Slajd 1

Jednym z większych paradoksów w historii polityki

zdrowotnej jest to, że pomimo wszystkich dowodów i

nagromadzonej wiedzy na temat czynników warunkujących

zdrowie i środków umożliwiających radzenie sobie z nim,

krajowa i światowa arena polityczna jest przepełniona

zupełnie czymś innym.

     Olbrzymi postęp w zdrowiu i długowieczności, który
został  osiągnięty  w  ciągu  dwudziestego  wieku
znacząco  zmienił  nasze  społeczeństwo,  system  opieki
zdrowotnej  i  rozumienie  zdrowia.  Te  osiągnięcia  były
rezultatem

wzajemnego

oddziaływania

wielu

czynników: polepszenia warunków życia, postępów w
medycynie i praktyce klinicznej, wzrastającej wiedzy o
tym, jak chronić przed zakażeniami i chorobami
przewlekłymi

oraz

akceptacji

prozdrowotnych

zachowań jako części nowoczesnego stylu życia.

     Na początku nowego stulecia dalszy wzrost wiedzy i
rozwój badań powoduje umieszczenie ochrony zdrowia
na bardziej zaawansowanym etapie (nauki biologiczne
wyznaczają  nowe  ścieżki  dla  prewencji  i  leczenia,  a
nauki  społeczne  wnoszą  swój  wkład  w  rozwój
rozumienia  i  determinantów  zdrowia  i  zachowań
prozdrowotnych).

Rewolucja biotechnologiczna jest dostosowana do tak

zwanej obecnie trzeciej rewolucji w zdrowiu publicznym i

razem przekształcają

zdrowie

publiczne,

politykę

zdrowotną, system ochrony zdrowia. Rosnące problemy

zdrowotne są kluczowym komponentem politycznej i

społecznej odpowiedzi na pytanie: Jak chcemy żyć?

„Stare” zdrowie publiczne koncentrowało się na

usuwaniu zanieczyszczeń środowiska, bezpieczeństwie

żywności, powietrza i wody oraz infekcyjnych,

toksycznych i traumatycznych przyczynach śmierci.

Zdrowie Publiczne

to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania
życia
i promocji zdrowia fizycznego poprzez:

wysiłek społeczności,
higienę środowiska,
kontrolę zakażeń,
nauczanie zasad higieny indywidualnej,
organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowaną na
zapobieganie chorobom i wczesną diagnozę,
rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu
indywidualnie
i społeczności warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia.

(C.E.A. Winslow, Uniwersytet Yale 1920r.)

Zdrowie Publiczne

„Nauka i sztuka zapobiegania chorobom,
przedłużania życia i promocji zdrowia poprzez
zorganizowany wysiłek
społeczeństwa„

(Definicja WHO)

Zdrowie Publiczne to

zorganizowany wysiłek społeczeństwa na rzecz
ochrony, promowania i przywracania zdrowia ludziom

Programy, świadczenia i instytucje z nim związane
ukierunkowane są na zapobieganie chorobom oraz na potrzeby
zdrowotne populacji jako całości. Działania z zakresu zdrowia
publicznego zmieniają się w miarę
zmian technologii i wartości społecznych, lecz cele pozostają te
same: zmniejszenie chorobowości i liczby przedwczesnych zgonów
oraz stanów powodujących cierpienia i niepełnosprawności„

Raport Komisji Fundacji Miłbank - 1975r.

          Nowy  paradygmat  zdrowia  publicznego  oparty  raczej  na
zdrowiu  niż  na  chorobie  i  na  społecznych  determinantach  niż  na
czynnikach ryzyka jest odpowiedzią na dwa główne dokonania w
zdrowiu  publicznym  końca  XX  wieku:  epidemiologicznym
przesunięciu  długości  życia  oraz  wprowadzeniu  stylu  życia
związanego  z  problemami  zdrowotnymi.  Przykładowo,  pomimo,
że  dolegliwości  sercowo-naczyniowe  należą  do  najbardziej
zbadanych  stanów  chorobowych,  te  wykryte  czynniki  ryzyka
pozwalają  nam  wyjaśnić  tylko  od  40  do  60  %  ich  przyczyn.  A
biomedyczne  i  genetyczne  badania  dostarczają  ciągle  ważnych
elementów  wiedzy,  uzupełniając  te  braki.  Szacuje  się,  iż  połowa
przypadków  zgonów  w  nowoczesnych  społeczeństwach  jest
powiązana ze społecznymi i behawioralnymi czynnikami.

Szukając źródeł nowego zdrowia publicznego należy

sięgnąć do lat 70. ubiegłego wieku. W 1974 roku Marc

Lalonde (kanadyjski minister zdrowia) zlecił przedstawienie

raportu dotyczącego zdrowia Kanadyjczyków, w którym

wymieniono cztery zestawy czynników wpływających na

stan zdrowia populacji. Oto one:

ludzka biologia,

środowisko,

styl życia,

opieka zdrowotna.

-Pole biologii - obejmuje czynniki genetyczne każdej jednostki, procesy
dojrzewania i starzenia. Nie mamy na niego wpływu. Ok. 15%,

-Pole środowiska - czynniki działające w otoczeniu poza organizmem
człowieka, a wpływające na jego zdrowie. Jednostka działając w pojedynkę
nie
posiada nad nimi skutecznej kontroli. Ok. 20%

- Pole zachowań - czynniki całkowicie zależne od człowieka.
Kontrola jednostki lokowanymi w tym polu jest bardzo duża, w większości
przypadków wystąpienie czynników ryzyka jest związane z decyzją
jednostki.
W związku z tym pojawia się problem nie tylko odpowiedzialności każdego
za
stan jego zdrowia, ale także problem zawinionego złego stanu zdrowia. Ok.
50%.

- Pole opieki zdrowotnej - zasady i procedury działania instytucji
powołanych
celowo do działań na rzecz zdrowia. OK. 10%

          Przekładając  tezę  Lalonda  na  język  codzienności
można  wskazać,  że  bieda,  brak  pracy,  złe  warunki
pracy,  brak  wykształcenia,  złe  warunki  mieszkaniowe,
stres,  nieracjonalne  odżywianie,  palenie  tytoniu
warunkują stan zdrowia określonych społeczności.

Powszechne mniemanie o skuteczności wpływu

wysokości nakładów na system opieki zdrowotnej np.

na zmniejszenie stopnia umieralności czy zaspokojenie

potrzeb zdrowotnych w ogóle uznać należy, zgodnie z

opiniami specjalistów, za błędne.

że wydatki na system opieki zdrowotnej (medycynę naprawczą)
pochłaniają 90% całości nakładów na ochronę zdrowia, a ich
wpływ na zmniejszenie umieralności wynosi zaledwie 11%.

Wydatki na edukację prozdrowotną i kształtowanie stylu życia,
które sięgają zaledwie 1,5% ogółu nakładów, powodują
zmniejszenie umieralności aż do 43%.

Relacje nakład-efekt w przypadku biologii człowieka wynoszą
6,9% do 27%,

w przypadku środowiska 1,6% do 19%.

Sformułowana przez Devera teza zakłada:

Kolejnym etapem w rozwoju nowego zdrowia

publicznego –niektórzy uważają, że

najważniejszym – było opracowanie w 1986 r.

Karty Ottawskiej.

• Rozwój polityki zdrowia publicznego zależy od prywatnych
i
publicznych sektorów, leżących głównie poza konwencjonalnymi
interesami agencji zdrowia. Znajdują się one w ustawodawstwie
dotyczącym ochrony środowiska, polityce podatkowej,
zaopatrzeniowej,
warunkach pracy, prawie i jego egzekwowaniu w dziedzinie
bezpieczeństwa, prawie do ziemi, kontroli sprzedaży i dystrybucji
substancji takich jak alkohol czy papierosy.

Omawiała ona następujące tezy:

Kolejnym, niektórzy uważają, że i najważniejszym w rozwoju Nowego
Zdrowia Publicznego było opracowanie w 1986 r. Karty tzw. Ottawskiej
Omawiała ona następujące tezy:

• Kreowanie wspierającego środowiska w którym ludzie mogą
rozwijać
swój cały potencjał zdrowotny jednostek. Karta rozpoznaje istotność
socjalnych, ekonomicznych, i środowiskowych czynników w
budowaniu
ludzkiego doświadczenia zdrowotnego.

•  Reorientacja  służby  zdrowia  domaga  się  ona  od  systemu  opieki
zdrowotnej  zmiany  jego  nacisku  z  niemalże  całkowitej  koncentracji  na
opiece  szpitalnej  i  interwencyjnych  działaniach  na  system  oparty  na
społeczeństwie, bardziej przyjazny dla pacjentów i dobrze kontrolowany,
który skupiony jest głównie na zdrowiu

• Zwiększanie aktywności społecznej odnosi się do tych czynności, które
potęgują zdolność społeczeństw do osiągania zmian w ich fizycznym
środowisku w celu budowania doświadczeń zdrowotnych.

• Rozwój osobistych zdolności uznając, że zachowanie i styl życia
odgrywają rolę w promowaniu zdrowia.

Poza Kartą Ottawską istniały dwie główne siły:

-Strategia „Zdrowie dla wszystkich do 2000 roku”,
która w momencie powstawania była nie do
zaakceptowania przez kraje uprzemysłowione.

- Zmiany w stylu życia i podejście behawioralne.
Stopniowo przekonywano się, że wymaga ono
konceptualizacji na rzecz promocji zdrowia.

Do końca lat osiemdziesiątych minionego stulecia

pomimo sukcesów istniały głosy sceptyczne dotyczące

nowych kierunków w zdrowiu publicznym. Niektórzy

pytali, czy nowe zdrowie publiczne jest naprawdę

„nowym” zdrowiem publicznym, czy po prostu starymi

ideami w nowym ubraniu. Ta krytyka może być nieco zbyt

surowa, jako że jedną z cech Karty Ottawskiej było to, że

nie ignorowała historii, ale raczej na niej powstawała.

Szerokie spojrzenie na działalność zdrowia

publicznego

łatwo

prowadzi

oskarżenia

„nieprecyzyjny zasięg”, ale ten zasięg jest dokładnie

taki, jaki zdrowie publiczne powinno mieć. Wyzwaniem

dla praktykujących w dziedzinie zdrowia publicznego

jest analiza stanu zdrowia ludności świata i narodów

oraz

wdrażanie

programów

zdrowia

publicznego

opartych na dowodach naukowych, obejmujących

czynniki specyficzne chorób i bardziej ogólne sprawy,

jak np. nierówność w dostępie do ochrony zdrowia.

Reasumując

Nowe zdrowie publiczne

jest syntezą

klasycznego zdrowia publicznego wzajemnie oddziaływującego
z biomedycznymi, klinicznymi i socjologicznymi naukami,
ekonomiczną i technologiczną oceną oraz doświadczeniem
systemów zdrowotnych w kierunku uniwersalnej opieki
zdrowotnej, zarządzania zasobami ludzkimi i społecznym
działaniem w celu holistycznego podejścia do zdrowia, choroby
i czynników ryzyka chorób.

Document Outline