Urazy narządu ruchu

URAZ

Trauma

- zadziałanie na organizm zewnętrznego czynnika,

który wywołuje anatomiczne zmiany miejscowe lub ogólne

Uraz może też być ostry lub przewlekły.

URAZ MECHANICZNY-

uszkodzenie tkanki poprzez działanie

na nią różnego rodzaju ciałami twardymi czy falą uderzeniową

URAZ POŚREDNI-

uszkodzenie powstaje z dala od miejsca

zadziałania siły

-zostaje uszkodzony aparat więzadłowy (skręcenia,

naderwania, zwichnięcia), złamanie (skośne, spiralne),

oderwanie

URAZ BEZPOŚREDNI

-do uszkodzenia dochodzi w miejscu urazu

-bardzo silne urazy bezpośrednie powodują zmiażdżenie lub

rozwałkowanie kości



ZŁAMANIE

Fractura

Całkowite przerwanie ciągłości nie zmienionej patologicznie kości

(tkn. kostnej)

Przyczyna: działanie dużej siły (masa+ przyspieszenie)

ZŁAMANIA



Objawy

- patologiczna ruchomość kości

- nieprawidłowe ułożenie

- trzeszczenie (

crepitato

) odłamów kości

- obrzęk, ból (nie zawsze), krwiak

- widoczne w ranie fragmenty kostne

zasinienie kończyny

Złamaniu może towarzyszyć: krwotok pourazowy,

martwica tkanek i miejscowy obrzęk.

Złamania kostne mogą być przyczyną licznych

zagrożeń

wstrząs

wynikający z utraty krwi (dodatkowo ból jest

czynnikiem wstrząsorodnym),

* uszkodzone kości mogą spowodować dodatkowe

wewnętrzne zranienia

* rzadko występującym, ale bardzo groźnym jest

zator

tłuszczowy

- powstaje on przeważnie przy dużych

zmiażdżeniach, często kilka dni po wypadku (drobne

cząsteczki tłuszczu zatykają drobne naczynia

krwionośne, zaburzając ukrwienie mózgu i płuc)

zakażenie

- przy złamaniach otwartych

a) podział ogólny złamań



OTWARTE

*wtedy gdy jest przerwana ciągłość skóry, a kość

może być narażona na zanieczyszczenia

pochodzące z powierzchni skóry i powietrza

*w złamaniu występują liczne odłamy kostne

(które są widoczne) oraz ubytki tkankowe



ZAMKNIĘTE

*gdy skóra dookoła złamanej kości jest

nienaruszona, może to być

np. złamanie

zaklinowane

– złamane fragmenty kości są

wgniecione w siebie

b) złamania pośrednie:

1. Złam. skośne, spiralne (zależy od przebiegu powstałej

szczeliny)

2. Złam. z trójkątnym odłamem pośrednim (z wygięcia)

Złamania bezpośrednie:

1. wieloodłamowe

-zgniecenie nasad z osiowego działania siły (np. upadek z

wysokości na stopy)

-kość została złamana na więcej niż 2 fragmenty

2. złam. postrzałowe

3. z wygięcia

-k. długie, w których siły łamiące działają na zasadzie dźwigni

4. z oderwaniem

-gwałtowne napięcie mięśni,

tzw. złamanie awulsyjne

–

oderwanie fragmentu kości, spowodowane pociąganiem przez

przyczepione do kości ścięgno

5. ze skręcenia

c) podział ze względu na cele kliniczne



I podział:

- pęknięcia

- złamania jedno- i

wieloodłamowe z

przemieszczeniem

lub bez

przemieszczenia



II podział:

- proste

- powikłane

*pierwotne

(natychmiastowe )-

uszkodzenia wikłające

złamanie już w

momencie urazu

*wtórne (wczesne i

późne)- związane w

manipulacja i

transportem rannego;

zakażenie otwartych

ran i złamań

UNIERUCHAMIANIE

Ogólne zasady

unieruchamiania miejsc po urazach

mięśniowo-szkieletowych

1. Rozetnij lub usuń ubranie znad miejsca obrażenia i

zaopatrz wszystkie otwarte rany

2. Oceń krążenie, czucie i ruchy w okolicy dalszej

(obwodowej) w stosunku do miejsca obrażenia

3. Unieruchom za pomocą szyny dwa stawy sąsiadujące z

miejscem obrażenia. Jeżeli uraz dotyczy stawu,

unieruchom za pomocą szyny kości powyżej i poniżej

stawu

4. Unieruchom miejsca urazu za pomocą szyny w pozycji

zastanej. Stopa i ręka (dłoń) powinny być

unieruchamiane w pozycji czynnościowej.

5. Po unieruchomieniu za pomocą szyny ponownie oceń

krążenie, czucie i ruchy w okolicy dalszej (obwodowej) w

stosunku do miejsca obrażenia

6. Używaj najróżniejszych podkładek, aby zapobiegać

miejscowemu uciskowi szyny na tkanki

Urazy i uszkodzenia w obrębie twarzy i

żuchwy

Złamania te

zazwyczaj silnie krwawią

. Ponadto

należy zawsze liczyć się z

dodatkowymi i

groźnymi

następstwach

uszkodzeniami

mózgu i kręgosłupa szyjnego. W miarę narastania

pourazowego obrzęku

może dochodzić do

utrudnienia oddychania

, a nawet całkowitego

zablokowania górnych dróg oddechowych.

Objawami

złamania kości twarzy i żuchwy są

ból, obrzęk, trudności mowy, niekiedy

mdłości i niemożność połykania

śliny

. Należy szybko sprawdzić jamę ustną, czy

nie ma w niej ciał obcych (zęby, protezy).

Postępowanie

Jeśli chory jest

przytomny

, trzeba go

posadzić, by

umożliwić swobodny odpływ

krwi i śliny z jamy ustnej

Chorego

nieprzytomnego

układamy na bok

w pozycji bezpiecznej ciała.

W przypadku uszkodzenia żuchwy należy ją

unieruchomić (dotyczy to także zwichnięcia

żuchwy, co się objawia niemożnością

zamknięcia ust).

Uwaga!

Niekiedy, w przypadku mdłości

i wymiotów konieczne jest szybkie

zwolnienie opatrunku, po czym po

oczyszczeniu jamy ustnej, ponowne jego

założenie. Chorego trzeba szybko

transportować do szpitala

Złamania żeber

Złamanie nawet jednego żebra może spowodować

pogorszenie wentylacji (oddychania) w następstwie

silnego bólu, krwotok z tętnicy międzyżebrowej,

uszkodzenie miąższu płuca i w następstwie odmę

wentylową

Często w
przypadku
złamania żeber
nie stosuje się w
ogóle
opatrunków Ew.
może to być
bandaż
elastyczny lub
przylepiec o
szerokiej taśmie

Urazy i uszkodzenia okolicy biodra i uda

Przy podejrzewaniu uszkodzeń w obrębie biodra i uda

należy:

- szyny układać z pomocnikiem,

- zakładać szynę sięgającą listwą zewnętrzną do dołu

pachowego, a listwą wewnętrzną do pachwiny (dotyczy

to szyn Kramera i Dichterichsa),

- wymościć szynę watą i bandażami,

- przymierzać i doginać szynę na zdrowej kończynie

chorego lub na kończynie własnej,

- podłożyć watę lub gazę w punktach występów kostnych,

- dokładnie przymocować listwę zewnętrzną szyny do klatki

piersiowej.

Gwarancją pewnego unieruchomienia jest

dokładne

przymocowanie szyny zarówno do uszkodzonej

kończyny, jak i do klatki piersiowej, najlepiej za

pomocą opasek elastycznych

Urazy i uszkodzenia kolana, podudzia i

stawu skokowego



W uszkodzeniach kolana, kości podudzia i stawu

skokowego stosuje się 2 szyny Kramera obejmujące

kończynę z obu stron. Przed założeniem szyny należy

wymodelować na kończynie zdrowej lub kończynie

ratownika. Zasadą unieruchomienia w tych

obrażeniach jest unieruchomienie stawu kolanowego;

szyny, wymoszczone watą i owinięte bandażem,

powinny sięgać przynajmniej do połowy długości uda.

W miejscach występów kostnych konieczne jest

podłożenie waty lub gazy.

Urazy i uszkodzenia stopy

W obrażeniach zamkniętych i złamaniach

stopy unieruchomienie może ograniczać się do

stawu skokowego; staw kolanowy pozostaje

wolny. Wystarcza jedna standardowa szyna

Kramera ułożona na tylnej powierzchni

podudzia i podeszwy, dobrze wymodelowana i

dopasowana do kształtu mięśnia trójgłowego

łydki.

OCENA KRĄŻENIA, CZUCIA I MOŻLIWOŚCI

RUCHU

Oceń tętno na tętnicy

promieniowej przy

obrażeniach kończyny

górnej

Oceń czucie przy

obrażeniach kończyny

górnej przez lekkie

uciskanie opuszki palca i

zapytanie pacjenta, czy coś

czuje

Oceń ruchy przy

obrażeniach kończyny

górnej, prosząc pacjenta

o podniesienie ręki lub

ściśnięcie twojej ręki

.Oceń tętno na tętnicy

grzbietowej stopy przy

obrażeniach kończyny

dolnej

. Oceń czucie przy obrażeniach kończyny dolnej przez lekkie

uciskanie opuszki palucha i zapytanie pacjenta, czy coś czuje.

Oceń ruchy przy obrażeniach kończyny dolnej, prosząc pacjenta

o zgięcie stopy lub ruch stopą przeciwny do twojego nacisku.

Pamiętaj żeby ocenić tętno i czucie przed oraz po

unieruchomieniu kończyny!



SKRĘCENIE

distorsio

- lekkiego stopnia naderwanie więzadeł i torebek stawowych bez

przerwania ich ciągłości

- naciągnięcie lub naderwanie aparatu więzadłowo-torebkowego

stawu spowodowane jest wykonaniem w nim zbyt obszernego

ruchu

- jest mniej groźne niż zwichnięcie (nie ma rozerwanej torebki; dzięki

elastyczności więzadeł zostają przywrócone normalne stosunki

anatomiczne stawu)

-zamknięte uszkodzenie stawu



ZWICHNIĘCIE-

luxatio articulationis

-całkowite przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych

bez uszkodzenia torebki stawowej (powierzchnie stawowe utraciły

ze sobą styczność)

- staw ulega wtedy zniekształceniu

- silny ból i obrzęk, zasinienie

- niemożność wykonywania ruchów w danym stawie

- postępowanie takie jak przy złamaniu



NADWICHNIĘCIE

subluxatio

- częściowe przemieszczenie powierzchni stawowych



STŁUCZENIE

contusio

-ograniczone uszkodzenie spowodowane urazem

bezpośrednim

-ból (w ograniczonym miejscu), wylew krwi

np. silne stłuczenie kolana

Często stłuczeniu towarzyszą:



KRWIAK-

objawy niewielkiego wylewu krwi z

uszkodzonych naczyń do wnętrza ciała.

Krwiaki w narządach wewnętrznych powinny być

badane przy pomocy USG.



WYLEW WEW

.- uszkodzenie dużego naczynia

krwionośnego; krwawienie jest długie i obfite



RANA-

to uszkodzenie ciągłości skóry, a często również

głębszych tkanek na skutek urazu. Rana powstaje na

skutek działania pewnego rodzaju energii na

powierzchnię ciała.

Łacińskie nazwy ran



vulnera

- rany

vulnus

conquassatum

rana

miażdżona

vulnus contusum

- rana tłuczona

vulnus ictum

- rana kłuta

vulnus incisivum

vulnus sectum

– rana cięta

vulnus laceratum

- rana szarpana

vulnus morsum

- rana kąsana/gryziona

vulnus caesum

vulnus scissum

- rana rąbana

vulnus sclopetarium

- rana postrzałowa

vulnus apertum

- rana otwarta

vulnus occultum

- rana ukryta/rana wewnętrzna

vulnus transfigens

- rana przeszywająca/przenikająca na

wylot

vulnusculum

- mała ranka, draśnięcie



OTARCIE NASKÓRKA

- uszkodzenie powierzchniowej

warstwy skóry spowodowane urazem o niedużej sile.

W takich przypadkach niezbędne jest delikatne, ale

dokładne umycie miejsca urazu – np. ciepłą wodą z

mydłem. Następnie dezynfekujemy otarcie jednym z

ogólnodostępnych środków, których liczną gamę w

postaci płynów i żeli oferują apteki .

III Urazy kręgosłupa i

rdzenia kręgowego

Uszkodzenia kręgosłupa zdarzają się najczęściej w wypadkach

motocyklowych, samochodowych, przy upadkach z wysokości czy

skokach do wody.

Uszkodzenie kręgosłupa szyjnego należy podejrzewać u każdego

chorego nieprzytomnego, ofiar w/w wypadków oraz rannego w głowę.

W przypadku uszkodzenia niestabilnego, a więc dopuszczającego

do przemieszczeń kręgów, istnieje zawsze groźba ucisku na rdzeń

kręgowy

Objawy ucisku zależą od poziomu uszkodzenia:



część szyjna –

porażenie wszystkich kończyn, mięśni

tułowia- skóra traci czucie, zanika zdolność wydzielania

potu, chory nie może oddawać moczu i bezwiednie

oddaje kał. Z powodu porażenia przepony i mięśni

międzyżebrowych

może dojść do niewydolności

oddechowej.



cześć piersiowa –

porażenie kończyn dolnych, pęcherza

i odbytu, skóra także traci czucie.



część lędźwiowa –

wiotkie porażenie kończyn dolnych,

pęcherza i odbytu.



Do tego:

-Zmieniony stan świadomości lub nieprzytomność

- Zanik czucia lub/i ruchów którejkolwiek kończyny

- Uczucie mrowienia w którejkolwiek kończynie

- Ból i/lub tkliwość w lub wokół szyi lub pleców

Zaburzenia neurologiczne u chorych po urazie

kręgosłupa i rdzenia kręgowego można podzielić

na częściowe (trzy grupy tych zaburzeń) i

całkowite



Uszkodzenia częściowe

1 - porażenia ruchowe ze śladowo

choćby zachowanym czuciem

głębokim (ułożenia) w stopach,

2 - głębokie niedowłady,

uniemożliwiające funkcjonalne

wykorzystanie kończyn.

Zaliczamy tu również chorych z

porażeniem połowiczym, z

nieznacznym niedowładem

kończyn po stronie przeciwnej

(pourazowy zespół Brown-

Sequarda),

3 - niedowłady mniejszego stopnia



Uszkodzenia

całkowite

to porażenie

ruchowe i brak

jakiegokolwiek czucia,

choćby śladowego z

poziomu i poniżej

segmentu uszkodzenia



Pod określeniem “

urazy rdzenia kręgowego

” kryje się

każde naruszenie ciągłości nerwów rdzenia. Przyczyną

uszkodzenia może być uraz lub czynniki nie związane

z urazem.

Uszkodzenie nie związane z urazem

jest wynikiem

niezamierzonego przerwania ciągłości rdzenia

kręgowego w trakcie operacji chirurgicznej lub

następstwem choroby (np. guzów tej okolicy).

Im wyższy jest poziom uszkodzenia rdzenia kręgowego

(tj. im bliżej mózgu), tym większy jest wpływ tego

uszkodzenia na sprawność ruchową i czuciową. Osoby

z uszkodzeniem rdzenia można zaklasyfikować do

dwóch głównych grup czynnościowych, w zależności

od obecności

paraplegii

(porażenia poprzecznego)

lub

tetraplegii

(porażenia czterokończynowego,

określanego również mianem

kwadryplegii

Do poważnych obrażeń kości obręczy miednicznej

dochodzi w wyniku urazów bezpośrednich (zgniecenie

miednicy) lub pośrednich (np. uderzenie w osi

kończyny dolnej, przenoszące się na panewkę stawu

biodrowego przy upadku z wysokości, wypadku

samochodowym). Z reguły dochodzi do bardzo

ciężkich obrażeń narządów miednicy małej, brzucha

oraz mięśni i powłok

Document Outline