Akademia Górniczo-
Akademia Górniczo-
Hutnicza
Hutnicza
im. Stanisława Staszica
im. Stanisława Staszica
w Krakowie
w Krakowie
Katedra Podziemnej Eksploatacji Złóż
Katedra Podziemnej Eksploatacji Złóż
Kraków 2004
Kraków 2004
Akademia Górniczo-
Akademia Górniczo-
Hutnicza
Hutnicza
im. Stanisława Staszica
im. Stanisława Staszica
w Krakowie
w Krakowie
Katedra Podziemnej Eksploatacji Złóż
Katedra Podziemnej Eksploatacji Złóż
Kraków 2004
Kraków 2004
Światowe giełdy
Światowe giełdy
surowców mineralnych
surowców mineralnych
Chwałka Dariusz
Chwałka Dariusz
TPEZ rok IV 2004/05
TPEZ rok IV 2004/05
2 z 15
Plan pracy:
Plan pracy:
Wprowadzenie
Wprowadzenie
Początki i rozwój giełd
Początki i rozwój giełd
Giełdy w strukturze rynku
Giełdy w strukturze rynku
Organizacja i funkcjonowanie giełd
Organizacja i funkcjonowanie giełd
Transakcje giełdowe
Transakcje giełdowe
Londyńska Giełda Metali – LME
Londyńska Giełda Metali – LME
Literatura
Literatura
3 z 15
Wprowadzenie
Wprowadzenie
4 z 15
Grupa surowców
mineralnych
Rodzaj surowca
mineralnego
Czołowi producenci
Metale i kamienie szlachetne
złoto
srebro
platyna
Diamenty
RPA, USA, Australia
Meksyk, Peru, USA
RPA, Rosja, pozostali
Australia, Zair, Botswana
Metale kolorowe
miedź
cynk
cyna
ołów
ind
selen
Chile, USA, Kanada
Kanada, Chiny, Australia
Indonezja, Peru, Brazylia
Chiny, Australia, USA
UE, Kanada, Chiny
Japonia, USA, Zambia
Metale lekkie i ich rudy
boksyt
magnez
beryl
tytan
Australia, Gwinea, Jamajka
USA, Chiny, Kanada
USA, Chiny, Brazylia
Rosja, Japonia, USA
Metale staliwne i ich rudy
ruda żelaza
nikiel
ruda manganu
chromit
kobalt
wolfram
Chiny, Brazylia, Australia
Rosja, Kanada, Nowa Kaledonia
Chiny, RPA, Brazylia
RPA, Kazachstan, Indie
Kanada, Chiny, Rosja
Chiny, Australia, Rosja
Surowce energetyczne
węgiel kamienny
węgiel brunatny
ropa naftowa
gaz ziemny
Chiny, USA, Indie
USA, Niemcy, Rosja
Arabia Saudyjska, USA, Rosja
Rosja, USA, Kanada
Początki i rozwój giełd
Początki i rozwój giełd
Rozwój handlu i doskonalenie kontaktów handlowych w uproszczeniu można
Rozwój handlu i doskonalenie kontaktów handlowych w uproszczeniu można
sprowadzić do następującego schematu:
sprowadzić do następującego schematu:
stabilizacja przestrzenna,
stabilizacja przestrzenna,
targi i jarmarki jako pierwsze pierwowzory giełd
targi i jarmarki jako pierwsze pierwowzory giełd
stabilizacja w czasie,
stabilizacja w czasie,
dokładne określanie spotkań
dokładne określanie spotkań
stabilizacja prawna i finansowa,
stabilizacja prawna i finansowa,
system miar i wag, regulacja kontroli handlu
system miar i wag, regulacja kontroli handlu
standaryzacja techniczna,
standaryzacja techniczna,
standaryzacja instytucjonalna.
standaryzacja instytucjonalna.
Przedgiełdowej formy handlowe przeszły trzy etapy, dzięki którym przekształciły
Przedgiełdowej formy handlowe przeszły trzy etapy, dzięki którym przekształciły
się we współczesne giełdy towarowe:
się we współczesne giełdy towarowe:
pierwszym etapem przekształceń handlu było sprzedawanie większych partii
pierwszym etapem przekształceń handlu było sprzedawanie większych partii
towaru bez prezentowania go w całości nabywcy,
towaru bez prezentowania go w całości nabywcy,
drugim etapem ewolucji handlu targowiskowego było wprowadzenie
drugim etapem ewolucji handlu targowiskowego było wprowadzenie
pośredników (nabywca i sprzedawca reprezentowany był przez osobę trzecią
pośredników (nabywca i sprzedawca reprezentowany był przez osobę trzecią
o odpowiednim doświadczeniu),
o odpowiednim doświadczeniu),
etap trzeci zmian polegał na wprowadzeniu różnorodnych terminów i form
etap trzeci zmian polegał na wprowadzeniu różnorodnych terminów i form
płatności
płatności
.
.
5 z 15
6 z 15
Giełdy w strukturze rynku
Giełdy w strukturze rynku
Cele i zadania giełd
Cele i zadania giełd
:
:
o
regulowanie rynkiem w taki sposób, aby jego uczestnicy korzystali z
regulowanie rynkiem w taki sposób, aby jego uczestnicy korzystali z
udogodnień w prowadzeniu handlu poszczególnymi towarami,
udogodnień w prowadzeniu handlu poszczególnymi towarami,
o
ustanawianie słusznych zasad postępowania,
ustanawianie słusznych zasad postępowania,
o
ustalenie jednolitych reguł i standardów prowadzenia handlu,
ustalenie jednolitych reguł i standardów prowadzenia handlu,
określenie przedmiotu transakcji, czasu prowadzenie operacji, itp.,
określenie przedmiotu transakcji, czasu prowadzenie operacji, itp.,
o
organizowanie dla zainteresowanych systemu informacji rynkowej,
organizowanie dla zainteresowanych systemu informacji rynkowej,
o
wprowadzanie mechanizmów rozstrzygania sporów, rozliczenia
wprowadzanie mechanizmów rozstrzygania sporów, rozliczenia
transakcji i płatności zobowiązań,
transakcji i płatności zobowiązań,
Cechy transakcji giełdowych:
Cechy transakcji giełdowych:
o
nie wymagają okazywania przedmiotów
nie wymagają okazywania przedmiotów
in natura
in natura
w pomieszczeniu
w pomieszczeniu
giełdy,
giełdy,
o
zawierane zleceń poprzez pośredników, nie jest konieczna obecność
zawierane zleceń poprzez pośredników, nie jest konieczna obecność
nabywców, funkcjonowanie giełdy opiera się na zasadzie kupna-
nabywców, funkcjonowanie giełdy opiera się na zasadzie kupna-
sprzedaży na zlecenie,
sprzedaży na zlecenie,
o
handel giełdowy odbywa się według ściśle określonych zasad,
handel giełdowy odbywa się według ściśle określonych zasad,
właściwych dla rynku przedmiotów zamiennych,
właściwych dla rynku przedmiotów zamiennych,
o
język giełdowy jest językiem sztucznym, o ściśle ustalonym znaczeniu
język giełdowy jest językiem sztucznym, o ściśle ustalonym znaczeniu
sygnałów,
sygnałów,
o
giełdy stanowią wysoce sformalizowane struktury organizacyjne,
giełdy stanowią wysoce sformalizowane struktury organizacyjne,
które wyznaczają m.in. struktury i regulaminy
które wyznaczają m.in. struktury i regulaminy
.
.
Klasyfikacja giełd ze względu na przedmiot obrotu:
Klasyfikacja giełd ze względu na przedmiot obrotu:
giełdy papierów wartościowych,
giełdy papierów wartościowych,
giełdy towarowe,
giełdy towarowe,
giełdy usług,
giełdy usług,
giełdy mieszane (towarowo-pieniężna).
giełdy mieszane (towarowo-pieniężna).
Przedmiotem transakcji zawieranych na giełdach towarowych
Przedmiotem transakcji zawieranych na giełdach towarowych
są:
są:
towary,
towary,
usługi,
usługi,
transakcje finansowe.
transakcje finansowe.
7 z 15
Organizacja i funkcjonowanie giełd
Organizacja i funkcjonowanie giełd
Elementami struktury organizacyjnej giełd współczesnych są:
Elementami struktury organizacyjnej giełd współczesnych są:
władze giełdy,
władze giełdy,
rada giełdy, rada dyrektorów, komisja dyscyplinarną, komisja rozjemczą i
rada giełdy, rada dyrektorów, komisja dyscyplinarną, komisja rozjemczą i
notowań
notowań
statut i regulamin giełdy,
statut i regulamin giełdy,
warunki członkostwa, zakres działalności, rodzaj giełdy, organizację
warunki członkostwa, zakres działalności, rodzaj giełdy, organizację
wewnętrzną, sposób powoływania władz, przeznaczenie majątku giełdy w
wewnętrzną, sposób powoływania władz, przeznaczenie majątku giełdy w
razie jej rozwiązania, rodzaje towarów dopuszczonych do obrotu oraz
razie jej rozwiązania, rodzaje towarów dopuszczonych do obrotu oraz
obowiązujące standardy, dopuszczane odchylenia od norm i związaną z nimi
obowiązujące standardy, dopuszczane odchylenia od norm i związaną z nimi
wysokość bonifikat oraz wysokość i tryb realizowania dopłat, jednostki
wysokość bonifikat oraz wysokość i tryb realizowania dopłat, jednostki
ilościowe (negocjacyjne), którymi operuje się na giełdzie, miejsce dostaw,
ilościowe (negocjacyjne), którymi operuje się na giełdzie, miejsce dostaw,
spośród których sprzedający może dokonań wyboru, wysokość
spośród których sprzedający może dokonań wyboru, wysokość
zabezpieczeń, które muszą składać sprzedawcy i nabywcy na ręce maklera
zabezpieczeń, które muszą składać sprzedawcy i nabywcy na ręce maklera
albo członka izby rozliczeniowej
albo członka izby rozliczeniowej
uczestnicy giełdy,
uczestnicy giełdy,
członkowie giełdy, maklerzy (brokerzy), goście giełdy
członkowie giełdy, maklerzy (brokerzy), goście giełdy
pozostałe struktury
pozostałe struktury
.
.
9 z 15
Transakcje giełdowe
Transakcje giełdowe
Kryteriami klasyfikacji transakcji (operacji) giełdowych są:
Kryteriami klasyfikacji transakcji (operacji) giełdowych są:
sposób rozumienia obowiązków stron zawierających transakcje,
sposób rozumienia obowiązków stron zawierających transakcje,
rzeczywiste i nierzeczywiste
rzeczywiste i nierzeczywiste
termin realizacji transakcji,
termin realizacji transakcji,
natychmiastowe i terminowe
natychmiastowe i terminowe
technika i motywy zawierania transakcji.
technika i motywy zawierania transakcji.
spekulacyjne i zabezpieczające
spekulacyjne i zabezpieczające
10 z 15
Transakcje giełdowe
Transakcje giełdowe
11 z 15
Kontrakty typu
Kontrakty typu
futures
futures
i
i
forward
forward
long futures position, buying long
long futures position, buying long
– zobowiązanie kupna aktywów w
– zobowiązanie kupna aktywów w
określonym terminie w przyszłości; zabezpieczenie się przed
określonym terminie w przyszłości; zabezpieczenie się przed
wzrostem ceny aktywów; w zamian za zobowiązanie przyszłego
wzrostem ceny aktywów; w zamian za zobowiązanie przyszłego
zakupu gwarancja kupna towaru po uzgodnionej wcześniej cenie;
zakupu gwarancja kupna towaru po uzgodnionej wcześniej cenie;
pozycja długa przynosi zysk, gdy cena danych aktywów rośnie.
pozycja długa przynosi zysk, gdy cena danych aktywów rośnie.
short futures position, selling short
short futures position, selling short
- zobowiązanie sprzedaży aktywów w
- zobowiązanie sprzedaży aktywów w
określonym terminie w przyszłości; zabezpieczenie się przed
określonym terminie w przyszłości; zabezpieczenie się przed
spadkiem cen aktywów; w zamian za zobowiązanie przyszłej
spadkiem cen aktywów; w zamian za zobowiązanie przyszłej
sprzedaży gwarancja sprzedaży towar po uzgodnionej wcześniej
sprzedaży gwarancja sprzedaży towar po uzgodnionej wcześniej
cenie; pozycja krótka przynosi zysk, gdy cena danych aktywów spada.
cenie; pozycja krótka przynosi zysk, gdy cena danych aktywów spada.
Kontrakty forward
Kontrakty futures
Prywatna umowa pomiędzy dwiema
stronami
Przedmiot obrotu giełdowego
Brak standaryzacji
Kontrakty standaryzowane
Zwykle jedna określana data dostawy
Przedział dat, w których możliwa jest
dostawa
Rozliczany na zakończenie ważności
kontraktu
Rozliczany codziennie
Zwykle dochodzi do dostawy lub
końcowego rozliczenia
gotówkowego
Zwykle następuje zamknięcie pozycji
przed nadejściem terminu realizacji
Zasadnicze różnice pomiędzy transakcjami
forward i futures
12 z 15
London Metal Exchange - LME
London Metal Exchange - LME
13 z 15
Literatura
Literatura
Drewiński M.,
Drewiński M.,
Giełdy towarowe,
Giełdy towarowe,
PWE, Warszawa 1997
PWE, Warszawa 1997
Magda R.,
Magda R.,
Międzynarodowe rynki metali surowców
Międzynarodowe rynki metali surowców
mineralnych,
mineralnych,
UWND, Kraków 1999
UWND, Kraków 1999
McCafferty T, Wasendorf R.,
McCafferty T, Wasendorf R.,
Giełdy towarowe od A do Z,
Giełdy towarowe od A do Z,
K. E. Liber, Warszawa 1997
K. E. Liber, Warszawa 1997
strona internetowa London Metal Exchange -
strona internetowa London Metal Exchange -
15 z 15
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę
