ORGANY KONTROLI

ORGANY KONTROLI

PAŃSTWOWEJ I

PAŃSTWOWEJ I

OCHRONY PRAWA

OCHRONY PRAWA

pojęcie kontroli

pojęcie kontroli



Kontrolę można traktować jako funkcję lub jako system

Kontrolę można traktować jako funkcję lub jako system

organizacyjny (przedstawienie instytucji i jednostek

organizacyjny (przedstawienie instytucji i jednostek

organizacyjnych biorących udział w wykonywaniu kontroli jako

organizacyjnych biorących udział w wykonywaniu kontroli jako

funkcji).

funkcji).



Najogólniej przez kontrolę rozumiemy:

Najogólniej przez kontrolę rozumiemy:

a/ badanie zgodności stanu faktycznego z postulowanym

a/ badanie zgodności stanu faktycznego z postulowanym

b/ ustalenie zakresu i przyczyn rozbieżności

b/ ustalenie zakresu i przyczyn rozbieżności

c/ przekazanie wyników tego ustalenia podmiotowi

c/ przekazanie wyników tego ustalenia podmiotowi

kontrolowanemu i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

kontrolowanemu i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.



kontrola jako funkcja obejmuje:

kontrola jako funkcja obejmuje:

a/ obserwowania i rozpoznawanie danej działalności lub stanu –

a/ obserwowania i rozpoznawanie danej działalności lub stanu –

czyli ustalenie ich rzeczywistego obrazu w danym miejscu i

czyli ustalenie ich rzeczywistego obrazu w danym miejscu i

czasie

czasie

b/ dokonywanie oceny tej działalności lub stanu poprzez

b/ dokonywanie oceny tej działalności lub stanu poprzez

konfrontację ich rzeczywistego obrazu z odnoszącymi się do

konfrontację ich rzeczywistego obrazu z odnoszącymi się do

nich założeniami wyjściowymi (przyjęte cele, parametry). Ocena

nich założeniami wyjściowymi (przyjęte cele, parametry). Ocena

ta ma prowadzić do stwierdzenia prawidłowości lub

ta ma prowadzić do stwierdzenia prawidłowości lub

nieprawidłowości działań lub stanów

nieprawidłowości działań lub stanów

c/ stawianie diagnozy przyczyn ewentualnych nieprawidłowości

c/ stawianie diagnozy przyczyn ewentualnych nieprawidłowości

d/ formułowanie wniosków co do jej działalności lub stanu w

d/ formułowanie wniosków co do jej działalności lub stanu w

przyszłości.

przyszłości.

pojęcie kontroli państwowej

-NIK

-NIK



gdy mowa o organach kontroli państwowej, chodzi o organy

gdy mowa o organach kontroli państwowej, chodzi o organy

wyspecjalizowane w tym zakresie, powołane wyłącznie do

wyspecjalizowane w tym zakresie, powołane wyłącznie do

prowadzenia działalności kontrolnej traktowanej jako

prowadzenia działalności kontrolnej traktowanej jako

pierwszoplanowa i jedyna. Zadania te w Polsce spełnia

pierwszoplanowa i jedyna. Zadania te w Polsce spełnia

Najwyższa Izba Kontroli

Najwyższa Izba Kontroli



Istnienie kontroli państwowej zakładała Konstytucja marcowa, w

Istnienie kontroli państwowej zakładała Konstytucja marcowa, w

oparciu

oparciu



o którą wydana została w 1923 r. ustawa powołująca do życia

o którą wydana została w 1923 r. ustawa powołująca do życia

Najwyższą Izbę Kontroli. Zadaniem jej było prowadzenie kontroli

Najwyższą Izbę Kontroli. Zadaniem jej było prowadzenie kontroli

finansowej całej administracji w państwie i na podstawie

finansowej całej administracji w państwie i na podstawie

uzyskanych materiałów coroczne przedstawianie Sejmowi

uzyskanych materiałów coroczne przedstawianie Sejmowi

wniosku w przedmiocie udzielenia rządowi absolutorium.

wniosku w przedmiocie udzielenia rządowi absolutorium.

Najwyższa Izba Kontroli była zorganizowana na zasadzie

Najwyższa Izba Kontroli była zorganizowana na zasadzie

kolegialności i niezależności od rządu, a jej funkcjonowanie w

kolegialności i niezależności od rządu, a jej funkcjonowanie w

istotny sposób wspomagało działalność kontrolną Sejmu.

istotny sposób wspomagało działalność kontrolną Sejmu.



W okresie Konstytucji z 1935 r. organy kontroli państwowej

W okresie Konstytucji z 1935 r. organy kontroli państwowej

pozostawały pod zwierzchnictwem prezydenta, który powoływał i

pozostawały pod zwierzchnictwem prezydenta, który powoływał i

odwoływał Prezesa NIK

odwoływał Prezesa NIK



W PRL kontrola państwowa przechodziła poważną ewolucję,

W PRL kontrola państwowa przechodziła poważną ewolucję,

przyjmując zróżnicowane formy organizacyjne i zmienną pozycję

przyjmując zróżnicowane formy organizacyjne i zmienną pozycję

w strukturze aparatu państwowego.

w strukturze aparatu państwowego.

Ewolucja kontroli państwowej

Ewolucja kontroli państwowej

w Polsce

w Polsce



Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie

Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie

działania rad narodowych, kontrola państwowa była zorganizowana w formie

działania rad narodowych, kontrola państwowa była zorganizowana w formie

Biura Kontroli działającego przy Prezydium KRN

Biura Kontroli działającego przy Prezydium KRN



Na podstawie przepisów Małej Konstytucji z 1947 r. dużą część kompetencji

Na podstawie przepisów Małej Konstytucji z 1947 r. dużą część kompetencji

Prezydium KRN przejęła Rada Państwa (Biuro Kontroli), organ od rządu

Prezydium KRN przejęła Rada Państwa (Biuro Kontroli), organ od rządu

niezależny, złożony z osób wybieranych przez Sejm Ustawodawczy.

niezależny, złożony z osób wybieranych przez Sejm Ustawodawczy.



Ustawą z 9 marca 1949 r. o kontroli państwowej powołano NIK w miejsce

Biura Kontroli



ustawą z 22 listopada 1952 r. o kontroli państwowej zlikwidowano NIK,

powołano urząd Ministra Kontroli Państwowej, któremu powierzyła zadania

należące dotąd do NIK.



W lipcu 1957 r. Sejm powołuje Komisję Nadzwyczajną do opracowania

projektu ustawy o NIK. W grudniu 1957 r. dokonana została zmiana

Konstytucji, w toku której wprowadzono nowy roz dział o Najwyższej Izbie

Kontroli i w tym samym dniu Sejm uchwalił ustawę o NIK



w toku nowelizacji Konstytucji dokonanej 10 lutego, a następnie w ustawie z

27 marca 1976 r. ponownie przyjęty został model kontroli państwowej jako

aparatu będącego w dyspozycji rządu.

Nie doszło do zlikwidowania NIK, ale

Nie doszło do zlikwidowania NIK, ale

jej prezesa włączono w skład rządu, poddając nadzorowi Rady Ministrów i jej

jej prezesa włączono w skład rządu, poddając nadzorowi Rady Ministrów i jej

premiera.

premiera.



W 1980 r. reforma objęła zmianę Konstytucji i uchwalenie nowej ustawy o

W 1980 r. reforma objęła zmianę Konstytucji i uchwalenie nowej ustawy o

NIK. W wyniku tych zmian NIK ponownie staje się organem niezależnym od

NIK. W wyniku tych zmian NIK ponownie staje się organem niezależnym od

rządu, powiązanym z Sejmem, któremu podlegała.

rządu, powiązanym z Sejmem, któremu podlegała.



Model ten utrzymał się także w świetle nowej ustawy z 23 grudnia 1994 r,

Model ten utrzymał się także w świetle nowej ustawy z 23 grudnia 1994 r,

która dostosowała przepisy prawne do nowych warunków działania i potrzeb

która dostosowała przepisy prawne do nowych warunków działania i potrzeb

państwa przechodzącego szeroko zakreśloną transformację ustrojową.

państwa przechodzącego szeroko zakreśloną transformację ustrojową.

Aktualne podstawy

Aktualne podstawy

prawne NIK

prawne NIK



Art. 202-207 Konstytucji

Art. 202-207 Konstytucji



Ustawa

Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o
Najwyższej Izbie Kontroli
(Dz.U.07.231.1701 j.t. ze zm.)

ustrój i organizacja NIK

ustrój i organizacja NIK



jest naczelnym organem państwowym (art. 202), działającym na

jest naczelnym organem państwowym (art. 202), działającym na

zasadzie kolegialności i podległym Sejmowi

zasadzie kolegialności i podległym Sejmowi



Na czele NIK stoi prezes powoływany na kadencję sześcioletnią

Na czele NIK stoi prezes powoływany na kadencję sześcioletnią

przez Sejm bezwzględną większością głosów. Dla ważności wyboru

przez Sejm bezwzględną większością głosów. Dla ważności wyboru

konieczna jest zgoda Senatu, któ ry ma miesiąc na zajęcie

konieczna jest zgoda Senatu, któ ry ma miesiąc na zajęcie

stanowiska. Brak stanowiska w tym czasie oznacza zgodę Senatu,

stanowiska. Brak stanowiska w tym czasie oznacza zgodę Senatu,

natomiast w przypadku odmowy wyrażenia zgody przez Senat

natomiast w przypadku odmowy wyrażenia zgody przez Senat

konieczne jest podjęcie całej procedury od początku. Ustępujący

konieczne jest podjęcie całej procedury od początku. Ustępujący

prezes może być wybrany ponownie tylko jeden raz.

prezes może być wybrany ponownie tylko jeden raz.



Powołanie i odwołanie prezesa

Powołanie i odwołanie prezesa

następuje na wniosek Marszałka

następuje na wniosek Marszałka

Sejmu lub 35 posłów. Prezes NIK korzysta z immunitetu

Sejmu lub 35 posłów. Prezes NIK korzysta z immunitetu

sędziowskiego, nie może być pociągany do odpowiedzialności

sędziowskiego, nie może być pociągany do odpowiedzialności

karnej ani aresztowany bez zgody Marszałka Sejmu. Artykuł 205

karnej ani aresztowany bez zgody Marszałka Sejmu. Artykuł 205

ust. 3 wprowadza zakaz należenia prezesa do partii politycznej,

ust. 3 wprowadza zakaz należenia prezesa do partii politycznej,

związku zawodowego, a także prowadzenia działalności publicznej

związku zawodowego, a także prowadzenia działalności publicznej

niedającej się pogodzić z godnością urzędu.

niedającej się pogodzić z godnością urzędu.



Wiceprezesów NIK powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na

Wiceprezesów NIK powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na

wniosek prezesa. Prezes z urzędu przewodniczy kolegium NIK, w

wniosek prezesa. Prezes z urzędu przewodniczy kolegium NIK, w

skład którego wcho dzą: wiceprezesi, dyrektor generalny, siedmiu

skład którego wcho dzą: wiceprezesi, dyrektor generalny, siedmiu

przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych i siedmiu

przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych i siedmiu

dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK. Członkowie NIK są

dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK. Członkowie NIK są

niezawiśli w pełnieniu swych funkcji.

niezawiśli w pełnieniu swych funkcji.



Jednostkami organizacyjnymi NIK

Jednostkami organizacyjnymi NIK

są departamenty, a w terenie

są departamenty, a w terenie

dele gatury.

dele gatury.

zakres i procedura działań

zakres i procedura działań

kontrolnych

kontrolnych



kompetencje obligatoryjne

kompetencje obligatoryjne

, które obejmują kontrolę

, które obejmują kontrolę

działalności organów administracji rządowej, Narodowego

działalności organów administracji rządowej, Narodowego

Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych

Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych

państwowych jednostek organizacyjnych. Kontrolna jest

państwowych jednostek organizacyjnych. Kontrolna jest

prowadzona z punktu widzenia legalności, gospodarności,

prowadzona z punktu widzenia legalności, gospodarności,

celowości i rzetelności. W tej grupie zadań kontrolnych w

celowości i rzetelności. W tej grupie zadań kontrolnych w

stosunku do takich instytucji, jak Kancelarie: Prezydenta RP

stosunku do takich instytucji, jak Kancelarie: Prezydenta RP

Sejmu, Senatu, Trybunału Konstytucyjnego i innych

Sejmu, Senatu, Trybunału Konstytucyjnego i innych

jednostek, zakres kontroli ogranicza się do wykonywania

jednostek, zakres kontroli ogranicza się do wykonywania

przez nie budżetu, gospodarki finansowej i majątkowej.

przez nie budżetu, gospodarki finansowej i majątkowej.



zadania fakultatywne

zadania fakultatywne

–

–

- NIK „może kontrolować" działalność organów samorządu

- NIK „może kontrolować" działalność organów samorządu

terytorial nego, komunalnych osób prawnych i innych

terytorial nego, komunalnych osób prawnych i innych

komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia

komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia

legalności, gospodarności i rzetelności; kryteria kontroli

legalności, gospodarności i rzetelności; kryteria kontroli

zostały zatem zawężone i nie obejmują celowości, o czym

zostały zatem zawężone i nie obejmują celowości, o czym

powinien decydować samorząd

powinien decydować samorząd

- kontrola, ale tylko z punktu widzenia legalności i

- kontrola, ale tylko z punktu widzenia legalności i

gospodarności, działalności innych jednostek organizacyjnych

gospodarności, działalności innych jednostek organizacyjnych

i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują

i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują

one majątek lub środki państwowe oraz komunalne i

one majątek lub środki państwowe oraz komunalne i

wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa

wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa

zakres i procedura działań

zakres i procedura działań

kontrolnych

kontrolnych



przedkłada Sejmowi analizę wykonania budżetu państwa i

przedkłada Sejmowi analizę wykonania budżetu państwa i

założeń polityki pieniężnej, opinie w przedmiocie

założeń polityki pieniężnej, opinie w przedmiocie

absolutorium dla rządu, informacje o wynikach kontroli, a

absolutorium dla rządu, informacje o wynikach kontroli, a

także coroczne sprawozdanie ze swej działalności.

także coroczne sprawozdanie ze swej działalności.



przedkłada prezydentowi informacje o wynikach kontroli,

przedkłada prezydentowi informacje o wynikach kontroli,

czyni to również wobec Prezesa Rady Ministrów. Wyniki

czyni to również wobec Prezesa Rady Ministrów. Wyniki

ważniejszych kontroli działalności terenowych organów

ważniejszych kontroli działalności terenowych organów

administracji delega tury NIK przedkładają wojewodom i

administracji delega tury NIK przedkładają wojewodom i

sejmikom samorządowym.

sejmikom samorządowym.



Wyniki kontroli są podstawą opracowania wystąpienia

Wyniki kontroli są podstawą opracowania wystąpienia

pokontrolnego. Jednostki i organy, które otrzymały

pokontrolnego. Jednostki i organy, które otrzymały

wystąpienia pokontrolne, mają prawo wnosić zastrzeżenia,

wystąpienia pokontrolne, mają prawo wnosić zastrzeżenia,

które rozstrzyga kolegium NIK

które rozstrzyga kolegium NIK



Jednostkami organizacyjnymi NIK w terenie są delegatury,

Jednostkami organizacyjnymi NIK w terenie są delegatury,

których zakres działania określa statut NIK nadawany przez

których zakres działania określa statut NIK nadawany przez

Marszalka Sejmu na wniosek Prezesa NIK. Siedziby delegatur

Marszalka Sejmu na wniosek Prezesa NIK. Siedziby delegatur

mieszczą się w stolicach województw. Przedkładają one

mieszczą się w stolicach województw. Przedkładają one

wojewodom informacje o wynikach waż niejszych kontroli

wojewodom informacje o wynikach waż niejszych kontroli

działalności terenowych organów administracji rządowej, a

działalności terenowych organów administracji rządowej, a

także wojewodom i sejmikom województw informacje o

także wojewodom i sejmikom województw informacje o

wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności

wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności

samorządu terytorialnego.

samorządu terytorialnego.

Prace własne studentów

Prace własne studentów



Tryb kontroli przez NIK i

Tryb kontroli przez NIK i

postępowanie „odwoławcze”

postępowanie „odwoławcze”



Podobieństwa do postępowania

Podobieństwa do postępowania

administracyjnego

administracyjnego

RPO

RPO



Podstawa prawna:

Podstawa prawna:

Konstytucja art.. 208 -212

Konstytucja art.. 208 -212

Ustawa

Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o

Rzeczniku Praw Obywatelskich,
Dz.U.01.14.147 j.t., ze zm.



Do opracowania przez studentów:

Do opracowania przez studentów:



- geneza RPO

- geneza RPO



- Powołanie RPO w Polsce -historia

- Powołanie RPO w Polsce -historia

Pozycja ustrojowa RPO

Pozycja ustrojowa RPO



Art. 208. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży

wolności i praw człowieka i obywatela określonych w

Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.



Art. 209. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany

przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat. Dopuszczalna jest jedna

jego reelekcja.



Kandydaturę zgłosić może Marszałek Sejmu lub co najmniej

35 posłów. Wniosek w tej sprawie powinien być zgłoszony 30

dni przed upływem kadencji dotychczasowego rzecznika, zaś

w ciągu 14 dni w przypadku jego odwołania lub stwierdzenia

wygaśnięcia mandatu.



Wybór jest dokonywany bezwzględną większością głosów,

przy czym w ciągu 30 dni Senat ma zająć stanowisko wobec

osoby wybranej przez Sejm. Brak takiego stanowiska mimo

upływu 30 dni oznacza zgodę. W przypadku odrzucenia

kandydata wybranego przez Sejm należy procedurę

rozpoczynać od nowa. Senat podejmuje uchwałę w sprawie

wyboru Rzecznika zwykłą większością głosów.



Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się

wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz

wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i

wrażliwość społeczną.

Sytuacja prawna RPO

Sytuacja prawna RPO



Rzecznik strzeże wolności i praw jednostki

Rzecznik strzeże wolności i praw jednostki

zawartych nie tylko w Konstytucji, ale i w ustawach

zawartych nie tylko w Konstytucji, ale i w ustawach

oraz umowach międzynarodowych.

oraz umowach międzynarodowych.



możliwość powołania zastępców rzecznika.

możliwość powołania zastępców rzecznika.



Organem pomocniczym jest Biuro Rzecznika Praw

Organem pomocniczym jest Biuro Rzecznika Praw

Obywatelskich działające na podstawie statutu,

Obywatelskich działające na podstawie statutu,

który nadaje Marszałek Sejmu.

który nadaje Marszałek Sejmu.



zakres podmiotowy

zakres podmiotowy



kompetencje RPO obejmują, zgodnie z nowym

kompetencje RPO obejmują, zgodnie z nowym

ujęciem instytucji wolności i praw jednostki przez

ujęciem instytucji wolności i praw jednostki przez

Konstytucję, tak obywateli polskich, cudzoziemców,

Konstytucję, tak obywateli polskich, cudzoziemców,

jak i bezpaństwowców. Interwencja rzecznika jest

jak i bezpaństwowców. Interwencja rzecznika jest

uzasadniona, gdy wystąpi naruszenie wolności i

uzasadniona, gdy wystąpi naruszenie wolności i

praw przez organy władzy publicznej, Brak podstaw

praw przez organy władzy publicznej, Brak podstaw

działania z jego strony w przypadku naruszenia

działania z jego strony w przypadku naruszenia

prawa wynikającego ze stosunków umownych.

prawa wynikającego ze stosunków umownych.

Rozstrzyganie sporów tego rodzaju należy do sądów

Rozstrzyganie sporów tego rodzaju należy do sądów

Wszczęcie postępowania

Wszczęcie postępowania



na wniosek osoby, organizacji lub organów

na wniosek osoby, organizacji lub organów

samorządowych, jest on także uprawniony do

samorządowych, jest on także uprawniony do

podejmowania działań z własnej inicjatywy. Nie ma

podejmowania działań z własnej inicjatywy. Nie ma

precyzyjnych wymogów co do formy wniosku

precyzyjnych wymogów co do formy wniosku

(wystarczy wskazanie

(wystarczy wskazanie osoby, której sprawa dotyczy, i
przedmiotu sprawy).



nie jest związany wnioskiem, powinien go jednak
rozpatrzyć Przepisy nie określają, w jakim terminie
ma tego dokonać.



Jeśli stwierdza zasadność sprawy, podejmuje ją.

Jeśli stwierdza zasadność sprawy, podejmuje ją.

Stwierdziwszy że wnioskodawca nie wyczerpał

Stwierdziwszy że wnioskodawca nie wyczerpał

wszystkich możliwości dochodzenia swych praw,

wszystkich możliwości dochodzenia swych praw,

może wskazać istniejące możliwości działania. Może

może wskazać istniejące możliwości działania. Może

też przekazać sprawę do kompetencji właściwych

też przekazać sprawę do kompetencji właściwych

władz. W każdym przypadku ma obowiązek

władz. W każdym przypadku ma obowiązek

powiadomienia wnioskodawcy o powziętej decyzji.

powiadomienia wnioskodawcy o powziętej decyzji.

Postępowanie

Postępowanie

wyjaśniające

wyjaśniające



może prowadzić sam lub korzystać z pomocy innych organów

może prowadzić sam lub korzystać z pomocy innych organów

państwowych. Gdy sprawą zajmuje się sam, może ją badać na

państwowych. Gdy sprawą zajmuje się sam, może ją badać na

miejscu, żądać wyjaśnień oraz udostępnienia niezbędnych akt,

miejscu, żądać wyjaśnień oraz udostępnienia niezbędnych akt,

żądać informacji o stanie spraw rozpatrywanych przez organy

żądać informacji o stanie spraw rozpatrywanych przez organy

ścigania lub przez sąd, może zlecać sporządzanie opinii i

ścigania lub przez sąd, może zlecać sporządzanie opinii i

ekspertyz.

ekspertyz.



W wyniku tych działań rzecznik zawiadamia wnioskodawcę o

W wyniku tych działań rzecznik zawiadamia wnioskodawcę o

wystąpieniu do organu czy instytucji, w której działalności

wystąpieniu do organu czy instytucji, w której działalności

stwierdził naruszenie prawa, bądź informuje, iż nie stwierdził

stwierdził naruszenie prawa, bądź informuje, iż nie stwierdził

naruszenia wolności i praw.

naruszenia wolności i praw.



W przypadku spraw mających ogólne znaczenie rzecznik

W przypadku spraw mających ogólne znaczenie rzecznik

może podejmować działania inspirujące inne organy czy

może podejmować działania inspirujące inne organy czy

instytucje do wykonania inicja tywy ustawodawczej, wydania

instytucje do wykonania inicja tywy ustawodawczej, wydania

lub zmiany aktu prawnego, może wystąpić do Trybunału

lub zmiany aktu prawnego, może wystąpić do Trybunału

Konstytucyjnego o zbadanie zgodności aktu normatywnego z

Konstytucyjnego o zbadanie zgodności aktu normatywnego z

Konstytucją.

Konstytucją.



Art. 212. Rzecznik Praw Obywatelskich corocznie informuje

Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie

przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

Krajowa Rada Radiofonii i

Krajowa Rada Radiofonii i

Telewizji

Telewizji



Podstawa prawna:

Podstawa prawna:



Konstytucja art. 213 -215

Konstytucja art. 213 -215



Ustawa o

Ustawa o z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i

telewizji, Dz.U.04.253.2531 j.t. ze zm, - głównie

Rozdział II



Art. 213. 1. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi

na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz

interesu publicznego w radiofonii i telewizji.



2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje

rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych

podejmuje uchwały.



Art. 214. 1. Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i

Telewizji są powoływani przez Sejm, Senat i

Prezydenta Rzeczypospolitej.



2. Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie

może należeć do partii politycznej, związku

zawodowego ani prowadzić działalności publicznej

nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji.

pozycja ustrojowa K. R.

pozycja ustrojowa K. R.

R. i T.

R. i T.



ma ważną rolę do spełnienia, jest ona związana ściśle ze sferą

ma ważną rolę do spełnienia, jest ona związana ściśle ze sferą

wolności i praw jednostki, z jej konstytucyjnym prawem do

wolności i praw jednostki, z jej konstytucyjnym prawem do

informacji.

informacji.



Konstytucja potwierdziła za sadność dotychczasowych regulacji

Konstytucja potwierdziła za sadność dotychczasowych regulacji

dotyczących miejsca i roli rady w aparacie państwowym, czego

dotyczących miejsca i roli rady w aparacie państwowym, czego

dowodem jest włączenie wymienionych artykułów do rozdziału IX

dowodem jest włączenie wymienionych artykułów do rozdziału IX

poświęconego organom kontroli państwowej i ochrony prawa. W ten

poświęconego organom kontroli państwowej i ochrony prawa. W ten

sposób KRRiTV, wraz z Najwyższą Izbą Kontroli i Rzecznikiem Praw

sposób KRRiTV, wraz z Najwyższą Izbą Kontroli i Rzecznikiem Praw

Obywatelskich, potraktowana została jako instytucja, która ma do

Obywatelskich, potraktowana została jako instytucja, która ma do

spełnienia szczególnie ważne zadania w zakresie ochrony prawa

spełnienia szczególnie ważne zadania w zakresie ochrony prawa

Rzeczypospolitej.

Rzeczypospolitej.



Konstytucja traktuje KRRiTV jako gwaranta wspomnianego już prawa

Konstytucja traktuje KRRiTV jako gwaranta wspomnianego już prawa

do in formacji, o którym stanowi art. 61, ale także gwaranta wolności

do in formacji, o którym stanowi art. 61, ale także gwaranta wolności

słowa, o czym traktuje art. 54

słowa, o czym traktuje art. 54



Stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu

Stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu

publicznego w radiofonii i telewizji. W cytowanym przepisie

publicznego w radiofonii i telewizji. W cytowanym przepisie

Konstytucja posługuje się określeniem „interes publiczny" w miejsce

Konstytucja posługuje się określeniem „interes publiczny" w miejsce

stosowanego dotychczas w pra wie sformułowania „interes

stosowanego dotychczas w pra wie sformułowania „interes

społeczny", co należy traktować jako zawężenie obszaru chronionego

społeczny", co należy traktować jako zawężenie obszaru chronionego

przez radę, skoro w świetle ustawy o radiofonii wyraź nie stanowi się,

przez radę, skoro w świetle ustawy o radiofonii wyraź nie stanowi się,

że telewizja publiczna to wyłącznie Telewizja Polska SA i jej ośrodki

że telewizja publiczna to wyłącznie Telewizja Polska SA i jej ośrodki

regionalne, a także Telewizja Polonia, Kultura; podobnie rzecz się

regionalne, a także Telewizja Polonia, Kultura; podobnie rzecz się

przedstawia w przypadku radiofonii. Ochrona ta nie obejmuje stacji

przedstawia w przypadku radiofonii. Ochrona ta nie obejmuje stacji

komercyjnych, które w myśl ustawy są niepubliczne.

komercyjnych, które w myśl ustawy są niepubliczne.

Powołanie i skład

Powołanie i skład



Skład liczbowy KRRiT kreują trzy organy, a mianowicie:

Skład liczbowy KRRiT kreują trzy organy, a mianowicie:

Sejm, wybierając dwóch jej członków, Senat, który wybiera

Sejm, wybierając dwóch jej członków, Senat, który wybiera

jednego, i prezydent - dwóch. Organom tym rada

jednego, i prezydent - dwóch. Organom tym rada

przedstawia coroczne sprawozdanie ze swej działalności,

przedstawia coroczne sprawozdanie ze swej działalności,

informując je o podstawowych problemach radiofonii i

informując je o podstawowych problemach radiofonii i

telewizji. Sprawozdania te organy kreujące radę

telewizji. Sprawozdania te organy kreujące radę

zatwierdzają, przy czym Sejm i Senat czynią to w formie

zatwierdzają, przy czym Sejm i Senat czynią to w formie

oddzielnych uchwał. Odrzucenie sprawozdania przez te

oddzielnych uchwał. Odrzucenie sprawozdania przez te

organy powoduje wygaśnięcie mandatu wszystkich członków

organy powoduje wygaśnięcie mandatu wszystkich członków

rady w ciągu 14 dni od podjęcia ostatniej z uchwał.

rady w ciągu 14 dni od podjęcia ostatniej z uchwał.



Przewodniczącego KRRiTV powołuje i odwołuje rada spośród

Przewodniczącego KRRiTV powołuje i odwołuje rada spośród

swoich członków większością 2/3 ustawowej ich liczby.

swoich członków większością 2/3 ustawowej ich liczby.

Natomiast zastępcę prze wodniczącego wybiera także rada

Natomiast zastępcę prze wodniczącego wybiera także rada

spośród swoich członków, ale na wniosek przewodniczącego.

spośród swoich członków, ale na wniosek przewodniczącego.



działa w systemie permanencji, a jej skład odnawiany jest co

działa w systemie permanencji, a jej skład odnawiany jest co

dwa lata w 1/3. Tak więc kadencja członków wynosi sześć

dwa lata w 1/3. Tak więc kadencja członków wynosi sześć

lat. Istnieje zakaz powoływania członków rady na następną

lat. Istnieje zakaz powoływania członków rady na następną

pełną kadencję.

pełną kadencję.

Gwarancje niezależności

Gwarancje niezależności



Niezależność członków rady gwarantuje także

Niezależność członków rady gwarantuje także

ograniczenie możliwości ich odwoływania do

ograniczenie możliwości ich odwoływania do

przypadków określonych w ustawie. Należą do

przypadków określonych w ustawie. Należą do

nich:

nich:



a) zrzeczenie się stanowiska,

a) zrzeczenie się stanowiska,



b) trwała choroba uniemożliwiająca pełnienie

b) trwała choroba uniemożliwiająca pełnienie

funkcji,

funkcji,



c) skazanie prawomocnym wyrokiem za

c) skazanie prawomocnym wyrokiem za

przestępstwo popełnione z winy umyślnej,

przestępstwo popełnione z winy umyślnej,



d) naruszenie przepisów ustawy stwierdzone

d) naruszenie przepisów ustawy stwierdzone

przez Trybunał Stanu.

przez Trybunał Stanu.



b) kompetencje i tryb funkcjonowania Krajowej

b) kompetencje i tryb funkcjonowania Krajowej

Rady Radiofonii i Telewizji

Rady Radiofonii i Telewizji

Kompetencje KRRiTV konkretyzuje

Kompetencje KRRiTV konkretyzuje

ustawa z 1992 r

ustawa z 1992 r

a)

a)

projektowanie, w porozumieniu z premierem, kierunków polityki

projektowanie, w porozumieniu z premierem, kierunków polityki

państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji,

państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji,

b) określanie warunków prowadzenia działalności przez nadawców,

b) określanie warunków prowadzenia działalności przez nadawców,

c) podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach koncesji na

c) podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach koncesji na

rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów,

rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów,

d) sprawowanie kontroli działalności nadawców,

d) sprawowanie kontroli działalności nadawców,

e) organizowanie badań treści i odbioru programów,

e) organizowanie badań treści i odbioru programów,

f) określanie opłat abonamentowych,

f) określanie opłat abonamentowych,

g) opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów

g) opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów

międzyna rodowych dotyczących radiofonii i telewizji,

międzyna rodowych dotyczących radiofonii i telewizji,

h) organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą,

h) organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą,

i) inicjowanie postępu technicznego,

i) inicjowanie postępu technicznego,

j) współpraca z organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw

j) współpraca z organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw

au torskich, praw nadawców i producentów.

au torskich, praw nadawców i producentów.



nie wszystkie zadania KRRiTV dotyczą bezpośrednio ochrony

nie wszystkie zadania KRRiTV dotyczą bezpośrednio ochrony

prawa. Niektóre mają charakter zadań administracyjnych.

prawa. Niektóre mają charakter zadań administracyjnych.

Konstytucja wyposaża radę w prawo wydawania rozporządzeń, a

Konstytucja wyposaża radę w prawo wydawania rozporządzeń, a

ustawa w sprawach indywidualnych w prawo podejmowania

ustawa w sprawach indywidualnych w prawo podejmowania

uchwał np. w sprawie nadania lub cofnięcia koncesji, na podstwie

uchwał np. w sprawie nadania lub cofnięcia koncesji, na podstwie

których decyzję wydaje

których decyzję wydaje Przewodniczący Krajowej Rady. Decyzja w

tej sprawie jest ostateczna.