Marek Grzybicki

Marek Grzybicki

ERGONOMIA 

ERGONOMIA 

Stres jako skutek 

Stres jako skutek 

oddziaływania bodźców na 

oddziaływania bodźców na 

organizm 

organizm 

Pojęcie stresu psychicznego

Pojęcie stresu psychicznego

„ 

„ 

Stres  to  reakcja  psychofizjologiczna  organizmu 

Stres  to  reakcja  psychofizjologiczna  organizmu 

pojawiająca  się  w  sytuacji,  gdy  wymagania 

pojawiająca  się  w  sytuacji,  gdy  wymagania 

otoczenia  przekraczają  możliwości  jednostki 

otoczenia  przekraczają  możliwości  jednostki 

lub też są na granicy tych możliwości.”

lub też są na granicy tych możliwości.”

Tak  więc,  pracownik  będzie  przeżywał  tym 

Tak  więc,  pracownik  będzie  przeżywał  tym 

większy  stres,  im  bardziej  jego  właściwości, 

większy  stres,  im  bardziej  jego  właściwości, 

umiejętności,  wartości  czy  preferencje  są 

umiejętności,  wartości  czy  preferencje  są 

niedostosowane  do  właściwości  środowiska 

niedostosowane  do  właściwości  środowiska 

pracy.

pracy.

Poziomy stresu

Poziomy stresu

Na poziomie psychologicznym

 stres związany jest 

przede  wszystkim  z  negatywnymi  emocjami,  jak 
gniew, lęk, strach, złość.

Wpływa  na  sposób  spostrzegania  otoczenia, 
zarówno innych ludzi, jak i własnej osoby.

Zmiany 

w 

poziomie 

wykonania 

zadań 

intelektualnych, jak i motorycznych

Poziomy stresu

Poziomy stresu

Na  poziomie  fizjologicznym  wyróżnia  się  trzy 

główne osie stresu:

• oś  1-  bezpośrednie  pobudzenie  organów 

wewnętrznych  poprzez  układ  autonomiczny

 

(m.in.  przyspieszenia  akcji  serca,  wzrost 
ciśnienia 

krwi, 

pobudzenie 

gruczołów 

potowych,  rozszerzenie  naczyń  krwionośnych 
mięśni 

szkieletowych, 

zwężenie 

naczyń 

krwionośnych  skóry  –  stąd  np.  uczucie  zimna 
w końcach palców, przyspieszony oddech, itd.

Poziomy stresu

Poziomy stresu

• oś 2 – neurohormonalna

Poprzez  układ  autonomiczny  pobudzony  zostaje 
ważny 

gruczoł 

wydzielania 

wewnętrznego, 

nadnercza,  a  dokładnie  –  rdzeń  nadnercza. 
Uwalnia  on  do  krwioobiegu 

adrenalinę  i 

noradrenalinę, 

zwane 

czasami 

hormonami 

stresu

.

Wywołują one skutki podobne do pobudzenia osi 
1,  ale  bardziej  opóźnione  w  czasie,  a 
jednocześnie trwalsze. 

Poziomy stresu

Poziomy stresu



oś 3 – hormonalna

oś 3 – hormonalna

Oś  ta  składa  się  z  trzech  w  miarę  odrębnych 

Oś  ta  składa  się  z  trzech  w  miarę  odrębnych 

układów,  związanych  funkcjonalnie  z  takimi 

układów,  związanych  funkcjonalnie  z  takimi 

gruczołami  wydzielania  wewnętrznego,  jak 

gruczołami  wydzielania  wewnętrznego,  jak 

tarczyca, kora nadnerczy i grasica. 

tarczyca, kora nadnerczy i grasica. 

Wydzielane 

Wydzielane 

hormony  hamują  funkcje  immunologiczne, 

hormony  hamują  funkcje  immunologiczne, 

czyli  zmniejsza  się  odporność  organizmu  ,  a 

czyli  zmniejsza  się  odporność  organizmu  ,  a 

tym 

samym 

zwiększa 

podatność 

na 

tym 

samym 

zwiększa 

podatność 

na 

różnorodne 

infekcje, 

a 

także 

choroby 

różnorodne 

infekcje, 

a 

także 

choroby 

nowotworowe.

nowotworowe.

Wnioski

Wnioski

Długotrwałe  utrzymywanie  się  reakcji  stresowej 
lub  szczególnie  duża  jej  intensywność  może 
doprowadzić do trwałego uszkodzenia określonych 
narządów lub całych układów.

Przedłużające  się  stany  stresu  mogą  prowadzić 
nie  tylko  do  pogorszenia  się  samopoczucia 
fizycznego, lecz także  psychicznego, pogorszenia 
nastroju,  pojawienia  się  reakcji  nerwicowych,  jak 
stany lękowe czy depresyjne.

Stres doświadczany przez pracowników odbija się 
na funkcjonowaniu całej organizacji, co przejawia 
się m.in.:
 zwiększoną absencją,
 zmniejszoną produktywnością,
 wzrostem wypadków,
 wyższą fluktuacją,
  wzrostem  kosztów  związanych  z  większą 
zachorowalnością  pracowników  i  ich  mniejszą 
efektywnością

Według 

szacunków 

Europejskiej 

Agencji 

Bezpieczeństwa  i  Zdrowia  w  Pracy 

koszty  stresu 

w  pracy  wynoszą  w  krajach  UE  ok.  20  mln  euro 
rocznie.

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu

Właściwości  pracy  najczęściej  traktowane  jako 
źródła  stresu,  a  ich  natężenie  brane  pod  uwagę 
jako przedmiot oceny, to:
 

nadmierne  wymagania  ilościowe  w  pracy, 

presja  czasu 

(  z  sondażu  w  krajach  Unii 

Europejskiej wynika, że 56% osób musi pracować 
w  bardzo  szybkim  tempie  przynajmniej  ¼  czasu 
pracy,  a  24%  -  nieustannie  musi  pracować  w 
bardzo szybkim tempie),
 

zbyt  niskie  wymagania,  monotonia 

(  prace 

poniżej możliwości pracownika, powtarzające się, 
odbywające się w izolacji fizycznej),

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu

 

ograniczenie  kontroli  w  pracy 

(autonomia 

pracownika,  uczestnictwo  w  podejmowaniu 
decyzji),

Ograniczenia  w  zakresie  obu  tych  form  kontroli 
mogą mieć wpływ na odczuwany stres i zdrowie 
pracownika,
 

interakcja  wymagań  i  kontroli  jako  stresor

 

(trudne  zadania  –  wysokie  wymagania,  a 
jednocześnie  nie  ma  możliwości    swobodnego 
ich wykonania – niska kontrola ),
 

wymagania  związane  z  rolą  zawodową: 

niejasność i konflikt roli

 (sprzeczne oczekiwania 

wobec  pracownika  –  niemożliwe  wykonanie 
zadania),

Marek Grzybicki

Marek Grzybicki

Ocena natężenia źródeł stresu

Ocena natężenia źródeł stresu

 

stosunki międzyludzkie, wsparcie społeczne,

  brak  możliwości  rozwoju  kariery  zawodowej

 

(szczególnie dotyczy ludzi młodych, na początku 
kariery zawodowej),

 wzajemne relacje praca – dom,
 niepewność pracy.