Układ mięśniowy

 

 

Mięśnie:

•  narządy, które maja zdolność kurczenia się
    (zmniejszania swojej długości)

•  rodzaje mięśni: 
   - mięśnie zbudowane z tkanki mięśniowej gładkiej
     czynnością ich zarządza autonomiczny układ nerwowy
     poza kontrolą naszej świadomości
   - mięsień serca
     włókna poprzecznie prążkowane, niezależne od świadomych
     bodźców nerwowych
   - mięśnie poprzecznie prążkowane, szybko kurczące się pod
     wpływem bodźców ośrodkowego układu nerwowego,
     zależne od naszej woli

 

 

• trzecia grupa jest przedmiotem nauki o mięśniach
   - powoduje ruchy kości
   - ustala położenie jednych kości w stosunku do drugich
   - mięśnie jako układ narządów ruchu czynnego
      (kościec układ narządu ruchu biernego)

 

 

• mięśnie powierzchowne
  - u człowieka w stanie szczątkowym
  - znajduje się na głowie, twarzy, szyi, powierzchni dłoniowej ręki

• mięśnie szkieletowe
  - położone pod powięzią powierzchowną
  - w większości dwoma końcami przytwierdzone do szkieletu
     w liczbie ok. 329
  - nieliczne połączone jednym końcem z narządami zmysłu lub
    niektórymi trzewami (język, krtań, odbytnica) w liczbie ok. 49
 - waga ok. 25 - 35 kg, stanowi ok.. 38% masy ciała (przy średniej
    wadze człowieka)

 

 

Budowa makroskopowa mięśni

• kształt mięśni
  - długie - głownie na kończynach
  - szerokie - jama brzuszna, klatka piersiowa, miednica
  - krótkie - kręgosłup, stawy, mały zakres ruchu, ale potrzebna 
    duża siła
  - mieszane - okrężne, zwieracze

• skład mięśnia: ścięgno, brzusiec; głowa, ogon

• przyczepy mięśni
   - skóra, narządy zmysłów, trzewa, kościec
   - do miejsca przyczepu połączony bezpośrednio lub za pomocą
     ścięgna

 

 

• ścięgno
  - częstsza metoda przyczepu mięsni
  - kształt: walcowate, spłaszczone, płaskie i szerokie
    (rozcięgno) 
  - grubość ścięgna do mięśnia: 1:30 (słabe mięśnie) - 1:120
    (silne mięśnie)
  - budowa: tkanka łączna włóknista zbita
  - sprężystość mała, wydłużają się do 4% swojej długości

 

 

• unaczynienie 

• unerwienie - 1 neuryt komórki nerwowej motorycznej rdzenia
   lub mózgu unerwia ok. 150 włókien mięśniowych

 

 

• narządy pomocnicze mięśni
  - powięzie - zbudowane z tkanki łącznej włóknistej,
    otaczają mięśnie lub grupy mięśni 
  - kaletki maziowe - ułatwiają ślizganie się narządów
    względem siebie np. między skórą a mięśniem, 
    mięśniem a ścięgnem, ścięgnem a torebką stawową
  - pochewki ścięgien - są to kaletki obejmujące  ścięgna mięśni,
    zewnętrzna warstwa włóknista i wewnętrzna warstwa maziowa,
    pierwszą blaszkę błony maziowej nazywamy ścienną, drugą trzewną
  - bloczki mięśni - są to urządzenia wokół których owijają się
    ścięgna mięśni - punkt podparcia dźwigni
  - trzeszczki - działanie podobne do bloczków, są to kostki włączone
    w ścięgna mięśni blisko miejsca ich przyczepu

 

 

Mięśnie kończyny górnej

 

 

Mięśnie obręczy barkowej

• sześć mięsni łączy obręcz barkową z kością ramienną:
   - naramienny, nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy,
     obły mniejszy, obły większy i podłopatkowy
   - pierwszy rozpoczyna się na obu kościach obręczy barkowej
   - pozostałe wyłącznie na łopatce

 

 

• m. naramienny (deltoideus)
  - największy i najbardziej powierzchowny mięsień barku
  - kształt trójkątny, płaski, grubość ok. 2 cm
  - początek na końcu barkowym obojczyka i wyrostku barkowym
     łopatki, na dolnym brzegu grzebienia łopatki
  - koniec - guzowatość naramienna kości ramiennej
  - odwodzenie, przywodzenie do tyłu, obraca ramię na zewnątrz

 

 

• m. nadgrzebieniowy (supraspinatus)
   - położony w dole nadgrzebieniowym łopatki
   - kształt trójkątny
   - rozpoczyna się w dole nadgrzebieniowym łopatki
   - kończy się krótkim, silnym ścięgnem na guzku większym
     kości ramiennej, jego ścięgno przyczepia się poza tym
     do torebki stawowej
   - odwodzi ramię, obraca na zewnątrz, nieznacznie zgina ramię

 

 

• m. podgrzebieniowy (infraspinatus)
  - spłaszczony, kształtu trójkątnego
  - położony w dole podgrzebieniowym łopatki
  - rozpoczyna się w  2/3 przyśrodkowych dołu podgrzebieniowego
    łopatki 
  - włókna biegną bocznie w kierunku stawu barkowego
  - ścięgno zrasta się z torebką stawową, kończy się na
    powierzchni środkowej guzka większego kości ramiennej
  - odwracanie ramienia na zewnątrz, odwodzenie i zginanie ramienia

 

 

• m. obły mniejszy (teres minor)
   - mały, walcowaty
   - biegnie wzdłuż brzegu dolnego m. podgrzebieniowego
   - rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej brzegu pachowego
     łopatki
   - kończy się na dolnej powierzchni guzka większego kości
     ramiennej i na torebce stawowej
   - obraca kość ramienną na zewnątrz

• m. obły większy
   - spłaszczony, czworokątny, silny, gruby
   - rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej dolnego kąta łopatki
   - kończy się na grzebieniu guzka mniejszego kości ramiennej,
     do tyłu od ścięgna m. najszerszego grzbietu
   - opuszcza podniesione ramie i jest silnym antagonistą mięśnia
     naramiennego

 

 

• m. podłopatkowy (subscapularis)
  - szeroki, płaski, gruby, wypełnia dół podłopatkowy
  - rozpoczyna się na powierzchni żebrowej łopatki
  - ścięgno zrasta się z przednią ścianą torebki stawowej
    i  kończy się na guzku mniejszym kości ramiennej
   - obraca ramię do wewnątrz, jest antagonista mięśnia
     podgrzebieniowego, obłego mniejszego, części tylnej
     m. naramiennego, poza tym przywodzi ramię

 

 

• powięzie barku
  - naramienna
  - nadgrzebieniowa
  - podgrzebieniowa
  - podłopatkowa
  - pachowa - przedłużenie powięzi m. piersiowego większego
    tworzy podstawę jamy pachowej

 

 

Dół pachowy i jama pachowa

 

 

• 

dół pachowy

 

- szczelina, która oddziela opuszczone ramię od ściany klatki

   piersiowej
 - podczas unoszenia ramienia, pod wpływem ciśnienia 
   atmosferycznego skóra wpukla się tworząc dół pachowy

• granice:
- fałd pachowy przedni - brzeg m. piersiowego większego
- fałd pachowy tylny - brzeg przedni m. najszerszego grzbietu
- przyśrodkowo - mięsień zębaty przedni
- podstawa jamy pachowej - bruzda przyśrodkowa m. dwugłowego

 

 

•  

jama pachowa

   - znajduje się powyżej dołu pachowego
   - przebiegają przez nią naczynia i nerwy do kończyny górnej
   - kształt trójściennego ostrosłupa przy uniesionym ramieniu
   

 

 

• 

mięśnie ramienia

• dwie grupy: 
   - przednia m. zginaczy: m. kruczo-ramienny, dwugłowy, ramienny
   - tylna m. prostowników: m. trójgłowy (m. łokciowy należy do m.
     przedramienia, ale stanowi część m. trójgłowego)

 

 

• m. dwugłowy ramienia (m. biceps brachii)
  - wrzecionowaty, gruby, okrągły, dwie głowy
  - głowa długa rozpoczyna się na guzowatości nadpanewkowej łopatki
  - głowa krótka rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki (zrośnięta
    ze ścięgnem m. kruczo-ramiennego
  - powyżej stawu łokciowego mocne ścięgno, a powierzchownie 
    pasmo ścięgniste, które kończy się w powięzi przedramienia
  - ścięgno właściwe przyczepia się do guzowatości kości promieniowej
  - mięsień dwustawowy działanie w stawie barkowym o 1/3 mniejsze 
    niż w stawie łokciowym:
     - w stawie barkowym zgina ramię, odwodzi i obraca je do wewnątrz
     - w stawie łokciowym zginacz i najsilniejszy mięsień odwracający 
       przedramię

 

 

• m. kruczo-ramienny (coracobrachialis)

  - najmniejszy
  - położony w górnej i przyśrodkowej części ramienia
  - rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki 
  - łączy się tam z głową krótką m. dwugłowego
    i ze ścięgnem m. piersiowego większego
  - kończy się na powierzchni przyśrodkowej kości ramiennej
    ok. połowy jej długości
  - gdy ramię opuszczone cały chowa się w jamie pachowej
  - zgina ramie i je przywodzi, obraca nieco na zewnątrz
    i do wewnątrz, starając się sprowadzić je do położenia 
    wyjściowego

 

 

• m. ramienny (brachialis)
  - spłaszczony, przykryty przez m. dwugłowy
  - położony w dolnej części powierzchni przedniej kości ramiennej
  - rozpoczyna się na powierzchni przedniej dolnej połowy 
    kości ramiennej, u dołu sięga do torebki stawu łokciowego
  - jego włókna przykrywają ją i kończą się na guzowatości kości
    łokciowej
  - powierzchnia przednia stanowi powierzchnię ślizgowa 
    dla m. dwugłowego
  - najważniejszy i silny zginacz przedramienia, niezależnie od jego
    ustawienia (pronacja, supinacja)

 

 

• m. trójgłowy ramienia
 - zajmuje całą powierzchnię tylna ramienia
 - głowa przyśrodkowa tworzy warstwę głęboka położoną
   bezpośrednio na kości ramiennej
 - głowa boczna i głowa długa leżą powierzchownie na
   głowie głębokiej
 - głowa długa rozpoczyna się rozcięgnem na guzowatości 
   podpanewkowej łopatki
 - głowa boczna rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości ramiennej,
   podobnie jak głowa przyśrodkowa, ale do dołu sięga do torebki
   stawu łokciowego, do której również się przyczepia
- wspólne ścięgno trzech głów przyczepia się do powierzchni tylnej
  wyrostka łokciowego kości łokciowej
- głowa długa jest najsilniejszym prostownikiem ramienia w stawie 
  barkowym
- działanie całego mięśnia na staw łokciowy polega na prostowaniu,
  jest to główny i prawie wyłączny jego prostownik

 

 

• m. łokciowy (anconeus)
  - mały, trójkątny, gruby
  - pod względem położenia m. przedramienia,
    czynnościowo i genetycznie stanowi część m. trójgłowego
  - rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej
  - kończy się na powierzchni tylnej kości łokciowej w jej
    górnym odcinku
  - wzmaga działanie m. łokciowego

 

 

• powięź ramienia
  - po stronie zginaczy przedłużenie powięzi pachowej
  - po stronie prostowników przedłużenie powięzi naramiennej
  - przegroda międzymięśniowa ramienia przyśrodkowa
    i boczna z kością ramienna tworzą dwie komory: zginaczy
    i prostowników
  - komora zginaczy to częściowo przedłużenie jamy pachowej

 

 

Mięśnie przedramienia

 

 

- obwód przedramienia największy w części bliższej, tam leżą
   przeważnie brzuśce mięśni
- 19 mięśni przedramienia
- trzy grupy: przednia - dłoniowa, tylna - grzbietowa, 
  boczna - promieniowa

 

 

• grupa przednia mięśni przedramienia 

• warstwa powierzchowna
 

• m. nawrotny obły (pronator teres) 
 - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej do kości
   promieniowej
 - nawraca przedramię

 

 

• m. zginacz nadgarstka promieniowy (flexor carpi radialis)
  - położony przyśrodkowo do poprzedniego
  - wrzecionowaty
  - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej
    do II kości śródręcza
  - główna czynność to zginanie ręki, 
    odwodzenie w stronę promieniową,
    nawracanie przedramienia

 

 

• m. dłoniowy długi (palmaris longus)
  - wąski, wrzecionowaty
  - położony po stronie łokciowej od poprzedniego
  - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego do więzadła poprzecznego
    nadgarstka
  - słaby zginacz przedramienia

 

 

• m. zginacz łokciowy nadgarstka (flexor carpi ulnaris) 
  - po stronie łokciowej od poprzedniego
  - biegnie od wyrostka łokciowego i nadkłykcia przyśrodkowego
    do nadgarstka (kości grochowatej)
  - zgina i przywodzi rękę 

 

 

• m. zginacz palców powierzchowny (flexor digitorum superficialis)
   - stanowi głębsza druga warstwę mm. przednich przedramienia
   - dwie głowy, biegnące od nadkłykcia przyśrodkowego i wyrostka
     dziobiastego kości łokciowej do drugiego członka palców,
    (4 ścięgna, przebiegające pod więzadłem poprzecznym nadgarstka)
   - najsilniejszy zginacz ręki i silny zginacz drugiego paliczka 
     w stosunku do pierwszego

 

 

• warstwa głęboka

• m. zginacz palców głęboki (flexor digitorum profundus)
  - szeroki
  - biegnie od górnej połowy przedramienia (kości łokciowej)
    do podstawy trzecich  paliczków czterech ostatnich palców
  - zginacz ręki i wszystkich stawów 2-5 palca
  - jest głównym zginaczem palców

 

 

• m. zginacz kciuka długi (flexor policis longus)
  - położony bocznie do poprzedniego
  - biegnie od powierzchni dłoniowej kości promieniowej
    do drugiego członka kciuka
  - silny zginacz ręki i kciuka

 

 

• m. nawrotny czworoboczny (pronator quadratus)
  - płaski, czworoboczny
  - biegnie od dolnej czwartej części powierzchni dłoniowej kości 
    łokciowej do do dolnej czwartej bocznej części kości promieniowej
  - nawraca przedramię

 

 

• grupa boczna mięśni przedramienia
  (ramienno-promieniowy, prostownik nadgarstka promieniowy
   długi i krótki, odwracacz przedramienia)

• m. ramienno promieniowy (brachioradialis)
 - najsilniejszy, najbardziej powierzchowny mięsień tej grupy
 - biegnie od brzegu bocznego kości ramiennej poniżej połowy 
   jej wysokości i kończy się tuz powyżej wyrostka rylcowatego
   kości promieniowej
 - silny zginacz stawu łokciowego, nieznacznie ustępuję 
   m. dwugłowemu
 - nawraca i odwraca porzedramię

 

 

• m. prostownik nadgarstka promieniowy długi
  (extensor carpi radialis longus)
 - położony pod mięśniem ramienno-promieniowym
 - biegnie od nadkłykcia bocznego kości ramiennej i przegrody
    mięśniowej bocznej do powierzchni grzbietowej podstawy 
    kości śródręcza II
 - antagonista długich zginaczy palców
 - zgina przedramię w stawie łokciowym, nieco je nawraca

 

 

• m. prostownik nadgarstka promieniowy krótki
  (extensor carpi radialis brevis)
   - nieco większy od poprzedniego
   - rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kosci ramiennej i na
     powięzi przedramienia
   - kończy się na powierzchni grzbietowej podstawy kości 
     śródręcza III
   - odpowiada głownie z prostowanie w stawach ręki

 

 

• m. odwracacz przedramienia (m. supinator)
  - położony głęboko
  - obejmuje kość promieniową
  - spoczywa bezpośrednio na kości promieniowej
  - rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym, na więzadle 
    obrączkowym stawu
  - kończy się na powierzchni tylnej,  bocznej i przedniej 
    kości promieniowej, poniżej jej guzowatości
  - odwraca przedramię i rękę

 

 

• grupa tylna mięśni przedramienia

• warstwa powierzchowna

• m. prostownik palców wspólny (extensor digitorum communis) 
  - biegnie od nadkłykcia bocznego kości promieniowej 
    do podstawy ostatnich czterech ostatnich paliczków palców
  - prostuje palce w stawach śródręczno-palcowych
  -  leży powierzchownie po stronie grzbietowej przedramienia

 

 

• m. prostownik palca piątego (extensor digiti minimi)
  - wysmukły, wrzecionowaty
  - położony po stronie łokciowej od poprzedniego
  - biegnie od nadkłykcia bocznego do V palca
  - prostuje i przywodzi piąty palec

 

 

• m. prostownik nadgarstka łokciowy (extensor carpi ulnaris)
   - wydłużony, wrzecionowaty
   - rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym, na powierzchni 
     grzbietowej kości łokciowej
   - kończy się na podstawie kości śródręcza V
   - silny prostownik ręki
   - najsilniejszy odwodziciel ręki w stronę łokciową

 

 

• warstwa głęboka

• m. odwodziciel kciuka długi (abductor pollicis longus)
   - największy, najwyżej i najbardziej do boku położony
     mięsień tej grupy
   - rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej kości łokciowej
      i promieniowej
   - kończy się na podstawie kości śródręcza I, kości wielokątnej,
   - przykryty prostownikami: palców wspólnym i palca małego
   - odwodzi dłoń i zgina w stronę dłoniową
   - jest głównym odwodzicielem ręki

 

 

• m. prostownik kciuka krótki (m. extensor pollicis brevis)
  - położony po stronie łokciowej od poprzedniego
  - rozpoczyna się na błonie międzykostnej i powierzchni
    grzbietowej kości promieniowej
  - kończy się na podstawie pierwszego członka kciuka
  - prostuje kciuk w stawie sródręczno-palcowym
  - jest odwodzicielem kciuka i ręki

 

 

• m. prostownik kciuka długi (extensor policis longus)
  - położony po stronie łokciowej od poprzedniego
  - rozpoczyna się na środkowej części powierzchni grzbietowej 
    kości łokciowej i błonie międzykostnej
  - kończy się na podstawie drugiego członka kciuka
  - leży bezpośrednio na kości promieniowej i łokciowej
  - słaby prostownik ręki
  - prostownik kciuka we wszystkich stawach

 

 

• m. prostownik palca wskazującego (extensor indicis proprius)
   - wysmukły, wydłużony
   - najbardziej łokciowo położony mięsień tej grupy
   - rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej kości łokciowej
     i na błonie międzykostnej
   - kończy się rozcięgnem  grzbietowym

 

 

• dołek promieniowy
  - ścięgno prostownika kciuka długiego i krótkiego
    oraz odwodziciela kciuka długiego ograniczają głęboki
   dołek tzw. tabakierkę anatomiczną
   - dno tworzy kość łódkowata i wielokątna

 

 

• powięź przedramienia
  - przedłużenie powięzi ramienia
  - powięź łokciowa - od przodu zamyka dół łokciowy
  - powięź  przedramienia - łączy się na całej swej długości
    z brzegiem tylnym powierzchownie położonym kości łokciowej

 

 

• pochewki ścięgien ręki

  - dłoniowe: nadgarstkowe i palcowe
  - grzbietowe 

 

 

Krótkie mięśnie ręki

 

 

• mm kłębu kciuka

  - m. odwodziciel kciuka krótki
  - m. zginacz kciuka krótki
  - m. przeciwstawiacz kciuka
  - m. przywodziciel kciuka

 

 

•  mm kłębu palca małego
  
  - m. dłoniowy krótki (palmaris brevis)
  - m. odwodziciel palca piątego (abductor digiti minimi)
  - m. zginacz palca piątego krótki (flexor digiti minimi brevis)
  - m. przeciwstawiacz palca piątego (opponens digiti minimi)

 

 

• mm. środkowe dłoni
  
  - mm. glistowate (lumbricales)
  - mm. Międzykostne (interossei) 

 

 

• powięzie ręki

  -  dłoniowa ręki głęboka
  - grzbietowa ręki głęboka
  - grzbietowa ręki powierzchowna
  - powięź dłoniowa ręki powierzchowna
  - rozcięgno dłoniowe