MAKROEKONOMIA –
MAKROEKONOMIA –
GŁÓWNE NURTY
GŁÓWNE NURTY
MAKROEKONOMIA –
MAKROEKONOMIA –
GŁÓWNE NURTY
GŁÓWNE NURTY
Ekonomia klasyczna.
Ekonomia klasyczna.
W drugiej połowie XVIII wieku powstaje pierwszy zwarty system
W drugiej połowie XVIII wieku powstaje pierwszy zwarty system
teoretyczny,zwany ekonomią klasyczną (główni przedstawiciele:
teoretyczny,zwany ekonomią klasyczną (główni przedstawiciele:
A. Smith i D.Ricardo
A. Smith i D.Ricardo
).
).
Ekonomia ta daje podstawy dla liberalizmu gospodarczego, czyli teorii głoszącej,
Ekonomia ta daje podstawy dla liberalizmu gospodarczego, czyli teorii głoszącej,
że wolnokonkurencyjna
że wolnokonkurencyjna
gospodarka działa samoczynnie bez zewnętrznej
gospodarka działa samoczynnie bez zewnętrznej
ingerencji i dąży do równowagi („niewidzialna ręka rynku”).
ingerencji i dąży do równowagi („niewidzialna ręka rynku”).
Klasycy traktują społeczeństwo jako sumę podmiotów, kierujących się zasadą
Klasycy traktują społeczeństwo jako sumę podmiotów, kierujących się zasadą
korzyści materialnych (koncepcja człowieka ekonomicznego:
korzyści materialnych (koncepcja człowieka ekonomicznego:
homo
homo
oeconomicus)
oeconomicus)
przyczyniąc się do powiększania bogactwa całej gospodarki.
przyczyniąc się do powiększania bogactwa całej gospodarki.
Prawa ekonomiczne sformułowane na szczeblu mikroekonomicznym
Prawa ekonomiczne sformułowane na szczeblu mikroekonomicznym
przenosi się na szczebel makroekonomiczny.
przenosi się na szczebel makroekonomiczny.
Za istotny składnik modelu klasycznego uważa się także prawo rynków
Za istotny składnik modelu klasycznego uważa się także prawo rynków
J.B. Saya: Podaż sama tworzy popyt.
J.B. Saya: Podaż sama tworzy popyt.
Oznacza to, że produkcja stwarza
Oznacza to, że produkcja stwarza
możliwość zbytu produktów, tzn. tworzy efektywny popyt wystarczający na
możliwość zbytu produktów, tzn. tworzy efektywny popyt wystarczający na
zakup całej sprzedaży. Nie ma tu powodów do wystąpienia nadprodukcji,
zakup całej sprzedaży. Nie ma tu powodów do wystąpienia nadprodukcji,
niepełnego zatrudnienia i nierównowagi między popytem a podażą.
niepełnego zatrudnienia i nierównowagi między popytem a podażą.
Ekonomia neoklasyczna (XIX/XX
Ekonomia neoklasyczna (XIX/XX
w.)
w.)
Neoklasycy, nawiązując do klasyków uważają, że
Neoklasycy, nawiązując do klasyków uważają, że
między poszczególnymi czynnikami działalności
między poszczególnymi czynnikami działalności
gospodarczej istnieje ścisła współzależność;
gospodarczej istnieje ścisła współzależność;
W procesie gospodarczym następuje ostatecznie
W procesie gospodarczym następuje ostatecznie
dopasowanie
się
wielkości
zapewniających
dopasowanie
się
wielkości
zapewniających
równowagę przy pełnym wykorzystaniu potencjału
równowagę przy pełnym wykorzystaniu potencjału
czynników produkcji istniejących w gospodarce
czynników produkcji istniejących w gospodarce
;
;
Badania nad zachowaniem ludzi w mikroskali
Badania nad zachowaniem ludzi w mikroskali
prowadzą do sformułowania równowagi rynku;
prowadzą do sformułowania równowagi rynku;
Przedmiotem ekonomii staje się sposób
Przedmiotem ekonomii staje się sposób
dokonywania
wyborów
ekonomicznych,
dokonywania
wyborów
ekonomicznych,
związany z tzw. RZADKOŚCIĄ na szczeblu
związany z tzw. RZADKOŚCIĄ na szczeblu
mikro i makroekonomicznym
mikro i makroekonomicznym
.
.
KENESIZM i jego ewolucja…
KENESIZM i jego ewolucja…
J.M.KEYNES
(1883-1946)
sprowadza
neoklasyczny system teoretyczny do
marginalnego przypadku równowagi przy
pełnym
wykorzystaniu
czynników
produkcji
;
;
Negując ten system,
Negując ten system,
tworzy ogólną teorię
tworzy ogólną teorię
równowagi w gospodarce przy różnym stopniu
równowagi w gospodarce przy różnym stopniu
wykorzystania potencjału produkcyjnego
wykorzystania potencjału produkcyjnego
.
.
O
O
stopniu wykorzystania tego potencjału
stopniu wykorzystania tego potencjału
decyduje efektywny popyt
decyduje efektywny popyt
(obala prawo
Saya
).
).
Wielkości gospodarcze oraz związki między
Wielkości gospodarcze oraz związki między
nimi
są
rozpatrywane
w
skali
nimi
są
rozpatrywane
w
skali
makroekonomicznym w okresie krótkim.
makroekonomicznym w okresie krótkim.
Kryzysy
pojawiają
się
w
wyniku
Kryzysy
pojawiają
się
w
wyniku
niedostatecznego globalnego popytu, a
niedostatecznego globalnego popytu, a
równowaga makroekonomiczna może istnieć
przy niepełnym wykorzystaniu zasobów
(pracy, kapitału i ziemi).
Kiedy spada popyt w gospodarce i następuje
Kiedy spada popyt w gospodarce i następuje
recesja – państwo może być stymulatorem
recesja – państwo może być stymulatorem
popytu.
popytu.
Konieczna
jest
aktywna
polityka
państwa
Konieczna
jest
aktywna
polityka
państwa
wspomagająca mechanizm rynkowy.
wspomagająca mechanizm rynkowy.
Keynes zwraca uwagę na popytowy efekt
Keynes zwraca uwagę na popytowy efekt
inwestycji
inwestycji
.
.
NEOKEYNESIZM…zwany syntezą
NEOKEYNESIZM…zwany syntezą
neoklasyczną
neoklasyczną
Synteza neoklasyczna polegała na skonstruowaniu
Synteza neoklasyczna polegała na skonstruowaniu
teorii łączącej makroekonomiczne tezy KEYNESA z
teorii łączącej makroekonomiczne tezy KEYNESA z
podstawami neoklasycznej ekonomii.
podstawami neoklasycznej ekonomii.
W krótkim okresie ceny (i płace) są
W krótkim okresie ceny (i płace) są
względnie sztywne (wolno reagują na
względnie sztywne (wolno reagują na
zmiany popytu).
zmiany popytu).
Spadek popytu globalnego
Spadek popytu globalnego
musi więc spowodować recesję
musi więc spowodować recesję
. Rząd
. Rząd
powinien temu przeciwdziałać (głównie
powinien temu przeciwdziałać (głównie
przez politykę stabilizacyjną - fiskalną).
przez politykę stabilizacyjną - fiskalną).
W długim okresie gospodarka wraca do stanu
W długim okresie gospodarka wraca do stanu
równowagi przy pełnym wykorzystaniu zasobów
równowagi przy pełnym wykorzystaniu zasobów
.
.
Rośnie rola polityki podażowej skierowanej na
Rośnie rola polityki podażowej skierowanej na
podniesienie produkcji potencjalnej.
podniesienie produkcji potencjalnej.
Przedstawiciele:Hicks, Samuelson, Tobin,
Przedstawiciele:Hicks, Samuelson, Tobin,
POSTKEYNESIZM…
POSTKEYNESIZM…
Samoczynny mechanizm rynkowy nie
Samoczynny mechanizm rynkowy nie
jest w stanie przywrócić równowagi
jest w stanie przywrócić równowagi
rynkowej zarówno w krótkim jak i w
rynkowej zarówno w krótkim jak i w
długim okresie.
długim okresie.
Od interwencyjnej roli państwa zależy
Od interwencyjnej roli państwa zależy
nie tylko tempo dochodzenia równowagi
nie tylko tempo dochodzenia równowagi
(jak twierdzą neokeynesiści), lecz w
(jak twierdzą neokeynesiści), lecz w
ogóle możliwość jej przywrócenia.
ogóle możliwość jej przywrócenia.
Przedstawiciele:
Robinson,
Harrod,
Przedstawiciele:
Robinson,
Harrod,
Kaldor, Kalecki.
Kaldor, Kalecki.
Monetaryzm…
Monetaryzm…
Pojawienie się monetaryzmu w latach 70. XX wieku uznano za
Pojawienie się monetaryzmu w latach 70. XX wieku uznano za
„kontrrewolucję” w stosunku do keynesizmu.
„kontrrewolucję” w stosunku do keynesizmu.
Kierunek obejmuje dorobek teoretyczny M.Friedmana i jego
Kierunek obejmuje dorobek teoretyczny M.Friedmana i jego
uczniów
uczniów
.
.
Wg monetarystów, PIENIĄDZ MA CHARAKTER NEUTRALNY, tzn. że
Wg monetarystów, PIENIĄDZ MA CHARAKTER NEUTRALNY, tzn. że
zmiana jego ilości w obiegu powoduje wyłącznie zmiany wielkości
zmiana jego ilości w obiegu powoduje wyłącznie zmiany wielkości
nominalnych tj. cen, a nie wpływa na zmianę wielkości realnych tj.
nominalnych tj. cen, a nie wpływa na zmianę wielkości realnych tj.
produkcji i zatrudnienia
produkcji i zatrudnienia
.
.
Polityka stymulowania popytu globalnego prowadzi do inflacji
Polityka stymulowania popytu globalnego prowadzi do inflacji
związanej z powiększaniem ilości pieniądza w obiegu.
związanej z powiększaniem ilości pieniądza w obiegu.
Zasadniczym celem państwa powinno być zwalczanie inflacji
Zasadniczym celem państwa powinno być zwalczanie inflacji
(pojmowanej jako zjawisko pieniężne).
(pojmowanej jako zjawisko pieniężne).
Tempo wzrostu podaży pieniądza powinno być stałe i równać się
Tempo wzrostu podaży pieniądza powinno być stałe i równać się
naturalnej stopie wzrostu potencjału podażowego gospodarki.
naturalnej stopie wzrostu potencjału podażowego gospodarki.
Gospodarka w długim okresie zbliża się do stanu pełnego
Gospodarka w długim okresie zbliża się do stanu pełnego
wykorzystania zasobów.
wykorzystania zasobów.
Poza polityką kontroli podaży pieniądza przez bank centralny -
państwo (tj. rząd i parlament) powinno zmierzać do podnoszenia
poziomu produkcji potencjalnej (polityka podażowa).
Nowa Ekonomia Klasyczna
Nowa Ekonomia Klasyczna
(NEK)
(NEK)
Opiera się na założeniu pełnej elastyczności rynków, teorii
Opiera się na założeniu pełnej elastyczności rynków, teorii
racjonalnych oczekiwań oraz monetarystycznej koncepcji inflacji.
racjonalnych oczekiwań oraz monetarystycznej koncepcji inflacji.
Założenie pełnej elastyczności rynków oznacza
Założenie pełnej elastyczności rynków oznacza
, że wszystkie stany
, że wszystkie stany
nierównowagi są niemal natychmiast likwidowane i transakcje są
nierównowagi są niemal natychmiast likwidowane i transakcje są
realizowane po cenach równowagi rynkowej. Dostosowania cen i płac są
realizowane po cenach równowagi rynkowej. Dostosowania cen i płac są
natychmiastowe.
natychmiastowe.
Hipoteza racjonalnych oczekiwań zakłada,
Hipoteza racjonalnych oczekiwań zakłada,
że ludzie analizując np..
że ludzie analizując np..
prowadzoną przez rząd politykę ekonomiczną, oprócz przebiegu danego
prowadzoną przez rząd politykę ekonomiczną, oprócz przebiegu danego
zjawiska z przeszłości, wykorzystują wszelkie dostępne informacje, które
zjawiska z przeszłości, wykorzystują wszelkie dostępne informacje, które
mogą im ułatwić prognozowanie. (np.. Podmioty gospodarcze na
mogą im ułatwić prognozowanie. (np.. Podmioty gospodarcze na
podstawie kształtowania się odpowiednich agregatów pieniężnych M1 i
podstawie kształtowania się odpowiednich agregatów pieniężnych M1 i
M2
potrafią
przewidzieć
stopę
inflacji
w
przyszłości).
M2
potrafią
przewidzieć
stopę
inflacji
w
przyszłości).
Tylko
Tylko
niespodziewane tzw. szoki zewnętrzne mogą spowodować błędność
niespodziewane tzw. szoki zewnętrzne mogą spowodować błędność
prognoz
prognoz
. Prowadzi to do tezy o całkowitej nieskuteczności polityki
. Prowadzi to do tezy o całkowitej nieskuteczności polityki
stabilizacyjnej państwa. Wszelka zamierzona zmiana polityki jest przez
stabilizacyjnej państwa. Wszelka zamierzona zmiana polityki jest przez
podmioty antycypowana i tym samym neutralizowana.
podmioty antycypowana i tym samym neutralizowana.
Polityka gospodarcza państwa powinna skupić się na kontrolowaniu
poziomu cen i polityce podażowej zmierzającej do zwiększania produkcji
potencjalnej (stabilne reguły funkcjonowania gospodarki, obniżanie podatków,
niskie wydatki państwa).
Główni przedstawiciele:
Główni przedstawiciele:
R.Lucas, T.Sargent, R.Barro
R.Lucas, T.Sargent, R.Barro
Inne ważne nurty:
Inne ważne nurty:
Marksizm.
Marksizm.
Ekonomiczna teoria polityki( teoria wyboru
Ekonomiczna teoria polityki( teoria wyboru
publicznego w USA, nowa ekonomia polityczna
publicznego w USA, nowa ekonomia polityczna
w Europie)-
w Europie)-
bada interakcje między sferą ekonomii i
bada interakcje między sferą ekonomii i
sferą polityki.
sferą polityki.
Ekonomia podaży
Ekonomia podaży
(zalecana polityka podażowa
(zalecana polityka podażowa
zorientowana na podnoszenie produkcji potencjalnej).
zorientowana na podnoszenie produkcji potencjalnej).
Instytucjonalizm
Instytucjonalizm
( zjawiska rynkowe należy wiązać
( zjawiska rynkowe należy wiązać
z pozaekonomicznymi instytucjami społecznymi).
z pozaekonomicznymi instytucjami społecznymi).
Polscy ekonomiści o światowej
Polscy ekonomiści o światowej
renomie:
renomie:
Michał
Kalecki
(1899-1970)
Michał
Kalecki
(1899-1970)
–
reprezentował
–
reprezentował
postkeynesizm, był twórcą teorii koniunktury, teorii
postkeynesizm, był twórcą teorii koniunktury, teorii
wzrostu i rozwoju gospodarczego
wzrostu i rozwoju gospodarczego
.
.
Oskar Lange (1904 – 1965),
Oskar Lange (1904 – 1965),
zajmował się teorią
zajmował się teorią
ekonomii, ekonometrią i cybernetyką. Absolwent UJ
ekonomii, ekonometrią i cybernetyką. Absolwent UJ
,
,
asystent A.Krzyżanowskiego
asystent A.Krzyżanowskiego
.
.
Doktorat z ekonomii w
Doktorat z ekonomii w
1928
r.(Koniunktura
gospodarcza
w
życiu
1928
r.(Koniunktura
gospodarcza
w
życiu
gospodarczym Polski), habilitacja ze statystyki w
gospodarczym Polski), habilitacja ze statystyki w
1931
r.(Statystyczne
badania
koniunktury
1931
r.(Statystyczne
badania
koniunktury
gospodarczej).
Przed
II
wojną
św.
Otrzymał
gospodarczej).
Przed
II
wojną
św.
Otrzymał
stypendium Rockefellera i i wyjechał na studia do
stypendium Rockefellera i i wyjechał na studia do
Anglii. Od 1939 roku. Profesor ekonomii i statystyki
Anglii. Od 1939 roku. Profesor ekonomii i statystyki
w Chicago. Wykładał również w Columbii, Oxfordzie,
w Chicago. Wykładał również w Columbii, Oxfordzie,
Cambrige,
Moskwie,
Kalkucie,
Rzymie
i
na
Cambrige,
Moskwie,
Kalkucie,
Rzymie
i
na
Harwardzie.
Harwardzie.
Adam Krzyżanowski
Adam Krzyżanowski
–
–
twórca tzw.
twórca tzw.
szkoły krakowskiej w ekonomii
szkoły krakowskiej w ekonomii
(1873-1963)-nurt
(1873-1963)-nurt
neoklasyczny.
neoklasyczny.
Główne prace: Pieniądz (1911), Założenia ekonomiki (1919),
Główne prace: Pieniądz (1911), Założenia ekonomiki (1919),
Polityka i gospodarstwo (1931), Wiek XX (1947).
Polityka i gospodarstwo (1931), Wiek XX (1947).
Od 1912 roku profesor, kierownik I Katedry Ekonomii
Od 1912 roku profesor, kierownik I Katedry Ekonomii
Politycznej UJ. W latach 1927/1928 oraz 1930/1931
Politycznej UJ. W latach 1927/1928 oraz 1930/1931
Dziekan Wydziału Prawa UJ. W latach 1933/1934 i
Dziekan Wydziału Prawa UJ. W latach 1933/1934 i
1937/1938 Prorektor UJ. W 1958 r. doctor h.c. UJ.
1937/1938 Prorektor UJ. W 1958 r. doctor h.c. UJ.
6.11.1939 r. aresztowany wraz z innymi profesorami
6.11.1939 r. aresztowany wraz z innymi profesorami
UJ. Po powrocie z obozu ropoczął swoją działalność
UJ. Po powrocie z obozu ropoczął swoją działalność
konspiracyjną od 1.10.1943 roku.
konspiracyjną od 1.10.1943 roku.
UWAGA:
Jak będziesz w Collegium Novum UJ, zobacz
obok Sali nr 52 (II piętro ) tablicę pamiątkową, pod
którą składane są kwiaty co roku w dniu 6 listopada.
NIE ZAPOMNIJ PRZECZYTAĆ!