Zakażenia

Zakażenia

 

 

przedporodowe

przedporodowe

opracował: Piotr Uzar

Klinika Medycyny 

Matczyno-Płodowej PAM

Etiologia:



w okresie przedporodowym: 

wirusy, bakterie, krętki, 

pierwotniaki



w okresie okołoporodowym: 

bakterie, wirusy

Drogi zakażenia:



wstępująca

 - po pęknięciu 

pęcherza płodowego



krwionośna 

- przez łożysko



przez ciągłość

 - z jamy 

otrzewnej

Embriopatie

 są 

swoiste 

dla 

momentu zakażenia.

Fetopatie

 są swoiste 

  
    dla etiologii 
zakażenia.

Najważniejsze zakażenia 

przedporodowe:

T

- toksoplazmoza

O

- other (kiła, listerioza)

R

- różyczka

C

- cytomegalia

H

- herpes simplex, hepatitis, 

HIV

Toksoplazmoza



częstość: 1-2/1000 noworodków



etiologia: Toxoplasma gondi



droga zakażenia: pokarmowa, transfuzja, 

transplantacja, przez spojówki



zakażenie płodu: przez łożysko (rezerwuar 

zarazka) kiedy jest to pierwotne zakażenie 

ciężarnej w okresie ciąży



czynna, nie leczona: poronienie, poród 

przedwczesny, obumarcie płodu

Toksoplazmoza



objawy u płodu: zapalenie siatkówki, 

małoocze, brak gałki ocznej, zapalenie 

mózgu (trwałe uszkodzenia CUN: 

wodogłowie, zwapnienia mózgu, 

zaburzenia rozwoju)



diagnostyka: IgG i IgM swoiste dla 

toksoplazmozy we krwi matki lub IgM we 

krwi płodu (w 20- 24Hbd)



leczenie: Spiramycyna 3x1,0/d przez 4tyg 

Kiła



etiologia: Treponema pallidum



droga zakażenia płodu: przez łożysko po 

16 tyg. ciąży



objawy w ciąży u matki i płodu: 

poronienia, poród przedwczesny; 

nieimmunologiczny obrzęk płodu, 

obumarcia i zmacerowania płodu, niska 

masa urodzeniowa, zahamowanie rozwoju 

wewnątrzmacicznego 

Kiła



objawy u noworodka:



kiła wczesna: ujawnia się po 10-14d.ż.

kiłowy nieżyt nosa, pęcherzyca kiłowa, 

hepatosplenomegalia, żółtaczka, 

powiększenie węzłów chłonnych, stany 

zapalne oka i kości; nie leczona:



kiła późna: ujawnia się w 6-14 r.ż.- zapalenie 

rogówki, głuchota, zęby Hutchinsona, nos 

siodełkowaty, szablaste kończyny

Kiła



diagnostyka: 

- wywiad (martwe porody)

- skrining wszystkich ciężarnych 

- odczyny klasyczne: VDRL i USR  

- odczyny swoiste: OWD, FTA, FTA-ABS,     

  odczyn hemaglutynacji biernej, odczyn 

  immobilizacyjny Nelsona-Mayera; 

- mikroskopowo- krętki w ciemnym polu 

  widzenia

Kiła



leczenie: 

- jeśli kiła<1roku to penicylina 

  benzatynowa 2,4mln j. i.m., 

- jak >1roku to 2,4mln/tydzień x3, 

- jak kiła CUN to penicylina G krystaliczna 

  2-4mln i.v. co 4h przez 10-14dni, potem 

  jak w kile>1roku



po leczeniu badanie serologiczne 



leczyć równierz partnera

Listerioza



etiologia: Listeria monocytogenes



źródło zakażenia: surowe mięso, nabiał



droga zakażenia: pokarmowa, przez 

spojówki, przez skórę, wziewna, płciowa



objawy u matki: paragrypowe, po okresie 

latencji wzrost temp. i zakażenie płynu 

owodniowego



powikłania: poronienie, poród 

przedwczesny

Listerioza



objawy u płodu/noworodka:

a) zakażenie przez łożysko: wieloobjawowa 

    posocznica (spadek napięcia, łaknienia, 

    hepatosplenomegalia), uszkodzenia 

    organów  wewnętrznych, śmierć płodu

b) zakażenie okołoporodowe: zapalenie płuc 

    (75% ) lub zapalenie opon mózgowych 

    kilka dni po ur. (25% )

Listerioza



diagnostyka: hodowla bakterii, odczyn 
immunofluorescencji pośredniej lub 
OWD 
z krwi, wymazu z gardła i pochwy, 
moczu, płynu owodniowego



leczenie: ampicylina 1,0-2,0 i.v. co 6h 
+ gentamycyna 2mg/kg i.v. co 8h

Różyczka



zakażenie do 6Hbd- poronienia, ciężkie wady, 

7-17Hbd- wady 1 narządu



objawy u płodu/noworodka: wady słuchu, 

wzroku, serca i naczyń (m.in. tetralogia Fallota), 

zahamowanie wzrostu płodu, zaburzenia 

rozwoju psychoruchowego, wodogłowie



patogeneza: uszkodzenie materiału 

genetycznego



profilaktyka: zbadać poziom IgG przed ciążą 

(miano>1:8- odporność), brak odporności- 

szczepienie do 3m-cy przed planowaną ciążą

Różyczka



jeśli kontakt z różyczką w ciąży to wykonać: 

- test zahamowania hemaglutynacji 

(miano>1:32, bad. w 1 i 2 tyg. choroby) 

- IgG 

- IgM od 3dni do 4tyg po kontakcie są (+)



leczenie: hiperimmunoglobulina p/różyczce 

do 7 dni po kontakcie (po wystąpieniu 

wysypki nie ma sensu)



zakażenie <17 Hbd - może być wskazaniem 

do przerwania ciąży

Cytomegalia



częstość: ok. 1% ciężarnych zakażenie pierwotne 
(w 30-40% zakażenie płodu), u 10% 
seropozytywnych ciężarnych- wtórna infekcja 
(w 3-6% zakażenie płodu)



droga zakażenia: pocałunki, kontakty seksualne, 
kontakt z małymi dziećmi, transfuzje, przeszczepy



objawy u matki: gorączka, powiększenie węzłów 
chłonnych



powikłania: poronienia, wady, obumarcie płodu

Cytomegalia



objawy u płodu: małogłowie, zap. mózgu i 
opon, zwapnienie mózgu, 
hepatosplenomegalia, niedokrwistość, 
zahamowanie wzrostu płodu, śródmiąższowe 
zapalenie płuc, zapalenie mięśnia serca, 
zapalenie naczyniówki i siatkówki

 



noworodki które przeżyją: opóźnienie rozwoju 
psychomotorycznego, niedorozwój umysłowy, 
atrofia mózgu, padaczka, głuchota, małoocze, 
zaćma, niedokrwistość hemolityczna

Cytomegalia



diagnostyka: 
- hodowla wirusa z: moczu, wydzieliny z 
szyjki 
  macicy, śliny, krwi, kału, wymazu z gardła, 
  płynu owodniowego 
- oznaczenie IgM i IgG we krwi matki; IgM 
we 
  krwi płodu



próby leczenia- Gancyklowir dopłodowo

Herpes simplex



częstość: nosicielstwo HSV-2 u 1% 
ciężarnych



droga zakażenia: płciowa



objawy u matki: rzadko; pęcherzyki na bł. 
śluzowej lub skórze okolicy narządów płc.



zakażenie płodu: przez łożysko, po pęknięciu 
pęcherza płodowego lub w czasie porodu



powikłania: poronienie, poród przedwczesny, 
obumarcie płodu

Herpes simplex



pierwotne zakażenie ciężarnej- 5% zakażeń 
płodów przed 32Hbd następnie wzrost aż do 
50% przed porodem



objawy u noworodków: pęcherzyki na skórze, 
błonach śluzowych i oczach, postać rozsiana 
(wątroba, śledziona, szpik, OUN), 30% 
zakażonych noworodków umiera



diagnostyka: rozmaz cytol. z narządów 
płciowych matki; wirusy w płynie z 
pęcherzyków;
badania serologiczne z krwi matki: IgG i IgM

Herpes simplex



profilaktyka: kontrola zakażenia w ciąży 



leczenie: infekcja pierwotna- hospitalizacja 

i Acyklowir 5x0,2/d p.o. lub i.v. przez 10 
dni; infekcja wtórna- leczenie objawowe i 
miejscowo Acyklowir



jak są objawy zakażenia to cięcie cesarskie 
do 4h po pęknięciu pęcherza płodowego, 
jak nie ma objawów- poród drogami natury

Hepatitis



WZW A

- zakażenie HAV w II, III trymestrze 

(uszkadza wątrobę płodu) lub w trakcie 

porodu; działanie ochronne- 

gammaglobulina ludzka



WZW B

- zakażenie HBV 



przechodzące przez łożysko anty-HBs  

i anty-HBe chronią płód przed zakażeniem 

lub łagodzą przebieg choroby

Hepatitis



profilaktyka: badanie wszystkich 
ciężarnych na obecność HBsAg (hepatitis 
B surface antigen)



diagnostyka: badania immunologiczne



leczenie: noworodek do 48h po porodzie 
otrzymuje gammaglobulinę anty-HBs 
i szczepionkę p/WZW B, II szczepienie po 
1 m-cu, III szczepienie po 6 m-cach

HIV



ryzyko zakażenia: przez łożysko (15%); 

okołoporodowo- przez krew i wydzieliny 

(30%); po porodzie- przez mleko



objawy u płodu: zaburzenia wzrostu, 

mikrocefalia, szerokie usta, krótki nos 

z płaską nasadą, skośne powieki



opieka nad ciężarną HIV(+) w 2 

połowie ciąży w poradni 

specjalistycznej; obserwacja rozwoju 

płodu; kontrola WR, CMV Ig, Toxo Ig

HIV



co 2m-ce poziom limfocytów CD4+

- jak <200/mm

3

 to leczenie 

p/wirusowe (Azotymidyna-AZT, 

Retrovir, Zidovudine-ZDV)+ 

profilaktycznie antybiotykoterapia



ukończenie ciąży cięciem cesarskim o 

50% zmniejsza ryzyko zakażenia



położnica nie może karmić



noworodek pod opieką specjalistyczną

Przedwczesne pęknięcie 

pęcherza płodowego



definicja: 

przerwanie ciągłości tkanek worka 

owodniowego z odpływaniem płynu przed 
rozpoczęciem porodu



najczęściej- dolny biegun jaja płodowego, 
rzadko- pęknięcie wysokie lub rzekome



ilość odchodzących wód zależy od: ilości 
płynu, ciśn. wewnątrzmacicznego i części 
przodującej



profilaktyka: diagnostyka i leczenie 
miejscowych zapaleń pochwy, zakaz palenia 

PPPP



etiologia: niewydolność cieśniowo-szyjkowa, 
wielowodzie, przedwczesne skurcze, 
zakażenie wewnątrzmaciczne, położenie i 
wady płodu, zła budowa błon



rozpoznanie: odchodzenie wód, amnioskopia, 
AFI 



powikłania: matka- zakażenie-> uogólnione-
> wstrząs 

septyczny-> zgon

płód i noworodek- zakażenie, wcześniactwo, 
niedotlenienie, uraz okołoporodowy, 
zaburzenia rozwoju

PPPP



postępowanie: transport „in utero”; poród w 

ośrodkach o najwyższej referencyjności; 

kontrola parametrów zakażenia (kliniczne, 

laboratoryjne, biofizyczne płodu: KTG, USG) 



leczenie zachowawcze (tokoliza, 

sterydoterapia<34Hbd, antybiotykoterapia, 

amnioinfuzja) lub zakończenie ciąży



obserwacja położnicy w kierunku zakażenia, 

krwawienia, powikłań zakrzepowych



obserwacja noworodka w kierunku zakażenia