GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ 

Krytyka   systemu   kapitalistycznego   tematem  różnych 

publikacji, wskazujących szczególnie na (konflikt: kapitał - 

praca): 

- pauperyzację klasy robotniczej, 
- negatywne skutki kryzysów gospodarczych, 
- bezrobocie jako wielki problem społeczny. 

Wystąpienia  utopistów (socjalistów utopijnych):

-

Cloude Henry Saint Simone (koncepcja ustroju przyszłości 

alternatywnego do stanowego), 

-

Charles Fourier (wspólnoty falanstery)

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

socjalizm   rewolucyjny  - zmiana  w  drodze  przewrotu społecznego i 

uspołecznienia środków produkcji nie rezygnowanie  z  postulatów  
doraźnych  w dziedzinie warunków pracy i życia rob.

F. Engels, Położenie klasy robotniczej w Anglii (1845):
-  wszechstronny  obraz  warunków  życia  robotników (na podstawie badań 

obejmujących kilkadziesiąt lat) w kraju, który wówczas przodował w 
rozwoju gospodarczym 

- przedstawienie skali; kwestii robotniczej (jej syndromu), a także 

konkurencji między robotnikami, 

- konieczność zmiany stosunków społecznych (nowe prawo z 1834 r. 

zmniejszyło zakres pomocy ubogim, zgodnie z tezą Malthusa, że pomoc 
zwiększa rozrodczość, czyli przyrost naturalny)

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

reformiści: 
- umocnienie   ustroju  kapitalistycznego poprzez  

wprowadzenie  zmian łagodzących konflikty 
społeczne, 

- ustrój kapitalistyczny to naturalny porządek, 
- państwo głównym realizatorem przemian, 
- w  pierwszej fazie brak teoretycznej podbudowy, 

tylko reakcja na ruchy społeczne i rodzący się 
socjalizm 

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

Dwie odmiany reformizmu: 
- utopijny, w pierwszym okresie, apelowanie do 

właścicielimm środków    produkcji   o   lepsze   

traktowanie   robotników, utopijność  polegała głównie na 

nie realności apeli, próśb. 

-   pragmatyczny, w   okresie  międzywojennym,  znacznie 

silniejszy, staje się elementem systemu, główne 

problemy: zagadnienie   warunków  i  stosunków  pracy,  

zatrudnienie  i bezrobocie,   warunki   bytu  pracujących,  

podział  dochodu społecznego,  zabezpieczenie  

społeczne, zmiany ustawodawcze, opodatkowanie, 

inwestycje, itd. 

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

Prace naukowo - badawcze (do XIX w.): 
- oparcie na dorobku teoretycznym ekonomii, 

socjologii, historii, 

-  niesprecyzowany  zakres  nowej  dyscypliny  i  

trudności z wyodrębnieniem jej metod, 

-  większe  znaczenie  w rozwiązywaniu konkretnych 

zagadnień, niż w budowie odrębnej teorii, 

- nastawienie na aktualną tematykę (charakter 

użytkowy). 

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

Niemiecka nauka  społeczna: 
- pojęcie  "polityka  socjalna"  po raz pierwszy wprowadził 

do dyskusji  naukowej ok. 1854 r.- W.H. Riehl (Riel), ale 

termin ten  ugruntował się na trwałe w Niemczech po 

zalożeniu w 1872 Związku Polityki Socjalnej (grupa 

historyków i ekonomistów, która podjęła pracą nad 

opisem ówczesnej rzeczywistości, dostrzegając związek 

pomiędzy sytuacją ekonomiczną kraju a kwestią socjalną 

– poszukując reformy socjalnej w oparciu o naukę)

- wyjaśniając misję ZPS-u Gustav Schmoller mówił, że będzie 

się on zajmował: ...głębokim podziałem w naszym 

społeczeństwie, konfliktem kierującym przeciwko sobie 

przedsiębiorców i robotników, właścicieli i klas 

pozbawionych własności, groźbą rewolucji społecznej.

 

 

GENEZA  POLITYKI  

SPOŁECZNEJ  JAKO  

DYSCYPLINY  NAUKLOWEJ

Trzy grupy stanowisk w kwestii polityki społecznej: 

1/ Adolf  Wagner - przedstawiciel „socjalizmu z katedry”, (ze stanowiska prawa):

-

przedmiot  polityki  społecznej  to  działania zmierzające do usunięcia  konfliktów  i 

 braków  systemu  kapitalistycznego, 

-

środki:   poprawa  położenia  pracowników  najemnych  poprzez regulowanie 

uchybień w podziale dochodu społecznego, 

2/ Bortkiewicz i Jastrow: 
- zainteresowanie państwem jako podmiotem polityki społecznej 
- Polityka socjalna jako działalność ustawodawcza, gospodarcza, administracyjna  

państwa 

3/  Werner Sombart:
- główny nacisk na cele polityki społecznej, 
- klasowy charakter polityki państwa (interes klasowy), 
- próby definiowania polityki społecznej. 

 

 

Polityka społeczna do I wojny 

światowej

:

 

I.

Charakter  ochronny  (doraźność  i  ex post działań, brak zmiany podstaw nierówności, itp). 

II. Duże znaczenie socjalizmu w ogóle i soc. rewolucyjnego: 

- nieufnego wobec reform w ramach ustroju kapitalistycznego, 
- podejrzewającego w p.s. grę polityczną (taktykę), 

-

uważającego p.s. jako środek do walki z socjalizmem. 

III. Osiągnięcia: 

- poprawa warunków bytu robotników, 
- wzrost produktywności procesów gospodarczych, 
- zwiększenie bezpieczeństwa pracy, 
- usunięcie poczucia niepewności (ubezpieczenia).

 

IV. Trudności: 

- brak skuteczności niektórych działań, 
- upatrywanie w p.s. zwiększających się obciążeń i kosztów, 
- brak podstaw teoretycznych, 
- zmiany ex post (nieracjonalność), 
- coraz bardziej skomplikowane zadania, 
- brak skoordynowania p.s. z polityką gospodarczą.