem oraz innymi osobami

udzielającymi świadczeń zdrowotnych, a także

relacje jakie zachodzą pomiędzy tymi osobami oraz

całą sferą instytucjonalną związaną z udzielaniem

świadczeń zdrowotnych.

PRAWO MEDYCZNE – POJĘCIE

C.D.

W zakres regulacji prawa medycznego wchodzą także prawa i

obowiązki pacjenta i lekarza, innych osób udzielających

świadczeń medycznych, a także zakładów opieki zdrowotnej,

oraz regulacje dotyczące odpowiedzialności cywilnej, karnej i

zawodowej związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

PRAWO MEDYCZNE JAKO

ODRĘBNA GAŁĄŹ PRAWA

KRYTERIUM WYRÓŻNIENIA



ZAKRES PRZEDMIOTOWY



ZAKRES PODMIOTOWY

KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE



relacje pacjent <–> lekarz, inne osoby udzielające
świadczeń medycznych,



relacje pacjent <–> instytucje systemu opieki
zdrowotnej,



podstawy funkcjonowania i finansowania instytucji
systemu opieki zdrowotnej,



prawa i obowiązki pacjenta,



prawa i obowiązki lekarza oraz innych osób
udzielających świadczeń medycznych,



prawa i obowiązki instytucji systemu opieki zdrowotnej,



odpowiedzialność karna, cywilna, zawodowa związana z
udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

KRYTERIUM PODMIOTOWE



pacjent



lekarz, inne osoby udzielające świadczeń
medycznych



instytucje systemu opieki zdrowotnej

PRAWA CZŁOWIEKA JAKO

PODSTAWA DLA PRAW

PACJENTA



Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Zgromadzenie
Ogólne ONZ, 1948,



Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności (w skrócie Konwencja Europejska) 1950,



Europejska Karta Socjalna, konwencja międzynarodowa
Rady Europy podpisana w Turynie1961,



Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych,
ONZ 1966,



Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i
Kulturalnych, ONZ 1966.

KATALOGI PRAW PACJENTA W

AKTACH MIĘDZYNARODOWYCH



Międzynarodowy Kodeks Etyki Medycznej WMA1949 uzupełniony,



Deklaracja Helsińska o eksperymentach medycznych na ludziach
WMA 1964 uzupełniona,



Deklaracja Lizbońska o prawach pacjenta WMA 1981,



Deklaracja Wenecka o stanach terminalnych WMA 1983,



Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Karty Praw
Pacjenta 1984,



Europejska Bioetyczna Konwencja o ochronie praw człowieka i
godności istoty ludzkiej wobec zastosował biologii i medycyny
1997,



Deklaracja Praw Pacjenta WHO 1994.

DEKLARACJA PRAW PACJENTA



poszanowanie osoby ludzkiej,



prawo do samodecydowania,



poszanowanie

integralności

fizycznej

psychicznej,



poszanowanie prywatności,



poszanowanie wyznawanych wartości moralnych
i kulturalnych oraz przekonań religijnych i
filozoficznych,



prawo do ochrony zdrowia na poziomie jaki
zapewniają działania w dziedzinie profilaktyki i
opieki zdrowotnej,



prawo do ulgi w cierpieniu w stopniu na jaki
pozwala aktualny stan wiedzy.

PRAWA PACJENTA W POLSKIM

SYSTEMIE PRAWNYM



Konstytucja RP,



Karta Praw Pacjenta 1996,



Ustawa z dnia 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i
Rzeczniku Praw Pacjenta



Ustawa z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej,



Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego,



Ustawa z dnia 26.10.1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu
komórek, tkanek i narządów,



Ustawa z dnia 5.07.1996 r. o zawodach pielęgniarki i
położnej,



Ustawa z dnia 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza
dentysty,



Kodeks Etyki Lekarskiej.

PRAWA PACJENTA

W KONSTYTUCJI RP

ART. 68

Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych, na warunkach i w zakresie określonym w
ustawie.

Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej,
władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń
opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.

PRAWA PACJENTA W USTAWIE O

PRAWACH PACJENTA

Wprowadzona w życie ustawą z dnia 24 kwietnia
2009r . przepisy wprowadzające ustawę o prawach
pacjenta RPP, ustawę o akredytacji w służbie
zdrowia oraz ustawę o konsultantach w ochronie
zdrowia.

Moc obowiązująca od 5 czerwca 2009 r.

Zastępuje regulacje na temat praw pacjenta zawarte
dotychczas w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej
art. 19, pozostałe modyfikując.

PRAWA PACJENTA W USTAWIE O

ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ

• art. 7 – prawo do świadczeń zdrowotnych w
warunkach zagrożenia życia i zdrowia,

•art. 19 – katalog praw pacjenta uchylony i
zastąpiony od 5.06.2009 r. przepisami ustawy
o prawach pacjenta i RPP art. 6-40.

•art. 18 – prawo do dokumentacji medycznej
zmieniony ustawą o prawach pacjenta.

PRAWO DO NATYCHMIASTOWEGO

UZYSKANIA ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH W WYPADKU

ZAGROŻENIA ŻYCIA I ZDROWIA



Art. 7 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej + art. 7 ustawy
o pp i RPP

Zakład opieki zdrowotnej nie może odmówić udzielenia
świadczenia

zdrowotnego

osobie,

która

potrzebuje

natychmiastowego udzielenia takich świadczeń ze względu na
zagrożenie życia lub zdrowia.



Art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Lekarz  ma  obowiązek  udzielać  pomocy  lekarskiej  w  każdym
przypadku,  gdy  zwłoka  w  jej  udzieleniu  mogłaby  spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub
ciężkiego  rozstroju  zdrowia,  oraz  w  innych  wypadkach
niecierpiących zwłoki.

Wyrok Sądu Najwyższego

z dnia 13 lipca 2005 r. (ICK

18/05)

W  umowie  między  Kasą  Chorych  (Narodowym  Funduszem
Zdrowia)  i  świadczeniodawcą  zastrzeżenie  określające
ilościowy  limit  świadczeń,  dotknięte  jest  nieważnością  w
zakresie  świadczeń  niecierpiących  zwłoki  ze  względu  na
zagrożenie  życia  albo  zdrowia,  jeżeli  strony  umowy  nie
ustaliły

niezbędnych

przedsięwzięć

organizacyjnych,

zapewniających udzielenie tych świadczeń, po wyczerpaniu
limitu, przez innego świadczeniodawcę.

PRAWO DO ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH

ODPOWIADAJĄCYCH

WYMAGANIOM WIEDZY

MEDYCZNEJ

a  w  sytuacji  ograniczonych  możliwości  udzielenia
odpowiednich  świadczeń  –  pacjent  ma  prawo  do
korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych
procedury  ustalającej  kolejność  dostępu  do  tych
świadczeń tzw. Kolejki

Art. 6 ustawy o prawach pacjenta i RPP przeniesiony z art.
19 ust. 1 ustawy o zoz.

NOWOŚĆ

Art. 6 ust. 3 ustawy o pp – pacjent ma prawo
żądać:

-aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych
lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub
zwołał konsylium,

-aby pielęgniarka położna zasięgnęła opinii
innej pielęgniarki lub położnej

Lekarz może odmówić spełnienia powyższego
żądania, jeśli uzna, że jest ono bezzasadne (?)

PRAWO DO INFORMACJI O STANIE

ZDROWIA

Art. 9-12 ustawy o pp (dotychczasowy art.. 19 ust. 1 pkt
2 ustawy o zoz:

Art. 31 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego
przedstawicielowi ustawowemu przystępnej informacji o:



jego stanie zdrowia,



rozpoznaniu,



proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych,
leczniczych



dających się przewidzieć następstwach zastosowania lub
zaniechanie tych metod,



wynikach leczenia,



rokowaniu.

KAZUS

Powódka Irena L. była pacjentką protetyka Jolanty P., do której zgłosiła
się celem dokonania uzupełnień protetycznych. Pozwana chciała
zastąpić protezę ruchomą, protezą stałą zapewniającą komfort i
dającą efekty estetyczne. Protetyk zaproponowała wcześniejsze
wstawienie implantów i wykonała model szczęk powódki, na których
zaznaczyła miejsca, gdzie powinny jej zdaniem być umiejscowione
wszczepy z punktu widzenia trwałości uzębienia.

Powódka udała się do poleconego przez protetyk stomatologa Sylwestra K,
który usunął jej kilka zębów i założył 8 implantów tytanowych każdy o
wartości 1.300 zł. Przed wykonaniem zabiegu pozwany Sylwester K. nie
poinformował powódki o ryzyku związanym z zabiegiem oraz o ewentualnej
konieczności – z uwagi na jej wiek menopauzalny – innego umieszczenia
implantów, niż to wcześniej zasugerował lekarz protetyk. Wobec faktu, że
implanty zostały wszczepione inaczej niż przewidywał to pierwotny model
wykonany przez protetyka Jolantę P, ta odmówiła wykonania oprotezowania.
Z odmową powódka spotkała się także w prywatnej klinice stomatologicznej,
do której się udała, gdzie stwierdzono iż dwa z implantów wszczepione są
wadliwie.

Powódka wytoczyła powództwo przeciwko Sylwestrowi K. o zapłatę
kwoty 45.200 zł oraz ustalenie odpowiedzialności na przyszłość.

ZAKRES OBOWIĄZKU

INFORMACJI O STANIE ZDROWIA

PACJENTA

Zakres

udzielanych

pacjentowi

informacji

musi

był

uzależniony  od  rodzaju  wykonywanego  zabiegu,  przy
czym  zakres  ten  najdalej  sięga  w  przypadku  zabiegów  za
którymi  nie  przemawiają  bezwzględne  wskazania,  a  są
przeprowadzane głównie dla celów estetycznych. (...)

Pacjent  musi  znać  przedmiot  zgody,  musi  wiedzieć  o
proponowanej  metodzie  leczenia,  ryzyku  zabiegu  i  jego
następstwach.  Zakres obowiązku informacji nie zależy od
tego, co lekarz sądzi, ile pacjent powinien wiedzieć, lecz
od  tego,  co  rozsądna  osoba  będąca  w  sytuacji  pacjenta
obiektywnie  potrzebuje  usłyszeć  od  lekarza  aby  podjął
"poinformowaną"

inteligentną

decyzję

wobec

proponowanego zabiegu.

(wyrok z dnia 29.09.2005 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu I ACa
236/05 lex 1752/06)

INNE OSOBY, KTÓRYM MOŻNA

UDZIELIĆ INFORMACJI O STANIE

ZDROWIA PACJENTA



przedstawiciel ustawowy,



inne osoby za zgodą pacjenta,



opiekun faktyczny, jeżli pacjent jest nieprzytomny.

opiekun  faktyczny  –  osoba  wykonująca  bez  obowiązku
ustawowego  stałą  pieczę  nad  pacjentem,  który  ze  względu  na
swój  wiek,  stan  zdrowia  albo  stan  psychiczny  wymaga  takiej
pieczy (art. 31 ust. 8 ustawy o z l i ld)

WYROK SN Z 17 GRUDNIA 2004 R.

II CK 303/04 OSP 2005

W wypadku wytoczenia powództwa, którego przedmiotem
byłoby naruszenie prawa pacjenta do informowania o jego
stanie

zdrowia

ciężar

udowodnienia

wykonania

ustawowego obowiązku udzielania pacjentowi przystępnej
informacji, poprzedzającej wyrażenie zgody na zabieg
operacyjny spoczywa na lekarzu

OBOWIĄZEK INFORMACJI

O STANIE ZDROWIA PACJENTA –PROBLEMY

1. Czy małżonek, rodzic, dziecko pacjenta może być
traktowany jako jego opiekun faktyczny?

(art. 23 KRiO – zobowiązuje

małżonka do wzajemnej pomocy małżonkowi, art. 87 KRiO – stanowi, że rodzice i dzieci powinni się
wzajemnie wspierać)

2. Czy jeżeli pacjent wyraźnie nie życzy sobie informacji o swoim
stanie zdrowia, to lekarz nie udzielając jej wypełnia obowiązek
informowania pacjenta o jego stanie zdrowia?

3. Czy należy poinformować małoletniego o jego stanie zdrowia?

4. Czy można ograniczyć informację o stanie zdrowia pacjenta do
pewnego tylko zakresu, jeżeli rokowania dla pacjenta są
niepomyślne?

5. Czy należy powstrzymać się od poinformowania pacjenta o tym, że
nie ma szans na przeżycie, w sytuacji gdy pacjent żąda
informowania go o stanie zdrowia?

KAZUS

Pacjent Szymon Ł pozwał Szpital Wojewódzki we W z tytułu zakażenia
gronkowcem podczas operacji przepukliny. Twierdził, że do zakażenia
doszło  w  tej  konkretnej  placówce,  o  czym  nie  został  poinformowany
przy  wypisie.  O  nosicielstwie  bakterii  gronkowca  dowiedział  się  w
kolejnym Szpitalu w związku z powikłaniami jakie nastąpiły przy okazji
kolejnego  zabiegu,  polegającymi  na  niegojeniu  i  ropieniu  rany  po
zabiegu.

Szpital  przed  zarzutem  zakażenia  pacjenta  gronkowcem  bronił  się
wykazując,  że  pacjent na  przestrzeni ostatnich lat przebywał w  kilku
placówkach  opieki  zdrowotnej,  więc  nie  można  z  dużym
prawdopodobieństwem  ustalić,  że  do  zakażenia  doszło  właśnie  w
Szpitalu Wojewódzkim, a także przebywał w zakładzie karnym, gdzie
wykonał  sobie  tatuaż  na  lewym  ramieniu,  co  z  dużym
prawdopodobieństwem  mogło  być  źródłem  zakażenia.  Przed
zarzutem  niepoinformowania  pacjenta  o  fakcie  nosicielstwa  Szpital
bronił się wskazując, że w wypisie który otrzymał pacjent znajdowała
się stosowna adnotacja.

STANOWISKO SĄDU

Sąd  Okręgowy  we  W  zwolnił  Szpital  Wojewódzki  z
odpowiedzialności  za  zakażenie  pacjenta  bakterią
gronkowca  przyjmując,  że  wobec  poprzednich  pobytów
powoda  w  placówkach  zdrowotnych  oraz  zakładzie
karnym, w którym powód zrobił sobie tatuaż, istnieje małe
prawdopodobieństwo,  że  do  zakażenia  doszło  właśnie  w
pozwanym Szpitalu.

Jednocześnie  Sąd  Okręgowy  zasądził  od  Szpitala
zadośćuczynienie  w  wysokości  8.000  zł  za  naruszenie
prawa  pacjenta  do  informowania  o  stanie  zdrowia
stwierdzając,  że  umieszczona  w  wypisie  informacja  o
fakcie nosicielstwa gronkowca napisana została po łacinie
(Staphylococcus  aureus)  co  nie  spełnia  wymogu
przewidzianego  w  art.  19  ust.  1  pkt.  2  ustawy  o
zoz, gdyż pacjent nie ma obowiązku znać łacińskich
nazw chorób.

PRAWO DO WYRAŻENIA ZGODY

NA UDZIELENIE ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH

Art. 15-19 ustawy o pp (dotychczasowy 19 ust. 1
pkt. 3 ustawy o zoz)

Art. 32 ustawy o zawodach lekarza i lekarza
dentysty

Lekarz  może  przeprowadzić  badanie  lub  udzielić  innych
świadczeń  zdrowotnych,  z  zastrzeżeniem  wyjątków
przewidzianych  w  ustawie,  po  wyrażeniu  zgody  przez
pacjenta.

Zgoda pacjenta decyduje o legalności udzielanych
świadczeń medycznych.

ZGODA NA UDZIELENIE ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH – ZAKRES

PODMIOTOWY

pacjent

pogląd  piśmiennictwa  –  zgody  może  udzielić  tylko
pacjent,  którego  stan  zdrowia  pozwala  na  przyjęcie  ze
zrozumieniem  informacji  udzielanej  mu  przez  lekarza  i
podjęcie  odpowiednio  do  uzyskanej  informacji  decyzji  o
poddaniu się określonym zabiegom medycznym lub co do
odmowy  poddania  się  im,  do  lekarza  należy  ocena  czy
pacjent  znajduje  się  w  odpowiednim  stanie  zdrowia
fizycznego  i  psychicznego,  by  móc  wyrazić  zgodę  w
sposób świadomy

1 T. Dukiet-Nagórska „Świadoma zgoda pacjenta”, A Zoll „Granice legalności zabiegu medycznego”.

ZGODA NA UDZIELENIE ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH – ZAKRES

PODMIOTOWY c.d.



pacjent – pełnoletni, a także pacjent, który ukończył 16 lat
(nowość) nieubezwłasnowolniony, zdolny do świadomego
wyrażenia zgody,



przedstawiciel ustawowy małoletniego lub osoby całkowicie
ubezwłasnowolnionej, osoby niezdolnej do świadomego
wyrażenia zgody,



opiekun

faktyczny

jeżeli

zachodzi

potrzeba

przeprowadzenia

badania

osoby

małoletniej

bez

przedstawiciela ustawowego lub osoby niezdolnej do
świadomego wyrażenia zgody,



sąd opiekuńczy – gdy pacjent jest małoletni lub
ubezwłasnowolniony,

nie

przedstawiciela

ustawowego, bądź pacjent jest niezdolny do świadomego
wyrażenia zgody np. jest nieprzytomny.

PRAWO ODMOWY UDZIELENIA

ZGODY NA ŚWIADCZENIA

MEDYCZNE



pacjent ma prawo odmówił zgody na udzielenie mu świadczenia
medycznego – brak przymusu leczenia – art. 16 ustawy o p.p.



jeżeli  zgody  odmawia  przedstawiciel  ustawowy  a  świadczenie  medyczne
jest niezbędne dla usunięcia niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego
rozstroju  zdrowia,  lub  ciężkiego  uszkodzenia  ciała,  albo  zachodzi
konieczność  wykonania  zabiegu  operacyjnego  lub  diagnostyki  o
podwyższonym  ryzyku  –  lekarz  może  nie  uwzględnić  odmowy
przedstawiciela ustawowego i zwrócić się do sądu opiekuńczego o zgodę
zastępczą.

SZCZEGÓLNY WYPADEK ZGODY

Ustawa z dnia 1 grudnia 2005 r. o pobieraniu,

przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i

narządów.

Jeżeli  ma  zostać  pobrany  szpik  lub  komórki  krwiotwórcze  krwi
od  małoletniego  –  wymagana  jest  zgoda  przedstawiciela
ustawowego  po  uzyskaniu  zgody  sądu  opiekuńczego,  a  jeżeli
dawcą  jest  małoletni  powyżej  13  roku  życia,  wymagana  jest
także jego zgoda.

FORMA ZGODY



pisemna – obowiązkowa forma dla zgody na zabieg
operacyjny lub zastosowanie metody

leczenia o

podwyższonym ryzyku dla pacjenta oraz zgoda na udział w
eksperymencie medycznym



ustna,



poprzez takie zachowanie, które w sposób nie budzący
wątpliwości

wskazuje

wolę

poddania

się

proponowanemu świadczeniu zdrowotnemu. (zgoda
konkludentna np. skinienie głową),



zgoda domniemana – wyjątek – np. co do sekcji zwłok
pacjenta zmarłego w szpitalu.

SKUTEK NIEDOTRZYMANIA

PRZEWIDZIANEGO PRZEPISAMI

OBOWIĄZKU UZYSKANIA ZGODY

PISEMNEJ OD PACJENTA

Niezachowanie  pisemnej  formy  oświadczenia  pacjenta
wyrażającego  zgodę  na  zabieg  operacyjny  nie  powoduje
nieważności  samej  zgody.  Skutki  niezachowania  wymaganej
formy określa art. 74 K.c.

( wyrok SN z dnia 11.04.2006 r. I CSK 191/05 Biul. SN 2006, nr 6 poz. 9)

Art. 74 K.c.
Zastrzeżenie  formy  pisemnej  bez  rygoru  nieważności  ma  ten
skutek,  że  w  razie  niezachowania  zastrzeżonej  formy  nie  jest
w  sporze  dopuszczalny  dowód  ze  świadków  ani  dowód  z
przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Dowód
taki  jest  jednak  dopuszczalny  mimo  nie  zachowania  formy,
jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę.

PRZEWIDZIANE W USTAWACH WYPADKI, W

KTÓRYCH MOŻLIWE JEST UDZIELENIE

ŚWIADCZEŃ BEZ ZGODY PACJENTA – PRZYKŁADY



przymusowe leczenie małoletniego uzależnionego od
narkotyków, orzeczenie sądu, ustawa o przeciwdziałaniu
narkomanii,



przymusowe  leczenie  osoby  uzależnionej  od  alkoholu  jeżeli
na  skutek  nadużywania  alkoholu  powoduje  rozkład  życia
rodzinnego,  demoroalizację  małoletnich,  uchyla  się  od
pracy,  zakłócanie  porządku  publicznego  itp.,  orzeczenie
sądu, ustawa o wychowaniu w trzeźwości,



stany  nagłe,  gdy  oczekiwanie  na  postanowienie  sądu
opiekuńczego  mogłoby  spowodować  niebezpieczeństwo
utraty  życia  lub  rozstroju  zdrowia,  ustawa  o  zawodach
lekarza i lekarza dentysty,



przymusowe leczenie osadzonego w zakładzie karnym,

K.p.k.

SKUTKI KARNE UDZIELANIA

ŚWIADCZEŃ MEDYCZNYCH BEZ

ZGODY PACJENTA

Art. 192 K.k.

Wykonywanie zabiegów leczniczych bez zgody pacjenta
(innej osoby upoważnionej, sądu) jest przestępstwem
zagrożonym karą grzywny, ograniczenia wolności lub
pozbawienia wolności do lat 2.

Jest to przestępstwo ścigane na wniosek
pokrzywdzonego.

CYWILNOPRAWNE SKUTKI BRAKU

ZGODY

(....) Podkreślić więc trzeba, że lekarz odpowiada nie tylko
za  winę  w  samym  procesie  leczenia,  lecz  także  za  każdą
winę  nie  dotyczącą  techniki  medycznej,  a  więc  i  za
niedoinformowanie pacjenta o ryzyku i skutkach zabiegu.
Samo  zaś  uzyskanie  formalnej  zgody  pacjenta  bez
poinformowania go o ryzyku i skutkach zabiegu powoduje,
że jest to zgoda "nieobjaśniona" i jako taka jest wadliwa,
wskutek  czego  lekarz  działa  bez  zgody  i  naraża  się  na
odpowiedzialność

cywilną

szkodę

wyrządzoną

pacjentowi, nawet gdy postępuje zgodnie z zasadami
sztuki lekarskiej.
(

Wyrok S A w Poznaniu z dnia 29 września 2005 r. I A Ca 236/05)

PRAWO DO INTYMNOŚCI I POSZANOWANIA

GODNOŚCI W TRAKCIE UDZIELANIA

ŚWIADCZEŃ MEDYCZNYCH

Art. 47 Konstytucji RP art. 20-22 ustawy o pp
(dotychczasowy art. 19 ust. 1 pkt. 4 ustawy o zoz )

Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego,
rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o
swoim życiu osobistym.

ZALECENIA



powstrzymanie się od niegrzecznego i obraźliwego

zachowania

stosunku

pacjenta,

czy

komentowania jego stanu zdrowia,



przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych powinien

uczestniczyć tylko niezbędny z punktu widzenia
charakteru świadczeń personel (wyjątek kliniki i
szpitale akademickie),



pacjenci powinni być przyjmowani pojedynczo, mieć

możliwość przygotowania się do badań w osobnym,
zasłoniętym miejscu,



gabinety powinny być zamykane, aby w trakcie

badania nie wchodziły osoby postronne.

NOWOŚĆ

art. 21 ustawy o pp

Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może
być obecna osoba bliska.

Można odmówić realizacji tego prawa w
wypadku wystąpienia zagrożenia
epidemicznego lub ze względu na
bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta.

PRAWO DO UMIERANIA

W SPOKOJU I GODNOŚCI

Art. 20 ust. 2 ustawy o pp (dotychczasowy art.
19 ust. 1 pkt. 5 ustawy o zoz)



prawo do umierania bez bólu – wpisane do ustawy o p.p.



prawo do należytej opieki pielęgniarskiej, paliatywnej,



prawo do wsparcia psychologicznego,



prawo do kontaktu z najbliższymi,



prawo do posługi kapłańskiej.

PRAWA PACJENTA c.d.

Art. 33-40 ustawy o pp (dotychczasowy art. 19 ust. 3
ustawy o zoz)



prawo

kontaktu

osobistego

telefonicznego

lub

korespondencyjnego z osobami z zewnątrz – koszty ponosi
pacjent (nowość)



prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej – koszty ponosi
pacjent (nowość)



prawo do opieki duszpasterskiej,



prawo do przechowania rzeczy wartościowych w depozycie

DOKUMENTACJA MEDYCZNA

określone w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej i przepisach
odrębnych dane i informacje medyczne odnoszące się do stanu
zdrowia pacjenta lub udzielonych mu w zakładzie opieki
zdrowotnej świadczeń zdrowotnych.
art. 18d ust. 1 pkt 5 ustawy o zoz

Elementy podstawowe:



oznaczenie pacjenta,



oznaczenie zakładu opieki zdrowotnej,



opis stanu zdrowia pacjenta lub udzielonych mu
świadczeniach zdrowotnych,



datę sporządzenia.

PRAWO DOSTĘPU DO

DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ



pacjent,



przedstawiciel ustawowy pacjenta,



osoba upoważniona przez pacjenta,



inny zakład opieki zdrowotnej, jeżeli jest to niezbędne dla
zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych,



organy nadzoru i kontroli,



Minister Zdrowia,



sądy, prokuratury, rzecznik odpowiedzialności zawodowej w
związku z prowadzonym postępowaniem,



organy rentowe i zespoły orzekającym o stopniu
niepełnosprawności,



zakłady ubezpieczeń za zgodą pacjenta.

FORMY UDOSTĘPNIENIA

DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ



do wglądu w zakładzie opieki zdrowotnej,



poprzez sporządzenie jej odpisów, wyciągów, kopii –
odpłatne,



poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i
zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu,



udostępnianie dokumentacji na wypadek śmierci
pacjenta.

PROBLEM

Udostępnianie dokumentacji na wypadek śmierci
pacjenta

Rozporządzenie Ministra Zdrowia 10.08.2001 r. – w
razie śmierci pacjenta dokumentację udostępnia się na
wniosek osoby upoważnionej do uzyskania
dokumentacji medycznej w przypadku zgonu

Ustawa z dnia 6.11.2008 r. o prawach pacjenta (...) – po
śmierci pacjenta prawo wglądu w dokumentację
medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za
życia – art.. 26 ust. 2.

PRZECHOWYWANIE I OCHRONA

DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ



zakład opieki zdrowotnej jest zobowiązany prowadzić
dokumentację medyczną,



zoz zapewnia ochronę danych zawartych w dokumentacji
medycznej – dane wrażliwe oraz dane osobowe,



odmowa wydania dokumentacji medycznej wymaga formy
pisemnej z podaniem przyczyny odmowy,

PRZECHOWYWANIE DOKUMENTACJI

MEDYCZNEJ



dokumentację przechowuje się:



20 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w

którym dokonano ostatniego wpisu,



30 lat jeżli nastąpił zgon na skutek uszkodzenia

ciała lub zatrucia,



10 lat zdjęcia rentgenowskie,



5 lat skierowania na badania,



22 lata dokumentacja medyczna dzieci do lat 2

(nowość)

USTAWA O PRAWACH PACJENTA I

RPP

Nowości:

• prawo pacjenta do tajemnicy
informacji z nim związanych,

• prawo pacjenta do zgłoszenia
sprzeciwu wobec opinii albo
orzeczenia lekarskiego do Komisji
Lekarskiej działającej przy
Rzeczniku Praw Pacjenta

NOWOŚĆ

Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii
albo orzeczenia lekarskiego, jeśli opinia lub
orzeczenie ma wpływ na prawa pacjenta
wynikające z przepisów prawa

•Sprzeciw do Komisji Lekarskiej działającej
przy RPP w terminie 30 dni od dnia wydania
opinii czy orzeczenia,

•Komisja wydaje orzeczenie w terminie 30
dni.

ROSZCZENIA PACJENTA W RAZIE

NARUSZENIA JEGO PRAW



żądanie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę - art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o pp,



żądanie członków rodziny zmarłego, przedstawiciela ustawowego
lub faktycznego opiekuna zapłaty określonej sumy na wskazany
cel społeczny w razie naruszenia prawa do umierania w godności i
spokoju - art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy o pp,



ujawnienie  danych  zawartych  w  dokumentacji  medycznej  jako
naruszenie dobra osobistego art. 24 k.c. -  żądanie przeproszenia,
ogłoszenia  wyroku  w  prasie,  jeśli  pacjent  poniósł  szkodę
majątkową z tego tytułu może także dochodzić jej naprawienia na
zasadach ogólnych art. 415 k.c. ,



w przypadku naruszenia prawa do udostępnienia danych
zawartych w dokumentacji medycznej powództwo o ustalenie art.
189 k.p.c., inny pogląd skarga do sądu administracyjnego.

OBOWIĄZKI PACJENTA

Brak ustawowych regulacji dotyczących obowiązków
pacjenta.

Art. 18a ust. 1a pkt. 4 ustawy o zoz:

Regulamin porządkowy zakładu opieki zdrowotnej
powinien określać w szczególności (...)

4. prawa i obowiązki pacjenta

PRZYKŁADOWE OBOWIĄZKI

PACJENTA



kulturalne zachowanie,



przestrzeganie higieny osobistej,



niezakłócanie spokoju innym chorym oraz personelowi
zakładu,



stosowanie się do ustalonego porządku pracy zespołu
np. obecność w sali w godzinach obchodu,



nieopuszczanie terenu szpitala bez upoważnienia,



posiadanie odpowiednich dokumentów np. dowód,
skierowanie, wyniki badań.

PRZYKŁADOWE OBOWIĄZKI

PACJENTA c.d.



stosowanie się do zaleceń lekarza,



nieprzyjmowanie leków bez zezwolenia lekarza,



współpracowanie

personelem

placówki

wykonywaniu czynności zmierzających do poprawy
stanu zdrowia.



poszanowanie własności placówki,



przechowywanie

wartościowych

przedmiotów

depozycie,



powstrzymanie się od wnoszenia i spożywania na
terenie placówki alkoholu,



palenie papierosów tylko w miejscach wyznaczonych,



niestosowanie środków odurzających.

NARUSZENIE DÓBR OSOBISTYCH

LEKARZA PRZEZ PACJENTA –

PRZYKŁADY



naruszenie dobrego imienia, godności, czci,



obraza, zniewaga, pomówienie,



wytoczenie powództwa za szkody wyrządzone rzekomymi
nieprawidłowościami,

jeżeli

dojdzie

oddalenia

powództwa,



nieuzasadnione zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa,
jeżeli dojdzie do odmowy wszczęcia postępowania,
umorzenia

postępowania,

wydania

wyroku

uniewinniającego,



bezzasadne

skierowanie

skargi

rzecznika

odpowiedzialności zawodowej.

ROSZCZENIA LEKARZA W RAZIE

NARUSZENIA JEGO DÓBR OSOBISTYCH

PRZEZ PACJENTÓW

ROSZCZENIA NIEMAJĄTKOWE:



żądanie zaniechania działań stwarzających zagrożenie dobra
osobistego,



żądanie dokonania czynności mających na celu usunięcie
skutków naruszenia dobra osobistego np. ogłoszenia w
prasie, przeproszenie w mediach

ROSZCZENIA MAJĄTKOWE:



zadośćuczynienie pieniężne,



żądanie zapłaty określonej sumy na wskazany cel społeczny,



odszkodowanie za poniesioną szkodę,



odszkodowanie za utracone korzyści.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA PACJENTA

ZA PRZESTĘPSTWA POPEŁNIONE

WOBEC LEKARZA



pomówienie art. 212 k.k.,



zniewaga 216 k.k.,



fałszywe oskarżenie art. 234 k.k.,



groźba karalna art. 190 k.k.,



naruszenie nietykalności cielesnej art. 217 k.k.,



spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub
rozstroju zdrowia art. 156,157 k.k.

POMÓWIENIE

art. 212 K.k.



popełnia je kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję,
osobę  prawną  lub  jednostkę  organizacyjną  nie  mającą
osobowości  prawnej  o  takie  postępowanie  lub  właściwości,
które  mogą  poniżyć  ją  w  opinii  publicznej  lub  narazić  na
utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu
lub rodzaju działalności.



zagrożone  –  grzywna,  ograniczenie  wolności,  pozbawienie
wolności  do  roku,  albo  do  dwóch  lat,  jeżli  pomówienie
nastąpi  za  pomocą  środków  masowego  komunikowania  się
oraz  przepadek  materiału  prasowego,  roszczenie  o
opublikowanie sprostowania (Prawo prasowe)



przestępstwo ścigane z oskarżenie prywatnego,



ma charakter zewnętrzny zarzuty zostają przekazane do
innej osoby niż dotyczą np. mówienie, że ktoś bierze
łapówki, jest alkoholikiem itp.

ZNIEWAGA

Art. 216 K.k.



popełnia je kto znieważa inną osobę w jej obecności, lub chociażby pod jej
nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do tej osoby
dotarła, można znieważyć tylko konkretną osobę, lekarza, a nie zoz.



zagrożone – grzywna, ogranic

zenie wolności, jeżli zniewaga nastąpiła

za pomocą środków masowej komunikacji (także internet) także
pozbawienie wolności do roku, przestępstwo ścigane z oskarżenia
prywatnego,



Sąd nawet uznając, że doszło do zniewagi może odstąpić od wymierzenia
kary, jeżli w toku postępowania zostanie ustalone, że zniewagę
spowodowało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego (prowokacja),
albo pokrzywdzony odpowiedział zniewagą wzajemną (retorsja),



można znieważyć słowem, gestem, rysunkiem oraz każdą inną formą
okazania pogardy, ocenia się ją według obiektywnych kryteriów według
przyjętych kulturowo i powszechnie aprobowanych ocen,



przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia prywatnego.

POSTULATY

40% lekarzy doświadczyło już agresji pacjentów

(dane

NIL),

• wprowadzenie Karty Praw Lekarza,
• wprowadzenie przepisów regulujących kwestie
przemocy fizycznej i psychicznej pacjentów wobec
lekarzy,

• nadanie lekarzom statusu funkcjonariuszy
publicznych

• zapewnienie skutecznych rozwiązań technicznych
– kamery, ochroniarze, szkolenia dla personelu.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

Rodzaj prawnej odpowiedzialności, której istotą jest
majątkowy charakter sankcji.



odpowiedzialność majątkowa dłużnika,



dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem,



nieograniczony charakter odpowiedzialności,



możliwą do realizowania drogą postępowania
sądowego i egzekucji.

FUNKCJE ODPOWIEDZIALNOŚCI

CYWILNEJ



funkcja kompensacyjna – gdy szkoda już została
wyrządzona, a od sprawcy żąda się jej naprawienia
przez przywrócenie stanu zgodnego z prawem
bądź zapłatą odszkodowania,



funkcja prewencyjna – gdy istnieje zagrożenie
wystąpienia szkody, od sprawcy żąda się usunięcia
tego zagrożenia.

SZKODA

uszczerbek w dobrach lub interesach prawnie
chronionych, których poszkodowany doznał wbrew
swojej woli

rodzaje szkód:



szkoda majątkowa – uszczerbek w obecnym i
przyszłym majątku



szkoda niemajątkowa – cierpienia fizyczne i krzywda
moralna

typy szkód:



na mieniu,



na osobie – dominuje w prawie medycznym

SZKODA MAJĄTKOWA

elementy szkody majątkowej:



strata – pomniejsza majątek poszkodowanego,



utracony zysk – korzyści jakich poszkodowany nie
osiągnie z powodu wyrządzenia mu szkody

PRZYKŁADY SZKÓD JAKIE MOGĄ

POWSTAĆ PODCZAS UDZIELANIA

ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH



koszty związane z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem
zdrowia



koszty leczenia,



straty związane z utratą zdolności do pracy,



straty

związane

zwiększenia

potrzeb

poszkodowanego lub zmniejszenia jego widoków na
przyszłość,



utrata dochodów,



koszty pogrzebu, utrata środków utrzymania itp. – dla
osób trzecich (rodziny) w razie śmierci

ŹRÓDŁA ODPOWIEDZIALNOŚCI



ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA art. 471 k.c.

szkoda wynika z wykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania

a)na zasadzie winy – szkoda jest wynikiem zawinionego działania

sprawcy

b)na zasadzie ryzyka – odpowiedzialność jest niezależna od winy.



ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA art. 415 k.c.

podstawę odpowiedzialności stanowi delikt, czyli czyn niedozwolony

a)na zasadzie winy
b)na zasadzie ryzyka
c)na zasadzie słuszności – na podstawie zasad współżycia

społecznego.

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

odpowiedzialność na zasadzie winy – wystąpienie
szkody lub zagrożenie jest spowodowane zawinionym
działaniem sprawcy,

odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – dany podmiot
odpowiada  za  szkodę  lub  zagrożenie  nie  z  tego  powodu,
że  szkodę  wywołał,  ale  że  znalazł  się  w  określonej  przez
prawo  sytuacji  np.  odpowiedzialność  za  produkt,  szkody
wywołane prowadzeniem przedsiębiorstwa art. 435 K.c.

odpowiedzialność

zasadzie

słuszności

–

obowiązek

naprawienia

szkody

jest

podyktowany

względami słuszności, wyjątkowo w wypadkach wyraźnie
wskazanych w ustawie np. odpowiedzialność za szkody
wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej art. 417
(1) K.c.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

Art. 471 K.c.

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z

niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania,

chyba

że

niewykonanie

lub

nienależyte

wykonanie

zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik

nie ponosi odpowiedzialności.

np: zobowiązanie wykonano w niewłaściwym miejscu,
nieterminowo, świadczenie było złej jakości, albo spełnianie
częściami wówczas, gdy miało być spełnione jednorazowo.

ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY

Art. 361 K.c.

Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność
tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z
którego szkoda wynikła.

np. pielęgniarka robi zastrzyk używaną igłą, na skutek
czego dochodzi do zakażenia pacjenta



teoria adekwatnego związku przyczynowego –
zobowiązany odpowiada tylko za normalne następstwa.



ciężar dowodu istnienia związku przyczynowego
spoczywa na poszkodowanym

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA

Art. 415 K.c.

Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany
jest do jej naprawienia.



brak stosunku zobowiązaniowego pomiędzy sprawcą,
a poszkodowanym,



konieczność ustalenia sprawcy.

DELIKT

każde  działanie  albo  zdarzenie  powodujące  szkodę
wyrządzona  osobie  trzeciej  lub  w  mieniu  do  niej
należącym  przy  jednoczesnym  braku  zobowiązania
pomiędzy stronami

na tle prawa medycznego – postępowanie sprzeczne w
prawem, zasadami etyki lekarskiej, zasadami współżycia
społecznego prowadzące do wyrządzenia pacjentowi
szkody

ZBIEG ODPOWIEDZIALNOŚCI

EX CONTRACTU I EX DELICTO

art. 443 k.c

Okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego
szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte
wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie
wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu
niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio
zobowiązania wynika co innego.



do zbiegu roszczeń dochodzi często przy szkodzie na
osobie w relacji pacjent – lekarz,



konkurencja zbiegu roszczeń daje poszkodowanemu
prawo wyboru jednego z nich, niedopuszczalne jest
stosowanie jednego i drugiego reżimu.

Komentarz do K.c. pod redakcją G. Bieniek, Wydawnictwo Prawnicze 2005.

WINA

kategoria obejmująca dwa elementy – obiektywny i
subiektywny – sprawcy można przypisać obiektywnie i
subiektywnie niewłaściwe zachowanie

element  obiektywny  –  każde  zachowanie  sprzeczne  z
prawem,  zasadami  etycznymi,  albo  w  ogóle  z  pewnymi
zasadami  obiektywnymi,  obowiązkiem  ostrożności  jakie  każdy
powinien  przestrzegać  aby  nie  wyrządził  komuś  szkody,
zasadami  współżycia  społecznego,  najogólniej  sprzeczność  z
najszerzej  pojmowanym  porządkiem  prawnym  np.  zasady
wiedzy i sztuki medycznej,

element  subiektywny  (wina  sensu  stricto)    –  wiąże  się
nastawieniem  psychicznym  sprawcy  do  czynu,  możliwością
przypisania  sprawcy  zarzutu  niewłaściwego  postępowania,  czy
tez  zaniechania  mimo  obowiązkowi  czynienia  w    konkretnej
sytuacji.

1 Podstawy prawa cywilnego i handlowego t I red. E. Gniewek, Warszawa 2002 s391-393

PRZYKŁADY ZAWINIONYCH ZACHOWAŃ

W ZWIĄZKU Z UDZIELANIEM

ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH



niewiedza lekarza,



niedbalstwo,



nieostrożność, niezręczność,



niepoinformowanie o ryzyku zabiegu,



brak opieki nad chorym,



przeprowadzenie zabiegu bez zgody pacjenta,



podjęcie decyzji o zabiegu mimo zbyt dużego ryzyka w
relacji do przewidywanych korzyści,



transfuzja zakażonej krwi itp.

RODZAJE WINY NA GRUNCIE

ODPOWIEDZIALNOŚCI DELIKTOWEJ

- wina umyślna (dolus) – bardzo rzadka, sprawca ma zamiar
bezpośredni  (dolus  directus)  wyrządzenia  szkody  lub  co
najmniej  świadomie  się  godzi  z  tym,  że  jego  działania  czy
zaniechanie może szkodę wyrządzić (dolus ewentualis), ten kto
wyrządza  szkodę  w  pełni  zdaje  sobie  sprawę  z  negatywnych
następstw swojego działania i chce szkodę wyrządzić.

-  wina  nieumyślna  (culpa)  –  niedbalstwo,  polega  na
niedołożeniu przez sprawce należytej staranności w stosunkach
danego rodzaju, sprawca nie chce wyrządzić szkody, ale działa
lekkomyślnie  lub  niedbale,  nie  postępuje  tak  jak  w  danych
stosunkach  winien  był  się  zachować,  sprawca  wyobraża  sobie,
że  może  uniknąć  szkody,  ale  bezpodstawnie  uważa,  że  jej
uniknie,  albo  wtedy  w  ogóle  sobie  tego  nie  wyobrażał,  choć
powinien i mógł.

SPOSOBY NAPRAWIENIA SZKODY

SZKODA MAJĄTKOWA:

restytucja naturalna – przywrócenie stanu poprzedniego

restytucja pieniężna – zapłata odszkodowania

SZKODA NIEMAJĄTKOWA

zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę



na gruncie K.c. przyjmuje się, że wysokość
odszkodowania ma odpowiadać szkodzie, co rodzi
konieczność wykazania szkody,



wszelkie klauzule w umowach z lekarzami, czy zoz
wyłączające,

czy

ograniczające

ich

odpowiedzialność na wypadek wystąpienia szkody
są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i
jako takie uważane za nieważne.

ZAKRES I SPOSÓB

ODPOWIEDZIALNOŚCI LEKARZA



zależy od charakteru stosunków prawnych lekarza z
pacjentem,



podstawy prawnej zatrudnienia lekarza,



faktu działania na własny rachunek lub w imieniu
zakładu opieki zdrowotnej,



działania za zgodą pacjenta lub w wykonaniu
obowiązku prawnego.

PODSTAWY PRAWNE UDZIELANIA

ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PRZEZ

LEKARZA



umowa o pracę z publicznym zakładem opieki
zdrowotnej,



umowa cywilnoprawna z publicznym zakładem opieki
zdrowotnej (kontrakt),



prywatna praktyka,



umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna z
prywatnym zakładem opieki zdrowotnej,



wspólnicy spółek cywilnych, handlowych.

LEKARZ ZATRUDNIONY W

PUBLICZNYM ZAKŁADZIE OPIEKI

ZDROWOTNEJ



umowa o pracę
a)pomiędzy lekarzem, a pacjentem nie ma umowy,
b)lekarz realizuje zadania zakładu,
c)odpowiedzialność lekarza jedynie deliktowa, lub

pracownicza regresowa.



kontrakt
odpowiedzialność solidarna lekarza i zakładu opieki

zdrowotnej – pacjent może pozwać według swojego
wyboru lekarza, zakład, oba łącznie

LEKARZ WYKONUJE ZAWÓD W

RAMACH INDYWIDUALNEJ PRAKTYKI

LEKARSKIEJ



zakresie

świadczeń

objętych

powszechnym

ubezpieczeniem zdrowotnym – odpowiedzialność
deliktowa art. 415 K.c.,



w zakresie świadczeń odpłatnych – kontraktowa art.
471 K.c. - z pacjentem zawarta zostaje umowa o
świadczenie usług medycznych (art. 750 K.c.),



odpowiedzialność na zasadzie ryzyka za zatrudniony
personel

art.474

K.c.

pomocników

lub

podwykonawców lub 430 K.c. za podwładnego.

LEKARZ ZATRUDNIONY NA PODSTAWIE

UMOWY O PRACĘ LUB UMOWY

CYWILNOPRAWNEJ W PRYWATNEJ

PLACÓWCE MEDYCZNEJ



pacjent zawiera umowę z zakładem, nie z lekarzem,



lekarz wykonuje zadania zakładu,



lekarz ponosi jedynie odpowiedzialność deliktową,



odpowiedzialność kontraktową ponosi zakład

LEKARZ JEST WSPÓLNIKIEM

W SPÓŁCE OSOBOWEJ

LUB HANDLOWEJ



odpowiedzialność zależy od charakteru spółki i
określonych

prawem

zasad

odpowiedzialności

wspólników,



odpowiedzialność deliktowa sprawcy szkody wchodzi
w

grę

niezależnie

ogólnych

zasad

odpowiedzialności w danej spółce

INNE WYPADKI WYKONYWANIA

CZYNNOŚCI MEDYCZNYCH

np.



lekarz  wynajmuje  salę  operacyjną  w  szpitalu  –
odpowiedzialność  ponosi  lekarz,  szpitalowi  można
ewentualnie  przypisać  odpowiedzialność  deliktową,
jeżli  szkoda  powstała  np.  na  skutek  wadliwego
sprzętu,



lekarz  udziela  pomocy  np.  poszkodowanemu  w
wypadku  –  odpowiedzialność  kontraktowa  z  tytułu
prowadzenia  cudzych  spraw  bez  zlecenia,  w  zbiegu  z
kontraktową,  ewentualnie  odpowiedzialność  karna  za
nieudzielenie pomocy.

CZY LEKARZ ODPOWIADA ZA

EFEKT LECZENIA?



zobowiązanie

należytej

staranności

–

odpowiedzialny nie odpowiada za efekt swoich
działań, ale obowiązany jest dołożyć należytej
staranności aby zamierzony efekt osiągnąć,



zobowiązanie

rezultatu

–

odpowiedzialny

odpowiada za sam fakt wyrządzenia szkody, za
nieosiągnięcie celu jaki był zamierzony.

CZY LEKARZ ODPOWIADA ZA EFEKT

LECZENIA?



działania podejmowane przez lekarzy mają charakter zobowiązań
należytej staranności,



przedmiotem zobowiązania lekarza nie może być wyleczenie, ale
dołożenie wszelkich starań aby ten skutek osiągnąć

Wysokie  wymagania  staranności  jakiej  oczekuje  się  od  lekarzy,  nie
mogą się przekładać w przypisywanie im obowiązków niemożliwych
praktycznie  do  wykonania  i  tym  samym  wprowadzenie  swoistej
odpowiedzialności  na  zasadzie  ryzyka,  co  w  sposób  szczególny
dotyczy

czynności,

których

podjęciem

połączone

jest

niebezpieczeństwo oraz wynikająca stąd możliwość:

częstszego niż to zazwyczaj się dzieje powstania szkody(...)

przy zastosowaniu wszystkich dostępnych środków ostrożności

nie da się wyłączyć możliwości powstania szkody, gdyż jej ryzyko
stanowi nieodłączny i przez nikogo niezawiniony element tego
rodzaju czynności.

(

wyrok SA w Warszawie, z dnia 3 marca 1998 r. I ACa 14/98 Wokanda 10/1998).

ODSTĘPSTWA OD ZASADY DOŁOŻENIA

NALEŻYTEJ STARANNOŚCI NA RZECZ

ZOBOWIĄZANIA REZULTATU



chirurgia estetyczna,



zabiegi stomatologiczne np. implanty, protezy,



transfuzja krwi,



zapewnienie

bezpieczeństwa

pacjentowi

placówce medycznej (wypadki, zakażenia)

Co do powyższych brak jednolitego stanowiska w
doktrynie.

BŁĄD MEDYCZNY

nieumyślne działanie lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, innej
osoby wykonującej inny zawód medyczny powodujące u pacjenta szkodę

postępowanie sprzeczne z zasadami wiedzy i nauki
medycznej w zakresie dla lekarza dostępnym (por. wyrok SN z
dnia 1.IV.1955 r., IV CR 39/54; OSN 1957, poz. 7).

jest kategorią obiektywną, niezależną od indywidualnych cech, czy
zdolności lekarza oraz od okoliczności w jakich udziela świadczeń
zdrowotnych,

orzecznictwo rozwija się w kierunku nieuznawania za błąd medyczny
zaniedbań oraz uchybień lekarza nie dotyczących sfery fachowej: diagnozy
i terapii, lecz mające charakter pomyłek, błędów lub innych niedociągnięć
o charakterze technicznym lub organizacyjnym prowadzących do
powstania u pacjenta szkody.

SYTUACJE POZOSTAJĄCE POZA

KATEGORIĄ BŁĘDU MEDYCZNEGO



przekroczenia czasu naświetlania promieniami RTG,



wadliwej identyfikacji chorego prowadzącej do
wykonania zabiegu innej osobie niż właściwa,



pozostawienie ciała obcego w polu operacyjnym,



niewłaściwe lub niewystarczające pouczenie chorego
o sposobie zażycia leku.

RODZAJE BŁĘDÓW MEDYCZNYCH

Rodzaje błędów:



błąd rozpoznania - diagnostyczny,



błąd prognozy - w rokowaniach,



błąd w leczeniu – terapeutyczny.

kryterium

rozróżnienia:

czynności

przy

wykonywaniu, których dochodzi do popełnienia błędu

BŁĄD DIAGNOSTYCZNY

polega na nieprawidłowym zinterpretowaniu objawów u
pacjenta i w konsekwencji prowadzi do:



nierozpoznania

rzeczywistej

choroby

–

błąd

diagnostyczny negatywny,



mylnego

stwierdzenia

choroby

faktycznie

nie

istniejącej – błąd diagnostyczny pozytywny.

PRZYKŁADY BŁĘDÓW

DIAGNOSTYCZNYCH



nierozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego,



nierozpoznanie ciąży pozamacicznej,



stwierdzenie nieistniejącej ciąży,



nierozpoznanie uszkodzenia arterii u pacjenta po
wypadku komunikacyjnym,



dokonanie amputacji mimo braku wskazań i in.

BŁĄD W ROKOWANIACH

mylna prognoza co do stanu zdrowia pacjenta i rokowań na
przyszłość

np.stwierdzenie czasowej niezdolności do pracy, w sytuacji

gdy w grę wchodzi niezdolność trwała

BŁĄD TERAPEUTYCZNY

wybór niewłaściwej metody lub sposobu leczenia,
podkategoria – błąd operacyjny



zastosowanie przestarzałej metody leczenia,



zapisanie nieodpowiednich leków,



nieprawidłowe przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego,



niewykonanie cesarskiego cięcia mimo istnienia do tego
wskazań.

KAZUS – BŁĄD MEDYCZNY

W  szpitalu  w  Bydgoszczy  amputowano  23-letniej
pacjentce  z  podejrzeniem  raka  piersi  jedną  pierś,  a
później  drugą.  Decyzję  o  zabiegu  podjęto  bez
skonsultowania diagnozy z lekarzem onkologiem, oraz bez
przedstawienia pacjentce alternatywnych metod leczenia.
Podejmując  decyzję  o  amputacji  drugiej  piersi  lekarz  nie
poczekał  na  wyniki  badań  histopatologicznych,  ale  oparł
się wyłącznie na badaniach palpacyjnych.
Po  wykonaniu  badań  histopatologicznych  okazało  się,  że
pacjentka  nie  miała  raka,  tylko  łagodną  dysplazję  sutka,
która mogła być leczona farmakologicznie, co potwierdzili
biegli w toku procesu

STANOWISKO SĄDU

Wyrok  SO  w  Bydgoszczy  z  dnia  19  lipca  1999  r.  (IC
1150/98)  –  w  toku  udzielania  świadczeń  zdrowotnych
pacjentce  doszło  zarówno  do  błędu  diagnostycznego
(lekarz  nie  poczekał  na  wyniki  badań  i  postawił  błędną
diagnozę),  jak  i  terapeutycznego  (lekarz  zastosował
metodę  leczenia  nie  odpowiadającą  rzeczywistemu
schorzeniu pacjentki).

BŁĄD MEDYCZNY – KAZUS 2

Pacjentka  lat  24  z  objawami  silnego  bólu  brzucha,  nudności,
gwałtownej  utraty  wagi  ciała,  po  pobycie  w  kilkunastu
placówkach  opieki  zdrowotnej,  w  których  nie  postawiono  jej
ostatecznej  diagnozy  trafiła  do  szpitala  w  P  na  oddział
chirurgiczny.  Pacjentka  posiadała  zdjęcia  USG  wykonane  w
prywatnej  przychodni,  na  których  widoczne  były  niewielkie
zmiany w okolicach trzustki.
Pacjentce wykonano badania USG, podczas którego jednak nie
była  widoczna  trzustka,  oraz  uwzględniono  badanie  TK
wykonane  w  tej  samej  placówce  3  miesiące  wcześniej,  nie
powtarzając  nowego.    Przed  wypisaniem  ze  szpitala  pacjentka
została  skierowana  na  konsultację  psychiatryczną,  a  potem
wypisana  do  domu  z  rozpoznaniem  anoreksji.  Po  dwóch
tygodniach  w  innym  szpitalu  postawiono  pacjentce  diagnozę
uogólnionej  choroby  nowotworowej  z  prawdopodobnym
źródłem w trzustce. Po trzech miesiącach pacjentka zmarła.

STANOWISKO SĄDU

Wyrok  Sądu  Okręgowego  w  P  z  dnia  15.02.2009  r.  –
nieprawomocny  –  w  pozwanej  placówce  doszło  do
poważnych  błędów  w  zakresie  diagnostycznym  i
terapeutycznym,  po  pierwsze  za  podstawę  wykluczenia
zmian na trzustce pod uwagę zostały wzięte wykonane w
pozwanym  szpitalu  zdjęcia  USG,  na  których  trzustka  nie
była  widoczna,  po  drugie  nie  powtórzono  badań  TK
wykonanych  w  styczniu.  W  związku  z  tymi  uchybieniami
doszło  do  błędnego  rozpoznania  anoreksji  zamiast  raka
trzustki.

BŁĄD MEDYCZNY – KAZUS 3

Pacjentka  zgłosiła  się  do  szpitala  z  dolegliwościami  w
postaci  krwawienia  z  dróg  rodnych.  Pacjentce  wykonano
badanie  USG  po  czym  stwierdzono  u  niej  żywą  7-
tygodniową  ciążę.  W  okresie  późniejszym  okazało  się
jednak,  że  stwierdzenie  istnienia  ciąży  nie  odpowiadało
rzeczywistości,  a  dolegliwości  pacjentki  wynikały  z
nieprawidłowo  przeprowadzonego  wcześniej  zabiegu.
Zaistniała  sytuacja  wywołała  u  pacjentki  poważne
zaburzenia emocjonalne.

STANOWISKO SĄDU

Wyrok z dnia 20.III.2002 r. (V CKN 909/00; PS 2003, nr 4) -  Sąd
Najwyższy  stwierdził,  że  zaburzenia  w  funkcjonowaniu
organizmu,  polegające  na  rozchwianiu  emocjonalnym  i
znoszeniu  cierpień  psychicznych,  spowodowane  udzieleniem
pacjentowi  w  wyniku  popełnionych  błędów  diagnostycznych
sprzecznych informacji o stanie jego zdrowia mogą być uznane
za  wywołanie  rozstroju  zdrowia  i  uzasadniają  przyznanie
zadośćuczynienia na podstawie art. 445  k.c.

W  ocenie  Sądu  błąd  diagnostyczny  polegał  na  stwierdzeniu
nieistniejącej  ciąży  wyłącznie  na  podstawie  badania
ultrasonograficznego (USG), które - jak wskazali w opinii biegli -
mogło mieć w tym zakresie jedynie charakter pomocniczy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAKŁADÓW

OPIEKI ZDROWOTNEJ



odpowiedzialność deliktowa – art. 415 K.c. w
zakresie świadczeń wykonywanych w ramach
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,



odpowiedzialność kontraktowa – art. 471 K.c w
wypadku, gdy z pacjentem zawierana jest umowa,



odpowiedzialność za podwładnego – art. 430
K.c.,



odpowiedzialność za podwykonawców – art.
474 K.c.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ

Do  1999  r.  –  zakłady  opieki  zdrowotnej  działały  jako
jednostki  budżetowe  Skarbu  Państwa,  posiadały  status
statio  fisci,  a  więc  Skarb  Państwa  ponosił  pełną
odpowiedzialność  za  szkody  wyrządzone  przy  leczeniu
przez lekarza będącego funkcjonariuszem państwowym.

---------------------------------------------------------------------------------
-------

Po  1999  r.  –  samodzielne  publiczne  zakłady  opieki
zdrowotnej  posiadające  osobowość  prawną  ponoszą
samodzielnie  odpowiedzialność  za  szkody  wyrządzone
pacjentom.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA

ZASADZIE SŁUSZNOŚCI

Do 2004 r.:

Art. 419 k.c. - w wypadku gdy Skarb Państwa nie ponosi według przepisów
niniejszego  tytułu  odpowiedzialności  za  szkodę  wyrządzoną  przez
funkcjonariusza  państwowego  przy  wykonywaniu  powierzonej  mu  czynności,
poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody
przez  Skarb  Państwa,  jeżeli  doznał  uszkodzenia  ciała  lub  rozstroju  zdrowia
albo utracił żywiciela, a z okoliczności, zwłaszcza ze względu na niezdolność
poszkodowanego  do  pracy  albo  ze  względu  na  jego  ciężkie  położenie
materialne, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Obecnie:

Art. 417 (2)

jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej

została  wyrządzona  szkoda  na  osobie,  poszkodowany  może  żądać
całkowitego  lub  częściowego  jej  naprawienia  oraz  zadośćuczynienia
pieniężnego  za  doznaną  krzywdę,  gdy  okoliczności,  a  zwłaszcza  niezdolność
poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują że
wymagają tego względy słuszności.

WINA PERSONELU

Art. 430 k.c.

Kto  na  własny  rachunek  powierza  wykonanie
czynności  osobie,  która  przy  wykonywaniu  tej
czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek
stosować  się  do  jego  wskazówek,  ten  jest
odpowiedzialny  za  szkodę  wyrządzoną  z  winy  tej
osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

za winę zatrudnionego personelu medycznego
odpowiada zakład opieki zdrowotnej

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

PODWYKONAWCÓW

Art. 474 K.c.

Dłużnik jest odpowiedzialny jak za własne działanie lub
zaniechanie za działanie i zaniechanie osób, z których
pomocą zobowiązanie wykonuje, jak również osób którym
powierza wykonanie zobowiązania.

Odpowiedzialność z art. 430 i 474 K.c. – odpowiedzialność
na zasadzie ryzyka, zakład odpowiada bez względu na
swoją winę i nie może bronić się dowodem braku winy w
wyborze lub nadzorze.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WINĘ

ORGANIZACYJNĄ

Sytuacja, gdy szkoda została wyrządzona pacjentowi na

skutek niewłaściwej organizacji zakładu opieki zdrowotnej,

braku odpowiedniego personelu, braku kwalifikacji

pracowników, nieodpowiednich warunków zabiegu lub

leczenia.

jest to tzw. wina własna osoby prawnej

SN wyrok z dnia 1 grudnia 1998 r.

(III CKN 741/98, OSN 6/1999, poz.

112)

Dla oceny odpowiedzialności (w zakresie winy

organizacyjnej)

zakładu

leczniczego

należy

uwzględnić przeciętny poziom usług medycznych

świadczonych w powszechnej służbie zdrowia.

NIEUZASADNIONA ODMOWA

PRZYJĘCIA PACJENTA



odsyłanie pacjentów w stanie zagrożenia życia lub
zdrowia do innych placówek z powodu braku środków
finansowych na leczenie, braku miejsc, rejonizacji itp.

Odmowa przyjęcia pacjenta do publicznego szpitala i dokonania
zabiegu, którego celowość stwierdzono, nie może być dowolną
decyzją lekarza, lecz wymaga istnienia poważnych
powodów stwierdzonych stosownymi konsultacjami oraz
szczegółowego

uzasadnienia

dokumentacji

medycznej.  W  przeciwnym  razie  szpital  może  ponieść
odpowiedzialność  nie  tylko  za  pogorszenie  się  zdrowia
pacjenta,  lecz  także  za  utrzymywanie  się  rozstroju  zdrowia,
jeżeli w wyniku zabiegu mógł on zostać wyeliminowany.
(Wyrok SN 11 grudzień 2002 r. (ICKN 1386/00 Lex 75348)

NIEZBADANIE PACJENTA PRZY PRZYJĘCIU DO

PLACÓWKI, TAKŻE Z POWODU

NADMIERNEGO OBCIĄŻENIA LEKARZY PRACĄ

KAZUS:

Pacjent w wieku 5 lat został przywieziony do szpitala koło godziny 23
z  urazem  oka.  Lekarz  przeprowadził  wywiad  z  rodzicami  dziecka,
którzy  oświadczyli  że  dziecko  uderzyło  się  żyłką  zaciągniętą  z  dna
jeziora. Lekarz dokonał oględzin oka i zaszył ranę nie robiąc badania
USG.  W  toku  dalszego  leczenia  rozwinął  się  stan  zapalny.  Po
wykonaniu badań TK okazało się, że wewnątrz oka tkwi ciało obce w
postaci haczyka rybackiego. Oka nie udało się uratować.

STANOWISKO SĄDU:

W zakresie winy organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej Sąd uznał,
że wynika ona z faktu, że nie zagwarantowano technicznych
możliwości wykonania badania USG o godzinie 23 wieczorem. Szpital
zapewniał bowiem nocne dyżury osób wykonujących te badania, ale
tylko w dni tzw. ostrego dyżuru.

BRAK W PLACÓWCE

ODPOWIEDNICH SPECJALISTÓW



zakład

opieki

zdrowotnej

udzielający

określonego rodzaju świadczeń medycznych
odpowiada

zapewnienie

specjalistów

posiadających odpowiednie kwalifikacje do
udzielania tych świadczeń.

ZANIEDBANIA W ZAKRESIE

BEZPIECZEŃSTWA, HIGIENY, OPIEKI NAD

CHORYM PODCZAS JEGO POBYTU W

PLACÓWCE



niezapewnienie

opieki

pacjentowi

zakładzie

psychiatrycznym gdy istnieje ewentualność, że pacjent ze
względu na swój stan psychiczny może próbować popełnił
samobójstwo,



niezapewnienie

obowiązku

nadzoru

dla

pacjenta

niebezpiecznego dla otoczenia w wyniku czego pacjent
opuścił zakład psychiatryczny i wyrządził szkodę osobie
trzeciej,



wadliwe prowadzenie porodu zarówno z powodu błędów
organizacyjnych

pracy

oddziału

położniczo-

ginekologicznego,



zakażenie pacjenta wirusem HIV podczas transfuzji, jeżli
transfuzja nie była konieczna, albo dokonano jej w wyniku
błędnej diagnozy.

ZWŁOKA W UDZIELANIU

ŚWIADCZEŃ MEDYCZNYCH W

SYTUACJI, GDY MIAŁA ONA

WPŁYW NA SKUTECZNOŚĆ

LECZENIA

np. długotrwałe oczekiwanie pacjentów w izbach
przyjęć na udzielenie im świadczeń medycznych

POSŁUGIWANIE SIĘ NIESPRAWNYMI,

WADLIWYMI PRZYRZĄDAMI,

APARATURĄ MEDYCZNĄ,

URZĄDZENIAMI

np.:



nadmierne napromieniowanie pacjenta z powodu
uszkodzonego rentgena,



poparzenie pacjentek aparatami do radioterapii,



złe filtrowanie wody przez aparaty do dializ.

BŁĄD W ZAKRESIE INDENTYFIKACJI

PACJENTA

KAZUS:

Pacjentce  omyłkowo  usunięto  nerkę  zamiast  polipa  na  woreczku
żółciowym.  Wynikło  to  z  zawinionego  błędu  pielęgniarki  i
niedbalstwa  lekarza,  który  nie  zaznajomił  się  z  historią  choroby,
nie zbadał chorej, ani nie stwierdził jej tożsamości, wskutek czego
dokonał operacji jakiej powinien dokonać innej pacjentce.

STANOWISKO SĄDU:

Wadliwa  identyfikacja  pacjenta  i  wykonanie  skomplikowanego
zabiegu  u  niewłaściwej  osoby  pozostawała  poza  sferą  czynności
dotyczących  wiedzy  medycznej  i  stanowiła  zaniedbanie  o
charakterze  organizacyjno  -  administracyjnym.  Braku  należytej
staranności  Sąd  dopatrzył  się  zarówno  w  postępowaniu
pielęgniarki, która przywiozła na salę operacyjną inną chorą, jak i
lekarza, który jej nie zbadał, nie zaznajomił się z historią choroby i
nie zweryfikował jej tożsamości.

ZATRUDNIENIE NIEFACHOWYCH

LEKARZY

ZŁE WARUNKI LECZNICZE I

SANITARNE SZPITALA

NIEUTRZYMYWANIE W

NALEŻYTYM STANIE

POMIESZCZEŃ I BUDYNKÓW

SZPITALNYCH

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

CYWILNYCH WOBEC LEKARZA ORAZ

ZOZ

Odpowiedzialność kontraktowa:

pacjent zawiera umowę z lekarzem lub zoz:

umowa podobna do zlecenia art. 750 K.c. – ogólny 10-
letni termin przedawnienia, początek biegu terminu – od
dnia ujawnienia się szkody,

umowa  o  dzieło  627  K.c.  np.  zabieg  z  zakresu  chirurgii
estetycznej,  założenie  protezy  –  2  lata  od  oddania
dzieła,  a  jeżeli  nie  zostało  oddane  od  dnia,  w  którym
zgodnie z umową miało być oddane art. 646 K.c.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

CYWILNYCH WOBEC LEKARZA ORAZ

ZOZ

Odpowiedzialność deliktowa:

Art. 442 (1) K.c. wprowadzony nowelą z 16.02.2007 r.:



3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i

o osobie zobowiązanej do jej naprawienia, termin ten nie może być
dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące
szkodę,



w razie wyrządzenia szkody na osobie - 3 lata od dnia, w którym

poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej
naprawienia,



jeżeli poszkodowanym jest małoletni przedawnienie nie może

skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od uzyskania
pełnoletniości,



jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku roszczenie ulega

przedawnieniu z upływem 20 lat od popełnienie przestępstwa
niezależnie od tego kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA TZW. ZAKAŻENIA

SZPITALNE

postępowanie dowodowe:

konieczność  wykazania  szkody  czyli  faktu  zakażenia  oraz  że  szkoda
powstała  podczas  pobytu  w  zakładzie  opieki  zdrowotnej  i  w  razie
oparcia odpowiedzialności na zasadzie winy, że jest ona zawiniona

problem:  zakażenie  szpitalne  może  ujawnić  się  nawet  kilka  lat  po
pobycie w danej placówce

jak wykazać, że do zakażenia doszło w konkretnym szpitalu?

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZAKAŻENIA

SZPITALNE c.d

• wobec trudności w ustaleniu pewności co do faktu zakażenia w
konkretnej placówce, w procesach dąży się do ustalenia
wysokiego prawdopodobieństwa,

• sądy korzystają z domniemania faktycznego z art. 231 k.p.c.

„Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z
innych ustalonych faktów”

- większa ilość zakażeń w danym szpitalu,

- występowanie konkretnych bakterii stwierdzone w toku

kontroli SANEPID

Wyrok SN z 29 grudzień 1969 r.

(II CR 551/69) OSPiKA 1970 poz. 224)

W  wypadku  zakażenia  gronkowcem  do  chorego  należy
dowód,  że  wchodząc  do  szpitala  nie  był  zakażony  (co
powinny  wykazać  wyniki  badań  wstępnych)  i  że  w  trakcie
pobytu  w  szpitalu  doznał  infekcji.  Przeprowadzenie  takiego
dowodu pozwoli na przyjęcie domniemania niedbalstwa szpitala
w  zakresie  zapewnienia  choremu  bezpiecznego  pobytu.  Chcąc
się  zwolnić  od  odpowiedzialności  pozwany  szpital  powinien
przynajmniej wykazać, że istniało wysokie prawdopodobieństwo
innego  powstania  szkody  np.  istnienie  w  organizmie  pacjenta
utajonego ogniska zakażenia.

POZOSTAWIENIE CIAŁA OBCEGO

W POLU OPERACYJNYM

nie jest kategorią błędu medycznego, a niedopełnieniem obowiązku
staranności, niedbalstwem

Wyrok SN z dnia 17 luty 1967 r. (I CR 435/66; OSN 1967, poz.
177)  –  pozostawienie  kompresu  gazowego  w  ranie  pooperacyjnej
nie  jest  błędem  medycznym,  gdyż  nie  dotyczy  ani  diagnozy  ani
terapii,

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia   4 październik
1999 r. (I C 708/96; PiM 2001, nr 9) – pozostawienie dwóch igieł w
sercu pacjentki po operacji nie mogło być kwalifikowane jako błąd
lecz  stanowiło  rażące  zaniedbanie  lekarza  przeprowadzającego
operację  i  jednocześnie  było  wynikiem  wadliwej  organizacji  pracy
pozwanego szpitala.

POZOSTAWIENIE CIAŁA OBCEGO

W POLU OPERACYJNYM - KAZUS

Podczas  operacji  usunięcia  woreczka  żółciowego
pozostawiono  u  pacjentki  metalowe  szczypce
chirurgiczne  do  zaciągania  szwów  mające  17  cm
długości  i  8  cm  szerokości  przy  uchwycie.  Pacjentka
przez  niemal  6  lat  odczuwała  silne  bóle  brzucha,
których  przyczyn  nie  udawało  się  ustalić.  Kolejni
lekarze  stawiali  diagnozy  chorób  nerek,  trzustki,
serca

leczyli

pacjentkę

bez

efektów.

prześwietleniu na prywatne zlecenie pacjentki w
końcu ustalono przyczynę dolegliwości i szczypce
usunięto operacyjnie.

STANOWISKO SĄDU

Sąd  przyjął  odpowiedzialność  zakładu  leczniczego  za  szkodę
wyrządzoną  pacjentowi  w  następstwie  pozostawienia  w
powłokach  ciała  metalowych  szczypców  chirurgicznych  do
zaciągania  szwów  podczas  operacji  usunięcia  pęcherzyka
żółciowego.  W  uzasadnieniu  orzeczenia  wskazano,  że  tego
rodzaju  działanie  nie  jest  błędem  medycznym,  lecz
niedopełnieniem  ze  strony  chirurga  -  operatora  ciążącego  na
nim  obowiązku  zachowania  należytej  staranności  podczas
dokonywania zabiegu.

(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27.IX.1999 r.)

PRZESŁANKI DOPUSZCZALNOŚCI

ZABIEGU CHIRURGII ESTETYCZNEJ

SENSU STRICTO

• zgoda pacjenta – wyrażona w sposób ewidentny po
precyzyjnym poinformowaniu pacjenta o ryzyku zabiegu i
ewentualnych powikłaniach,

• cel zabiegu – poprawa wyglądu (a nie np. zmiana
wyglądu w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej),

• przeciętny poziom ryzyka – podejmowane ryzyko nie
grozi pacjentowi utratą życia, lub ciężkimi następstwami dla
zdrowia, ryzyko musi być skorelowane z wagą danego
zabiegu,

• lekarz powinien mieć odpowiednie kwalifikacje do
przeprowadzenia tego typu zabiegów.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZABIEGI CHIRURGII

ESTETYCZNEJ

• jeżeli zabieg chirurgii jest nielegalny lekarz obok
odpowiedzialności cywilnej może ponieść odpowiedzialność
karną za obrażenia ciała, rozstrój zdrowia lub spowodowanie
śmierci,

• ocena czy ryzyko zabiegu odpowiada przeciętnemu
poziomowi należy do lekarza,

• źródłem odpowiedzialności może być wykonanie zabiegu
chirurgii estetycznej przez lekarza nie posiadającego do
tego odpowiednich kwalifikacji.

CHIRURGIA ESTETYCZNA – KAZUS

KAZUS:

Chirurg ortopeda wykonał zabieg operacji estetycznej
podbródka, oczu i szyi powódki. Na skutek wadliwie
wykonanego

zabiegu

powódka

doznała

oszpecenia

połączonego z zaburzeniami funkcji powiek i odpływu łez.
Lekarz wyciął za dużą część powiek, przez co się one nie
domykały.

STANOWISKO SĄDU:

SN  stanął  na  stanowisku  iż  tego  rodzaju  czyn  lekarza  stanowi
czyn  niedozwolony,  wina  pozwanego  nie  budzi  wątpliwości,
także ze  względu  na fakt, że  podjął się  on dokonania  zabiegu,
do którego nie miał dostatecznych kwalifikacji.

(SN 17.01.1973 r. niepublikowane)

[1]

Źródło, M. Nesterowicz Prawo Medyczne TNOIK wyd 2004,

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKONYWANIE

ZABIEGÓW CHIRURGII ESTETYCZNEJ

• historycznie – zabiegi chirurgii estetycznej były zakazane
jako nie mające celu medycznego – wykonanie takiego
zabiegu przesądzało o winie lekarza,

• obecnie – zabiegi chirurgii estetycznej są dozwolone, przy
czym z punktu widzenia dopuszczalnego ryzyka należy
odróżnić:

- zabiegi czysto upiększające nie mające żądnego
innego celu, nieterapeutyczne

- zabiegi o charakterze estetyczno-leczniczym np.
niwelujące deformacje fizyczne, terapeutyczne

EKSPERYMENT MEDYCZNY

– AKTY MIĘDZYNARODOWE

Deklaracja Helsińska o eksperymentach medycznych na
ludziach 1964 uzupełniona,

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i
Politycznych ONZ z 1966 r. ratyfikowany przez Polskę
3.03.1977 r. – zabrania przeprowadzania eksperymentów
medycznych i naukowych bez dobrowolnej zgody osoby
uczestniczącej,

Europejska Konwencja Bioetyczna, 1997

Dyrektywa Unii Europejskiej z 4.04.2001 r. w sprawie
badań klinicznych produktów leczniczych przeznaczonych
do użytku przez człowieka - przewiduje, że wszelkie
badania powinny być podejmowane w zgodzie z zasadami
dobrej praktyki medycznej dla zapewnienia
bezpieczeństwa i efektywności produktu leczniczego oraz
bezpieczeństwa i zdrowia osób poddanych badaniu.

EKSPERYMENT MEDYCZNY

– AKTY PRAWA POLSKIEGO

•  art.  39  Konstytucji  RP  Nikt  nie  może  być  poddany
eksperymentom  naukowym,  w  tym  medycznym  bez
dobrowolnie wyrażonej zgody.
•  Art.  21-29  ustawy  o  zawodach  lekarza  i  lekarza  dentysty
regulują zasady przeprowadzania eksperymentów medycznych.

• Art. 41a-51 Kodeksu Etyki Lekarskiej.

•  Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  z  dnia  10.03.2002  r.  w
sprawie  określenia  szczegółowych  wymagań  Dobrej  Praktyki
Klinicznej  (Dz.U. nr 221, poz. 1864) .

RODZAJE EKSPERYMENTÓW MEDYCZNYCH

Art. 21 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

eksperyment  badawczy  –  ma  na  celu  rozszerzenie  wiedzy
medycznej, ma wyłącznie charakter doświadczalny,

eksperyment  leczniczy  –  polega  na  wprowadzeniu  przez
lekarza  nowych,  lub  tylko  częściowo  wypróbowanych  metod
diagnostycznych,  leczniczych  lub  profilaktycznych  w  celu
osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby leczonej.

EKSPERYMENT BADAWCZY

• cel -> rozszerzenie wiedzy medycznej,

• charakter -> doświadczalny,

• może być przeprowadzony na osobach chorych i zdrowych,

• dopuszczalny, gdy uczestnictwo w nim nie jest związane z
ryzykiem, albo ryzyko jest niewielkie nie pozostające w
dysproporcji do możliwych pozytywnych rezultatów,

• niedopuszczalny na dziecku poczętym, osobach
ubezwłasnowolnionych, pozbawionych wolności, żołnierzach
zawodowych, kobietach w ciąży o ile miałby dotyczyć dotykać
dziecka poczętego,

• niedopuszczalny na embrionach.

EKSPERYMENT LECZNICZY

• cel -> wprowadzenie nowych lub tylko częściowo
wypróbowanych metod diagnostycznych, leczniczych,
profilaktycznych w celu osiągnięcia korzyści dla leczonej osoby,

• może być przeprowadzony na osobach chorych,

• może być przeprowadzony, jeżeli dotychczas stosowane metody
medyczne nie są skuteczne lub jeżeli ich skuteczność jest
niewystarczająca,

ryzyko jest proporcjonalne do oczekiwanych

korzyści,

• nie może być prowadzony jeżeli istnieje obawa pogorszenia
stanu zdrowia na skutek eksperymentu, a istniejący stan pacjenta
nie zagraża jego życiu,

• dopuszczalny nawet mimo ryzyka pogorszenia zdrowia pacjenta,
jeżeli inne środki i metody są nieskuteczne, a pacjentowi w
krótkim czasie grozi śmierć.

WYMOGI FORMALNE

EKSPERYMENTU MEDYCZNEGO

•

Eksperymentem może kierować tylko lekarz o odpowiednio
wysokich kwalifikacjach.

•

Może  być  przeprowadzony  po  uzyskaniu  pozytywnej  opinii
Komisji  Bioetycznej  powołanej  przez  okręgową  radę  lekarską
lub  rektora  wyższej  uczelni  składającej  się  z  osób  o  wysokim
autorytecie moralnym i kwalifikacjach specjalistycznych.

•

Przeprowadzenie  eksperymentu  wymaga  bezwzględnej  zgody
pacjenta  –  zgoda  ma  być  pisemna  art.  25,  jeżeli  pacjent  nie
może  udzielić  zgody  pisemnej  za  równoważną  uważa  się
zgodę ustną w obecności 2 świadków.

•

Osoba biorąca udział w eksperymencie musi być uprzednio
poinformowana

celach,

sposobach

warunkach

przeprowadzenia eksperymentu, spodziewanych korzyściach
leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz możliwości
odstąpienia od udziału w eksperymencie.

•

Osoba biorąca udział w eksperymencie może w każdym czasie
cofnąć zgodę na udział w nim. Lekarz winien przerwać
eksperyment.

Wyrok SN z dnia 6 listopada 1937 r. C II 888/37

Stan faktyczny

Lekarz stosował nowa metodę leczenia za pomocą iperytu, wskutek
czego naraził chorego na długotrwałe i bolesne leczenie

Stanowisko Sądu

Lekarz, który przy zastosowaniu nowego sposobu leczenia, ograniczył
się  do  ogólnikowego  zapytania  chorego,  czy  godzi  się  na  poddanie
eksperymentowi,  bez  dokładnego  poinformowania  go  że  zamierzony
sposób  leczenia  musi  wywołać  u  niego  poważniejsze  zaburzenia
zdrowia  i  dotkliwy  ból  przez  dłuższy  okres  czasu,  zaś  skutek  tego
leczenia  jest  niepewny  i  wątpliwy,  ponosi  odpowiedzialność  cywilną
za wszelkie ujemne skutki leczenia wynikłe u chorego.

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY O

EKSPERYMENCIE MEDYCZNYM

Uchwała z dnia 17.03.1993 r.

(Dz.U. Nr 23, poz. 103)

Eksperyment biomedyczny na człowieku
nie mający charakteru leczniczego,
dokonywany bez osobiście wyrażonej
zgody osoby poddanej temu
eksperymentowi, nie jest prawnie
dopuszczalny.

PRAWNA DOPUSZCZALNOŚĆ

ABORCJI

W POLSCE

Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu

rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach

dopuszczalności przerywania ciąży

(Dz.U. z 1995 r. nr. 66, poz. 334)

DOPUSZCZALNOŚĆ

Art. 4a ust. 1

• ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub
zdrowia kobiety ciężarnej,

• badania prenatalne lub inne przesłanki
medyczne wskazują na duże
prawdopodobieństwo ciężkiego i
nieodwracalnego upośledzenia płodu albo
nieuleczalnej choroby zagrażającej jego
życiu,

• zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża
powstała w wyniku czynu niedozwolonego.

STANOWISKO TRYBUNAŁU

KONSTYTUCYJNEGO

Wyrok z dnia 28 maja 1997 r. – uznał za niezgodny z
konstytucją jest zapis art. 4a ust. 1 pkt. 4 ustawy o
planowaniu rodziny pozwalający na przerywanie
ciąży w sytuacji, gdy kobieta ciężarna znajduje się w
ciężkich warunkach życiowych lub trudnej sytuacji
osobistej – „gdyż legalizuje przerywanie ciąży bez
dostatecznego usprawiedliwienia koniecznością
ochrony innej wartości, prawa lub wolności
konstytucyjnej oraz posługuje się nieokreślonym
kryterium tej legalizacji, naruszając w ten sposób
gwarancje konstytucyjne dla życia ludzkiego.

DODATKOWE PRZESŁANKI

DOPUSZCZALNOŚCI

•

zagrożenie życia lub zdrowia, względy

medyczne – tylko w szpitalu – do chwili
osiągnięcia przez płód zdolności do
samodzielnego życia poza organizmem matki

• podejrzenie popełnienia przestępstwa – także
w prywatnym gabinecie – nie później niż w 12
tygodniu ciąży,

ZGODA

• Pisemna zgoda kobiety

lub

przedstawiciela

ustawowego,

• Jeżeli małoletnia ma ponad 13 lat – także jej
zgoda,

• Jeżeli małoletnia ma poniżej 13 lat – także
zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia może
wyrazić swoje stanowisko w sprawie

• Ubezwłasnowolniona – także pisemna zgoda,
a jeśli nie może jej wyrazić zgoda sądu
opiekuńczego

WYMOGI FORMALNE

•wystąpienie wskazań lekarskich do aborcji
stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg,
specjalista w danej dziedzinie, lub specjalista
ginekolog-położnik przy orzekaniu o wadzie
rozwojowej płodu,

• stwierdzenie to następuje w formie orzeczenia
lekarskiego,

• okoliczność, że ciąża powstała w wyniku
przestępstwa – stwierdza prokurator,

• przestępstwo nie stanowi przesłanki
dopuszczalności aborcji – jeśli przemawiają
przeciwko temu względy medyczne,

• nie wolno przeprowadzić aborcji, gdy stan
zaawansowania ciąży jest taki, że aborcja naraziłaby
kobietę na niebezpieczeństwo utraty życia,
ciężkiego uszkodzenia ciała, lub rozstroju zdrowia.

PRAWO ODMOWY PRZEPROWADZENIA ABORCJI

•lekarz zatrudniony w publicznej placówce
służby zdrowia, nie może odmówić dokonania
aborcji, jeśli zachodzi niebezpieczeństwo dla
życia lub zdrowia pacjentki („klauzula
sumienia”)

• w pozostałych dwóch wypadkach do
obowiązku zakładu opieki zdrowotnej należy
takie zorganizowanie udzielania świadczeń
zdrowotnych aby były w nim zatrudnione osoby
mogące zabieg przeprowadzić,

• bezprawna odmowa udzielenia zabiegu może
być źródłem odpowiedzialności –
odszkodowania, zadośćuczynienie, lub karnej w
wypadku niebezpieczeństwa dla życia lub
zdrowia.

Wyrok Europejskiego Trybunału

Praw Człowieka

20 marzec 2007 r. (nr. 5410/03) sprawa
przeciwko Polsce

Skarżąca twierdziła, że bezprawnie odmówiono
jej aborcji uzasadnionej wskazaniami
medycznymi, a konkretnie zaawansowaną
krótkowzrocznością. Poród, także poprzez
cesarskie cięcie groził jej bowiem ślepotą.

Stanowisko Sądu

Polska dopuściła się naruszenia art. 8
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Wolności Obywatelskich (prawo do
prywatnego życia), gdyż nie stworzyła
efektywnych procedur odwoławczych od
decyzji lekarza dla ustalenia czy warunki
legalnej aborcji zostały spełnione. Ta sytuacja
była dla skarżącej przyczyną niepewności
prawnej, niepokoju i stresu, związanych z
rozważaniem możliwego wpływu ciąży na jej
zdrowie. Skarżąca otrzymała 25.000 Euro
zadośćuczynienia.

LEKARZ NIE LECZY CHOCIAŻ POWINIEN

Zagrożone karą pozbawienia wolności:

•·

art. 160 k.k. narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo

utraty życia

lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – do

3 lat,

•·

art. 162 k.k. – nieudzielenie pomocy – do 3 lat,

•·

art. 156 k.k. – ciężkie uszkodzenie ciała – od 1 do 10 lat,

•·

art. 157 k.k. – średnie, lekkie uszkodzenie ciała – od 3

miesięcy do 5 lat,

•·

art. 155 k.k. – nieumyślne spowodowanie śmierci – od 3 m do

5 lat,

•·

art. 148 k.k. – zabójstwo (przestępstwo umyślne, lekarz musiałby

więc umyślnie zabić pacjenta

)

– od 8 do 25 lat,

•·

NIEUDZIELENIE POMOCY

Popełnia  przestępstwo  kto  człowiekowi  znajdującemu  się  w
położeniu  grożącym  bezpośrednim  niebezpieczeństwem  utraty
życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,
mogąc  jej  udzielić  bez  narażenia  siebie  lub  innej  osoby  na
niebezpieczeństwo  utraty  życia  albo  ciężkiego  uszczerbku  na
zdrowiu.

Nie  popełnia  przestępstwa  kto  nie  udziela  pomocy,  do  której
konieczne  jest  poddanie  się  zabiegowi  lekarskiemu,  albo  w
warunkach  w  których  możliwa  jest  niezwłoczna  pomoc  ze
strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

CZY LEKARZ KTÓRY JEST POZA
GODZINAMI SWOJEJ PRACY MA

OBOWIĄZEK UDZIELIĆ POMOCY

NAWET Z NARAŻENIEM SIEBIE NA

NIEBEZPIECZEŃSTWO UTRATY

ŻYCIA ALBO CIĘŻKIEGO

USZCZERBKU NA ZDROWIU?

PRZYKŁADY CIĘŻKIEGO USZKODZENIA CIAŁA

• pozbawienie wzroku, słuchu, mowy, zdolności
płodzenia, inne ciężkie kalectwo,

• ciężka nieuleczalna choroba lub długotrwałą choroba
realnie zagrażająca życiu,

• trwała choroba psychiczna,

• znaczna, trwałą niezdolność do pracy w zawodzie,

• trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

LEKARZ LECZY NIE TAK JAK POWINIEN

pacjent w wyniku niewłaściwego leczenia doznaje uszczerbku w
zakresie zdrowia czy życia opisanego w normach prawa karnego
jako znamiona określonych przestępstw skutkowych.

•art. 155 k.k. – nieumyślne spowodowanie śmierci,

•art. 156 k.k. – ciężkie uszkodzenie ciała,

•art. 157 k.k. – średnie i lekkie uszkodzenie ciała.

przestępstwa skutkowe - jeśli nawet lekarz leczy źle, ale nie
powstaną powyższe skutki, to w grę wchodzi jedynie art. 160 –
nieumyślne narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

LEKARZ LECZY CHOĆ NIE POWINIEN

podejmowanie  czynności,  których  motywem  nie  jest  cel  leczniczy,  a
więc  nie  zmierzają  do  ratowania  życia  i  zdrowia  lub  zmniejszenia
cierpień fizycznych i psychicznych

np.  eksperymenty  na  ludziach,  przeszczepy,  aborcja,  inżynieria
genetyczna, zabiegi adaptujące transseksualistów,

stanowią przestępstwo wówczas, gdy są dokonywane z naruszeniem
przepisów prawa przewidujących ich dopuszczalność

Art. 27 k.k. wyłączenie

bezprawności

eksperymentu (nie tylko

medycznego)

•

cel działania -> eksperyment medyczny, techniczny,

poznawczy, ekonomiczny,

•Istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub
gospodarcze spodziewanej korzyści,

•Zasadność oczekiwania efektu w świetle aktualnego
stanu wiedzy,

•Zgoda uczestnika należycie poinformowanego o
spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych
skutkach ich powstania, jak i możliwości odstąpienia od
udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

•Przeprowadzenie eksperymentu lege artis.

LECZENIE BEZ UPRAWNIEŃ

art. 58 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

–  udzielanie  świadczeń  zdrowotnych  bez  uprawnień  –    jeśli
sprawca  działa  w  celu  osiągnięcia  korzyści  majątkowych,  albo
wprowadza  w  błąd  co  do  posiadanych  uprawnień  –  grzywna,
ograniczenie  wolności  lub  pozbawienie  wolności  do  roku  –
postępowanie w sprawach o wykroczenia.

Leczenie mimo braku zgody

pacjenta

Art. 192 k.k.

Kto wykonuje zabieg leczniczy bez
zgody pacjenta podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.

Ściganie następuje na wniosek
pokrzywdzonego.

WPŁYW WYROKU KARNEGO

NA POSTĘPOWANIE CYWILNE

Art. 11 k.p.c.

Ustalenia

wydanego

postępowaniu

karnym

prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia
przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

Osoba, która nie była oskarżona może powoływać się w
postępowaniu

cywilnym

wszelkie

okoliczności

wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność
cywilną.

ZASADY ORGANIZACJI ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ W POLSCE

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach

opieki zdrowotnej

zakład

opieki

zdrowotnej

–

wyodrębniony

organizacyjnie  zespół  osób  i  środków  majątkowych
utworzony  i  utrzymywany  w  celu  udzielania  świadczeń
zdrowotnych  i promocji zdrowia

INNE NIŻ UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH CELE TWORZENIA

ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

•prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych w
powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją
zdrowia,

•realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z
udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia.

ZAKŁADY OPIEKI ZDROWOTNEJ - TYPY

• szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, sanatorium,
hospicjum, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy,

• przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium,

• pogotowie ratunkowe,

• medyczne laboratorium diagnostyczne,

• pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji,

• zakład rehabilitacji leczniczej,

• żłobek,

• stacja sanitarno-epidemiologiczna,

• jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,

RODZAJE ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ

- publiczne zakłady opieki zdrowotnej

- niepubliczne zakłady opieki
zdrowotnej

CECHY WSPÓLNE ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ

•

cel powstania – udzielanie świadczeń zdrowotnych,

• statut,

• wpis do rejestru zakładów opieki zdrowotnej
prowadzonego przez wojewodę lub Ministra Zdrowia, wpis
do KRS dotyczy samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej oraz spółek prawa handlowego,

• spełnienie wymogu dotyczącego standardu pomieszczeń i
urządzeń.

• świadczenia zdrowotne udzielane są wyłącznie przez
osoby wykonujące zawód medyczny,

• regulamin organizacyjny,

• regulamin porządkowy.

ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE

świadczenie  zdrowotne  (Art.  3  ustawy  o  zoz)  –  działanie  służące
zachowaniu,  ratowaniu,  przywracaniu  i  poprawie  zdrowia  oraz  inne
działania  medyczne  wynikające  z  procesu  leczenia  lub  przepisów
odrębnych, w szczególności związane z:

• badaniem i poradą lekarską,

•leczeniem,

•badaniem i terapią psychologiczną,

•rehabilitacją leczniczą,

•opieką nad kobietą ciężarną, płodem, porodem, połogiem oraz
noworodkiem,

•opieką nad dzieckiem zdrowym,

•badaniem diagnostycznym,

•pielęgnacją chorych,

•pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi,

•opieką paliatywno-hospicyjną,

•orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,

•działania profilaktyczne,

•czynności z zakresu protetyki i ortodoncji,

•czynności z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze.

PUBLICZNE ZAKŁADY OPIEKI

ZDROWOTNEJ

Są to zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez:

Art. 8

•ministra, centralny organ administracji rządowej,

•wojewodę,

•jednostkę samorządu terytorialnego,

•publiczną uczelnię medyczną.

NIEPUBLICZNE ZAKŁADY OPIEKI ZDROWOTNEJ

Są to zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez:

•kościół, związek wyznaniowy,

•pracodawcę,

•fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy (np. izba
lekarska), stowarzyszenie,

•inną krajową lub zagraniczną osobę prawną lub fizyczną np.
spółki z o.o., akcyjne, spółdzielnie,

•spółkę nie posiadającą osobowości prawnej

Problem prywatyzacji publicznych zoz.

STATUT ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ

Statut nadaje organ założycielski, określa ustrój zoz oraz
inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania nie
uregulowane w ustawie, w szczególności:

•nazwę zoz odpowiadającą zakresowi udzielanych
świadczeń,

•cele i zadania zakładu,

•siedzibę i obszar działania,

•rodzaje i zakres udzielanych świadczeń,

•organy zakładu i strukturę organizacyjną,

•formę gospodarki finansowej.

REGULAMIN PORZĄDKOWY

ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ

Art. 18 a

Regulamin ustala kierownik zakładu opieki
zdrowotnej

Określa organizację i porządek procesu udzielania
świadczeń zdrowotnych w zakładzie opieki
zdrowotnej, w szczególności:

•Przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych,
•Organizację i zadania poszczególnych jednostek
organizacyjnych,

•Warunki współdziałania z innymi zakładami opieki
zdrowotnej,

•Prawa i obowiązki pacjenta.
•Obowiązki zoz w razie śmierci pacjenta.

CECHY PUBLICZNYCH

ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

•

organem założycielskim są podmioty wymienione w art. 8 ust. 1

pkt 1-3b ustawy o zoz,

•udzielają świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków
publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom
uprawnionym nieodpłatnie, za częściową odpłatnością, lub
odpłatnie,

•prowadzone są w formie samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej pokrywają z posiadanych środków i
uzyskiwanych przychodów koszty działalności i zobowiązań,

•podlegają wpisowi do rejestru zakładów opieki zdrowotnej
prowadzonego przez wojewodę,

CECHY PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ – C.D.

•

podlegają wpisowi do KRS i posiadają osobowość prawną,

którą uzyskuje z chwilą wpisu do rejestru,

•odpowiedzialność za zarządzanie publicznym zakładem opieki
zdrowotnej ponosi kierownik, który kieruje zakładem i
reprezentuje go na zewnątrz,

•działa rada społeczne, która jest organem inicjującym i
opiniodawczym podmiotu, który utworzył zakład oraz organem
doradczym kierownika zakładu opieki zdrowotnej,

•gospodaruje przekazaną w zarząd częścią mienia państwowego
lub komunalnego oraz przydzielonymi środkami finansowymi,

•pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy, nie ma
zdolności upadłościowej, decyduje sam o podziale zysku.

RADA SPOŁECZNA PUBLICZNEGO

ZOZ

Jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu,
który utworzył zakład, oraz organem doradczym
kierownika

skład – zależy od tego kto utworzył zoz: przedstawiciele

podmiotu, który utworzył organ (ministra, innego
organu administracji rządowej, wójta, burmistrza,
prezydenta miasta, przedstawiciele wojewody, rady
gminy, powiatu, sejmiku województwa, przedstawiciel
rektora, jeśli w zoz jest oddział kliniczny

Jest powoływana i odwoływana przez podmiot, który
utworzył zakład

ZADANIA RADY SPOŁECZNEJ

Przedstawianie podmiotowi, który utworzył zoz wniosków i
opiniiw sprawach:

-zmiany lub rozwiązania umowy na udzielanie świadczeń
zdrowotnych,

-Zbycia środka trwałego, zakupu, przyjęcia darowizny nowej
aparatury medycznej i sprzętu,

-Związanych z przekształceniem lub likwidacją zoz,
przebudową, rozszerzeniem, ograniczeniem działalności,

-Przyznawania nagród dla kierownika i rozwiązania z nim
umowy

ZADANIA RADY SPOŁECZNEJ C.D.

Przedstawianie kierownikowi zoz wniosków i opinii w sprawach:

-planu finansowego i inwestycyjnego,
-Rocznego sprawozdania z realizacji planu inwestycyjnego i
finansowego,

-Kredytów bankowych i dotacji,
-Podziału zysku
-Uchwalenie swojego regulaminu,
-Zatwierdzenie regulaminu porządkowego zoz,
-Dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków wnoszonych
przez pacjentów,

-Opiniowanie wniosku kierownika w zakresie czasowego
zaprzestania działalności zoz.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SAMODZIELNYCH

PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

•udzielanie świadczeń finansowanych w ramach
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego – umowy z NFZ,

•realizacja programów zdrowotnych finansowanych ze
środków publicznych np. Zintegrowane Ratownictwo
Medyczne,

•realizacja programów współfinansowanych ze środków
pochodzących z budżetu UE,

•wydzielona działalności gospodarczej innej niż udzielanie
świadczeń zdrowotnych, jeżeli statut zakładu przewiduje
taką możliwość,

•darowizny, zapisy, spadki.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

NIEPUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ

•Udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych w
ramach powszechnego ubezpieczenie zdrowotnego –
umowy z NFZ,

•Odpłatne udzielanie świadczeń zdrowotnych,

•Inna działalność gospodarcza,

•Spadki, darowizny, zapisy,

•Inne.

SYSTEM FINANSOWANIA OPIEKI

ZDROWOTNEJ

W POLSCE

Ustawa 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych. (Dz.U. nr 210, poz.
2135 ze zm.)

STRUKTURA FINANSOWANIA SYSTEMU OPIEKI

ZDROWOTNEJ W POLSCE

•świadczeniobiorcy – pacjenci,

•instytucja ubezpieczeniowa, płatnik –
Narodowy Fundusz Zdrowia (centrala, 16
oddziałów wojewódzkich),

•świadczeniodawcy – zakłady opieki zdrowotnej,
praktyki lekarskie, apteki, inne.

•organy kontroli – wojewodowie - Wojewódzkie
Centra Zdrowia Publicznego, Państwowa Inspekcja
Sanitarna, Inspekcja Farmaceutyczna, NFZ w
zakresie prawidłowości wydatkowania
przekazanych środków.

•Ministerstwo Zdrowia

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SYSTEMU

OPIEKI ZDROWOTNEJ W POLSCE

•Obywatele

obciążeni

są

obowiązkową

składką

ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych
(7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25%
pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do
instytucji ubezpieczenia zdrowotnego NFZ.

•Niektóre

wysoko

wyspecjalizowane

świadczenia

finansowane są bezpośrednio z budżetu Ministerstwa
Zdrowia, a nie ze środków NFZ – np. ratownictwo
medyczne.

•Przekazywanie  środków  do  świadczeniodawców  odbywa
się  na  podstawie  kontraktów  podpisywanych  przez
Dyrektorów  oddziałów  wojewódzkich  NFZ  z  placówkami
służby zdrowia, po przeprowadzeniu konkursu ofert.

EUROPEJSKA KARTA

UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO

•uprawnia do korzystania ze świadczeń zdrowotnych
podczas pobytu

w innych państwa członkowskich

Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii,

•mogą ją uzyskać osoby wyjeżdżające do innego kraju w
celach niezarobkowych,

•aby uzyskać kartę należy zwrócić się do właściwego
oddziału NFZ,
nie obejmuje transportu do Polski oraz obowiązujących w
niektórych krajach opłat za udzielanie niektórych świadczeń
zdrowotnych,

•daje prawo zakupu refundowanych leków,

•o refundację kosztów leczenia można wystąpić już w kraju,
w którym miało miejsce leczenie lub po powrocie, w Polsce
w oddziałach NFZ.

Polska

Wielka Brytania

wydatki

ochronę
zdrowia
według WHO

578 $ rocznie na
mieszkańca

6% PKB

2.232 $ rocznie na
mieszkańca

7,7 % PKB

ilość lekarzy i
miejsc w
szpitalach

220 lekarzy,
494 łóżka szpitalne
na 100 tys.
mieszkańców

164 lekarzy
420 łóżka
na 100 tys.
mieszkańców

ubezpieczenie
zdrowotne

obowiązkowe

system
ubezpieczeń
zdrowotnych

państwowy

Porównanie systemu opieki zdrowotnej Polska Wielka
Brytania – zarys.

1 źródło - Eurostat

Polska

Wielka Brytania

system
finansowania

Narodowy
Fundusz Zdrowia
16 oddziałów
wojewódzkich
NFZ

National Health Service
NHS

odpłatność
świadczeń

nieodpłatnie

nieodpłatnie – z
wyjątkiem np.
konieczności poniesienia
zryczałtowanej opłaty za
leczenie stomatologiczne

udzielanie
świadczeń

rejonizacja,
skierowanie do
specjalisty,
ograniczone prawo
wyboru lekarza,

kolejki, rejestracja

Skierowania do
specjalisty, rozbudowany
system lekarzy
rodzinnych, długi czas
oczekiwania na
specjalistyczne
procedury, większość
placówek jest
państwowa, rejestracja

Porównanie systemu opieki zdrowotnej Polska Wielka

Brytania – zarys c.d

WYKONYWANIE ZAWODU LEKARZA I LEKARZA

DENTYSTY

wykonywanie zawodu lekarza – udzielanie przez osobę

posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi
dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności:

•badaniu stanu zdrowia,

•rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im,

•leczeniu i rehabilitacji chorych,

•udzielaniu porad lekarskich,

•wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich,

wykonywanie zawodu lekarza dentysty – udzielanie przez
osobę jak powyżej, świadczeń jak powyżej w zakresie chorób
zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic
przyległych.

KTO MOŻE ZOSTAĆ LEKARZEM

•

obywatel polski lub obywatel innego państwa członkowskiego UE,
jeżeli posiada:
a) Dyplom lekarza lub lekarza dentysty wydany przez polską szkołę

wyższą, lub

b) dokument potwierdzający formalne kwalifikacje lekarza lub

lekarza dentysty spełniające wymogi przewidziane w przepisach
prawa UE wymienione w wykazie,

c) dyplom lekarza lub lekarza dentysty wydany przez inne państwo

członkowskie UE pod warunkiem uznawania go za równorzędny w
RP oraz że spełnia on minimalne wymogi kształcenia określone w
przepisach UE.

•

ma pełną zdolność do czynności prawnych,

•

jego stan zdrowia pozwala na wykonywanie zawodu,

•

wykazuje nienaganną postawę etyczną,

•

obcokrajowiec musi władać językiem polskim w mowie i piśmie w
zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu

•

odbył staż podyplomowy,

•

zdała z wynikiem pozytywnym Lekarski Egzamin Państwowy

UPRAWNIENIA OKRĘGOWEJ RADY LEKARSKIEJ
W ZAKRESIE PRAWA WYKONYWANIA ZAWODU

•przyznaje prawo wykonywania zawodu,

•powołuje komisję mającą na celu ocenę stopnia przygotowania
zawodowego lekarza, jeśli istnieje podejrzenie, że lekarz jest
przygotowany niedostatecznie

•orzeka o zawieszeniu w prawie wykonywania zawodu albo o
ograniczeniu prawa wykonywania zawodu na okres niezdolności,
lub ograniczeniu prawa do wykonywania niektórych tylko
czynności np. ze względu na stan zdrowia, w celu podjęcia takiej
decyzji powołuje komisję,

•orzeka o utracie prawa do wykonywania zawodu,

•Okręgowa Izba Lekarska prowadzi rejestr lekarzy z danego
okręgu.

UTRATA PRAWA DO WYKONYWANIA ZAWODU

LEKARZA

•

utrata obywatelstwa polskiego lub innego państwa UE, jeżeli

nie doszło jednocześnie do nabycia obywatelstwa innego państwa
UE,

•ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe,

•upływ czasu na jaki prawo zostało przyznane.

UZYSKANIE TYTUŁU SPECJALISTY W DANEJ

DZIEDZINIE

•odbycie przeszkolenia określonego programem specjalizacji,

•zdanie egzaminu państwowego,

•specjalizację można odbywać na podstawie:

umowy o pracę z jednostką prowadzącą specjalizację
finansowanej z budżetu państwa – rezydentura,

umowy o pracę finansowanej przez jednostkę,

płatnego urlopu szkoleniowego,

poszerzenia programu studiów doktoranckich,

umowy cywilnoprawnej.

Lekarz ma prawo i obowiązek szkolenia zawodowego.

Polska

Wielka Brytania

szkoły
medyczn
e

15 szkół medycznych,
w tym dwie nie mające
statusu samodzielnych
jednostek
-

Collegium Medicum

w Bydgoszczy UMK
Toruń
-

Wydział Nauk

Medycznych UWM
Olsztyn

26 wydziałów
lekarskich z dobrze
rozwiniętymi zakładami
ogólnej praktyki
lekarskiej (medycyny
rodzinnej)

czas
trwania
studiów

6 lat

5 lat, 6 lat na tzw,
kursie łączonym

uzyskany
tytuł

mgr medycyny

Bachelor of Medicine,
Bachelor of Surgery

zajęcia
praktyczn
e

głównie szpitale
uniwersyteckie

Szpitale, ośrodki
zdrowia

Porównanie systemu kształcenia lekarzy w Polsce i Wielkiej
Brytanii – zarys

Polska

Belgia

cykl
kształceni
a

13 miesięczny staż,
Lekarski Egzamin
Państwowy

3 letni okres kształcenia
podyplomowego w celu
uzyskania specjalizacji
obejmujący także
roczny staż u lekarza
praktyki ogólnej.

prawo
wykonywa
nia
zawodu

rejestracja przez
Okręgowe Izby
Lekarskie

rejestracja przez
GMC General
Medical Council

samorząd
zawodowy

Porównanie systemu kształcenia lekarzy w Polsce i Wielkiej

Brytanii

– zarys c.d

Samorząd zawodowy General
Medical
Council

SAMORZĄD ZAWODOWY LEKARZY

Ustawa z dnia 17.05.1989 r. o izbach lekarskich

(Dz.U. nr 30, poz. 158)

jednostki organizacyjne samorządu lekarzy posiadające osobowość
prawną:

Naczelna Izba Lekarska

Okręgowe Izby Lekarskie

ZADANIA SAMORZĄDU LEKARZY

•sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym i
sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza,

•ustanawianie obowiązujących wszystkich lekarzy
zasad etyki i deontologii zawodowej oraz dbałość o ich
przestrzeganie,

•reprezentowanie i ochrona zawodu lekarza,

•integrowanie środowiska lekarskiego,

•zajmowanie

stanowiska

sprawach

stanu

zdrowotności społeczeństwa, polityki zdrowotnej
państwa oraz organizacji ochrony zdrowia,

ZADANIA SAMORZĄDU LEKARSKIEGO c.d.

•współpraca z towarzystwami naukowymi, szkołami
wyższymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi w
kraju i za granicą,

•prowadzenie instytucji samopomocowych i innych
form pomocy materialnej dla lekarzy i ich rodzin,

•zarządzanie

majątkiem

działalnością

gospodarczą izb lekarskich,

•

wykonywanie

innych

zadań

określonych

odrębnymi przepisami.

FORMY AKTYWNOŚCI SAMORZĄDU LEKARZY

•przyznawanie prawa wykonywania zawodu lekarza i
prowadzenie rejestru lekarzy,

•negocjowanie warunków pracy i płac,

•sprawowanie orzecznictwa w przedmiocie orzekania
o niezdolności do wykonywania zawodu lekarza,

•współdziałanie

sprawach

doskonalenia

zawodowego lekarzy,

•przewodniczenie

komisjom

konkursowym

konkursach na stanowisko ordynatora i uczestnictwo
w konkursach na inne kierownicze stanowiska w
służbie zdrowia,

•opiniowanie projektów ustaw dotyczących ochrony
zdrowia i przepisów dotyczących wykonywania
zawodu lekarza bądź występowanie o ich wydanie,

FORMY AKTYWNOŚCI SAMORZĄDU LEKARZY

c.d.

•opiniowanie i wnioskowanie w sprawach kształcenia przed i
podyplomowego lekarzy i w innych zawodach medycznych,

•prowadzenie badań dotyczących ochrony zdrowia i
wykonywania zawodu lekarza,

•sprawowanie

sądownictwa

lekarskiego

zakresie

odpowiedzialności zawodowej lekarzy oraz sądownictwa
polubownego,

•występowanie w obronie interesów indywidualnych i
zbiorowych członków samorządu lekarzy,

•współdziałanie  z  organami  administracji  publicznej,
organizacjami  politycznymi,  związkami  zawodowymi  oraz
innymi  organizacjami  społecznymi  w  sprawach  dotyczących
ochrony  zdrowia  ludności  i  warunków  wykonywania  zawodu
lekarza.

STRUKTURA SAMORZĄDU LEKARZY

Naczelna Izba Lekarska:

•Krajowy Zjazd Lekarzy,

•Naczelna Rada Lekarska,

•Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej,

•Naczelny Sąd Lekarski,

•Naczelna Komisja Rewizyjna,

•Krajowa Komisja Wyborcza

KRAJOWY ZJAZD LEKARZY

• najwyższa władza samorządu lekarzy,
• składa się z delegatów wybranych przez
okręgowe zjazdy lekarzy oraz z głosem doradczym
członkowie ustępujących organów izby,

• delegatów wybierają zebrania zwoływane w
poszczególnych rejonach obejmujących obszar
działania danej izby lekarskiej,

•mandat delegata trwa 4 lata,
•Zjazd zwołuje Naczelna Rada Lekarska

NACZELNA RADA LEKARSKA

•

skład: Prezes i członkowie wybierani przez Krajowy Zjazd

Lekarzy, przewodniczący Okręgowych Rad Lekarskich,

•Kieruje działalnością samorządu lekarzy w okresie między
KZL, a w szczególności:

wykonuje uchwały KZL,

czuwa nad prawidłowością realizacji zadań samorządu,

określa wysokość składek członkowskich

uchyla uchwały ORL sprzeczne z prawem lub uchwałami i
regulaminami,

może nakazać okręgowej radzie podjęcie uchwały

wydaje Biuletyn i Gazetę Lekarską

przedstawia Radzie Ministrów coroczne informacje o
działalności

NACZELNY RZECZNIK

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ

•

prowadzi postępowania w sprawach odpowiedzialności

zawodowej lekarza,

• uczestniczy w posiedzeniach Naczelnej Rady Lekarskiej

NACZELNY SĄD LEKARSKI

•

rozpatruje sprawy z zakresu odpowiedzialności zawodowej

lekarzy,

• składa NIL okresowe informacje o stanie spraw z zakresu

odpowiedzialności zawodowej

• składa sprawozdania Krajowemu Zjazdowi Lekarzy.

NACZELNA KOMISJA REWIZYJNA

• kontroluje finansową i gospodarczą
działalność NIL,

• przedstawia sprawozdania z działalności
kontrolnej Krajowemu Zjazdowi Lekarzy,

• sprawuje nadzór nad działalnością
okręgowych komisji rewizyjnych,

KRAJOWA KOMISJA WYBORCZA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA

c.d.

Odpowiedzialność zawodowa jest związana z każdym

działaniem lub zaniechaniem, które:

1. Jest sprzeczne z zasadami etyki – Kodeks Etyki

Lekarskiej,

2. Jest sprzeczne z zasadami deontologii – zbiór

przepisów i norm moralnych wprowadzonych przez
Hipokratesa obowiązujący lekarzy w stosunku do
chorego i innych lekarzy.

3. Narusza przepisy o wykonywaniu zawodu lekarza.

TRYB POSTĘPOWANIA

• rzecznik odpowiedzialności zawodowej – organ prowadzący
postępowanie

rzecznik okręgowy,

Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej,

postępowanie wszczyna się z urzędu po uzyskaniu wiarygodnej
informacji o przewinieniu z zakresu odpowiedzialności
zawodowej,

W toku postępowanie wszechstronnie rozpatruje się sprawę
uwzględniając zarówno okoliczności przemawiające na korzyść
lekarza, jak i przeciwko,

po zakończeniu postępowania udostępnia się akta lekarzowi do
wglądu i doręcza postanowienie o zakończeniu postępowania,

Jeżeli nie ma podstaw do wniosku o ukaranie rzecznik wydaje
postanowienie o umorzeniu postępowania, jeśli są składa
wniosek o ukaranie właściwemu sądowi lekarskiemu

TRYB POSTĘPOWANIA c.d.

• przewodniczący sądu lekarskiego po otrzymaniu
wniosku kieruje sprawę na rozprawę,

• na rozprawę wzywa się obwinionego lekarza i
zawiadamia o terminie obrońcę,

•przeprowadza się postępowanie dowodowe, wysłuchuje
się strony.

• po zamknięciu rozprawy sąd lekarski przystępuje do
narady,

• orzeczenie wydaje się na podstawie całokształtu
materiału dowodowego,

• orzeczenie uniewinniające lub uznające winę,
• sąd uznając lekarza za winnego nie może odstąpić od
wymierzenia kary.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE

•

odwołanie od orzeczenia – rzecznik, obwiniony lekarz,

• odwołanie od orzeczeń w części dotyczącej winy,

Odwołanie wnosi się do Naczelnego Sądu Lekarskiego w
terminie 14 dni od doręczenie orzeczenia.

Jeżeli lekarz w II instancji zostanie ukarany karą
zawieszenia prawa wykonywania zawodu lub
pozbawienie prawa – odwołanie do wlaściwego ze
względu na miejsce zamieszkania lekarza – sądu
apelacyjnego.

Ustawa z dnia 3 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i

położnej

(Dz.U. Z 2001 r. Nr. 57, poz. 602)

• wzrost znaczenia i usamodzielnienie się zawodów pielęgniarki
i położnej,

• w przeszłości – głównie kategoria personelu pomocniczego,
• konieczność dostosowania polskich przepisów prawa do
wymagań unijnych (od 2003 r. nie przeprowadza się rekrutacji
do pielęgniarskich i położniczych szkół pomaturalnych),

• zawody samodzielne, pielęgniarka może być jednak
podporządkowana lekarzowi w określonym zakresie w procesie
leczenia

UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ PRZEZ

PIELĘGNIARKĘ

• rozpoznawanie warunków i potrzeb
zdrowotnych,

• rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych,
• sprawowanie opieki pielęgnacyjnej,
•realizacja zleceń lekarskich w procesie
diagnostyki,

• samodzielne udzielanie w określonym
zakresie świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych,
rehabilitacyjnych,

• edukacja zdrowotna.

OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIE

ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

LEKARZY

I ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

Zasady:

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 grudnia
2008 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy
udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej. (Dz.U. Z
2009 r. nr. 3, poz. 10)

ZAKRES UBEZPIECZENIA

- ubezpieczeniem objęta jest odpowiedzialność
cywilna za szkody wyrządzone w następstwie
działania lub zaniechania ubezpieczonego
podczas udzielania świadczeń zdrowotnych,

-obowiązek ubezpieczenia powstaje nie później
niż w dniu poprzedzającym dzień, w którym
udzielający świadczeń obowiązany jest do ich
wykonania na podstawie umowy o udzielanie
świadczeń,

-ubezpieczenie nie obejmuje szkód
polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu,
utracie mienia, zapłacie kar umownych,
powstałych wskutek działań wojennych,
rozruchów, zamieszek, aktów terroru.

SUMY GWARANCYJNE

DLA ZAKŁADÓW OPIEKI

ZDROWOTNEJ I LEKARZY

Minimalna suma ubezpieczenia dla zakładów opieki
zdrowotnej i osób wykonujących zawód medyczny w
ramach indywidualnej praktyki, grupowej praktyki
wynosi równowartość w złotych:

46.500 euro na jedno zdarzenie i 275.000 euro na
wszystkie zdarzenia, których skutki objęte są
umową ubezpieczenia oc.

SUMY GWARANCYJNE DLA

PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

Minimalna suma ubezpieczenia dla pielęgniarek i
położnych wykonujących zawód medyczny w ramach
praktyki indywidualnej lub grupowej:

25.000 euro na jedno zdarzenie i 140.000 euro
na wszystkie zdarzenia, których skutki objęte
są umową ubezpieczenia oc.

RZECZNIK PRAW PACJENTA

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o

prawach pacjenta i Rzeczniku Praw

Pacjenta z mocą obowiązującą od 5

czerwca 2009 r.

(Dz.U. Z 2009 r. nr 52, poz. 417)

ZASADY DZIAŁANIA URZĘDU RPP

•Cel – ochrona praw pacjenta,
• powoływany i odwoływany przez Prezesa
Rady Ministrów w drodze konkurencyjnego
naboru,

• wykształcenie wyższe, dobry stan zdrowia,
wiedza i doświadczenie dające rękojmię
prawidłowego sprawowania funkcji

•Nadzór Prezesa Rady Ministrów,
• wykonuje zadania przy pomocy Biura RPP i
dwóch zastępców

ZADANIA

• prowadzenie postępowań w sprawach praktyk
naruszających zbiorowe prawa pacjenta i zbiorowe
prawa pacjenta,

• żądanie wszczęcia postępowania cywilnego w
przypadku naruszenia praw pacjenta, lub branie
udziału w toczącym się postępowaniu na prawach
przysługujących prokuratorowi,

•Opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów
projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw
pacjenta,

•Występowanie z wnioskiem o podjęcie inicjatywy
ustawodawczej,

•Opracowywanie publikacji i programów
edukacyjnych,

•Współpraca z organami władzy publicznej,
organizacjami pozarząodwymi, społecznymi i
zawodowymi w celu zapewnienia przestrzegania praw
pacjentów,

•

analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń

i obszarów w systemie ochrony zdrowia
wymagających naprawy.

UPRAWNIENIA RPP W ZAKRESIE

NARUSZENIA PRAW PACJENTA

•Prowadzi postępowanie wyjaśniające
•Może zwrócić się o zbadanie sprawy do organów nadzoru,
prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej itp,

•W razie niestwierdzenia naruszenia praw pacjenta wyjaśnić
to wnioskodawcy i pacjentowi,

•W razie stwierdzenia naruszenia – może skierować
wystąpienie do organu, organizacji, instytucji których sprawa
dotyczy, zwrócić się do organu nadrzędnego z wnioskiem o
zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa,

• może żądać wszczęcia postępowania cywilnego,
•Brać udział w toczącym się postępowaniu na prawach
prokuratora.

PRAKTYKI NARUSZAJĄCE

ZBIOROWE PRAWA PACJENTA

Art. 59 ustawy o PP i RPP

•Bezprawne zorganizowanie działania lub
zaniechania podmiotów udzielających świadczeń
zdrowotnych,

•Stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu
zorganizowanie wbrew przepisom o rozwiązywaniu
sporów zbiorowych akcji protestacyjnej lub strajku

mające na celu pozbawienie pacjentów praw lub
ograniczenie tych praw, w szczególności
podejmowane celem osiągnięcia korzyści
majątkowej.

KARY ZA NARUSZENIE

ZBIOROWYCH PRAW PACJENTA

•naruszenie zbiorowych praw pacjentów jest
zakazane,

•postępowanie prowadzi RPP,
•kara pieniężna do 500.000 zł,
•decyzje RPP w przedmiocie nałożenia kary są
ostateczne,

•Kary nakładane są na podmiot udzielający
świadczeń albo organizatora strajku.

Document Outline