Metody 

fizjoterapeutyczne 

wykorzystywane w 

leczeniu zespołu cieśni 

nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka - zcn 

(zkn, zckn)

• Dolegliwość opisywana w czasach 

starożytnych. Pierwszy  opis medyczny - 
początek XX wieku.

• Obecnie uważa się, że jest to najczęściej 

występująca neuropatia spowodowana

 

uciskiem nerwu pośrodkowego 

w kanale 

nadgarstka.

• Dotyczy około 0,1 % populacji, przy czym 

kobiety po 50 roku życia chorują znacznie 
częściej.

Istota zcn

   Jest to proces nieodwracalny i tylko 

odpowiednie leczenie może go powstrzymać.

zaburzenie prawidłowych stosunków między objętością 

struktur przebiegających przez kanał nadgarstka

 a pojemnością przestrzeni tego kanału

z czasem dochodzi  do zaniku włókien

 nerwowych i ich osłonek

Przyczyn

y

 zcn

(ogólne)

Choroby

 reumatyczne

Zmiany 

o charakterze 

endokrynnym

Choroby

 metaboliczne

Otyłość 

 

Zaburzenia 

naczyniowe

Największą grupę stanowią pacjenci z zcn o 

niepewnej etiologii.

Przyczyn

y

 zcn

(miejscow

e)

Zmiany

 pochodzenia

urazowego

i przeciążenio-

wego

Zmiany 

pochodzenia

 zapalnego 

i towarzyszący

im obrzęk

Zmiany 

nowotworowe

 kości i tkanek 

miękkich

Wrodzone

anomalie

 anatomiczne 

Pierwsze objawy:

• dokuczliwe mrowienie i drętwienie 

palców oraz ból, pojawiający się w 

nocy i w okresach dłuższego bezruchu 

(brachialgia parestetica noctura)

•  zaburzenia stereognozji 

• zmiana konsystencji opuszek trzech 

pierwszych palców 

 Diagnostyka

Do rozpoznania zespołu kanału 

nadgarstka wykorzystuje się najczęściej: 

•  próby prowokacyjne: test Phalena 

i test Tinella 

• test  opaski uciskowej 
• odwrócony test Phalena 

•tzw. objaw butelki Lüthy’ego

•test opuszkowy palca I i V

 

Ocenia się:

•  zaburzenia czucia:
 - subtelne (w lekkich przypadkach) 
 - utrata zdolności  rozróżniania dwóch punktów 

dotyku 

(w przypadkach bardziej zaawansowanych)

 

• stan i siłę mięśni kłębu kciuka

• Objawy wegetatywne: zaburzenia 

naczynioruchowe, suchość skóry, swędzenie.

Badania dodatkowe:

•  

badanie 

przewodnictwa 

nerwowego 

na 

poziomie  więzadła  poprzecznego  (

w  większości 

przypadków  badanie  eng  wykazuje  wydłużenie 

końcowej    latencji  czuciowej  i  ruchowej,  zwolnienie 

prędkości  przewodzenia  we  włóknach  czuciowych  i 

ruchowych  oraz  obniżenie  amplitudy  potencjału 

czuciowego 

i ruchowego

)

• badanie emg
• badanie radiologiczne 
• ultrasonografię 
• rezonans magnetyczny 
• pomiar ciśnienia wewnątrz kanału nadgarstka 

Kwalifikując pacjenta do leczenia 

zachowawczego lub operacyjnego 

należy uwzględnić:

• nasilenie objawów,
 
• stopień uszkodzenia nerwu pośrodkowego,
 
• współistniejące schorzenia i deformacje 

anatomiczne.

 
Decyzja o leczeniu operacyjnym - 

zawsze po 

wyczerpaniu możliwości leczenia zachowawczego.

 

Cele postępowania 

zachowawczego

• działanie przeciwbólowe,
 
• poprawa funkcji kończyny (czucia 

i siły mięśniowej),

 
• powrót do życia zawodowego

 i społecznego. 

Unieruchomienie nadgarstka w pozycji 

pośredniej przy pomocy łuski gipsowej 

lub szyny jako leczenie pierwszego 

rzutu:

• zmniejsza znacznie nasilenie objawów 

klinicznych

 

• razem z terapią preparatami steroidowymi 

 

i sonoterapią jest zaliczane do metod o 

naukowo potwierdzonej skuteczności.

W postępowaniu 

zachowawczym jak i 

pooperacyjnym stosuje się 

ponadto leczenie:

- farmakologiczne

- fizykalne

- kinezyterapeutyczne.

 

Farmakoterapia

   

początkowe stadia zcn:

- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- leki przeciwbólowe,
- leki poprawiające przewodnictwo nerwowe 
 -leki odwadniające.

zaawansowane stadia zcn:

- kortykosteroidy w postaci wstrzyknięć do 

kanału nadgarstka.

Metody fizykoterapeutyczne

  - 

istotny element postępowania 

zachowawczego

 i pooperacyjnego

- Ciepłolecznictwo

- Laseroterapia

- Elektroterapia 

- Magnetoterapia 

- Sonoterapia (ultradzwieki)

Ciepłolecznictwo

• ciepłe kąpiele o temperaturze 42 - 45 

°C 

• nagrzewanie lampą Sollux 

• zabiegi parafinowe 

Delikatne ciepło (37-38° C) - zmniejsza 

dolegliwości bólowe i przyśpiesza 

regenerację aksonu.

Laseroterapia:

   stosuje się lasery o mocy mniejszej od 

90 mW emitujące wiązkę laserową z 

zakresu czerwieni lub podczerwieni

   gęstość energii od 1 do 4 dżuli (J) / cm

2

   zapewnia efekt biostymulacyjny 

polegający na  zahamowaniu procesu 

zapalnego na poziomie komórkowym oraz 

przebudowę włókien kolagenowych.

Laseroterapia – skuteczność 

metody

Eliminuje bóle nocne – 

nie eliminuje  bólów 
związanych z 
ruchomością

   W połączeniu ze 

stymulacją prądem 
zmiennym 

pozwala 

uzyskać poprawę 
kliniczną bez 
poprawy 
parametrów eng

Jonoforeza

• kortykosteroidy

 (Solu Dacortin 1 mg/1 ml 

H

2

O lub hydrokortizon w stężeniu 1 mg/1 ml 

H

2

O oraz deksametazon w stężeniu 4 mg/1ml)

• leki przeciwbólowe

 (lidocaina i 

nowokaina) 

• samoprzylepne jednorazowe 

elektrody

  -stosowane na skórę w obszarze 

nerwu pośrodkowego (plastry z 5 % roztworem 
lidocainy)

• Inne stosowane substancje: jodek potasu, 

histamina, salicylan sodu, chlorek wapnia 

Plaster z 5% lidokainą

Elektroterapia

Prądy DD 
- działanie przeciwbólowe 
- pobudzanie mięśni do skurczu

Stymulacja elektryczna 
- poprawia lokalne ukrwienie 
- zwiększa siłę i wytrzymałość mięśni
- powoduje przyrost masy mięśnia 
- poprawia funkcję ręki

Prądy TENS

Prądy impulsowe (10 – 100 Hz) o przebiegu: 

prostokątnym, trójkątnym, sinusoidalnym.

• Stymulacja prądami TENS o częstotliwości 

60 - 100 Hz może być stosowana kilka 

godzin dziennie dzięki wykorzystaniu 

miniaturowego stymulatora

• Skuteczność tych prądów ocenia się na 

30-90%

Magnetoterapia

• Wykazuje działanie:

 - przeciwbólowe,
 - przeciwzapalne,
 - przeciwobrzękowe

•  Przyspiesza:

 - krążenie obwodowe,
 - oddychanie tkankowe,
 - regenerację  tkanek miękkich

Magnetoterapia

• Unieruchomienie

Szyna dłoniowa na 

noc

• Unieruchomienie + 

magnetoterapia

 

  (

B = 10 mT, f = 40 Hz, 

przebieg sinusoidalny, 
czas 25 minut)

Uzyskano:
   Większą 

skuteczność przy 
zastosowaniu obu 
tych czynników

Ultradźwięki 

Najczęściej stosowane parametry: 

   

 0,3 W /cm

2

 – do 0.8 W/cm

2

   (niekiedy stosuje się 

większe dawki)

- czas zabiegu 6-8 minut - seria 15 zabiegów
- nadźwiękawianie bezpośrednie (10% krem 

hydrokortizonowy) bądź pośrednie (w kąpieli 

wodnej)

• zwiększają elastyczność powięzi mięśniowych 

przez co poprawiają ruchomość stawu,

•  zmniejszają dolegliwości w neuropatiach 

wywołanych uciskiem nerwu,

•  mogą być stosowane jako przygotowanie do 

terapii manualnej.

Lp
.

Opis badania

Dawka

Czas

Seria

Efekty

1.

Randomizowa
na  podwójnie 
ślepa 
kontrolowana 
próba

1 W/ cm

2

15 
min
ut

20 
zabiegó
w:        10 
codzienn
ie i 10 co 
drugi 
dzień

Zmniejszenie 

lub 

ustąpienie  bólu,  poprawa 
funkcji 

ręki, 

poprawa 

parametrów 
elektrofizjologicznych: 
skrócenie 

latencji 

końcowej                     i 
zwiększenie 

szybkości 

przewodzenia we włóknach 
czuciowych.

2.

Ślepa próba

1,5 
W/cm

2

0,8 
W/cm

2

0,00 
W/cm

2

5 
min
ut

10 
zabiegó
w 
codzienn
ie

Brak 

różnicy 

pomiędzy 

grupami    (oceniano:ból, 
parestezje,  częstotliwość   
budzenia się w nocy)
W  grupie  0,00  W/cm

2

  - 

pogorszenie 

parametrów 

elektrofizjologicznych: 
zwolnienie 

szybkości 

przewodzenia we włóknach 
ruchowych, 

wydłużenie 

latencji końcowej.

3.

Kontrolowana 
próba:  króliki 
z 

ostrym 

uciskiem 
nerwu 
pośrodkoweg
o

1,5 
W/cm

2

0,2 
W/cm

2

0,00 
W/cm

2

10 
zabiegó
w 
codzienn
ie

W  grupie  1,5  W/cm

2 

   

zdecydowana 

poprawa 

ruchomości kończyn.

PORÓWNANIE SKUTECZNOŚCI

ULTRADŹWIĘKI              

FARMAKOTERAPIA

  

0,5 W/cm

2 

, 10 min

4 tyg. , 5 x tygodniowo

Uzyskano:
- poprawę kliniczną
- poprawę parametrów
  elektrofizjologicznych 

    

Diclofenac , 

75mg/dzień

 

Uzyskano:
- poprawę kliniczną

SKUTECZNOŚĆ TERAPII 

SKOJARZONEJ

• Materiał badawczy: 40 pacjentów  z 

niewielkim i średnim stopniem 
zaawansowania zcn

Zastosowano: 
• jonoforezę z hydrokortizonu 

(25 mg/zabieg)

•  UD 

(0,5W/cm

2 -

 0,8 W/cm

2 

f = 1MHz, w = ¼, 

czas  3 - 6 minut, 10 zabiegów 1x dziennie)

SKUTECZNOŚĆ TERAPII 

SKOJARZONEJ

WYNIKI:

 zmniejszenie objawów subiektywnych 

 - 90 % pacjentów,

 
 poprawę  parametrów obiektywnych 

 - 60 % pacjentów,

 
 brak poprawy - 10 % pacjentów .

PORÓWNANIE SKUTECZNOŚCI

PARAMETRY

 ULTRADŹWIĘKI

         

LASEROTERAPIA

•  1 W/cm

2

, f = 1 

MHz, w = ¼,

• wiązka laserowa o 

długości fali λ= 830 
nm, oraz energii 1 
J/punkt. Naświetlano 
5 punktów 
nadgarstka, zabiegi 
codziennie przez 3 
tygodnie

PORÓWNANIE 

SKUTECZNOŚCI 

WYNIKI

 

 

ULTRADŹWIĘKI-

LASEROTERAPIA

 poprawa parametrów elektrofizjologicznych,

 zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawę 

czucia i siły ścisku ręki, 

Zdecydowanie lepsze wyniki w grupie 

z UD.

KINEZYTERAPIA

Stosowana w postępowaniu 

zachowawczym i pooperacyjnym

Przygotowanie pacjenta poprzez:

 
- zabiegi fizykoterapeutyczne

 - masaż suchy

- masaż wirowy i podwodny.

KINEZYTERAPIA

Techniki kinezyterapeutyczne

1.Terapia manualna - 

uwalnia kanał 

nadgarstka likwidując ciasnotę 

przebiegających w nim struktur, a przez to 

zmniejsza ból i przyśpiesza leczenie.

Polega na:

• otwarciu kanału nadgarstka poprzez jego 

poprzeczny wyprost

• elongacji mięśni kłębu kciuka poprzez 

prostowanie i odwodzenie promieniowe 

kciuka,

• rozszerzeniu kanału nadgarstka poprzez 

prostowanie nadgarstka  i palców.

KINEZYTERAPIA

Techniki kinezyterapeutyczne

2. Mobilizacja nerwu pośrodkowego.

Badania 

nad 

skutecznością 

automobilizacji  i  neuromobilizacji 

u  pacjentów  uprzednio  operowanych 

wykazały,  że  ćwiczenia  czynne  ze 

stopniowo  dawkowanym    oporem, 

neuromobilizacje 

oraz 

automobilizacje skróciły czas terapii i 

poprawiły funkcję ręki.

Ćwiczenia obniżające tarcie  

ścięgien

INNE METODY:

 Terapia zajęciowa
     Pomocne są zajęcia:
     - tkactwo
     - wikliniarstwo
     -szycie ręczne i maszynowe

 Reedukacja czucia czyli ćwiczenia pamięci 

czucia. 

 Rehabilitacja zawodowa - modyfikacja warunków 

i stanowiska pracy zapobiegająca kumulującym się 

urazom i przeciążeniom ręki.

Badanie skuteczności 

postępowania pooperacyjnego:

Zastosowano

• W okresie unieruchomienia:
- mobilizację w stawach ręki
- stymulację przez dotyk 

- ćwiczenia kontralateralne i ipsilateralne.

• Po zdjęciu unieruchomienia:
- ćwiczenia czynne i czynno-bierne 

operowanego nadgarstka

-czynności dnia codziennego
-termoterapię
-elektroterepię
-masaż funkcjonalny mięśni przedramienia
-masaż wirowy.

Oceniano:

• subiektywne odczucia chorego
• czynność czuciową i ruchową nerwu 

pośrodkowego

• sprawność funkcjonalną ręki. 

Uzyskano:

- bardzo dobry wynik u 86,5 % badanych 
   

( ustąpienie bólu, całkowity powrót 

czynności nerwu i funkcji ręki).

Ręka jest trudnym, ale wdzięcznym 

elementem podlegającym rehabilitacji

• Złożona budowa i czynność ręki sprawia, że leczenie 

usprawniające może dać szybkie i pełne 

przywrócenie jej funkcji wtedy, gdy:

- jest dostatecznie szybko wdrożone

- jest usprawnianiem kompleksowym i wielostronnym

- dobór metod i tempa usprawniania jest indywidualny 

dla każdego pacjenta i stale doskonalony wraz ze 

zdobywaniem nowych możliwości i doświadczeń 

terapeutycznych.

                      

Dziękuję za uwagę