Temat: Wykonywanie 

preparatów 

mikroskopowych

Wykonali: Kapłon Paweł

             Wódka Piotr

Akademia Górniczo 

Hutnicza

    Im. Stanisława Staszica        

     

w Krakowie

Prowadzący:  prof. J.Wasylak

Plan referatu

• Rodzaje preparatów mikroskopowych
• Rodzaje preparatów mikroskopowych 

ze względu na sposób wykonywania:

- Płytki cienkie
- Preparaty proszkowe
- Preparaty polerowane
- Preparaty orientowane
- Preparaty uniwersalne

Rodzaje preparatów 

mikroskopowych

Preparaty mikroskopowe stosowane przez 

mineralogów i petrografów można podzielić na 
dwie grupy:

1) Preparaty do badań w świetle przechodzącym 

przy użyciu mikroskopu polaryzującego tzw. 
płytki cienkie

2) Preparaty do badań w świetle odbitym przy 

użyciu mikroskopu kruszcowego tzw. preparaty 
polerowane (zgłady).

Ze względu na sposób wykonywania preparatów 

mikroskopowych i zakres ich stosowania można je 

podzielić:

Płytki cienkie: 

- ze skał i minerałów
- z węgli

Preparaty proszkowe:

- ze skał
- z minerałów
- z osadów chemicznych 

Preparaty polerowane:

- z rud
- z metali
- z węgli (kawałkowe, ziarnowe)

Preparaty orientowane:

- ze skał
- z minerałów

Preparaty uniwersalne:

- polerowane płytki cienkie
- polerowane preparaty proszkowe

Płytki cienkie

Płytki cienkie ze skał i minerałów

Skały i minerały z których wykonuje się preparaty 

różnią się twardością, porowatością, odpornością na 

wodę i zmianą temperatury. 

Próbki miękkie lub porowate należy odpowiednio 

utwardzać. Najczęściej w tym celu stosuje się balsam 

kanadyjski, bakelit, parafinę lub szkła organiczne. 

W przypadku materiałów wrażliwych na wodę 

szlifowanie wykonuje się przy użyciu past 

szlifierskich z oliwą lub naftą. W przypadku 

minerałów uwodnionych należy uważać by nie 

przegrzać próbki w czasie naklejania na szkiełko 

podstawowe. 

Do wycinania płytek używa się mechanicznej piły 

taśmowej lub obrotowej tarczowej piły diamentowej. 

Tarczowa piła diamentowa chłodzona jest naftą, 

ustawiona pionowo o prędkości 5000 obr/min. Uchwyt 

z próbką przeznaczoną do cięcia można ustawić pod 

określonym kątem. Piłą tą wycina się z twardych skał 

płytki o grubości 1 mm. Piłami tego typu przecina się 

przeznaczone do dalszej obróbki fragmenty skał i 

minerałów oraz wycina płytki orientowane. Do badań 

w świetle przechodzącym płytki takie nakleja się na 

szkiełka podstawowe i ściera na obrotowych tarczach 

szlifierskich. Obecnie coraz częściej używane są 

szlifierki automatyczne składające się z dwóch 

równoległych do siebie poziomych tarcz. Dolna 

obraca się i spełnia rolę tarczy szlifierskiej, do tarczy 

górnej przykleja się płytki skał lub minerałów. Tarcza 

ta wykonuje ruchy mimośrodowe a przez wywiercony 

w niej otwór wprowadza się proszek ścierny

    z wodą.   

Prace wykończeniowe zmierzające do uzyskania właściwej 

grubości płytki wykonuje się ręcznie. Na tarczy 
obrotowej a następnie na matowej płycie szklanej 
stosując proszki ścierne o odpowiedniej granulacji. Po 
osiągnięciu odpowiedniej grubości preparat czyści się 
spirytusem a następnie przykleja balsamem 
kanadyjskim szkiełka nakrywkowe. 

Płytki cienkie z węgli

Płytki te mają zazwyczaj grubość 3-10um i służą do 

obserwacji składników przeświecających w węglach 
brunatnych  i w słabiej uwęglonych węglach 
kamiennych. Jeżeli węgle są słabo przejrzyste należy 
grubość płytek zmniejszyć do 0,5 um. Okruchy węgla z 
których wykonywane są płytki impregnuje się parafiną 
lub balsamem kanadyjskim. 

Preparaty proszkowe

Preparaty proszkowe ze skał

Preparaty takie wykonuje się ze skał grubo, średnio i 

drobnoziarnistych. Ze skał pobiera się próbkę i 
poddaje się ją kruszeniu. Uzyskany proszek 
przesiewa się przez sita i otrzymuje się frakcję o 
wielkości ziarn: 
1) 0,2 do 0,08 mm
2) 0,08 do 0,06 mm

   3) poniżej 0,06 mm

Z poszczególnych frakcji  wykonuje się preparaty 

poprzez mieszanie igłą stalową proszku na 
szkiełku podstawowym z balsamem kanadyjskim. 
Ilość proszku w preparacie powinna być taka by 
ziarna nie stykały się. Mieszanie wykonuje się 
szybko tak by przed zgęstnieniem balsamu 
można było nakryć preparat szkiełkiem 
nakrywkowym. 

W odmienny sposób wykonuje się preparaty ze skał 

sypkich. Skały sypkie zatapia się w twardych 
tworzywach organicznych, następnie poddaje się 
cięciu tak przygotowane próbki na płytki i poddaje 
się obróbce podobnej jak w przypadku preparatów 
do badania w świetle przechodzącym. 

Preparaty proszkowe z minerałów

W przypadku oznaczania cech optycznych minerałów 

preparaty proszkowe umożliwiają wykonywanie 
badań mikroskopowych nawet niewielkich ilości 
materiału. Stosuje się je najczęściej do oznaczania 
minerałów ciężkich.

Minerały utwardza się organicznymi tworzywami 

sztucznymi zwłaszcza akrylowymi. Następnie 
minerały te szlifuje się i poleruje w celu uzyskania 
idealnie gładkiej powierzchni. Tworzywa te są 
przezroczyste twarde odporne na działanie 
stężonego HCl, benzenu i cieczy imersyjnych. 
Można więc wykonać cały tok badań 
mikroskopowych w świetle odbitym a także trawić i 
rozpuszczać w kwasach poszczególne minerały. 

Preparaty proszkowe z osadów 

chemicznych otrzymywanych w 

toku analizy.

W czasie wykonywania analiz chemicznych i w 

procesach chemicznych prowadzonych na skalę 
techniczną konieczna bywa szybka jakościowa 
kontrola otrzymywanych osadów. 

Badania takie można niekiedy z powodzeniem 

wykonać za pomocą mikroskopów optycznych 
stosując preparaty proszkowe wydzielonych 
substancji. 

Preparaty polerowane

Preparaty polerowane z rud.

Obecnie do wykonywania takich preparatów 

wykorzystuje się automatyczne polerki które mają 
zestawy tarcz ołowiowo-antymonowych. 
Mikronowej wielkości inkluzje lub struktury 
odmieszania bada się zwykle za pomocą 
mikroskopów optycznych, elektronowych lub 
mikrosondą elektronową, wymagana jest więc 
wysoka jakość polerowania. 

Preparaty polerowane z metali.

Ogólnie przyjętą metodą  wykonywania preparatów z metali 

jest elektropolerowanie. Metoda ta została po raz pierwszy 
wprowadzona przez Jacqueta. 

Preparaty polerowane z węgli.

W badaniu tych preparatów wykorzystuje się zróżnicowanie sił 

refleksu światła poszczególnych macerałów węglowych. Z 
biegiem lat ulepszano metodą badania zgładów z węgli  
przez dokładniejsze polerowanie, wprowadzenie optyki 
imersyjnej, opracowanie metod wytrawiania powierzchni i 
zastosowanie diafragmy Stacha. W Zakładzie Mineralogii i 
Geochemii AGH do preparatyki mikroskopowej węgli 
zastosowano metakrylan metylu. Polimerem tym cementuje 
się próby kawałkowe i  preparaty ziarnowe. Ziarnową 
próbkę węgla zsypuje się do płaskodennego naczynia 
wagowego a następnie wlewa do niego polimer o 
konsystencji balsamu kanadyjskiego i przeprowadza proces 
polimeryzacji. 

Preparaty orientowane

Preparaty orientowane ze skał.

Wykonuje się je ze skał o teksturze kierunkowej. 

Preparaty orientowane z 

minerałów.

Wykonuje się je z większych kryształów. 

Nowoczesne piły tarczowe są zaopatrzone w 
uchwyty do próbek z głowicami pozwalającymi na 
ustawienie ich i cięcie pod odpowiednim kątem. 

Preparaty uniwersalne

Polerowane płytki cienkie

Polerowane płytki cienkie dotychczas wykonywano 

dwoma sposobami. 

Pierwszy polega na szlifowaniu płytki przyklejonej do 

szkiełka podstawowego i osiągnięciu właściwej 
grubości (około 0,02 mm) przez polerowanie 
powierzchni preparatu.  W trakcie polerowania dużą 
trudność sprawia utrzymanie płytki w ręce cienkiego 
preparatu i to że w końcowej obróbce (na tarczach 
metalowych pokrytych suknem) wykruszają się 
brzegi polerowanej próbki a drobne okruchy rysują 
polerowany obiekt.  

Drugi sposób polega na przygotowaniu w pierwszej 

fazie polerowanego zgładu. Preparat taki nakleja 
się na szkiełko podstawowe stroną polerowaną a 
następnie w zwykły sposób szlifuje się do 
właściwej grubości. Tak wykonaną płytkę cienką 
odkleja się od szkiełka podstawowego i przykleja 
stroną niepolerowaną na inne szkiełko.