Okres niemowlęcy

OKRES WCZESNEGO DZIECIŃSTWA OBEJMUJE 

PRZEDZIAŁ WIEKOWY 

OD URODZENIA DO 3 ROKU 

ŻYCIA

. 

FAZY: 

- 1 ROK ŻYCIA - WIEK NIEMOWLĘCYM, 

- OD 2– 3 ROKU ŻYCIA WIEK PONIEMOWLĘCY.

W OKRESIE NIEMOWLĘCYM WYRÓŻNIA SIĘ:

1.MIESIĄC ŻYCIA JAKO OKRES 

PRZYSTOSOWAWCZY DO ŻYCIA W NOWYM, 

POZAMACNICZNYM ŚRODOWISKU. DZIECKO 

MUSI  PRZYSTOSOWAĆ SIĘ DO:

- ZMIANY TEMPERATURY
- NOWEGO SPOSOBU ODDYCHANIA
- NOWEGO SPOSOBU PRZYJMOWANIA 

POKARMU I WYDALANIA.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY 

NOWORODKA:

-CHARAKTERYSTYCZNE PROPORCJE

   ( DUŻA GŁOWA Z MAŁA 

CZĘŚCIĄ TWARZOWĄ STANOWI 30% MASY CIAŁA, DŁUGI TUŁÓW I 
KRÓTKIE KOŃCZYNY)
- 

DUŻY UDZIAŁ TKANKI CHRZĘSTNEJ W UKŁADZIE KOSTNYM

. 

- 

ASYMETRYCZNAE UŁOŻENIE CIAŁA NOWORODKA

. 

-ODRUCHY WYSTEPUJĄCE U NOWORODKA, MOŻNA 
PODZIELIĆ NA

:

1

.WSPÓLNE DLA NOWORODKA I CZŁOWIEKA DOROSŁEGO

:

-ODRUCH ŹRENICOWY
-MRUGANIE
-SSANIE 
-POŁYKANIE
-WYDALANIE MOCZU I KAŁU

2.

WYSTĘPUJACE  TYLKO U NOWORODKA

 :

-  

ODRUCH BABIŃSKIEGO -  UNOSZENIE DUŻEGO 

PALCA PRZY PODRAŻNIENIU STOPY

- 

Odruch toniczno – szyjny 

– zmiana pozycji 

niemowlęcia, kiedy głowa jest odwrócona w jedną 
stronę: następuje wówczas wyciągnięcie przed 
siebie ręki po tej samej stronie i skurczenia ręki po 
przeciwnej stronie, co przypomina postawę 
szermierza. 
 -

Odruch Moro 

– reakcja dziecka na utratę oparcia 

dla głowy lub na głośny dźwięk, składająca się z 
gwałtownego wyprostowania rąk i palców, po 
których następuje przytulenie zaciśniętych piąstek 
do piersi.
- 

Odruch chwytny 

– chwytnie przez niemowlę 

obiektu, który dotyka wewnętrznej strony dłoni.
-  

Odruch marszu automatycznego  

- przy  

zetknięciu stóp z podłożem dziecko wykonuje  ruchy 
chodzenia.

 

C.D CECH 

CHARAKTERYSTYCZYCH DLA 

NOWORODKA:

- Naturalny rytm aktywności snu i 

czuwania:

Głęboki sen - Regularny oddech, oczy zamknięte, nie porusza 

się brak aktywności poza okazjonalnym drgnięciem
Lekki sen - Oczy zamknięte, ale można zaobserwować szybkie 

ruchy gałek ocznych, niski poziom aktywności , ruchy 

łagodniejsze niż w śnie głębokim, oddech może być nieregularny
Drzemanie - Oczy mogą być otwarte lub zamknięte, gdy 

otwarte są nieprzytomne, opóźnienie reakcji na bodźce, ale 

stymulacja może spowodować zmianę stanu, poziom aktywności 

ulega zmianom.
Bierne czuwanie - Oczy otwarte i przytomne, uwaga skupiona 

na bodźcach, poziom aktywności względnie niski.
Aktywne czuwanie  - Oczy otwarte, poziom aktywności 

wysoki, mogą pojawić się krótkie okresy marudzenia, dziecko 

reaguje na bodźce wzdrygając się lub wykonując ruchy
Płacz - Intensywny płacz trudny do opanowania, wysoki poziom 

aktywności ruchowej

 

Noworodek funkcjonuje w 

cyklu aktywnego i spokojnego 

snu, który powtarza się co 50-

60 minut. Cykl ten jest 

skoordynowany z cyklem 

czuwania, który pojawia się raz 

na 3-4 godziny. 
Niemowlęta stopniowo 

przyzwyczajają się do 24 

godzinnego cyklu światło – 

ciemność. Okresy snu stają się 

w nocy dłuższe, a okresy 

czuwania dłuższe w ciągu 

dnia, przy czym dłuższy sen 

pojawia się w nocy ok 5-6 

tygodnia życia. W okresie 

pomiędzy 12 a 16 tygodniem 

wzorzec snu w nocy, a 

czuwaniem w dzień staje się 

względnie utrwalony.

 

Rozwój fizyczny

• przyrost masy ciała w 1 m-cu ok. 600 g 

(fizjologiczny spadek masy ciała po urodzeniu)

•  przyrost masy ciała w 2 m-cu 800-900g
•  5 m-cu waga się podwaja
•  a ok  12 m-ca potraja urodzeniową masę ciała
•  Przyrost długości ciała - 1 rok życia 23-25 cm
•  Przyrost masy ciała - 1 rok życia o 7 kg
•  6 m-cu życia – pierwsze zęby mleczne
•  12 m-cu życia – 6 zębów mlecznych

ROZWÓJ POSTAWY CIAŁA, 

LOKOMOCJI, CHWYTANIA I 

MANIPUALCJI.

Rozwój lokomocji, chwytu, 

manipulacji

 

Przebiega zgodnie ze stałą typową 

kolejnością wyznaczaną przez trzy 

kierunki rozwoju: 

Cefalokaudalny – od głowy do nóg

Proksymodyksalny – od środka 

ciała na zewnątrz

Łokciowo-promieniowy – od 5 

palca do kciuka 

ROZWÓJ LOKOMOCJI:

3 MIESIĄCE- 

obroty w pozycji leżącej z 

pleców na bok.

5 MIESIĘCY- 

obroty w pozycji leżącej z 

brzucha na plecy.

6 MIESIĘCY- 

obroty w pozycji leżącej z 

pleców na brzuch.

7/8 MIESIĘCY- 

samodzielne siadanie i 

pełzanie

10-11 MIESIĄC 

–raczkowanie

12-13 MIESIĄC- 

chodzenie.

Zasady i sekwencje rozwoju motorycznego

•W 2 miesiącu życia dziecko 

wyciąga ręce zdecydowanie 

w kierunku danego obiektu. 

•W 4 miesięcu potrafi 

czasem uchwycić dany 

przedmiot ruchem, który 

wydaje się celowy, ale 

używa do tego całej dłoni, 

nie kontroluje tej czynności 

za pomocą poszczególnych 

palców. 

•W 6 miesięcu chwyta 

klocek jedną ręka przy czym 

palce są wyprostowane. 

Kiedy już trzyma przedmiot 

może go przenieść z ręki do 

ręki, wykręcając przy tym 

nadgarstek, żeby obejrzeć 

przedmiot z różnych stron.

Patrzenie – po 8 godzinach po 

urodzeniu w kompletnej 

ciemności dzieci szeroko 

otwierają oczy i rozpoczynają 

aktywność związana z ruchem 

gałek ocznych, tak jakby 

poszukiwały czegoś, czemu 

mogłyby się przyglądać
Ssanie – dziecko może ssać 

spontanicznie nawet w czasie 

snu. Płacz – wymaga koordynacji 

różnych komponentów 

zachowania, takich jak 

oddychanie wokalizacja i napięcie 

mięśniowe, w określonym rytmie 

czasowym.  

Wolff 

wyróżnił trzy rodzaje płaczu: 

1.płacz głodowy lub podstawowy, 
2. płacz wściekły lub gniewny,
3 płacz z bólu. 

Dotykanie -  jest ważne dla stosunków pomiędzy dziećmi i dorosłymi.  

U starszych niemowląt dotyk wzmacnia pozytywne emocje i uwagę 

wzrokową w trakcie interakcji niemowlęcia i opiekuna. 
Węch i smak -  już w 1 tygodniu życia niemowlęta wykorzystują swoją 

umiejętność rozpoznawania zapachów. Odróżnia zapach własnej matki 

od innych kobiet.  Już od urodzenia dziecko jest wrażliwe na smak. Gdy 

podany płyn jest posłodzony niemowlę ssie intensywniej, więcej 

spożywa i szybciej przestaje płakać . Po 2 godzinach od urodzenia 

potrafią odróżnić nie tylko smak słodki, ale i kwaśny gorzki i słony.
Słuch -  dziecko w chwili urodzenia reaguje na dźwięk np. zaciska 

powieki, w    4 miesiącu zwraca głowę i oczy w kierunku źródła dźwięku, 

EMOCJONALNY I 

SPOŁECZNY ROZWÓJ 

NIEMOWLĘCIA:

W okresie wczesnego 

dzieciństwa następuje 

różnicowanie się uczuć 

wytwarzanie więzi między 

dzieckiem a osobą dorosłą oraz 

początki interakcji z innymi 

dziećmi.

Źródłem przeżyć  dziecka są 

przede wszystkim jego relacje z 

osobami dorosłymi, a głownie z 

matką.

1 miesiąc – dziecko reaguje na niepokój 
osoby, która je karmi i odmawiają przyjęcia 
pokarmu.
2 miesiąc – dziecko ożywia się w kontakcie 
z dorosłymi, uspokaja pod wpływem 
pieszczotliwego przemawiania.
3 miesiąc – niemowlę odwzajemnia 
uśmiech dorosłego
4 miesiąc – dziecko wyraża niezadowolenie, 
kiedy dorosły nie zwraca na nie uwagi.
5 miesiąc – reaguje strachem na nieznane 
osoby.
7-8 miesiąc – próbuje zwrócić na siebie 
uwagę dorosłego - płacząc lub gaworząc.
10 miesiąc – niemowlę naśladuje ruchy 
dorosłego i włącza się do wspólnej zabawy.

Podstawą wzajemnej relacji dziecko – dorosły 

jest umiejętność wyrażania przeżyć i 

odczytywania zewnętrznych wyrazów emocji 

partnera interakcji.

1 miesiąc – wyraża mimicznie 
(uśmiechem)- radość lub zadowolenie.
3-4 miesiąc – mimicznie wyraża złość i 
smutek.
5 miesiąc –reaguje płaczem widząc obce 
osoby
7 miesiąc – przejawia strach
Pod koniec 1 roku życia – nieśmiałość i 
wstyd.

Dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne jest 

przywiązanie.

 Rozwija się od chwili urodzenia do 

około 7 miesiąca życia
W wyniku badań 

M. Ainsworth

 wyodrębniono 

3 typy przywiązania:

1) 

dzieci ufnie przywiązane

- płaczą przy 

rozstaniu z matką i okazują radość przy jej 
powrocie.
2) 

dzieci lękowe- unikające

, nie przejawiają 

negatywnych emocji w czasie rozstania z 
matką, a kiedy wraca unikają jej.
3) 

dzieci lękowo ambiwaletne

 - wykazują silne 

emocje negatywne w trakcie rozstania z 
matką, reagują agresją przy jej powrocie.