Łączny popyt, wydatki (państwa i
inwestycyjne), mnożnik
Łączny popyt, wydatki (państwa i
inwestycyjne), mnożnik
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
2
Zacznijmy od rynku dóbr
Keynesowski (popytowy) model gospodarki
John Mynard Kenes (1883-1946) The general theory of
Employment, Interest and Money, 1936 (wyd. polskie:
Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza)
Michał Kalecki (1899-1970) – niezależnie opublikował
podobną teorię w latach 1930. (ale po polsku).
Dla przypomnienia
Tożsamość dochodu:
X
G
I
C
Y
Y – PKB, C- konsumpcja, I – inwestycje, G – zakupy
państwowe, X – export netto (wyrażone w kategoriach
realnych)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
3
Funkcja konsumpcji
Konsumpcja zależy od rozporządzalnego dochodu (tzn. od
dochodu pomniejszonego o podatki).
Jest to funkcja rosnąca, jako pierwsze przybliżenie można
przyjąć, że jest to funkcja liniowa:
a – współczynnik, nazywany konsumpcją autonomiczna (C
a
)
b – współczynnik, mniejszy od jedności, krańcowa skłonność
do konsumpcji (KSK, MPC); mówi o tym ile z każdej
dodatkowej złotówki dochodu przeznaczamy na konsumpcję
(reszta na oszczędności).
d
bY
a
C
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
4
Funkcja konsumpcji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
5
Podatki a dochód rozporządzalny
jeśli średnia stopa podatkowa jest równa t to
możemy napisać
zatem jeśli b=0,9, a t=0,3 to z każdego
przyrostu dochodu narodowego o 100 mln
złotych ludzie przeznacza na konsumpcję 63
mln
(7 mln na oszczędności a 30 mln zabierze państwo w postaci
podatków).
Y
t
b
a
bY
a
C
d
)
1
(
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
6
Do jakiego stanu będzie dążyła
gospodarka?
Do takiego stanu w którym wydatki
całkowite w gospodarce (na konsumpcje,
inwestycje, zakupów państwa i eksportu
netto) zrównają się z wielkością produkcji
(dochodu narodowego)
Jeśli założymy (!), że inwestycje, wydatki
państwa i export netto są zmiennymi
egzogenicznymi i są stałe
(autonomiczne) to możemy ‘rozwiązać’
ten problem graficznie i algebraicznie.
Graficznie
X
Dochód (Y) lub PKB
45
o
a+b(1-t)Y+I+G+X
I
G
Wydatki
C=a+b(1-t)Y
Wydatki nieliniowe
Dochód (Y) lub PKB
45
o
Wydatki
stabilny
stabilny
niestabilny
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
9
algebraicznie (analitycznie)
X
G
I
C
Y
Y
t
b
a
bY
a
C
d
)
1
(
X
G
I
Y
t
b
a
Y
)
1
(
)
1
(
1
t
b
X
G
I
a
Y
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
10
Mnożnik
Co się stanie jeśli zmieni się jedna ze
zmiennych egzogenicznych np. I albo
G?
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
12
Mnożnik jest zawsze większy od jedności
I
Mnoznik
I
t
b
Y
)
1
(
1
1
)
1
(
1
1
t
b
dI
dY
)
1
(
1
t
b
X
G
I
a
Y
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
13
Podobnie jest z mnożnikiem wydatków państwa
(?!)
Czy w przypadku
spadku inwestycji
prywatnych,
wzrost wydatków
państwa o
dokładnie tyle
samo spowoduje
stabilizację PKB?
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
14
Uchylenie założenia o egzogenicznym
charakterze eksportu
Eksport netto =eksport – import
Eksport >import
nadwyżka handlowa
Eksport <import
deficyt handlowy
Interesuje nas zależność eksportu netto od
dochodu
Przy wzroście dochodu będzie nam rósł
import (importochłonność gospodarki).
Jeśli założymy autonomiczność eksportu (?)
to wówczas przy wzroście dochodu będzie
nam malał eksport netto, zatem
mY
g
X
m - krańcowa
skłonność do
importu
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
15
mY
g
G
I
Y
t
b
a
Y
)
1
(
m
t
b
g
G
I
a
Y
)
1
(
1
m
t
b
Mnoznik
)
1
(
1
1
•Dla gospodarki otwartej mnożnik ten jest mniejszy
niż dla gospodarki zamkniętej.
•Dla b =0,9, t =0,3, m =0,1 jest on równy 2,1
•dla gospodarki zamkniętej = 2,7.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
16
Rynki finansowe a łączny popyt
Funkcja popytu inwestycyjnego
Jeśli uznamy inwestycje za zmienną endogeniczną to
musimy się zastanowić, od czego te inwestycje zależą?
od stopy procentowej (są z nią skorelowane ujemnie).
Przyczyny:
ta część przedsiębiorców, która finansuje inwestycje z pożyczek
przy wyższych stopach procentowych rezygnuje z ich wzięcia;
przy wysokich stopach procentowych ludzie będą trzymali swe
oszczędności w papierach wartościowych aniżeli kupowali dobra
inwestycyjne (np.. rzeczowe, akcje).
Zatem możemy napisać, że
dR
e
I
I – inwestycje
R – stopa procentowa
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
17
Funkcja inwestycji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
k
i
(I
N
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
k
ła
d
ó
w
18
Eksport netto a stopa procentowa
Wzrost stopy procentowej powoduje:
dla zagranicy waluta krajowa staje się bardziej atrakcyjna, i obcokrajowcy
lokują swoje oszczędności np. w złotówkach (dolarach) (możemy
powiedzieć, że zagranica pożycza danemu krajowi pieniądze)
mniej atrakcyjne jest lokowanie oszczędności krajowców w walutach
zagranicznych.
Oba powyższe powodują, że waluta krajowa staje się atrakcyjniejsza,
i przyczynia się to do wzrostu kursu walutowego (złotówka staje się
droga).
To znów powoduje, że towary krajowe stają się mniej atrakcyjne dla
zagranicy i przestają je kupować (spada eksport) a krajowcy kupują
chętniej towary zagraniczne (rośnie import).
W sumie wzrost stopy procentowej powoduje spadek eksportu netto.
nR
mY
g
X
R
Y
X
500
1
,
0
525