Istota i modele opieki
pielęgniarskiej w krajach
Europy Zachodniej.
Istota i modele opieki
pielęgniarskiej w krajach
Europy Zachodniej.
My i „Zachód”…
Europa Zachodnia – kiedyś za grubym
berlińskim murem, tak odległa, stanowiąca
obiekt powszechnego pożądania i zazdrości…
I Polska – biedny, szary kraj ludzi ciemiężonych,
ograniczanych
panującym
ówcześnie
ustrojem… Dziś Europa ta jest „na wyciągnięcie
ręki”, tak bliska, a jednocześnie tak odległa…
Po co to odniesienie??? Otóż nasuwa się
oczywista i namacalna wręcz refleksja, iż w
wielu dziedzinach kraje Europy Zachodniej
nadal dzieli od nas duża odległość i to nie tylko
w rozumieniu geograficznym… Jedną z tych
wielu dziedzin jest pielęgniarstwo…
My i „Zachód”…
Wszystkie znamy obecny stan polskiego
pielęgniarstwa, warunki pracy i płace naszych
koleżanek pielęgniarek i położnych… Nie są
to, niestety, obserwacje budujące… Czujemy
się niedoceniane, prestiż zawodu jest niski w
porównaniu z naszym nakładem sił
i ambicjami… Chciałybyśmy, by było inaczej…
Z różnych źródeł dochodzą informacje o tym,
jak szanowane są pielęgniarki w krajach
Europy
Zachodniej
i
jak
wysoką,
w
porównaniu z naszą, otrzymują gratyfikację za
wykonywaną
pracę...
Czujemy
się
pokrzywdzone jako grupa zawodowa, ale czy
rozumiemy, dlaczego jest tak, a nie inaczej?
My i „Zachód”…
Warto zatem prześledzić realia pracy
naszych zachodnich koleżanek – one bowiem
już wiele lat temu zrozumiały, jak ważną dla
społeczeństwa pełnią rolę. Bez kompleksów,
które u nas wytworzył ówczesny system
polityczny, służalcze wobec lekarza wzorce
niesione przez nestorki pielęgniarstwa, a
także panujący powszechnie biomedyczny
model opieki medycznej oraz wynikający z
niego
zleceniowy
model
opieki
pielęgniarskiej
,
przystąpiły do batalii o swój
zawód, jego miejsce w społeczeństwie,
systemie ochrony zdrowia, o jego rangę…
Przyjrzyjmy się zatem bliżej ich pracy…
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota opieki.
Istota opieki – sformułowanie to
wskazuje na te elementy opieki, które stoją
w centrum zainteresowania, stanowią
fundament,
paradygmat,
nadający
podstawowy
kierunek
działaniom
pielęgniarskim wobec osób, które są tą
opieką objęte. Nie ma wątpliwości, że w
wyniku ewolucji całego systemu opieki
zdrowotnej, jaka przez lata zachodziła w
Europie Zach. w opiece nad pacjentem, w
centrum zainteresowań stanął on sam.
Pacjent – człowiek, w pełnym zakresie
swego człowieczeństwa…
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota i modele opieki.
Podstawową zatem osią, na której oparte są
wszystkie działania medyczne w stosunku do
pacjenta
jest
podmiotowe,
holistyczne
pojmowanie jednostki ludzkiej, ogarnięcie
opieką wszystkich sfer jego życia – tak
fizycznej, tej, która w polskiej rzeczywistości
nadal
jest
z
wielu
względów
tak
faworyzowana, jak i psychicznej, społecznej,
duchowej. Istotną składową jest element
transkulturowy – poszanowanie odmienności
kulturowych z ich głębokim zrozumieniem.
W
takim
ujęciu
możemy
mówić
o
profesjonalnym modelu opieki pielęgniarskiej.
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zachodniej – istota opieki.
W praktyce oznacza to objęcie całościową,
zintegrowaną i ciągłą opieką samego pacjenta
wraz z całym jego otoczeniem, a przede
wszystkim rodziną, z zaznaczeniem bardzo
istotnego faktu wciągnięcia wszystkich tych osób
do współdziałania, współpracy w walce o powrót
do pełni aktualnych możliwości zdrowotnych
pacjenta. Pamiętać też należy, iż kraje Europy
Zachodniej wypracowały sobie model organizacji
ochrony zdrowia zgoła odmienny od znanego nam
polskiego modelu, dzięki czemu całkiem odwrotne
jest ukierunkowanie nacisku działań
pielęgniarskich pod względem ich umiejscowienia
w ogólnej strukturze ochrony zdrowia.
Mianowicie – w krajach tych główny ciężar
przeniesiony został na podstawową opiekę
zdrowotną, przyjazną pacjentowi oraz jego
najbliższemu otoczeniu, w której zasadniczą rolę
pełni właśnie pielęgniarka. Wynika z tego, że
powszechnym
modelem opieki
jest
pielęgniarstwo
środowiskowe
,
choć
pielęgniarstwo kliniczne
jest
także dobrze rozwinięte. Pewnym novum jest
model
pielęgniarstwa
pośredniczącego
,
jednoczącego w sobie pewne elementy z zakresu
dwóch poprzednio wymienionych (mianowicie –
opieki szpitalnej i domowej), który narodził się w
Amsterdamie, a obecnie rozszerza również na
inne regiony Holandii.
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…
Godne przypomnienia i podkreślenia są te
zdobycze pielęgniarek zachodnioeuropejskich,
które w znaczący sposób przyczyniły się do
ich obecnej pozycji zawodowej i społecznej, do
tak wysokiej rangi profesji pielęgniarskiej. W
odniesieniu do polskich realiów po raz kolejny
można mówić o tym, że taki status zawodowy
leży na razie w sferze naszych marzeń, choć
nie można odmówić części przedstawicielek
naszego zawodu starań o zmianę tego stanu
rzeczy…( „Idzie ku dobremu”… )
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…
Rzeczywista autonomia zawodowa – profesja
w pełnym znaczeniu tego słowa, nie tylko na
papierze…;
Indywidualna odpowiedzialność zawodowa
potwierdzona formalnie (dokumentowanie
wszystkich działań i podpis pod każdym z
nich);
Praca w oparciu o proces pielęgnowania –
ciągłość opieki, profesjonalizacja;
Praca zespołowa – rzeczywista i efektywna
współpraca z innymi przedstawicielami służb
medycznych, paramedycznych, socjalnych itd.
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…
Sprawny przepływ informacji między
członkami zespołu terapeutycznego dzięki
dostępowi do nowoczesnych środków
komunikowania i przekazu danych;
Optymalizacja warunków pracy – swobodny
dostęp do środków, niezbędnych dla
realizacji wynikających z pracy w danym
modelu opieki zadań pielęgniarskich;
Gradacja w zawodzie – funkcjonowanie
szczeblowego systemu płac w zależności od
posiadanych kwalifikacji, kompetencji
zawodowych i wykonywanego zakresu
czynności;
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…
Położenie nacisku na jakość opieki
pielęgniarskiej, praca w oparciu o najnowsze
zdobycze wiedzy medycznej i innych
pokrewnych dziedzin;
Pomoc pielęgniarska (model kliniczny) –
wsparcie personalne, umożliwiające
skupienie uwagi na pełni aspektów
funkcjonowania pacjenta;
Wspólne konsultacje między członkami
zespołu terapeutycznego, wymiana
informacji;
Partnerski model współpracy pielęgniarka –
lekarz, brak niezdrowej rywalizacji;
Opieka pielęgniarska w krajach Europy
Zach. – cechy wspólne i ogólne…
Ponadto:
- łatwiejszy dostęp do środków
przeznaczonych na doskonalenie zawodowe
– idea kształcenia ustawicznego nałożona
obowiązkiem – dynamiczny rozwój
pielęgniarstwa, w tym również naukowego;
- swobodny dostęp do uczestnictwa w
konferencjach i sympozjach, aktywna
działalność badawcza, która następnie
wykorzystywana jest w praktyce;
odpowiedzialne za to są pielęgniarki ds.
wdrażań, innowacji i badań naukowych;
- pełna szansa na wykorzystanie swoich
możliwości i umiejętności i
satysfakcjonującą pracę.
Te cechy pielęgniarstwa
zachodnioeuropejskiego zostały tu
wymienione nie po to, by ukazać przepaść
dzielącą nas od nich, ale po to, by
uzmysłowić wpływ tychże składowych
pracy tamtejszych pielęgniarek na poziom
opieki nad pacjentem, gdyż wszystkie one
przekładają się w prosty sposób na wysoki
standard realizacji działań pielęgniarskich,
tak w modelu klinicznym, środowiskowym,
pośredniczącym, jak i innych, bardziej
specjalistycznych modelach opieki.
Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.
Pielęgniarka jest osobą towarzyszącą
pacjentowi od chwili przyjęcia do szpitala
do chwili wypisu;
Pielęgniarka większość czasu przeznacza
na
rzeczywistą
opiekę
nad
swoimi
pacjentami i ich rodzinami;
Na jedną pielęgniarkę przypada zwykle od
1 do 3 pacjentów;
Większość pielęgniarek klinicznych posiada
specjalizację
adekwatną
do
miejsca
zatrudnienia;
Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.
W miesiącu przysługuje jeden dodatkowy
dzień wolny;
System pracy holenderskich pielęgniarek
jest trójzmianowy;
Czas pracy jest elastyczny – pełny wymiar
godzin wynosi tygodniowo 38 godz., ale
duża część pielęgniarek zatrudnia się w
mniejszym wymiarze godzin – 90,80,70,60
lub 50 % pełnego wymiaru;
Każdy dyżur nakłada się na wcześniejszy
pół godziny, tak, by pielęgniarki mogły
wzajemnie, bez pośpiechu, przekazać sobie
dyżur, nie robiąc przy tym nieodpłatnych
nadgodzin;
Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.
Uposażenie jest uzależnione od rodzaju
dyżuru – najmniejsza stawka przypada za
dyżur ranny, większa za popołudniowy, a
jeszcze wyższa za dyżury nocne, w dni
wolne od pracy i dni świąteczne – ok. 100%
stawki za dyżur ranny; najdrożej opłacane
są dyżury w dni świąt narodowych.
„praca
na
zawołanie”-
elastyczne
wypełnianie powstałych w zatrudnieniu luk
przez pracowników „rezerwowych”, z
którymi łączność utrzymywana jest dzięki
pagerom.
Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.
Każdy
pacjent
zna
pielęgniarkę
odpowiedzialną za jego opiekę z imienia i
nazwiska, ponadto w oddziale wiszą
fotografie pracowników z określeniem
funkcji, jakie pełnią oni w organizacji pracy
wraz z filozofią danego oddziału;
Pacjent może opuścić oddział szpitalny
tylko wówczas, gdy ma zapewnioną
kontynuację opieki w swoim środowisku i
jest przygotowany do samoopieki i
samopielęgnacji
na
miarę
swych
możliwości;
Model pielęgniarstwa klinicznego na
przykładzie Holandii.
W szpitalach zorganizowane są biura
informacji dla pacjentów i ich rodzin,
obsługiwane głównie przez pielęgniarki;
biura te stanowią punkt informacyjny,
prowadzą oświatę zdrowotną, promocję
zdrowia przed, w trakcie, jak i po chorobie;
Pielęgniarka oddziałowa otrzymuje budżet,
którym osobiście rozporządza, a który
może
przeznaczyć
na
pielęgnację
pacjentów, organizację pracy (np. wynajem
pielęgniarki z agencji lub banku), a także
na
kształcenie
podyplomowe
swoich
pracowników.
Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.
Celem modelu pielęgniarstwa pośredniczącego
było skrócenie czasu hospitalizacji i zapewnienie
pacjentowi opieki poszpitalnej na odpowiednio
wysokim poziomie poprzez nawiązanie ścisłej
współpracy i wymiany informacji pomiędzy
obydwoma
środowiskami
–
szpitalnym
i
domowym;
Pierwszą
pielęgniarką
pośredniczącą
w
Amsterdamie była Nel Kerkstra;
Stanowisko
pielęgniarki
pośredniczącej
zakotwiczone jest w strukturach Ośrodka Opieki
Domowej, jednak główną domeną jej działań jest
środowisko szpitalne;
Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.
By nie dopuścić do konfliktów pomiędzy
pielęgniarkami
pośredniczącymi
i
tymi
osadzonymi jedynie w strukturze szpitala lub
opieki środowiskowej, opracowano bardzo
precyzyjny zakres zadań, obowiązków;
Do obowiązków piel. pośredniczącej należy:
Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.
Nadzór nad przyjęciem chorego do szpitala;
Ustalenie wskazań, oraz strategii działań
pielęgniarskich na podstawie dokonanej
diagnozy pielęgniarskiej;
Powiadamia
najbliższy
zamieszkania
chorego Ośrodek Opieki Domowej o
potrzebach chorego;
Odpowiada
za
właściwą
koordynację
działań i prawidłową współpracę między
opieką szpitalną i środowiskową
Model pielęgniarstwa pośredniczącego na
przykładzie Holandii.
Zbiera wywiad środowiskowy od początku
pobytu pacjenta w szpitalu;
Udziela w razie potrzeby instrukcji
pielęgniarkom środowiskowym;
Przygotowuje chorego do wypisu (wypis
przygotowywany jest z dwudniowym
wyprzedzeniem);
Przejmuje część zadań związanych z
kontrolą poszpitalną;
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
Model opieki środowiskowej w Holandii
narodził się pod koniec XIX wieku. W 1875r.
powstało 10 lokalnych organizacji piel.
środowiskowego,
nazwanych
wspólnie
Stowarzyszeniem Krzyża.
Świadczenia w zakresie usług piel.
środowiskowego wykonywane są przez
kilka
organizacji
o
zasięgu
ogólnokrajowym, a ich zakres dostosowany
jest do potrzeb poszczególnych regionów
kraju.
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
Stowarzyszenie Krzyża skupia najliczniejszą grupę
pielęgniarek środowiskowych. Skupia ono ok.100
regionalnych oddziałów tego stowarzyszenia. Obok
niego istnieje ok. 212 agencji pomocy domowej.
Pomiędzy nimi istnieje ścisła współpraca. Obie te
struktury obejmuje Krajowy Związek Pielęgniarek
Środowiskowych i Opieki Domowej. Regionalne
stowarzyszenia dzielą się na jednostki podstawowe
w liczbie 500, w skład których wchodzą:
pielęgniarka przełożona
ok. 10 pielęgniarek środowiskowych
2-3 pomoce pielęgniarskie.
Istnieje również ścisła współpraca z lekarzami
domowymi
pacjentów,
terapeutami,
wolontariuszami, dietetykami.
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
Organizacje te pełnią usługi o charakterze:
ogólnym/publicznym – kontrola
epidemiologiczna, bilanse zdrowia,
ochrony zdrowia pracujących,
ambulatoryjnej opieki nad zdrowiem
psychicznym,
opieki poszpitalnej w domu pacjenta,
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
Do głównych zadań pielęgniarek środowiskowych
należą:
Wykonywanie czynności higienicznych
Opieka psycho – socjalna
Poradnictwo i edukacja
Profilaktyka
Opieka techniczno – medyczna – np. opieka
stomijna, dializacyjna – sprawują ją pielęgniarki
środowiskowe posiadające dodatkowe kwalifikacje z
zakresu
wiedzy,
umiejętności
i
kompetencji
technicznych oraz dydaktyczno – pedagogicznych.
Pielęgniarki
te
sprawują
ponadto
funkcję
konsultantek czy też doradców dla swych koleżanek.
Zwykle jedna pielęgniarka specjalistka przypada na
jeden region, obejmujący ok. 35 tys. mieszkańców.
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
W poszczególnych biurach jednostek „Stowarzyszeń
Krzyża” wyznaczone są godziny przyjęć dla pacjentów
dochodzących na zabiegi, porady, konsultacje, ale
opieka może być również realizowana całą dobę.
Pielęgniarki środowiskowe pracują na zlecenie-
interwencję
pacjenta,
jego
rodziny,
lekarza
rodzinnego, czy innych osób.
W biurach zorganizowane są „sklepy opieki
domowej”, gdzie pacjenci mogą się zaopatrzyć w
środki pielęgnacyjne, opatrunkowe, rehabilitacyjne.
Stowarzyszenia te obejmują swą opieką głównie
rodziny: z małymi dziećmi, przewlekle chorych,
niepełnosprawnych, starców, są także częścią opieki
przed- i poszpitalnej (ciągłość opieki).
Dziennie każda z pielęgniarek skupionych w
„Stowarzyszeniu
Krzyża”
opiekuje
się
10-15
pacjentami.
Model opieki środowiskowej na
przykładzie Holandii.
Pielęgniarki środowiskowe pracują wg standardów
opieki
opracowanych
dla
poszczególnych
jednostek chorobowych, do których dostosowana
jest
dokumentacja.
Dokumentacja
ta
jest
odzwierciedleniem wkładu pracy i stanowi
podstawowy materiał oceny jakości pracy.
Raz w m-cu odbywa się zebranie wszystkich
członków
zespołu
pielęgniarskiego
z
przedstawicielami innych zawodów, na którym
omawia się poszczególne przypadki, dyskutuje i
ocenia stan ich zdrowia i jakość opieki.
Każdy pacjent otrzymuje od swojej piel.
środowiskowej
tzw.
”log-book”-
dziennik-
informator,
zawierający
m.in.
dane
administracyjno-prawne,
możliwości
leczenia,
adresy grup wsparcia, inne formy opieki w danym
rejonie oraz broszury.
Modele
opieki
położniczej
w Wielkiej
Brytanii.
Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.
Opieka zdrowotna w U.K jest
zdominowana przez publiczny sektor
Narodowej Służby Zdrowia, którego
cechami naczelnymi są powszechność i
szeroki zakres bezpłatnych świadczeń
medycznych. Pozycję centralną stanowi
POZ, realizowana przez indywidualne i
grupowe praktyki pracowników służby
zdrowia, między innymi także położne.
Mocną cechą brytyjskiego systemu jest
opieka świadczona w domu pacjenta.
Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.
Wśród obecnych w opiece położniczej modeli opieki
wyróżniamy:
Poród w domu – w przypadku ciąży o przebiegu
fizjologicznym - w czasie całej ciąży, porodu i
połogu opiekę nad kobietą sprawuje położna
rejonowa i lekarz rodzinny, w przypadkach
komplikacji – lekarz gin.-poł.
Opiekę w oddziale konsultacyjnym– opiekę nad
kobietą w czasie ciąży, porodu, wczesnego okresu
poporodowego sprawuje specjalistyczny oddział.
Opieka wspólna – opiekę sprawuje zarówno położna
rejonowa wraz z lekarzem rodzinnym jak i oddział
konsultacyjny, po uzgodnieniu zakresu tej opieki.
Opieka w „domu narodzin”.
Opieka ze strony prywatnie praktykujących
położnych lub lekarzy.
Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.
W 1993 roku, na skutek kampanii prowadzonej
przez brytyjskie położne, mającej na celu uznanie
ich „eksperctwa” w dziedzinie opieki położniczej,
wydano raport „Changing Childbirth’, który w
centrum postawił kobietę, zaś położną ustanowił
osobą powołaną do sprawowania samodzielnej
opieki nad kobietą w ciąży fizjologicznej i w czasie
porodu fizjologicznego i niskiego ryzyka.
Z kolei w 1998 roku wydany został dokument:
„Zasady pracy położnej i kodeks postępowania”,
zbierający
kompetencje,
obowiązki,
zakres
odpowiedzialności położnych. Mówi on o prawie
położnej do sprawowania samodzielnej opieki nad
kobietą w ciąży o przebiegu prawidłowym,
prowadzenia
niepowikłanego
porodu
oraz
ewentualnej pomocy szpitala w razie wystąpienia
nieprzewidzianych trudności.
Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.
Położne prowadzą bezpłatne szkoły rodzenia,
poradnie laktacyjne, grupy wsparcia dla matek
karmiących, kliniki zdrowego żywienia.
Propagują opiekę skierowaną na całą rodzinę.
Dbają o dobrostan psychiczny kobiet poprzez
minimalizowanie stresu związanego z porodem, co
realizują m.in.. poprzez zapoznanie ciężarnych z salą
porodową, oddziałem położniczym (jeśli poród ma się
odbyć w szpitalu lub „domu narodzin’, podanie
numerów najważniejszych telefonów kontaktowych,
informowanie o wszystkich planowanych działaniach
leczniczych i pielęgnacyjnych.
Włączają kobietę do współdecydowania, współpracy.
Po porodzie oferują swoje wizyty codziennie przez
kilka dni, organizując różne formy zajęć, ewentualnie
pomocy dla kobiet.
Modele opieki położniczej w Wlk.
Brytanii.
Na koniec nieco statystyki:
W Wlk. Brytanii jest 33 291 czynnych położnych, w
tym 93 mężczyzn;
98% położnych zatrudnia sektor publiczny –
szpitale, domy narodzin;
2% pracuje w sektorze prywatnym – szpitale
prywatne i prywatna praktyka, z czego 1% całkiem
samodzielnie;
Położne zrzeszone są w :
-
Królewskim Towarzystwie Położnych Wielkiej
Brytanii
-
Stowarzyszeniu Radykalnych Położnych
-
Lokalnych organizacjach
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej.
W Polsce nadal ogromną rzadkością jest praca
wg określonego modelu, teorii pielęgnowania.
Stosujemy intuicyjnie niektóre z apektów,
elementów
pojawiających
się
w
tych
modelach i stanowiących ich składowe, lecz
nie czynimy tego w sposób konsekwentny i
zorganizowany. Inaczej sprawa wygląda u
naszych
zachodnich
koleżanek.
Do
najpopularniejszych modeli pielęgnowania,
znajdujących zastosowanie w praktyce należą:
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej.
Teoria potrzeb indywidualnych wg Virginii
Henderson (powstała na gruncie piramidy
potrzeb Maslowa);
Teoria samoopieki /deficytu samoopieki
Dorothy Orem;
Model psychodynamiczny Hildegard Peplau.
Dwa pierwsze modele należą do nurtu
rozwojowych teorii opartych na psychologii
potrzeb człowieka, zaś trzeci jest modelem
interakcji międzyludzkich, opartym na
socjologii stosunków interpersonalnych.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – V.Henderson.
Model
ten stanowił
przełom
w
ówczesnym
pielęgniarstwie, gdyż proponował odejście od
czystego modelu biomedycznego, w zamian oferując
podejście humanistyczne, oparte na troskliwości,
działaniach opiekuńczych i profilaktycznych wobec
człowieka chorego lub zdrowego. Uwaga została tu
skupiona na twórczym podejściu do rozwiązywania
problemów pacjenta, wypływających z jego potrzeb.
Pielęgniarstwo Henderson określiła jako asystowanie
człowiekowi
zdrowemu
choremu
lub
w
podejmowanych przez niego aktywnościach, istotnych
dla utrzymania lub przywracania zdrowia, które
mógłby on podjąć sam, gdyby miał ku temu siłę, wolę
i wiedzę. Ta asysta ma na celu jak najszybsze
przywrócenie pacjentowi pełnej niezależności.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy Zachodniej
– V.Henderson.
Henderson wyprowadziła ze swej teorii trzy
podstawowe funkcje pielęgniarki:
Środka zastępczego
Pomocnika
Partnera
Pielęgniarkę postawiła w roli eksperta pod względem
inicjowania i podejmowania działań wobec pacjenta.
Dostrzegła
także,
jakże
istotną,
potrzebę
dokumentowania przebiegu pielęgnowania.
Stworzyła
listę
14
fundamentalnych
potrzeb
człowieka,
oraz
12
stanów
patologicznych,
występujących czasami, na których opierają się
działania pielęgniarskie.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem
System opieki pielęgniarskiej wg. D. Orem to ciąg
czynności podejmowanych przez pielęgniarki
wobec pacjentów, których celem jest zaspokojenie
terapeutycznych
oczekiwań
samoopieki
ujawnionych przez pacjentów lub regulowanie ich
własnej działalności samoopiekuńczej. Ów ciąg
czynności to określone sposoby postępowania,
sprzyjające działaniom pielęgniarki lub osoby
będącej pod jej opieką i osiągnięciu w.w celu
Samoopieka
– to świadome, wyuczone i celowe
działania, zachowania, ukierunkowane na własną
osobę lub własne środowisko, mające na celu
utrzymanie
integralności
człowieka,
jego
funkcjonowania i rozwoju.
Deficyt samoopieki
– to rozbieżność pomiędzy
możliwościami
spełniania
samoopieki,
a
zapotrzebowaniem na samoopiekę terapeutyczną.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem
Teoria samoopieki/deficytu samoopieki
składa się z trzech teorii cząstkowych:
1.
Teorii samoopieki
2.
Teorii deficytu samoopieki
3.
Teorii systemów opieki pielęgniarskiej.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem
Orem wyróżniła trzy rodzaje systemów opieki
pielęgniarskiej:
A.
System w pełni kompensacyjny – pielęgniarka
jest osobą wyrównującą całkowita niezdolność
pacjenta do czynności samoopiekuńczych;
B.
System częściowo kompensacyjny –
pielęgniarka wspólnie z pacjentem spełnia
odpowiednie czynności pielęgnacyjne;
C.
System wspierająco – edukacyjny – gdy pacjent
zdolny jest do samodzielnego wykonywania
pewnej tylko grupy czynności, a pozostałe może
spełnić dzięki edukacyjnemu wsparciu
pielęgniarki.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – D. Orem
To wsparcie pielęgniarki może odbywać się
za pomocą:
Doradztwa
Nauczania
Zachęcania
Zapewnienia optymalnych warunków
otoczenia.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Autorka tego modelu pielęgnowania mówi
w nim o terapeutycznym wpływie relacji
pielęgniarki
–
pacjent
na
jego
stan,
sprzyjającym ogólnemu rozwojowi osobowości
obu stron tej relacji, z czego wynika, że
również rewolucyjnie odchodzi w nim od
biomedycznego
ujęcia
pacjenta
jako
człowieka,
a
pielęgniarki
jako
osoby
wykonującej jedynie zlecenia lekarskie.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Wg modelu Peplau pielęgniarka stanowi
profesjonalistkę,
pełniącą
funkcję
terapeutyczną poprzez kontakt z pacjentem i
świadczenie pomocy w zaspokajaniu potrzeb
i radzeniu sobie z lękiem i frustracją.
Pielęgniarka ma pomóc pacjentowi zrozumieć
jego problemy, a później je konstruktywnie
rozwiązać,
co
pozwoli
podopiecznemu
rozwijać w sobie zdolność konstruktywnego
myślenia i działania w stosunku do siebie i i
innych, poznać lepiej samego siebie i
współdziałać z otoczeniem, co zapewni mu
tym samym warunki do efektywnej pomocy
samemu sobie w przyszłości.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Stosowanie tego modelu w praktyce
wymaga od pielęgniarki wiedzy, znajomości
technik
oddziaływania,
prawidłowej
komunikacji
tak
werbalnej,
jak
i
pozawerbalnej, jej symboliki, wysokiego
poziomu rozwoju osobowości i ciągłego
doskonalenia się, gdyż tak, jak wielu różnych
jest pacjentów, tak wiele różnych ich
problemów.
Pielęgniarka winna być też naukowcem,
podejmującym wysiłki uogólniania zdobytych
w czasie relacji z pacjentem doświadczeń.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Relacja pielęgniarka – pacjent przebiega wg Peplau
w czterech fazach
Orientacji
Identyfikacji
Eksploatacji
Rozwiązania
Fazy te są ściśle ze sobą powiązane i przenikają się
wzajemnie.
Faza I polega na zorientowaniu się, co dla pacjenta
niejasne, co zaburza jego poczucie
bezpieczeństwa, jakie są jego problemy i które z
nich stanowią dla pacjenta priorytet.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Faza II jest czasem lepszego poznawania pacjenta i
głębszego wejścia w jego problemy, a także zwrotnej
identyfikacji osoby pielęgniarki przez pacjenta, czyli
wytworzenie jej obrazu w świadomości pacjenta,
rozwój zaufania, szacunku.
Faza III jest fazą realizacji celów opieki. Pacjent jest
już w pełni przygotowany i zdolny do pozyskiwania
pomocy ze strony pielęgniarki.Jego samoświadomość
własnych problemów ukierunkowuje go – zadaje
pytania, może też stawiać żądania. Z reguły pacjenci
w tej fazie przejawiają już chęć wzięcia
odpowiedzialności za własne zachowanie i
wypełnianie zadań związanych z samoopieką.
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Faza IV jest fazą niezależności pacjenta –
samodzielnego formułowania własnych celów,
dostosowywania do nich działań. Pacjent
uniezależnia się od pielęgniarki psychicznie.
Czasem, niestety, bywa, że rozwiązanie się
problemów fizycznych pacjenta i jego wyjście ze
szpitala nie współgra z uzyskaniem pełnej
niezależności „psychicznej”.
W przebiegu opieki nad pacjentem
pielęgniarka przybiera wiele ról, w zależności od
oczekiwań pacjenta, jej własnego przekonania, czy
też oczekiwań społecznych. Peplau wymienia
sześć najbardziej znaczących ról pielęgniarki:
Teorie pielęgnowania popularne i
stosowane w krajach Europy
Zachodniej – H. Peplau.
Rola obcego – związana z fazą orientacji i
identyfikacji;
Rola źródła informacji;
Rola nauczyciela – pomoc w procesie
konstruktywnego uczenia się;
Rola przywódcy – ale przywódcy
„demokratycznego”;
Rola zastępcy – pielęgniarka zastępuje kogoś,
kogo pacjent znał wcześniej;
Rola konsultanta – doradcy.
Bardzo dziękuję za uwagę.