Psychiatria
Psychiatria
konsultacyjna
konsultacyjna
prof. dr hab. Andrzej Zięba
prof. dr hab. Andrzej Zięba
Klinika Psychiatrii Dorosłych
Klinika Psychiatrii Dorosłych
C.M.U.J
C.M.U.J
Psychiatria
Psychiatria
konsultacyjna
konsultacyjna
prof. dr hab. Andrzej Zięba
prof. dr hab. Andrzej Zięba
Klinika Psychiatrii Dorosłych
Klinika Psychiatrii Dorosłych
C.M.U.J
C.M.U.J
Zalecenie konsultacji psychiatrycznej w związku
Zalecenie konsultacji psychiatrycznej w związku
z fałszywymi przekonaniami panującymi w
z fałszywymi przekonaniami panującymi w
naszym społeczeństwie traktowane jest często
naszym społeczeństwie traktowane jest często
przez pacjenta jako obraźliwa propozycja.
przez pacjenta jako obraźliwa propozycja.
Tendencję do jej unikania można zauważyć
Tendencję do jej unikania można zauważyć
zarówno u pacjentów jak i u lekarzy!!!
zarówno u pacjentów jak i u lekarzy!!!
Tymczasem jest rzeczą oczywistą że wczesne
Tymczasem jest rzeczą oczywistą że wczesne
wykrycie choroby ułatwia a jej wyleczenie. W
wykrycie choroby ułatwia a jej wyleczenie. W
przypadku wielu chorób oraz zaburzeń
przypadku wielu chorób oraz zaburzeń
psychicznych istnieje zasada:
psychicznych istnieje zasada:
im wcześniejsze
im wcześniejsze
wykrycie i leczenie tym łagodniejszy przebieg,
wykrycie i leczenie tym łagodniejszy przebieg,
większe prawdopodobieństwo osiągnięcia
większe prawdopodobieństwo osiągnięcia
długich i dobrych jakościowo remisji, mniejsze
długich i dobrych jakościowo remisji, mniejsze
prawdopodobieństwo inwalidyzacji pacjenta.
prawdopodobieństwo inwalidyzacji pacjenta.
Według doniesień od wystąpienia pierwszych
Według doniesień od wystąpienia pierwszych
objawów niektórych zaburzeń nerwicowych
objawów niektórych zaburzeń nerwicowych
do czasu ich właściwego leczenia
do czasu ich właściwego leczenia
przeciętnie mija kilkanaście lat, w
przeciętnie mija kilkanaście lat, w
przypadku choroby afektywnej
przypadku choroby afektywnej
dwubiegunowej czas ten wynosi średnio od
dwubiegunowej czas ten wynosi średnio od
3 – 10 lat.
3 – 10 lat.
Z tego wynika konieczność podejmowania
Z tego wynika konieczność podejmowania
decyzji o konsultacji psychiatrycznej nie
decyzji o konsultacji psychiatrycznej nie
tylko w przypadku stwierdzenia
tylko w przypadku stwierdzenia
jednoznacznych objawów zaburzeń
jednoznacznych objawów zaburzeń
psychicznych
psychicznych
ale również w przypadku
ale również w przypadku
wątpliwości diagnostycznych!!
wątpliwości diagnostycznych!!
Biorąc pod uwagę fakt istnienia w naszym
Biorąc pod uwagę fakt istnienia w naszym
społeczeństwie oporów przed kontaktem z
społeczeństwie oporów przed kontaktem z
psychiatrą należy odpowiednio
psychiatrą należy odpowiednio
przygotować pacjenta do realizacji takiego
przygotować pacjenta do realizacji takiego
zalecenia: należy od samego początku
zalecenia: należy od samego początku
postępowania diagnostycznego
postępowania diagnostycznego
informować pacjenta , że objawy na które
informować pacjenta , że objawy na które
cierpi mogą być przejawem różnych
cierpi mogą być przejawem różnych
chorób wymieniając wśród nich nazwę
chorób wymieniając wśród nich nazwę
zaburzenia psychicznego, które jest
zaburzenia psychicznego, które jest
uwzględniane w diagnostyce różnicowej.
uwzględniane w diagnostyce różnicowej.
W ten sposób pacjent widzi że lekarz
W ten sposób pacjent widzi że lekarz
określone zaburzenie psychiczne traktuje
określone zaburzenie psychiczne traktuje
podobnie jak inne choroby.
podobnie jak inne choroby.
Konsultacja psychiatryczna powinna
Konsultacja psychiatryczna powinna
być również traktowana jako
być również traktowana jako
specjalistyczna pomoc dla lekarza
specjalistyczna pomoc dla lekarza
prowadzącego, który napotyka
prowadzącego, który napotyka
trudności w postawieniu właściwej
trudności w postawieniu właściwej
diagnozy i podjęciu optymalnego
diagnozy i podjęciu optymalnego
leczenia – w takiej sytuacji łatwiej
leczenia – w takiej sytuacji łatwiej
będzie choremu zgłosić się na
będzie choremu zgłosić się na
konsultację psychiatryczną.
konsultację psychiatryczną.
Niedopuszczalne są stwierdzenia
Niedopuszczalne są stwierdzenia
typu: „nic panu nie jest, niech
typu: „nic panu nie jest, niech
pan idzie do psychiatry”
pan idzie do psychiatry”
Tego typu wypowiedzi są odbierane
Tego typu wypowiedzi są odbierane
przez pacjentów jako ocena
przez pacjentów jako ocena
moralna i sugerują że skargi
moralna i sugerują że skargi
pacjenta są nieistotne i
pacjenta są nieistotne i
nieuzasadnione a jego prośba o
nieuzasadnione a jego prośba o
pomoc jest czymś niewłaściwym ,
pomoc jest czymś niewłaściwym ,
nietaktownym.
nietaktownym.
Należy unikać podawania leków
Należy unikać podawania leków
przed konsultacją , ponieważ
przed konsultacją , ponieważ
mogą one utrudniać lub czasami
mogą one utrudniać lub czasami
uniemożliwiać przeprowadzenie
uniemożliwiać przeprowadzenie
postępowania diagnostycznego.
postępowania diagnostycznego.
Co powinno zawierać skierowanie
Co powinno zawierać skierowanie
na konsultację?
na konsultację?
Imię i nazwisko chorego
Imię i nazwisko chorego
Wiek i adres
Wiek i adres
Adres osoby która może zaopiekować się
Adres osoby która może zaopiekować się
chorym i/lub dostarczyć cennych informacji
chorym i/lub dostarczyć cennych informacji
Krótką informację o stanie somatycznym ,
Krótką informację o stanie somatycznym ,
istniejących chorobach somatycznych, oraz
istniejących chorobach somatycznych, oraz
stosowanych lekach
stosowanych lekach
Dokładny opis przyczyn skierowania na
Dokładny opis przyczyn skierowania na
konsultację, z uwzględnieniem
konsultację, z uwzględnieniem
stwierdzanych objawów oraz okoliczności ich
stwierdzanych objawów oraz okoliczności ich
występowania
występowania
Skierowanie na konsultację –
Skierowanie na konsultację –
c.d.
c.d.
Diagnoza nozologiczna powinna być postawiona
Diagnoza nozologiczna powinna być postawiona
jedynie wówczas kiedy nie budzi ona wątpliwości
jedynie wówczas kiedy nie budzi ona wątpliwości
kierującego
kierującego
Często wystarczy opisanie poszczególnych objawów
Często wystarczy opisanie poszczególnych objawów
Pomocne jest uzupełnienie danych diagnozą
Pomocne jest uzupełnienie danych diagnozą
różnicową , obejmującą argumenty za określonymi
różnicową , obejmującą argumenty za określonymi
rozpoznaniami szczególnie jeżeli chodzi o
rozpoznaniami szczególnie jeżeli chodzi o
różnicowanie pomiędzy rozpoznaniem somatycznym
różnicowanie pomiędzy rozpoznaniem somatycznym
a psychiatrycznym.
a psychiatrycznym.
Niedopuszczalne jest sporządzanie skierowań w
Niedopuszczalne jest sporządzanie skierowań w
których nie ma żadnych informacji poza absolutnie
których nie ma żadnych informacji poza absolutnie
niefachowymi nic nie znaczącymi rozpoznaniami
niefachowymi nic nie znaczącymi rozpoznaniami
typu: ‘choroba psychiczna”, „psychoza” a nawet
typu: ‘choroba psychiczna”, „psychoza” a nawet
„szał” czy „obłęd” (tego typu skierowania często są
„szał” czy „obłęd” (tego typu skierowania często są
sporządzane przez lekarzy pogotowia)
sporządzane przez lekarzy pogotowia)
Elementy
Elementy
psychiatrii
psychiatrii
interwencyjnej
interwencyjnej
Najczęstsze stany wymagające
Najczęstsze stany wymagające
natychmiastowej interwencji psychiatrycznej
natychmiastowej interwencji psychiatrycznej
Tendencje samobójcze, próby samobójcze,
Tendencje samobójcze, próby samobójcze,
impulsywne samouszkodzenia
impulsywne samouszkodzenia
Zachowania gwałtowne, niebezpieczne dla
Zachowania gwałtowne, niebezpieczne dla
otoczenia, zachowania chaotyczne
otoczenia, zachowania chaotyczne
Napad paniki i inne stany gwałtownego
Napad paniki i inne stany gwałtownego
zaostrzenia zaburzeń nerwicowych
zaostrzenia zaburzeń nerwicowych
Ostre stany maniakalne – połączone z silnym
Ostre stany maniakalne – połączone z silnym
podnieceniem, pobudzeniem
podnieceniem, pobudzeniem
psychomotorycznym, agresją bezładną lub
psychomotorycznym, agresją bezładną lub
ukierunkowaną na konkretne osoby
ukierunkowaną na konkretne osoby
Ostre zaburzenia psychotyczne –
Ostre zaburzenia psychotyczne –
schizofreniczne: katatonia hiperkinetyczna,
schizofreniczne: katatonia hiperkinetyczna,
nasilone objawy zespołu paranoidalnego, etc.
nasilone objawy zespołu paranoidalnego, etc.
Inne stany silnego pobudzenia
Inne stany silnego pobudzenia
psychomotorycznego (np. stany pomroczne)
psychomotorycznego (np. stany pomroczne)
Najczęstsze stany wymagające
Najczęstsze stany wymagające
natychmiastowej interwencji
natychmiastowej interwencji
psychiatrycznej
psychiatrycznej
Psychoza poporodowa
Psychoza poporodowa
Ciężka depresja: agitowana, psychotyczna, z
Ciężka depresja: agitowana, psychotyczna, z
nasilonymi myślami samobójczymi, osłupienie
nasilonymi myślami samobójczymi, osłupienie
depresyjne
depresyjne
Zaburzenia wywołane alkoholem i/lub substancjami
Zaburzenia wywołane alkoholem i/lub substancjami
psychoaktywnymi (delirium, halucynoza i inne
psychoaktywnymi (delirium, halucynoza i inne
objawy odstawienne, upojenie patologiczne,
objawy odstawienne, upojenie patologiczne,
zatrucie)
zatrucie)
Kryzysy adolescencyjne, zachowania buntownicze,
Kryzysy adolescencyjne, zachowania buntownicze,
kontestacyjne
kontestacyjne
Dziecko bite lub nadużyte seksualnie
Dziecko bite lub nadużyte seksualnie
Ostre, nasilone zaburzenia reaktywne/ adaptacyjne
Ostre, nasilone zaburzenia reaktywne/ adaptacyjne
(ofiary gwałtu, przemocy, katastrof, wypadków)
(ofiary gwałtu, przemocy, katastrof, wypadków)
Schemat postępowania w nagłych
Schemat postępowania w nagłych
stanach psychiatrycznych
stanach psychiatrycznych
I.
I.
Próba nawiązania kontaktu i zebrania wywiadu
Próba nawiązania kontaktu i zebrania wywiadu
II.
II.
Podstawowe badanie lekarskie (
Podstawowe badanie lekarskie (
w razie konieczności
w razie konieczności
po zastosowaniu przymusu bezpośredniego
po zastosowaniu przymusu bezpośredniego
)
)
Ocena w kierunku somatycznego, w tym neurologicznego
Ocena w kierunku somatycznego, w tym neurologicznego
podłoża zaburzeń
podłoża zaburzeń
Ocena zagrożenia życia pacjenta i innych osób – zagrożenia
Ocena zagrożenia życia pacjenta i innych osób – zagrożenia
wynikającego z zaburzeń psychicznych pacjenta.
wynikającego z zaburzeń psychicznych pacjenta.
W razie stwierdzenia niebezpieczeństwa podjęcie
W razie stwierdzenia niebezpieczeństwa podjęcie
odpowiednich działań zabezpieczających (1.stały
odpowiednich działań zabezpieczających (1.stały
nadzór, 2.pasy , 3.w ostateczności kaftan – w obu
nadzór, 2.pasy , 3.w ostateczności kaftan – w obu
przypadkach konieczna stała obserwacja pacjenta)
przypadkach konieczna stała obserwacja pacjenta)
III.
III.
Badanie stanu psychicznego w kierunku
Badanie stanu psychicznego w kierunku
psychiatrycznego podłoża zaburzeń i ustalenie
psychiatrycznego podłoża zaburzeń i ustalenie
wstępnego rozpoznania lub opisanie dominujących
wstępnego rozpoznania lub opisanie dominujących
objawów
objawów
Postępowania w nagłych
Postępowania w nagłych
stanach psychiatrycznych –
stanach psychiatrycznych –
c.d.
c.d.
Badanie pacjenta z ostrymi objawami
Badanie pacjenta z ostrymi objawami
zaburzeń psychicznych zawsze
zaburzeń psychicznych zawsze
należy rozpocząć od oceny stanu
należy rozpocząć od oceny stanu
świadomości , ponieważ zaburzenia
świadomości , ponieważ zaburzenia
świadomości mają najczęściej
świadomości mają najczęściej
podłoże somatyczne, lub związane z
podłoże somatyczne, lub związane z
działaniem substancji lub ich
działaniem substancji lub ich
odstawieniem.
odstawieniem.
Objawy , które mogą wskazywać na
Objawy , które mogą wskazywać na
somatyczne i/lub organiczne podłoże
somatyczne i/lub organiczne podłoże
zaburzeń
zaburzeń
Ostry początek ( w ciągu minut lub godzin)
Ostry początek ( w ciągu minut lub godzin)
Pierwszy epizod zaburzeń
Pierwszy epizod zaburzeń
Współistniejąca choroba somatyczna lub uraz
Współistniejąca choroba somatyczna lub uraz
Znaczący stopień nadużywania substancji (alkohol,
Znaczący stopień nadużywania substancji (alkohol,
leki, etc.)
leki, etc.)
Nie-słuchowe zaburzenia postrzegania
Nie-słuchowe zaburzenia postrzegania
Objawy neurologiczne (zaburzenia widzenia, drgawki,
Objawy neurologiczne (zaburzenia widzenia, drgawki,
zaburzenia równowagi, ilościowe zaburzenia
zaburzenia równowagi, ilościowe zaburzenia
świadomości, bóle głowy)
świadomości, bóle głowy)
Jakościowe zaburzenia świadomości
Jakościowe zaburzenia świadomości
Apraxja , akalkulia, dyskalkulia, zaburzenia mowy
Apraxja , akalkulia, dyskalkulia, zaburzenia mowy
Objawy katatoniczne (negatywizm, katalepsja,
Objawy katatoniczne (negatywizm, katalepsja,
giętkość woskowa, echopraxja, echolalia,
giętkość woskowa, echopraxja, echolalia,
grymasowanie, mutyzm)
grymasowanie, mutyzm)
Minimum badania
Minimum badania
somatycznego
somatycznego
I.
I.
Zawsze zbadać:
Zawsze zbadać:
Ciśnienie
Ciśnienie
Tętno
Tętno
Częstość oddechów
Częstość oddechów
Akcję serca ( miarowość , częstość)
Akcję serca ( miarowość , częstość)
Temperaturę ciała
Temperaturę ciała
Stan świadomości
Stan świadomości
II.
II.
Zawsze zapytać o to czy:
Zawsze zapytać o to czy:
Pacjentowi jeszcze coś dolega
Pacjentowi jeszcze coś dolega
Czy jest w trakcie jakiegoś leczenia
Czy jest w trakcie jakiegoś leczenia
Czy przebyła jakiś uraz , lub pił alkohol czy
Czy przebyła jakiś uraz , lub pił alkohol czy
zażywał substancje psychoaktywne
zażywał substancje psychoaktywne
Konieczność pogłębionego badania
Konieczność pogłębionego badania
somatycznego istnieje u pacjentów:
somatycznego istnieje u pacjentów:
U których którykolwiek z ww badanych
U których którykolwiek z ww badanych
parametrów odbiega od normy
parametrów odbiega od normy
Z zaburzeniami świadomości
Z zaburzeniami świadomości
Ze współistniejącymi chorobami
Ze współistniejącymi chorobami
somatycznymi
somatycznymi
Geriatrycznych u których pojawiły się
Geriatrycznych u których pojawiły się
nowe niepokojące objawy
nowe niepokojące objawy
Badanie psychiatryczne
Badanie psychiatryczne
Badanie psychiatryczne, obok badania
Badanie psychiatryczne, obok badania
internistycznego oraz neurologicznego
internistycznego oraz neurologicznego
stanowi nieodzowną , integralną część
stanowi nieodzowną , integralną część
badania lekarskiego.
badania lekarskiego.
Polega ono na rozmowie z chorym, obserwacji
Polega ono na rozmowie z chorym, obserwacji
jego zachowania, oraz w wielu przypadkach
jego zachowania, oraz w wielu przypadkach
uzupełnianiu uzyskanych w ten sposób
uzupełnianiu uzyskanych w ten sposób
informacji o dane podawane przez
informacji o dane podawane przez
otoczenie chorego (małżonek, rodzice, etc.)
otoczenie chorego (małżonek, rodzice, etc.)
Badanie psychiatryczne składa się w wywiadu
Badanie psychiatryczne składa się w wywiadu
oraz oceny stanu psychicznego
oraz oceny stanu psychicznego
W przypadku stwierdzenia
W przypadku stwierdzenia
jakichkolwiek przesłanek do
jakichkolwiek przesłanek do
badania psychiatrycznego
badania psychiatrycznego
każdy lekarz, niezależnie od
każdy lekarz, niezależnie od
swej specjalności powinien
swej specjalności powinien
dokonać oceny stanu
dokonać oceny stanu
psychicznego pacjenta!!
psychicznego pacjenta!!
Minimum badania
Minimum badania
psychiatrycznego
psychiatrycznego
Zachowanie i wygląd
Zachowanie i wygląd
Orientacja auto i allopsychiczna
Orientacja auto i allopsychiczna
Stan emocjonalny
Stan emocjonalny
Myślenie (1.formalne zaburzenia myślenia,
Myślenie (1.formalne zaburzenia myślenia,
2.zaburzenia treści myślenia, 3.natręctwa)
2.zaburzenia treści myślenia, 3.natręctwa)
Spostrzeganie (omamy, pseudohalucynacje,
Spostrzeganie (omamy, pseudohalucynacje,
iluzje)
iluzje)
Wyższe funkcje poznawcze (pamięć,
Wyższe funkcje poznawcze (pamięć,
zdolność do abstrakcyjnego myślenia,
zdolność do abstrakcyjnego myślenia,
zdolność do adekwatnej oceny
zdolność do adekwatnej oceny
rzeczywistości)
rzeczywistości)
Strategia postępowania w przypadku
Strategia postępowania w przypadku
wezwania do nagłego stanu
wezwania do nagłego stanu
psychiatrycznego
psychiatrycznego
Zgromadzić jak najwięcej informacji o pacjencie
Zgromadzić jak najwięcej informacji o pacjencie
jeszcze przed spotkaniem z nim
jeszcze przed spotkaniem z nim
Zostawić wykonanie przymusu bezpośredniego (pasy,
Zostawić wykonanie przymusu bezpośredniego (pasy,
kaftan, „kaftan farmakologiczny”) osobom
kaftan, „kaftan farmakologiczny”) osobom
wytrenowanym w jego stosowaniu (pielęgniarze,
wytrenowanym w jego stosowaniu (pielęgniarze,
policja, agenci ochrony) i zlecić go zawsze kiedy
policja, agenci ochrony) i zlecić go zawsze kiedy
istnieje duże zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta lub
istnieje duże zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta lub
osób z otoczenia
osób z otoczenia
W związku z powyższym zapewnić sobie obecność
W związku z powyższym zapewnić sobie obecność
ekipy mogącej zastosować przymus
ekipy mogącej zastosować przymus
Zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa oraz środki
Zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa oraz środki
bezpieczeństwa w pomieszczeniu w którym znajduje
bezpieczeństwa w pomieszczeniu w którym znajduje
się pacjent ( obecność niebezpiecznych przedmiotów,
się pacjent ( obecność niebezpiecznych przedmiotów,
zlokalizowanie drzwi, okien etc.)
zlokalizowanie drzwi, okien etc.)
Zapewnić sobie obecność dodatkowych osób w pobliżu
Zapewnić sobie obecność dodatkowych osób w pobliżu
Strategia postępowania w przypadku
Strategia postępowania w przypadku
wezwania do nagłego stanu
wezwania do nagłego stanu
psychiatrycznego – c.d.
psychiatrycznego – c.d.
Starać się o nawiązanie jak najlepszego kontaktu z
Starać się o nawiązanie jak najlepszego kontaktu z
pacjentem (np..nie wolno negatywnie komentować, czy
pacjentem (np..nie wolno negatywnie komentować, czy
krytykować urojeń czy omamów)
krytykować urojeń czy omamów)
Należy poinformować pacjenta , że przemoc nie jest
Należy poinformować pacjenta , że przemoc nie jest
dozwolonym wyjściem z zaistniałej sytuacji ale że istnieją
dozwolonym wyjściem z zaistniałej sytuacji ale że istnieją
inne bezpieczne dla niego i otoczenia rozwiązania
inne bezpieczne dla niego i otoczenia rozwiązania
Zbliżać się do pacjenta w sposób nie budzący poczucia
Zbliżać się do pacjenta w sposób nie budzący poczucia
zagrożenia
zagrożenia
Zaoferować podanie leku
Zaoferować podanie leku
Starać się uspokoić pacjenta, stworzyć mu poczucie
Starać się uspokoić pacjenta, stworzyć mu poczucie
bezpieczeństwa, pomóc w orientacji , kontakcie z
bezpieczeństwa, pomóc w orientacji , kontakcie z
rzeczywistością
rzeczywistością
Poinformować pacjenta że w razie konieczności będą
Poinformować pacjenta że w razie konieczności będą
musiały być zastosowane środki przymusu
musiały być zastosowane środki przymusu
bezpośredniego
bezpośredniego
W przypadku jego zastosowania stale kontrolować funkcje
W przypadku jego zastosowania stale kontrolować funkcje
życiowe pacjenta (tętno, ciśnienie , ocena stanu
życiowe pacjenta (tętno, ciśnienie , ocena stanu
ogólnego, stan świadomości, stanu psychicznego)
ogólnego, stan świadomości, stanu psychicznego)
Choroby bezpośrednio zagrażające życiu a
Choroby bezpośrednio zagrażające życiu a
manifestujące się objawami
manifestujące się objawami
psychopatologicznymi
psychopatologicznymi
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu
Encefalopatia nadciśnieniowa
Encefalopatia nadciśnieniowa
Krwotok wewnątrzczaszkowy
Krwotok wewnątrzczaszkowy
Krwiak śródczaszkowy, pourazowy
Krwiak śródczaszkowy, pourazowy
Niewydolność krążeniowa
Niewydolność krążeniowa
Niewydolność oddechowa
Niewydolność oddechowa
Zatrucie substancjami antycholinergicznymi
Zatrucie substancjami antycholinergicznymi
Stan po napadzie padaczkowym
Stan po napadzie padaczkowym
Hipotermia, hipertermia
Hipotermia, hipertermia
Hipoglikemia, hiperglikemia, ketonemia
Hipoglikemia, hiperglikemia, ketonemia
dyselektrolitemie
dyselektrolitemie
Tyreotoksykoza
Tyreotoksykoza
Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia
Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia
Encefalopatia wątrobowa
Encefalopatia wątrobowa
Encefalopatia mocznicowa
Encefalopatia mocznicowa
Encefalopatia Wernickego
Encefalopatia Wernickego
Leki psychotropowe stosowane w
Leki psychotropowe stosowane w
stanach nagłych
stanach nagłych
1.
1.
Zachowania agresywne, chaotyczne, psychozy
Zachowania agresywne, chaotyczne, psychozy
Neuroleptyki
Neuroleptyki
Haloperidol: p.o. lub i.m.
Haloperidol: p.o. lub i.m.
Jednorazowa dawka 2 – 10 mg
Jednorazowa dawka 2 – 10 mg
U osób z otępieniem zwykle wystarczają małe dawki 0.5 – 2 mg
U osób z otępieniem zwykle wystarczają małe dawki 0.5 – 2 mg
Lewomepromazyna: p.o lub i.m. 25 – 50mg
Lewomepromazyna: p.o lub i.m. 25 – 50mg
Zuklopentyksol i.m. 50 - 150 mg
Zuklopentyksol i.m. 50 - 150 mg
Benzodwuazepiny
Benzodwuazepiny
Klorazepat p.o. lub i.m.: 20 – 50mg
Klorazepat p.o. lub i.m.: 20 – 50mg
Diazepam p.o. lub i.m.: 5 – 10 mg
Diazepam p.o. lub i.m.: 5 – 10 mg
Łączenie benzodwuazepiny z neuroleptykiem
Łączenie benzodwuazepiny z neuroleptykiem
Po podaniu leku o ile to możliwe nawiązanie kontaktu,
Po podaniu leku o ile to możliwe nawiązanie kontaktu,
rozmowa z pacjentem
rozmowa z pacjentem
2.
2.
Ostre, nasilone zaburzenia nerwicowe
Ostre, nasilone zaburzenia nerwicowe
Rozmowa
Rozmowa
Beznodwuazepiny p.o.
Beznodwuazepiny p.o.
Podział zachowań
Podział zachowań
samobójczych
samobójczych
I.
I.
Bezpośrednie
Bezpośrednie
Myśli samobójcze: pośrednie (życzenie sobie śmierci,
Myśli samobójcze: pośrednie (życzenie sobie śmierci,
ulegnięcia wypadkowi, zapadnięcia na śmiertelną
ulegnięcia wypadkowi, zapadnięcia na śmiertelną
chorobę) i bezpośrednie
chorobę) i bezpośrednie
Tendencje samobójcze (myśli samobójcze połączone z
Tendencje samobójcze (myśli samobójcze połączone z
konkretnymi planami odebrania sobie życia i chęcią ich
konkretnymi planami odebrania sobie życia i chęcią ich
realizacji)
realizacji)
Próby samobójcze
Próby samobójcze
Samobójstwo dokonane
Samobójstwo dokonane
Samobójstwo rozszerzone
Samobójstwo rozszerzone
– odmiana samobójstwa
– odmiana samobójstwa
dokonanego w której samobójca dodatkowo zabija swoich
dokonanego w której samobójca dodatkowo zabija swoich
bliskich (zwykle w: psychozie poporodowej, depresji
bliskich (zwykle w: psychozie poporodowej, depresji
psychotycznej, schizofrenii)
psychotycznej, schizofrenii)
II.
II.
Pośrednie – regularne podejmowanie śmiertelnego
Pośrednie – regularne podejmowanie śmiertelnego
ryzyka lub czynności zagrażających zdrowiu
ryzyka lub czynności zagrażających zdrowiu
Sporty ekstremalne, szybka jazda samochodem,
Sporty ekstremalne, szybka jazda samochodem,
nadużywanie alkoholu i leków, obżarstwo etc.
nadużywanie alkoholu i leków, obżarstwo etc.
Epidemiologia samobójstw
Epidemiologia samobójstw
Próby samobójcze zdarzają się 15 razy
Próby samobójcze zdarzają się 15 razy
częściej niż samobójstwa dokonane
częściej niż samobójstwa dokonane
Mężczyźni 2 razy częściej popełniają
Mężczyźni 2 razy częściej popełniają
samobójstwo dokonane a kobiety 1.5 raza
samobójstwo dokonane a kobiety 1.5 raza
częściej próby samobójcze
częściej próby samobójcze
Co najmniej 1/3 samobójstw dokonywana
Co najmniej 1/3 samobójstw dokonywana
jest pod wpływem alkoholu
jest pod wpływem alkoholu
60 -70% samobójstw ma związek z
60 -70% samobójstw ma związek z
zaburzeniami nastroju
zaburzeniami nastroju
Najwięcej samobójstw dokonanych
Najwięcej samobójstw dokonanych
przypada na wiek młodzieńczy oraz okres
przypada na wiek młodzieńczy oraz okres
po 45 r.ż.
po 45 r.ż.
Czynniki ryzyka samobójstwa
Czynniki ryzyka samobójstwa
dokonanego
dokonanego
Rasa biała
Rasa biała
Wiek (powyżej 45 r.ż)
Wiek (powyżej 45 r.ż)
Płeć (męska)
Płeć (męska)
Zależność od alkoholu
Zależność od alkoholu
Samotność (wdowieństwo, rozwód , separacja,
Samotność (wdowieństwo, rozwód , separacja,
pobyt w więzieniu)
pobyt w więzieniu)
Bezrobocie (zwłaszcza u ludzi z wykształceniem)
Bezrobocie (zwłaszcza u ludzi z wykształceniem)
Izolacja społeczna (emigranci)
Izolacja społeczna (emigranci)
Stan somatyczny (przewlekłe choroby, zwłaszcza
Stan somatyczny (przewlekłe choroby, zwłaszcza
wiążące się z inwalidztwem , cierpieniem
wiążące się z inwalidztwem , cierpieniem
fizycznym lub przyjmowaniem dużej ilości leków;
fizycznym lub przyjmowaniem dużej ilości leków;
nastawienia hipochondryczne)
nastawienia hipochondryczne)
Urazy narcystyczne (np. Oszpecenie, utrata
Urazy narcystyczne (np. Oszpecenie, utrata
cennych przedmiotów etc)
cennych przedmiotów etc)
Czynniki ryzyka samobójstwa
Czynniki ryzyka samobójstwa
dokonanego
dokonanego
W ramach próby samobójczej
W ramach próby samobójczej
Skuteczność wybranej metody
Skuteczność wybranej metody
Pedanteria w realizacji planu
Pedanteria w realizacji planu
Zapobieganie możliwości odratowania
Zapobieganie możliwości odratowania
Wielokrotność prób samobójczych
Wielokrotność prób samobójczych
Fantazje połączenia się po śmierci ze zmarłą
Fantazje połączenia się po śmierci ze zmarłą
wcześniej osobą
wcześniej osobą
Dziwaczne, rzadko spotykane formy samobójstwa
Dziwaczne, rzadko spotykane formy samobójstwa
Stresujące / traumatyczne wydarzenia z
Stresujące / traumatyczne wydarzenia z
przeszłości
przeszłości
Czynniki ryzyka samobójstwa
Czynniki ryzyka samobójstwa
dokonanego
dokonanego
Stan psychiczny
Stan psychiczny
Depresja (depresja nawracająca, przewlekający się
Depresja (depresja nawracająca, przewlekający się
epizod, niepełne remisje, objawy deystymiczne
epizod, niepełne remisje, objawy deystymiczne
między epizodami, depresja agitowana, objawy
między epizodami, depresja agitowana, objawy
psychotyczne - głosy nakazujące samobójstwo etc.)
psychotyczne - głosy nakazujące samobójstwo etc.)
Schizofrenia (ostra faza – dziwaczne samobójstwa i
Schizofrenia (ostra faza – dziwaczne samobójstwa i
samookaleczenia, depresja pre i popsychotyczna)
samookaleczenia, depresja pre i popsychotyczna)
Głębokie zaburzenia osobowości (np. borderline)
Głębokie zaburzenia osobowości (np. borderline)
Wcześniejsze próby samobójcze lub myśli o śmierci
Wcześniejsze próby samobójcze lub myśli o śmierci
Obsesje i natręctwa związane ze śmiercią i
Obsesje i natręctwa związane ze śmiercią i
umieraniem
umieraniem
Procent chorych
Procent chorych
psychiatrycznych kończących
psychiatrycznych kończących
życie samobójstwem
życie samobójstwem
15% - 25% depresja (głównie
15% - 25% depresja (głównie
psychotyczna)
psychotyczna)
15% - alkoholizm i inne zaburzenia od
15% - alkoholizm i inne zaburzenia od
substancji psychoaktywnych
substancji psychoaktywnych
10 – 20% zaburzenia afektywne
10 – 20% zaburzenia afektywne
dwubiegunowe
dwubiegunowe
10 – 12% schizofrenia
10 – 12% schizofrenia
10% - silne zaburzenia osobowości
10% - silne zaburzenia osobowości
5% - zaburzenia organiczne
5% - zaburzenia organiczne
Zasady postępowania z pacjentem
Zasady postępowania z pacjentem
z tendencjami samobójczymi
z tendencjami samobójczymi
W celu postawienia właściwej diagnozy
W celu postawienia właściwej diagnozy
należy dokładnie wypytać o to jaką postać
należy dokładnie wypytać o to jaką postać
przybrały MS
przybrały MS
Aby ocenić stopień ryzyka popełnienia
Aby ocenić stopień ryzyka popełnienia
samobójstwa należy się dowiedzieć jak
samobójstwa należy się dowiedzieć jak
daleko były zaawansowane plany i czynności
daleko były zaawansowane plany i czynności
Prawdopodobieństwo zrealizowania myśli
Prawdopodobieństwo zrealizowania myśli
samobójczych jest najwyższe gdy pacjent:
samobójczych jest najwyższe gdy pacjent:
Ma depresję
Ma depresję
Jest w psychozie
Jest w psychozie
Narkotyzuje się
Narkotyzuje się
Nadużywa alkoholu
Nadużywa alkoholu
Zasady postępowania z pacjentem
Zasady postępowania z pacjentem
z tendencjami samobójczymi
z tendencjami samobójczymi
1.
1.
Diagnostyka wstępna
Diagnostyka wstępna
W czasie badania lekarskiego należy zwrócić
W czasie badania lekarskiego należy zwrócić
szczególną uwagę na przejawy:
szczególną uwagę na przejawy:
Zaburzeń nastroju
Zaburzeń nastroju
Zaburzeń świadomości
Zaburzeń świadomości
Objawów psychotycznych
Objawów psychotycznych
Objawów zatrucia
Objawów zatrucia
Dokładnie obejrzeć całe ciało pod kątem zranień
Dokładnie obejrzeć całe ciało pod kątem zranień
wykonanych w celach samobójczych (np. okolice
wykonanych w celach samobójczych (np. okolice
nadgarstka)
nadgarstka)
Niezbędna jest ocena stanu neurologicznego
Niezbędna jest ocena stanu neurologicznego
Minimum badań laboratoryjnych:
Minimum badań laboratoryjnych:
Morfologia
Morfologia
Badania toksykologiczne
Badania toksykologiczne
Badania rentgenowskie
Badania rentgenowskie
Zasady postępowania z pacjentem
Zasady postępowania z pacjentem
z tendencjami samobójczymi
z tendencjami samobójczymi
2.
2.
Opatrzenie ran i urazów
Opatrzenie ran i urazów
3.
3.
W razie konieczności przetransportowanie na oddział
W razie konieczności przetransportowanie na oddział
:
:
OIOM
OIOM
Toksykologiczny
Toksykologiczny
Chirurgiczny
Chirurgiczny
Internistyczny
Internistyczny
4.
4.
Ścisła obserwacja na oddziale lub w izbie przyjęć
Ścisła obserwacja na oddziale lub w izbie przyjęć
Kontrola ruchów
Kontrola ruchów
Leki uspakajające
Leki uspakajające
Usunięcie wszelkich przedmiotów mogących służyć do
Usunięcie wszelkich przedmiotów mogących służyć do
popełnienia samobójstwa
popełnienia samobójstwa
Zabespieczenie przed próbami ucieczki
Zabespieczenie przed próbami ucieczki
5.
5.
Konsultacja rodzinna, udzielenie informacji i pomocy
Konsultacja rodzinna, udzielenie informacji i pomocy
rodzinie
rodzinie
6.
6.
Jeżeli pacjent znajdował się pod opieką psychiatryczną
Jeżeli pacjent znajdował się pod opieką psychiatryczną
– zawiadomienie lekarza lub psychoterapeuty który się
– zawiadomienie lekarza lub psychoterapeuty który się
nim zajmował
nim zajmował