Prawo finansowe

Finanse publiczne

Wed

kryterium

asno

dzia

alno

ść

gospodarcz

spo

eczn

dzieli si

na:



prywatn



i spo

eczn

Wobec tego wyró

nia si

sektor

prywatny i sektor publiczny.

Finanse publiczne

Zastosowanie

kryterium

Zastosowanie

kryterium

asno

pozwala stwierdzi

Przedmiotem nauki o finansach

publicznych s

zjawiska i procesy

zwi

zane z powstawaniem i

rozdysponowywaniem pieni

ęż

nych

rodków publicznych

zapewniaj

cych funkcjonowanie

sektora publicznego

Finanse publiczne

Dotyczą gromadzenia i

wydatkowania środków

pieniężnych przez budżet państwa,

budżety jednostek samorządu

terytorialnego (budżety

województw, powiatów i gmin),

ubezpieczenia społeczne i inne

instytucje publiczne.

Finanse publiczne odpowiadają
na pytania:

1/3



Dlaczego w

adze publiczne zg

aszaj

popyt

na pieni

takiej a nie innej wysoko

ci?



Jakie czynniki kszta

tuj

wielko

ść

tego

popytu?



W jaki sposób popyt na pieni

dz mo

e by

zaspokojony (podatki, po

yczki)?



Jakie skutki dla gospodarki i spo

ecze

stwa

spowoduje kreowanie popytu na pieni

przez w

adze publiczne?

Finanse publiczne odpowiadają
na pytania:

2/3



Jakie skutki dla spo

ecze

stwa i gospodarki

przynosz

wydatki dokonywane przez

adze publiczne?



Jakie instrumenty tworzenia funduszy

publicznych powinny by

zastosowane, aby

ogranicza

do minimum negatywne skutki

redystrybucji dochodów przez w

adze

publiczne?



Jakie dziedziny

ycia spo

ecznego i

gospodarczego powinny by

finansowane z

funduszy publicznych, w jakich proporcjach?

Finanse publiczne odpowiadają
na pytania:

3/3



Jakie techniki wydatkowania funduszy

publicznych powinny by

zastosowane,

aby wyznaczone cele spo

eczne,

ekonomiczne, polityczne itp. by

y jak

najlepiej zrealizowane?



Jakie powinny by

relacje mi

dzy ró

nymi

szczeblami w

adz publicznych, aby ich

dzia

alno

ść

a nale

ycie skoordynowana

z punktu widzenia realizacji celów

spo

ecznych i gospodarczych?

Dobro publiczne a dobro
społeczne



Kategoria dobra publicznego ma podstawowe

znaczenie dla nauki o finansach publicznych.



Trudno

jest

zdefiniowa

Trudno

jest

zdefiniowa

poj

cie

dobra

cie

dobra

publicznego. Na podstawie fizycznych cech dóbr

nie zawsze mo

na przeprowadzi

podzia

dóbr na

publiczne i prywatne.



Istniej

pewne rodzaje dóbr, które maj

charakter

łą

cznie publiczny. S

to: powietrze, rzeki,

jeziora, morza, parki narodowe itp.



Znaczna cz

ęść

dóbr z punktu widzenia cech

fizycznych mo

e by

i dobrem prywatnym i

dobrem publicznym.

Dobro publiczne a dobro
społeczne



Najczęściej stosowanymi kryteriami

decydującymi o tym, czy dane

dobro ma charakter publiczny, czy

prywatny są:





kryterium

użyteczności

kryterium

użyteczności

(kryterium społeczne)



kryterium odpłatności

(kryterium

ekonomiczne

Finanse publiczne

Zgodnie z

art. 6

Finanse publiczne obejmują procesy

związane z gromadzeniem

środków publicznych oraz ich

rozdysponowaniem, a w

szczególności:

Finanse publiczne



pobieranie i gromadzenie dochodów,



wydatkowanie środków publicznych,



finansowanie deficytu,



zaciąganie zobowiązań

angażujących środki publiczne,



zarządzanie środkami publicznymi,



Zarządzanie długiem publicznym.

sektora finansów

publicznych

zalicza się:



organy władzy publicznej,



podległe im jednostki organizacyjne,



państwowe

osoby prawne oraz inne

stwowe jednostki organizacyjne nie

obj

te Krajowym Rejestrem Sądowym,

których działalno

ść

jest finansowana ze

rodków publicznych w ca

ci lub w

ęś

ci, z wyj

tkiem: przedsi

biorstw

stwowych, bank

w pa

stwowych,

ół

ek prawa handlowego.

Organy władzy

Organy

władzy:

Organy

stanowiące

Organy wykonawcze

centralnej



Sejm



Senat



Prezydent RP



Rząd



Premier



Wojewodowie

Wojewódzkiej

Sejmik

województwa



Zarząd województwa



Marszałek

województwa

Powiatowej

Rada powiatu



Zarząd powiatu



Starosta

gminnej

Rada gminy



Wójt



Burmistrz



Prezydent

Jednostki budżetowe

to takie jednostki organizacyjne sektora

finansów publicznych, które pokrywają

swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a

pobrane dochody odprowadzają na

rachunek dochodów budżetu państwa lub

na rachunek dochodów budżetu jednostki

samorządu terytorialnego.

Jednostki budżetowe



państwowe - mogą być tworzone,

łączone i likwidowane przez: ministrów,

kierowników urzędów centralnych;



wojewódzkie, powiatowe, gminne:

sejmik województwa, rada powiatu,

rada gminy.



J.B.: szkoły, muzea świadczą usługi o

charakterze nieodpłatnym lub

częściowo odpłatnym.

Gospodarstwa pomocnicze

to wyodrębniona organizacyjnie i

finansowo część działalności

podstawowej jednostki budżetowej lub

jej działalność uboczna. Gospodarstwo

pomocnicze pokrywa swoje koszty z

uzyskiwanych przychodów, może jednak

także otrzymywać z budżetu dotacje

przedmiotowe.

Np. gospodarstwo rolne, warsztat przy

szkole

Zakłady budżetowe

to takie jednostki organizacyjne sektora

finansów publicznych, które odpłatnie

wykonują zadania i pokrywają koszty

swojej działalności z przychodów

własnych. Mogą również otrzymywać

dotacje przedmiotowe, podmiotowe lub

celowe na dofinansowanie kosztów

realizacji inwestycji, a nowo tworzone

zakłady – dotacje na pierwsze

wyposażenie w środki obrotowe.

Fundusze celowe

nazywane także pozabudżetowymi lub

parabudżetowymi, tworzone są ustawowo

i służą gromadzeniu środków

wyodrębnionych z budżetu, które mogą

być wykorzystywane jedynie na cele, dla

których fundusze te zostały utworzone.

Fundusze celowe mogą działać jako osoby

prawne lub jako wyodrębnione rachunki

bankowe, którymi dysponuje organ

wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

Fundusze celowe



Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych,



Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,



Fundusz Emerytalno-Rentowy Rolników,



Narodowy Fundusz Zdrowia,



Państwowy Fundusz Kombatantów,



Fundusz Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych.

Budżetowani

e brutto

Budżetowani

e netto

Fundusz

celowe

Zakłady

budżetow

Formy organizacyjno-

prawne gospodarki

budżetowej

Gospodarst

pomocnicze

Środki

specjaln

Jednostki

budżetow

Budżetowanie brutto

System powiązań polegający na

objęciu budżetem pełnej wysokości

dochodów i wydatków podmiotu

sektora publicznego nazywany jest

metodą budżetowania brutto

(budżetowania bezpośredniego).

Budżetowanie netto



Powiązanie podmiotów sektora

publicznego z budżetem nie jest

jednolite.



Gospodarka innych jednostek niż

j.b. opiera się na

budżetowaniu

netto

, czyli wynikowo. Realizują

one swoje zadania na zasadzie

pełnej lub częściowej odpłatności.

Bilans finansów sektora publicznego za
2001r. (w mld zł)

Wyszczególnienie

Dochod

Wydatki

Wynik

Budżet państwa

141,5

173,9

-32,4

Państwowe fundusze

celowe

119,3

122,9

-3,6

Jednostki budżetowe BP

5,3

5,7

-0,4

Kasy Chorych

26,4

25,9

0,5

Budżety j.s.t

79,2

82,3

-3,1

Fundusze celowe j.s.t

0,9

0,0

Jednostki pozabudżetowe

s.t.

11,4

0,0

Pozostałe jednostki

14,8

13,8

1,0

Sektor publiczny ogółem

398,8

436,8

-38,0

Dotacje celowe

to środki budżetowe na finansowanie lub

dofinansowanie zadań administracji

rządowej oraz zadań zleconych j.s.t., a także

zadań własnych j.s.t., zadań zleconych do

realizacji jednostkom nie zaliczanym do

sektora publicznego oraz fundacjom i

stowarzyszeniom, jak również kosztów

realizacji inwestycji zakładów budżetowych

(państwowych), inwestycji j.s.t., inwestycji

związanych z badaniami naukowymi i

pracami badawczo-rozwojowymi.

Dotacje podmiotowe i
przedmiotowe

Dotacje podmiotowe

to środki budżetowe

przeznaczone na dofinansowanie

działalności bieżącej, ustawowo wskazanego

podmiotu.

Dotacje przedmiotowe

związane są z

wydatkowaniem środków budżetowych na

dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i

usług, kalkulowanych według stawek

jednostkowych.

Subwencje

to szczególny rodzaj dotacji

związany z bezzwrotną pomocą

finansową państwa udzielaną

poszczególnym podmiotom

(instytucjom, organizacjom

gospodarczym lub społecznym,

osobom fizycznym).

Do środków publicznych
zaliczane są:

Dochody publiczne,

na które składają się:



podatki,



inne świadczenia pieniężne, których obowiązek

ponoszenia wynika z odrębnych ustaw,



opłaty,



dochody z tytułu najmu i dzierżawy majątku

publicznego,



dywidendy z wniesionego kapitału,



dochody ze sprzedaży rzeczy i praw,



Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej,



inne dochody pobierane przez organy finansowe z

dochodów publicznych.

Do środków publicznych
zaliczane są:

2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych

niepodlegające zwrotowi,

3. Przychody jednostek zaliczanych do sektora

finansów publicznych, pochodzące z ich

działalności i innych źródeł,

4. Przychody budżetu państwa i budżetów

samorządów terytorialnych uzyskiwane ze

sprzedaży papierów wartościowych i innych

operacji finansowych, z prywatyzacji majątku

Skarbu Państwa oraz majątku jednostek

samorządu terytorialnego, ze spłat pożyczek

udzielonych ze środków publicznych oraz z

otrzymanych pożyczek i kredytów.

Środki publiczne

mogą być

wykorzystywane na:

Wydatki publiczne

– utrzymanie sektora

finansów publicznych i wykonywanie

zadań państwa i samorządów

terytorialnych na rzecz społeczeństwa

realizowanych nieodpłatnie.

Rozchody budżetu

państwa i budżetów

jednostek samorządu terytorialnego

(spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,

wykup papierów wartościowych oraz inne

operacje finansowe, udzielone pożyczki).

Document Outline