Slajd 1

Fizjologia cyklu miesiączkowego.

Zapłodnienie.

Zagnieżdżenie jaja płodowego.

lek. Marta Blumska-Janiak

Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-

Położniczej AM w Warszawie

Dojrzałość płciowa

Występowanie dwufazowego cyklu

miesiączkowego jest jednym z

elementów świadczących o

dojrzałości płciowej kobiety.

Okres dojrzałości płciowej kobiety

obejmuje około 35-40 lat, czas jego

trwania podlega istotnie ważnym

indywidualnym wahaniom, podzielić

go można na 3 fazy:

Faza dojrzewania

Faza okresu rozrodczego

Faza premenopauzalna

Faza dojrzewania-

pierwszego krwawienia z

macicy (

menarche

)



pojawia się między 11 a 15

- ok.

12,8 roku



czas wystąpienia pierwszej miesiączki

zależy od

czynników genetycznych i może być

przesunięty przez czynniki endo- i egzogenne

Okres dojrzałości płciowej

= 3

fazy:

Faza dojrzewania-



pierwsze cykle są cyklami



Bezowulacyjnymi



jednofazowymi



przeciętnie mijają 2-3 lata, zanim dojdzie do

regularnych, dwufazowych cykli



faza dojrzewania charakteryzuje się

ograniczona płodnością



od około 18 r.ż. do około 40 r.ż.



Całkowita płodność

Faza okresu

rozrodczego

Faza premenopauzalna



Od około 45 r.ż. do około 50 r.ż.,

kończy się ostatnia miesiączką

(

menopauzą)

przeciętnie w 50,5 roku



Ograniczona płodność

Cykliczne zmiany w okresie

dojrzałości płciowej kobiety służą:

comiesięcznemu przygotowaniu

zdolnej do zapłodnienia komórki

jajowej

przygotowaniu błony śluzowej macicy

do przyjęcia

blastocysty

do prawidłowego rozwoju jaja

płodowego

Długość regularnego

cyklu

wynosi

dni

wahania wynoszące +/- 3 dni

mieszczą się w granicach normy.

W fizjologicznym 28-

dniowym cyklu

owulacja

następuje

w 13 dniu

Owulacja???

Długość utrzymywania się

ciałka żółtego wynosi 14

dni

gdy nie dochodzi do

zapłodnienia.

Następujące krwawienie

miesięczne jest objawem

klinicznym braku zapłodnienia.

Fizjologiczne krwawienie

regularne

o miernej obfitości

przebiegające bez zaburzeń

eumenorrhoea

Zachodzące

przemiany w

cyklu miesiączkowym

regulacja hormonalna

zmiany pęcherzyka jajnikowego- cykl

jajnikowy

zmiany błony śluzowej macicy

podsumowanie zachodzących zmian

z wyszczególnieniem faz cyklu

Oś podwzgórze

przysadka mózgowa

gonady

PODWZGÓRZE

uczowym ośrodkiem integrującym funkcje

rozrodcze z pozostałymi czynnościami

neurohormonalnymi, wegetatywnymi i

popędowo-emocjonalnymi organizmu

podwzgórzowy neurohormon

uwalniający LH i FSH

(gonadotropiny)=

gonadoliberyna

(

GnRH

)

PRZYSADKA

Hormonami gonadotropowymi

sprawującymi kontrolę nad czynnością

gonad są:

wydzielane przez przedni płat przysadki

hormon luteinizujacy

(lutropina)

hormon stymulujący pęcherzyki

(folitropina)

FSH

Działanie

LH i FSH

Ograniczone jest w organizmie kobiety do

jajnika

FSH

powoduje na początku cyklu dojrzewanie

wielu pęcherzyków, jeden zostaje wybrany do

owulacji (działa wybiórczo na komórki

ziarniste pęcherzyka jajnikowego, indukuje

pojawienie się receptorów dla LH)

(działa wybiórczo na komórki tekalne

pęcherzyka), pobudza komórki wewnętrzne

osłonki do produkcji androgenów,

maksymalny wyrzut LH w środku cyklu

decyduje o wywołaniu pęknięcia pęcherzyka

Przedni płat przysadki poza hormonami

gonadotropowymi wydziela

prolaktynę

Działa wielokierunkowo wpływając na

gruczoł sutkowy, jajnik oraz podwzgórze

Nadmiar lub niedobór tego hormonu

może być przyczyną zaburzeń funkcji

jajnika

GONADY

Jajniki stanowią u kobiety podstawowe

lecz nie jedyne źródło hormonów

sterydowych, do których należą

estrogeny

gestageny

ESTROGENY

podstawow

grup

żeńskich

hormonów płciowych

spośród wielu poznanych estrogenów

najsilniejszą aktywność biologiczna

wykazuje

17-beta-estradiol

BIOLOGICZNE DZIAŁANIE

ESTROGENÓW

Warunkują kształtowanie II- i III-rzędowych

cech płciowych

Zwiększają motorykę mięśniówki jajowodów

i zwiększają wytwarzanie wydzieliny jajowodów

Wpływają na pogrubianie błony śluzowej

macicy (

endometrium

) w pierwszej fazie cyklu,

endometrium osiąga szerokość 6-8 mm

BIOLOGICZNE DZIAŁANIE

ESTROGENÓW

w okresie przedowulacyjnym

oszerzają kanał szyjki macicy

zwiększają wydzielanie gruczołów

wewnątrzszyjkowych

zmniejsz

aja

lepkości śluzu szyjkowego

w okresie przedowulacyjnym

efekt

ułatwienie penetracji szyjki

macicy

przez plemniki

BIOLOGICZNE DZIAŁANIE

ESTROGENÓW

w fazie folikularnej

(przedowulacyjnej)

•

owodują wzrost, dojrzewanie i

złuszczanie komórek nabłonka

pochwy

BIOLOGICZNE DZIAŁANIE

ESTROGENÓW CD…

Estrogeny wpływają na procesy

metaboliczne:



procesy krzepnięcia krwi



hamują osteolizę- przeciwdziałają

osteoporozie



wzmagają nawodnienie tkanek,



poprawiają krążenie krwi,



elastyczność i stan błon śluzowych,



kształtowanie sylwetki kobiecej



psychiczny i emocjonalny typ

zachowania kobiecego.

GESTAGENY

Podstawowym naturalnym gestagenem jest

progesteron.

Działanie biologiczne gestagenów:

Umożliwia implantację zapłodnionego jaja

Znosi działanie hormonów estrogenowych na

szyjkę macicy, śluz szyjkowy staje się pod

wpływem progesteronu gęsty, nierozciągliwy

nieprzenikliwy dla plemników

Synergistycznie z estrogenami powoduje wzrost

pęcherzyków gruczołowych gruczołu sutkowego

Zmiany pęcherzyka

jajnikowego podczas

cyklu-

cykl jajnikowy

Od pojawienia się pęcherzyka, przez wzrost po

jajeczkowanie

Proces dojrzewania pęcherzyka i

komórki jajowej wyrażający się

jajeczkowaniem zazwyczaj odbywa

się po osiągnięciu dojrzałości

płciowej.

Wyróżnia się:

Pęcherzyki pierwotne

dojrzewają

poprzez wzrastanie, proliferację

komórek ziarnistych, oraz

powstawanie między oocytem i

komórkami ziarnistymi warstwy

przejrzystej

Pęcherzyki drugorzędowe-

powstają w

wyniku formowania się jamki pęcherzykowej,

powiększają się ich rozmiary

Pęcherzyk trzeciorzędowy-

przedowulacyjny

( pęcherzyk Graffa) osiąga on średnicę 1- 2,5

cm, w tym okresie cały pęcherzyk przesuwa

się tuż pod powierzchnią jajnika tworząc jego

wybrzuszenie, dochodzi do rozluźnienia

warstwy komórek ziarnistych, otoczki

jajnika

oraz pokrywających pęcherzyk komórek

nabłonka jajnika

Po owulacji pęcherzyk przekształca się w

ciałko żółte

Staje się dodatkowym gruczołem

dokrewnym

Wytwarza progesteron, czynnik

utrzymujący ciążę

Staje się też źródłem estrogenów i

androgenów

Ciałko żółte 14 dni „czeka” na implantację,

jeśli do niej nie dochodzi zanika, w

przypadku ciąży, dalej proliferuje zwane

dalej ciałkiem ciążowym

Owulacja, jajeczkowanie

Tylko jeden pęcherzyk staje się

wrażliwy na stymulując

jajeczkowanie wpływ LH- szczyt

(pik)

występuje w połowie cyklu.

Stwierdzenie jajeczkowania

Objawy pewne:

Ciąża

Uwidocznienie wolnej komórki jajowej w

czasie laparoskopii

Obserwacja uwalniania się oocytu obrazie

usg

Objawy pośrednie

Pomiar podstawowej T ciała-

hipertermiczn

działani

progesteronu,

podczas fazy folikularnej występuje stale

obniżona ciepłota do 36,5°C, pod

wpływem progesteronu

T wzrasta

o 0,4-

0,6 °C

Ocena śluzu szyjkowego, wodnisty, obfity

przed i podczas owulacji, gęsty, skąpy po

Objawy pośrednie

cd.

Ból owulacyjny-

występuje u około 20-30%

kobiet, pojawia się na kilka godzin do 2 dni

przed owulacją, dołącza się do

wcześniejszych odczuć dyskomfortu w

podbrzuszu

Krwawienie owulacyjne-

trwa krótko (kilka

godzin, jeden dzień) jest nieobfite

stężenia 17-beta-estradiolu, progesteronu,

„piku” LH

Błona śluzowa

macicy (ENDOMETRIUM)

składa się z

warstwy

czynnościowej

podstawnej

, ta ostatnia stanowi tkankę, na której

regeneruje się błona śluzowa wraz z gruczołami po

krwawieniu miesiączkowym

Cykl endometrialn

y= 4 fazy!!!!

Faza miesiączkowa-

złuszczanie się

warstwy czynnościowej

Faza folikularna lub wzrostowa-

wpływ estrogenów

Faza owulacyjna-

błona śluzowa

dalej grubieje

Cykl endometrialny

Faza lutealna lub wydzielnicza-



gruczoły staja się szersze,



komórki gromadzą glikogen, lipidy i

białka- środki odżywcze dla przyjęcia

zapłodnionego jaja,



z zanikiem ciałka żółtego rozpoczynają się

zmiany wsteczne (spadek produkcji

estrogenów i progesteronu) , ten podokres

trwa 1-2 dni zwany jest

okresem

niedokrwienia

, po nim cykl powtarza się

Aby mogło dojść do rozwinięcia się

ciąży

nieodzowne jest…

…

połączenie się gamety męskiej

(plemnika) z

gametą żeńska

(komórką jajową)

uwolnioną z

jajnika w procesie owolucji.

Zapłodnienie występuje

najczęściej w

bańce

jajowodu

KOMÓRKI PŁCIOWE - GAMETY

Plemniki:

Całkowita długość 50-60 um

Długość główki 4-5 um

Są to najmniejsze komórki ludzkiego

organizmu

Dojrzały plemnik składa się z



główki,



szyjki,



wstawki



witki, która jest narządem ruchu gamety męskiej

Nasienie

opuszcza narządy płciowe męskie w

czasie wytrysku nasienia (

eiaculatio

)

objętość jednorazowej porcji wynosi

2,5- 5,0 ml, jeśli do wytrysku dochodzi

podczas stosunku płciowego, to

ejakulat gromadzi się w tylej części

sklepienia pochwy

w 1 ml prawidłowego ejakulatu

znajduje się 60- 120 mln plemników

Penetracja plemników

wnikanie plemników do kanału szyjki

trwa 90 min.

kanał szyjki spełnia rolę zbiornika

nasienia, gdzie nawet po upływie 72

godzin od zaplemnienia stwierdza się

żywe plemniki

Wniknięcie plemników do

jajowodów dzięki

zdolności do poruszania się

skurczom jajowodu ( w czasie

jajeczkowania skurcze są częstsze 8-

10/min)

Osiąganie dojrzałości przez

plemniki

zjawisko

kapacytacji

wytworzenie

akrosomu

, który pokrywa główkę plemnika,

zawiera on enzymy uwalniane w chwili

zbliżenia się do oocytu, umożliwiające

penetrację osłonki przezroczystej

nabywania oporności na substancje

hamujące kapacytację i utrudniające

zapłodnienie

Komórka jajowa (oocyt,

owocyt):

Średnica ok. 120 um, jest to największa

komórka ustroju ludzkiego

Składa się z – jądra, owolazmy oraz osłonki

przezroczystej

Procesem istotnym dla aktu zapłodnienia jest

mechanizm wychwytu komórki jajowej przez

strzępki jajowodu, strzępki podczas owulacji

zbliżają się do powierzchni jajnika

Do światła jajowodu dostaje się też płyn z

pękniętego pęcherzyka

Gameta żeńska jest zdolna do zapłodnienia

przez 12 h od jajeczkowania

Osłonka przejrzysta spełnia dwojaka rolę- jest

receptorem dla plemników, pozwala tez wniknąć do

wnętrz oocytu tylko jednemu plemnikowi,

natychmiast po tym twardnieje i staje się

nieprzepuszczalna dla innych plemników

zapobiegając zjawisku polispermii

Zaplemnienie

Plemniki przechodzą przez błonę przezroczystą

ukośnie dzięki swojemu własnemu ruchowi, który

w tym czasie zwiększa się.

Przejście to trwa od 4 do 22 min.

Po tym czasie plemniki osiągają przestrzeń

okołożółtkową, tj. między oocytem a błoną

przezroczystą.

Zapłodnienie- koniugacja

Istota rzeczy polega na fuzji gamet (

koniugacji

)

Fuzja gamet inicjuje aktywację oocytu oraz

formację przedjądrza męskiego i żeńskiego

Oba przedjądrza zbliżają się do siebie

Każde z nich zawiera haploidalną liczbę

chromosomów, po

22 autosomy i po 1

chromosomie płciowym

Powstała zygota uzyskuje diploidalny garnitur

chromosomalny

46 XX lub 46 XY

JAKA

Płeć

???

W tym czasie dochodzi do określenia

płci płodu

Zależna jest od tego jaki plemnik

wniknie do owocytu



wniosek, że istnieje możliwość

wcześniejszego właściwego wyboru

odbycia stosunku płciowego, który

mógłby skutkować urodzeniem dziecka

określonej i pożądanej płci

Rozwój zygoty w obrębie jajowodów

Po zlaniu się jąder zygota uwalnia się szybko z

resztek komórek warstwy ziarnistej

Rozpoczynają się podziały mitotyczne

Zygota (

1 komórka)

blastomery (2 komórki)

blastomery (4 komórki)

blastomery (8 komórek)

morula (32 komórki)

blastocysta

12-36 h

po 40-48 h

po 48-72

po 60-72 h

4 dni po zapłodnieniu

Od zapłodnienia do zagnieżdżenia

W czasie wędrówki przez jajowód

zygota ma zdolność korzystania z

koniecznych do jej rozwoju substancji

znajdujących się w jajowodzie

Wędrówka trwa ok. 6 dni- w tym

okresie zarodek nie ma

bezpośredniego kontaktu z tkankami

ustroju matki

Od zapłodnienia do zagnieżdżenia cd

4 dnia od zapłodnienia zarodek dociera do

jamy macicy

Przekształcony w blastocystę, różnicuje się



Warstwę zewnętrzną, z której rozwija się

następnie

trofoblast



Warstwę wewnętrzną, z której powstaje

węzeł zarodkowy

(

embrioblast

)

CZĘŚĆ

III

Zagnieżdżenie

Zagnieżdżenie (implantacja)

Polega na ścisłym przywarciu blastocysty do

endometrium na stosunkowo dużej powierzchni

Najczęstszym miejscem jest górna

część tylnej ściany

trzonu macicy

Inwazyjne działanie mikrokosmków powoduje

stopniowe zanurzanie się jaja płodowego w

endometrium

W błonie śluzowej macicy tzw.

doczesnej ciążowej

powstaje jamka, w której kryje się cały zarodek

Objaw kliniczny implantacji

Proces zagnieżdżenia jest procesem

powodującym „zranienie endometrium”

Dość często

około 23 dnia

po ostatniej miesiączce

może wystąpić nieznaczne krwawienie z dróg

rodnych

A następnie?

Rozpoczyna się formowanie

łożyska, pępowiny oraz dalszy

rozwój zarodka.

Document Outline