Czynniki warunkujące zwiększenie zapotrzebowania na świadczenia z zakresu opieki długoterminowej

Rodzina i jej funkcje

Rodzina

jest podstawową komórką życia społecznego i główną

instytucją wychowawczą.

Rodzina

to grupa łącząca swoich członków w związek intymnego

uczucia, współdziałania i wzajemnej pomocy.

Najbardziej podstawowym typem organizacji rodziny jest rodzina

nuklearna, którą tworzą dwie dorosłe osoby płci przeciwnej,

połączone związkiem małżeńskim, posiadające potomstwo

najczęściej

jedno lub dwoje.

Funkcje rodziny:

- materialno-ekonomiczna; - opiekuńczo-

zabezpieczająca;

- prokreacyjna; - seksualna;

- legalizacyjno-kontrolna; - socjalizacyjna;

- stratyfikacyjna; - kulturowa;

- rekreacyjno-towarzyska; - emocjonalno-ekspresyjna.

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

Rozwój przemysłu, wzrost urbanizacji, zmiana warunków

ekonomicznych i kulturowych, które się dokonał na przestrzeni

ostatnich 150-200 lat spowodował zmiany we wszystkich

dziedzinach

życia społecznego, łącznie ze zmianami we funkcjonowaniu rodziny.

1. Demograficzne przemiany w strukturze rodziny:

- zmniejszająca się liczba zawieranych związków małżeńskich -

trend

ten utrzymuje się od początku lat 90-tych,

1980 r - 307 tys. zawartych małżeństw

1998 r - 209 tys. zawartych małżeństw

2000 r - 201 tys. zawartych małżeństw

2003 r - 195 tys. zawartych małżeństw

2004 r - 191 tys. zawartych małżeństw

2006 r - 225 tys. zawartych małżeństw

2008 r - 257 tys. zawartych małżeństw

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

- wzrost wieku osób zawierających pierwsze małżeństwa;

- wzrost liczby związków kohabitacyjnych;

- zmniejszenie dzietności rodzin - od lat 90-tych pogłębia się

depresja

urodzeniowa:

1960 r. współczynnik dzietności wynosił 2,9

1992 r. współczynnik dzietności wynosił 1,93

2002 r. współczynnik dzietności wynosił 1,37

2003 r. współczynnik dzietności wynosił 1,21

2005 r. współczynnik dzietności wynosił 1,23

2007 r. współczynnik dzietności wynosił 1,30

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

Aby zapewnić zastępowalność pokoleń konieczne byłoby

utrzymanie

współczynnika dzietności na poziomie: 2,1-2,15.

Sytuacja taka wynika między innymi z upowszechnienia

regulacji

poczęć, wzrostu wieku, w którym kobieta decyduje się na

dziecko,

złych warunków mieszkaniowych, konieczności pracy

zawodowej

kobiet, wysokich koszty utrzymania i wychowania dziecka;

- wzrost liczby seniorów w rodzinie

- ewaluacja rodziny z wielopokoleniowej (11%) w kierunku

małych

rodzin nuklearnych (81,6%).

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

- nasilenie zjawiska rozpad rodziny - rozbicie rodziny

dokonuje się

poprzez separację, rozwód, śmierć jednego z

małżonków.

Systematycznie zwiększa się liczba rozwodów:

1995 r. - 38,1 tys.

2000 r. - 42,8 tys.

2001 r. - 45,3 tys.

2003 r. - 48,6 tys.

2004 r. - 56,3 tys.

2005 r. - 67,6 tys. + 11 tys.

separacji

2006 r. - 71,9 tys.

2007 r. - 66,6 tys.

2008 r. - 65,5 tys.

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

W 75% przypadków powództwo wnosi kobieta.

Prawie 3 x częściej rozwodzą się mieszkańcy miast niż

osoby

mieszkające na wsi.

Najczęstszą przyczyny rozwodów: (2004 r)

- niezgodność charakterów - 32 %

- niedochowanie wierności małżeńskiej - 24%

- nadużywanie alkoholu - 23%

- naganny stosunek do członków rodziny - 9%

- problemy finansowe - 9%

- inne - 3%

Nasilenie zjawiska rozpadu rodziny następuje także z

powodu

nadumieralności mężczyzn w wieku produkcyjnym.

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

2. Pogorszenie sytuacji ekonomicznej znacznej części społeczeństwa -

w wyniku pojawienia się w latach 90-tych nowego zjawiska

bezrobocia.

Stopa bezrobocia w 2000 r osiągnęła poziom 20,6%; 2004 - 18,1%,

2007 - 13%.

Szczególnie niepokojący jest:

- wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych - 40,5%,

- wysoki poziom udziału osób bez prawa do zasiłku - 51,7%,

- duży odsetek bezrobotnych kobiet - 54,8%,

- duży udział bezrobotnych w przedziale wiekowym 18-34 lata -

62,5%.

Systematycznie zwiększają się w Polsce różnice w poziomie dochodów

pomiędzy rodzinami będącymi w najlepszej i najgorszej sytuacji.

Wg subiektywnej oceny Polaków: jedna trzecia żyje skromnie, 9%

deklaruje biedę, tylko 6% stwierdza, że na co dzień żyje się dobrze

lub

bardzo dobrze.

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Stan zdrowia człowieka jest wynikiem interakcji licznych

czynników

biologicznych, genetycznych oraz społecznych.

Wg Lalonda prozdrowotny styl życia i szeroko rozumiana ochrona

środowiska, zamieszkiwania, pracy i nauki, a także czynniki

genetyczne

i skuteczna, zapewniająca bezpieczeństwo zdrowotne służba

zdrowia

stanowią najważniejsze czynniki warunkujące stan zdrowia.

czynniki biologiczne (genetyczne) - 20%

czynniki środowiskowe - 20%

styl życia (zachowania zdrowotne) - 50%

opieka zdrowotna - 10%

Czynniki warunkujące stan zdrowia

1. Czynniki biologiczne

- stan zdrowia często jest uwarunkowana

rodzinnie, gdyż wiele chorób jest uwarunkowanych genetycznie.

Jednak osoby z małym potencjałem zdrowia, z rodzin, w których

dochodziło do zgonów przedwczesnych, dzięki korzystnym zmianom

zachowań prozdrowotnych (stylu życia) mogą znacząco wydłużyć

swoje życie.

2. Status socjalno-ekonomiczne

- ubóstwo jest jednym z najistotniejszych czynników negatywnie

wpływających na stan zdrowia. Osób biednych jest więcej na wsi

niż

w mieście, zwłaszcza w województwach z wysokim bezrobociem.

Bardziej zagrożone ubóstwem są także rodziny wielodzietne i

posiadające w swoim składzie osoby niepełnosprawne

Czynniki warunkujące stan zdrowia

- bezrobocie - utrata pracy jest silnym czynnikiem stresującym. Pojawia

się obniżenie poczucia bezpieczeństwa, obawa o los własny i rodziny.

Często oznacza pogorszenie sytuacji ekonomicznej rodziny.

Doprowadza to do załamania zasad funkcjonowania rodziny

wprowadzając niepewność, niepokój, stres, skłonność do konfliktów.

Sprzyja przejściu do sfery patologii społecznej. Niezaspokojona jest

podstawowa potrzeba pełnienia ważnych ról społecznych, zachwiana

potrzeba szacunku i uznania. Może to doprowadzić do rozwoju nerwic,

depresji i myśli samobójczych. Dłuższe pozostawanie bez pracy sprzyja

zaburzeniom psychicznym oraz występowaniu schorzeń

psychosomatycznych;

- złe warunki mieszkaniowe - brak kanalizacji, kuchnie węglowe, brak

urządzeń i sprzętu gospodarstwa domowego, duże zagęszczenie

mieszkania są traktowane jako czynniki negatywnie wpływające na stan

zdrowia,

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

- wykształcenie - osoby wykształcone i o wyższym statusie społecznym

mają zwykle lepszy stan zdrowia od niewykształconych i niższym

statusie społecznym, a także lepszy dostęp do świadczeń zdrowotnych.

3. Czynniki środowiskowe

- jakość wody, powietrza, gleby, żywności,

postępowanie z odpadami transport, stan siedlisk ludzkich narażenie na

szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne wpływają na stan zdrowia

populacji. Stały nadzór nad stanem sanitarnym sprawują stacje sanitarno-

epidemiologiczne, które nadzorują warunki higieny: w zakładach pracy,

szkołach, obiektach użyteczności publicznej.

4. Warunki pracy

- duża grupa pracowników w Polsce pracuje w

warunkach niekorzystnych dla zdrowia. W wielu zakładach pracy nie

przestrzega się normy godzin pracy, przekroczone są normy narażenia na

substancje szkodliwe, praca jest stresująca, pod presją wewnętrznej

konkurencji i niepewności.

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

5. Styl życia

i zachowania zdrowotne stanowią jeden z najważniejszych

elementów pozwalających na zachowanie zdrowia:

- dieta -

wiele składników diety wiąże się z zagrożeniami dla zdrowia:

nadmierna kaloryczność diety, duża zawartość tłuszczów, w

szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, duże

spożycie soli, cukru i alkoholu. Niekorzystne dla zdrowia mogą być

głodówki i diety eliminujące określone składniki pokarmowe lub

niezrównoważone, stosowane w dietach odchudzających;

- aktywność fizyczna

- mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia

sprzyjają występowaniu ch.n.s., nadciśnieniu, udarom mózgu, cukrzycy;

Zadowalający z punktu widzenia zdrowia poziom aktywności fizycznej

prezentują: 70% dzieci 6-7 letnich, 20-30% młodzieży w wieku 11-15 lat

i tylko 10% dorosłych.

Czynniki warunkujące stan zdrowia

W czasie wolnym przeciętnego Polaka dominują zajęcia

niewymagające ruchu i wysiłku fizycznego (oglądanie TV, czytanie,

komputer). Na te czynności mężczyźni przeznaczają średnio 18

godzin tygodniowo, zaś kobiety o godzinę krócej. Dzieci przed

telewizorem bądź monitorem komputera spędzają średnio 2,5

godzinny dziennie.

- palenie tytoniu,

a także bierne palenie przyczyniają się do wzrostu

zachorowań i zgonów przedwczesnych z powodu 20 różnych

chorób.

W 1996 r. paliło regularnie 47% mężczyzn i 24,5% kobiet, a 2004 r

odpowiednio 38% i 23%. Pali także ok. 30% kobiet ciężarnych.

Największy odsetek (65%) palących stanowią robotnicy

niewykwalifikowani.

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

Wśród młodzieży 11-15 letniej pali 20%

chłopców i 14% dziewcząt. Odsetek palącej młodzieży gwałtownie

zwiększa się wraz z wiekiem. Szczególnie zagrożona rozwojem

nałogu palenia jest młodzież w wieku 17-19 oraz uczniowie

zasadniczych szkół zawodowych.

- nadmierne spożywanie alkoholu -

u osób pijących wzrasta ryzyko

zgonu z powodu chorób trzustki i marskości wątroby. Nadużywanie

alkoholu wpływa negatywnie na stan biologiczny i psychiczny

człowieka. Sprzyja patologii społecznej, popełnianiu przestępstw i

rozpadowi rodziny. Ocenia się, że w Polsce żyje od 600 tys. do 1 mln

osób uzależnionych od alkoholu. Wśród młodzieży 11-15 letniej 34%

chłopców i 24% dziewcząt było co najmniej raz w upojeniu

alkoholowym. W tym samym przedziale wiekowym 9% chłopców i

4% dziewcząt pije piwo w każdym tygodniu, a wódkę odpowiednio

3% i 1%.

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

Zmieniły się typowe wzorce konsumpcji alkoholu.

- uzależnienie od substancji psychoaktywnych -

liczbę

uzależnionych

szacuje się w Polsce na ok. 25-60 tys. Najbardziej

zagrożona jest

młodzież, zwłaszcza w dużych miastach. W Polsce

nadużywane jest

również przyjmowanie leków nasennych, uspokajających

przeciwbólowych.

Document Outline