ZAGROŻENIA 

EPIDEMIOLOGICZNE

Choroby zakaźne i 

inwazyjne towarzyszą 

ludzkości od początku 

narodzin życia aż po dzień 

dzisiejszy.

Masowe szczepienia ochronne, 

sulfonamidy, antybiotyki, 

nitrofuranty, środki 

dezynfekcyjne, w połączeniu z 

zabiegami sanitarno-

higienicznymi doprowadziły do 

opanowania wielu chorób, a 

nawet do wykorzenienia 

niektórych z nich.

Nawrotowi chorób zakaźnych sprzyjają takie 

czynniki jak:

• zwiększenie liczby ludności;
• zwiększona migracja ludności (samoloty);
• zwiększenie liczby dużych miast z niedostateczną 

infrastrukturą sanitarną;

• zwiększenie liczby naturalnych rezerwuarów zarazków;
• zwiększenie ilości żywności pochodzenia zwierzęcego;
• zwiększenie liczby zwierząt w otoczeniu człowieka;
• zwiększenie antybiotykoodporności;
• pogorszenie zaopatrzenia w wodę;
• zaniedbania w czasie szczepień;
• bioterroryzm.

Kilka definicji:

EPIDEMIOLOGIA: (epi – na, demos - lud, logos 

– nauka) bada czynniki i warunki związane z 
występowaniem, szerzeniem się i zanikaniem 
procesów zakaźnych, oraz zapobieganiem i 
zwalczaniem chorób zakaźnych w 
środowiskach ludzkich;

EPIDEMIA: pojawienie się zachorowań na daną 

chorobę wśród ludzi na określonym terenie i w 
określonym czasie w liczbie wyraźnie większej 
niż w poprzednich latach; 

c.d.

• PANDEMIA: epidemia obejmująca swoim zasięgiem 

kilka krajów lub kontynentów;

• ENDEMIA: występowanie zachorowań na daną chorobę 

wśród ludności na określonym terenie, w liczbie 
utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie; 

• ENDEMICZNY TEREN: obszar występowania 

zachorowań ludzi na daną chorobę w podobnej liczbie 
przez wiele lat;

• STAN EPIDEMICZNY: sytuacja, w której na danym 

terenie zachodzi konieczność podjęcia przez służbę 
zdrowia specjalnych środków przeciw epidemicznych na 
podstawie odpowiednich przepisów. Ogłaszany jest 
przez PAŃSTWOWEGO INSPEKTORA SANITARNEGO.

Główny Inspektorat Sanitarny działa na podstawie 
przepisów: 

1) ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej 
Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 1998 r., Nr 90, poz. 575 z 
późn. zm.); 

2) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 sierpnia 
2002 roku w sprawie nadania statutu Głównemu 
Inspektoratowi Sanitarnemu (Dz.U. Nr 142, poz. 
1195); 

3) ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej 
(Dz.U. z 1999 r. Nr 49 poz. 483 z późn. zm.); 

4) ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach 
publicznych (Dz.U. Nr 155, poz.1014 z późn. zm.); 

5)  Regulamiu organizacyjnego GIS.

Główny Inspektor Sanitarny kieruje Głównym 

Inspektoratem Sanitarnym - centralnym 

urzędem administracji rządowej. 

Główny Inspektor Sanitarny (działa od 1 stycznia 

2000r. tzn. z dniem wejścia w zycie rozporządzenia 

Ministra Zdrowia z dn. 30.12.1999r. ) wykonuje 

swoje zadania bezpośrednio oraz przy pomocy 

dwóch Zastępców Głównego Inspektora 

Sanitarnego, Dyrektora Generalnego oraz 

kierowników komórek organizacyjnych. 

Do wyłącznych kompetencji Głównego Inspektora 
Sanitarnego, jeśli nie określi on inaczej, zastrzega się w 
szczególności następujące sprawy: 

1) organizowanie i koordynowanie kontroli sanitarnej w kraju 
oraz sporządzanie informacji o stanie sanitarnym kraju; 

2) przygotowywanie projektów założeń rozwoju Państwowej 
Inspekcji Sanitarnej; 

3) sprawowanie kontroli nad realizacją zadań i kompetencji 
określonych w ustawie i przepisach odrębnych, wykonywanych 
przez państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych; 

4) zatwierdzanie planów, programów i opracowań 

przedkładanych ministrowi właściwemu do spraw zdrowia w 

zakresie tworzenia, łączenia, przekształcania i znoszenia 

jednostek organizacyjnych Państwowej Inspekcji Sanitarnej; 

5) udzielanie odpowiedzi na interpelacje oraz zapytania 

poselskie i senatorskie; 

6) wydawanie zarządzeń, wytycznych i poleceń w zakresie 

merytorycznej działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej; 

Struktura organizacyjna i 

podporządkowanie w Państwowej Inspekcji 

Sanitarnej

• Główny Inspektor Sanitarny;
• Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny;
• Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny;
• Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny dla 

obszarów przejść granicznych drogowych, 
kolejowych, lotniczych, rzecznych i morskich, 
portów lotniczych i morskich oraz jednostek 
pływających na obszarze wód terytorialnych.

Organizacja Państwowej Inspekcji 

Sanitarnej

Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia przed 

wpływem czynników szkodliwych i uciążliwych, a w szczególności w 
celu zapobiegania powstawania chorób zakaźnych i zawodowych. 
Zajmuje się nadzorem nad warunkami:

• higieny środowiska; 
• higieny pracy w zakładach pracy;
• higieny radiacyjnej;
• higieny w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, 

szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku;

• zdrowotnymi żywności i żywienia;
• Higieny wypoczynku i rekreacji.
Ponadto sprawuje nadzór nad stanem sanitarnym z-dów opieki 

zdrowotnej oraz przestrzeganiem zasad profilaktyki zakażeń 
szpitalnych.

Rada Sanitarno-Epidemiologiczna

Rada 

Sanitarno-Epidemiologiczna 

jest 

organem 

doradczym 

i 

opiniotwórczym 

Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach 
objętych  zakresem  działania  Państwowej 
Inspekcji  Sanitarnej.  W  jej  skład  wchodzą 
pracownicy naukowi, posiadający jednocześnie 
wybitne przygotowanie praktyczne z dziedziny 
sanitarno-epidemiologicznej.