Współczesne systemy
Współczesne systemy
polityczne
polityczne
SYSTEM POLITYCZNY
SYSTEM POLITYCZNY
WIELKIEJ BRYTANII
WIELKIEJ BRYTANII
Współczesne systemy
Współczesne systemy
polityczne
polityczne
SYSTEM POLITYCZNY
SYSTEM POLITYCZNY
WIELKIEJ BRYTANII
WIELKIEJ BRYTANII
Konstytucja i zasady
Konstytucja i zasady
ustrojowe
ustrojowe
- brak konstytucji w rozumieniu
- brak konstytucji w rozumieniu
kontynentalnym (formalnym,
kontynentalnym (formalnym,
pisanym);
pisanym);
- w sensie materialnym
- w sensie materialnym
konstytucja istnieje gdyż
konstytucja istnieje gdyż
instytucje i zasady tego ustroju
instytucje i zasady tego ustroju
są regulowane przez prawo;
są regulowane przez prawo;
Konstytucja i zasady
Konstytucja i zasady
ustrojowe
ustrojowe
konwenanse konstytucyjne
konwenanse konstytucyjne
-
-
jednorazowe rozstrzygnięcia
jednorazowe rozstrzygnięcia
związane ze stosowaniem
związane ze stosowaniem
konstytucji:
konstytucji:
a) obowiązek rezygnacji rządu, który
a) obowiązek rezygnacji rządu, który
stracił zaufanie Izby Gmin
stracił zaufanie Izby Gmin
b) kolegialna odpowiedzialność
b) kolegialna odpowiedzialność
gabinetu przed Izbą Gmin
gabinetu przed Izbą Gmin
c) desygnowanie na premiera lidera
c) desygnowanie na premiera lidera
partii zwycięskiej
partii zwycięskiej
Konstytucja i zasady
Konstytucja i zasady
ustrojowe
ustrojowe
prawo precedensowe:
prawo precedensowe:
tworzone
tworzone
przez orzecznictwo sądów dotyczące
przez orzecznictwo sądów dotyczące
poszczególnych spraw
poszczególnych spraw
rozstrzyganych na gruncie prawa
rozstrzyganych na gruncie prawa
powszechnego i stanowionego
powszechnego i stanowionego
Parlament
Parlament
A) Struktura i wybory
A) Struktura i wybory
- struktura bikameralna – Izba Gmin
- struktura bikameralna – Izba Gmin
i Izba Lordów
i Izba Lordów
- wybory w okręgach
- wybory w okręgach
jednomandatowych
jednomandatowych
tylko do Izby
tylko do Izby
Gmin (528 mandatów dla Anglii, 72
Gmin (528 mandatów dla Anglii, 72
dla Szkocji, 40 dla Walii i 18 dla
dla Szkocji, 40 dla Walii i 18 dla
Północnej Irlandii)
Północnej Irlandii)
Parlament
Parlament
-
-
czynne prawo wyborcze
czynne prawo wyborcze
– 18 lat.
– 18 lat.
Pozbawieni są go parowie będący
Pozbawieni są go parowie będący
członkami Izby Lordów, i inni;
członkami Izby Lordów, i inni;
-
-
bierne prawo wyborcze
bierne prawo wyborcze
– 21 lat.
– 21 lat.
Parlament
Parlament
- Izba Lordów
- Izba Lordów
– relikt formacji
– relikt formacji
feudalnej
feudalnej
- IL – duchowni
- IL – duchowni
(26
(26
biskupów Kościoła anglikańskiego)
biskupów Kościoła anglikańskiego)
oraz
oraz
lordowie świeccy
lordowie świeccy
(800
(800
dziedzicznych, 500 dożywotnie
dziedzicznych, 500 dożywotnie
mianowanych, 21 lordów prawa –
mianowanych, 21 lordów prawa –
Najwyższy Trybunał Apelacyjny)
Najwyższy Trybunał Apelacyjny)
Parlament
Parlament
B) organizacja wewnętrzna i
B) organizacja wewnętrzna i
tryb funkcjonowania
tryb funkcjonowania
- IG funkcjonuje w trybie
- IG funkcjonuje w trybie
sesyjnym (mowa tronowa i
sesyjnym (mowa tronowa i
prorogacja; zasada
prorogacja; zasada
dyskontynuacji prac
dyskontynuacji prac
ustawodawczych)
ustawodawczych)
- obradom przewodniczy
- obradom przewodniczy
spiker
spiker
Parlament
Parlament
- największa z partii opozycyjnych
- największa z partii opozycyjnych
stanowi Opozycje JKM i formułuje tzw.
stanowi Opozycje JKM i formułuje tzw.
gabinet cieni
gabinet cieni
- whip – rzecznik dyscypliny
- whip – rzecznik dyscypliny
partyjnej
partyjnej
- lider IG członek gabinetu
- lider IG członek gabinetu
Parlament
Parlament
Komisje jako wewnętrzne organy
Komisje jako wewnętrzne organy
izby:
izby:
Komisja Całej Izby
Komisja Całej Izby
Komisje Stałe lub Podstawowe
Komisje Stałe lub Podstawowe
Komisje Specjalne
Komisje Specjalne
Komisje Wspólne
Komisje Wspólne
Komisje Projektów Ustaw
Komisje Projektów Ustaw
Prywatnych
Prywatnych
Parlament
Parlament
Izba Lordów
Izba Lordów
– przewodniczącym
– przewodniczącym
jest Lord Kanclerz, odpowiednik
jest Lord Kanclerz, odpowiednik
kontynentalnego ministra
kontynentalnego ministra
sprawiedliwości;
sprawiedliwości;
- IL nie jest organem kadencyjnym,
- IL nie jest organem kadencyjnym,
zbiera się razem z IG, w sesji odbywa
zbiera się razem z IG, w sesji odbywa
się około 155 posiedzeń izby
się około 155 posiedzeń izby
Parlament
Parlament
C) Kompetencje
C) Kompetencje
III rodzaje wnoszonych do
III rodzaje wnoszonych do
parlamentu ustaw:
parlamentu ustaw:
- publiczne
- publiczne
- prywatne
- prywatne
- mieszane
- mieszane
Parlament
Parlament
Funkcja kontrolna Izby Gmin
Funkcja kontrolna Izby Gmin
Izba Lordów
Izba Lordów
:
:
-
-
funkcja ustawodawcza
funkcja ustawodawcza
- funkcja sądownicza
- funkcja sądownicza
Głowa państwa
Głowa państwa
A) pozycja ustrojowa
A) pozycja ustrojowa
- monarcha jest głową państwa,
- monarcha jest głową państwa,
Kościoła anglikańskiego i
Kościoła anglikańskiego i
prezbiteriańskiego w Szkocji
prezbiteriańskiego w Szkocji
B) sposób wyboru
B) sposób wyboru
- dziedziczenie: priomegenitura
- dziedziczenie: priomegenitura
Głowa państwa
Głowa państwa
C) kompetencje
C) kompetencje
- akty z zakresu prerogatyw, przy
- akty z zakresu prerogatyw, przy
których niezbędny jest
których niezbędny jest
współudział ministrów
współudział ministrów
odpowiedzialnych przed
odpowiedzialnych przed
parlamentem
parlamentem
Głowa państwa
Głowa państwa
D) odpowiedzialność
D) odpowiedzialność
- brak odpowiedzialności politycznej
- brak odpowiedzialności politycznej
przed parlamentem i konstytucyjnej
przed parlamentem i konstytucyjnej
– kontrasygnata aktów królewskich
– kontrasygnata aktów królewskich
przez odpowiedniego ministra
przez odpowiedniego ministra
Rząd
Rząd
A) pozycja ustrojowa
A) pozycja ustrojowa
-
-
rząd
rząd
niepokrywa się z europejskim
niepokrywa się z europejskim
rozumieniem tego słowa: Korona
rozumieniem tego słowa: Korona
jako zespół przywilejów i uprawnień
jako zespół przywilejów i uprawnień
zwierzchnich
zwierzchnich
- „rząd”/organ nie kolegialny
- „rząd”/organ nie kolegialny
- gabinet – rząd w znaczeniu
- gabinet – rząd w znaczeniu
najwęższym
najwęższym
Rząd
Rząd
B) sposób powoływania i
B) sposób powoływania i
skład
skład
-
-
rząd
rząd
sprowadza się do sumy
sprowadza się do sumy
stanowisk w administracji
stanowisk w administracji
państwowej szczebla
państwowej szczebla
ministerialnego (około 100 osób)
ministerialnego (około 100 osób)
Rząd
Rząd
-
-
gabinet
gabinet
: około 20 osób/ skład
: około 20 osób/ skład
ustalany każdorazowo przez
ustalany każdorazowo przez
premiera; przyjaciele i konkurenci
premiera; przyjaciele i konkurenci
polityczni premiera w celu
polityczni premiera w celu
zapobieżenia rozłamowi i
zapobieżenia rozłamowi i
wzmocnieniu dyscypliny wewnątrz
wzmocnieniu dyscypliny wewnątrz
partii
partii
Rząd
Rząd
C) kompetencje
C) kompetencje
- Premier
- Premier
: kontroluje całość
: kontroluje całość
administracji publicznej pod kątem
administracji publicznej pod kątem
realizacji polityki gabinetu/ koordynuje
realizacji polityki gabinetu/ koordynuje
działalność resortów (Sekretariat
działalność resortów (Sekretariat
Gabinetu – około 100 osób)
Gabinetu – około 100 osób)
-
-
Premier
Premier
: funkcja Pierwszego Lorda
: funkcja Pierwszego Lorda
Skarbu i ministra do spraw służby
Skarbu i ministra do spraw służby
cywilnej administracji państwowej
cywilnej administracji państwowej
Rząd
Rząd
Rząd
Rząd
: rozstrzyga sprawy związane z
: rozstrzyga sprawy związane z
funkcjonowaniem administracji
funkcjonowaniem administracji
angażujące ogólne interesy
angażujące ogólne interesy
społeczeństwa/wykonuje decyzje
społeczeństwa/wykonuje decyzje
gabinetu
gabinetu
Rząd
Rząd
- Gabinet
- Gabinet
: określa podstawowe
: określa podstawowe
kierunki polityki państwa/sprawuje
kierunki polityki państwa/sprawuje
zwierzchnią kontrolę nad
zwierzchnią kontrolę nad
administracją/koordynacja zadań i
administracją/koordynacja zadań i
pracy resortów/polityka
pracy resortów/polityka
zagraniczna/najważniejsze projekty
zagraniczna/najważniejsze projekty
ustaw/polityka zdrowotna
ustaw/polityka zdrowotna
Rząd
Rząd
D) odpowiedzialność
D) odpowiedzialność
- rząd przed IG – dymisja na ręce
- rząd przed IG – dymisja na ręce
monarchy bądź wiosek o skrócenie
monarchy bądź wiosek o skrócenie
kadencji i zarządzenie nowych
kadencji i zarządzenie nowych
wyborów
wyborów
- idea podziału władz przybiera
- idea podziału władz przybiera
postać polityczną a nie formalno-
postać polityczną a nie formalno-
prawną
prawną
System partyjny
System partyjny
-
-
system dwupartyjny przy szczególnych
system dwupartyjny przy szczególnych
przesłankach ustrojowych
przesłankach ustrojowych
: rola systemu
: rola systemu
wyborczego – sprzęgnięcie zasady
wyborczego – sprzęgnięcie zasady
większości względnej z instytucją
większości względnej z instytucją
jednomandatowego okręgu wyborczego
jednomandatowego okręgu wyborczego
- do 97 r. Partia Konserwatywna – tradycja
- do 97 r. Partia Konserwatywna – tradycja
narodowa, wolność jednostki, rodzina,
narodowa, wolność jednostki, rodzina,
równość wobec prawa, gospodarka
równość wobec prawa, gospodarka
wolnorynkowa, nienaruszalność własności
wolnorynkowa, nienaruszalność własności
prywatnej
prywatnej
System partyjny
System partyjny
- po 97 – Partia Pracy – nacjonalizacja
- po 97 – Partia Pracy – nacjonalizacja
najważniejszych gałęzi przemysłu,
najważniejszych gałęzi przemysłu,
społeczna kontrola nad przedsiębiorstwami
społeczna kontrola nad przedsiębiorstwami
- od 2010 – koalicja Konserwatystów z
- od 2010 – koalicja Konserwatystów z
Partią Liberalno-Demokratyczną
Partią Liberalno-Demokratyczną
- inne partie: Partia Liberalno-
- inne partie: Partia Liberalno-
Demokratyczna/Walijska Partia
Demokratyczna/Walijska Partia
Narodowa/Szkocka P.N.,
Narodowa/Szkocka P.N.,
Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia
Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia
Ulsterskich Unionistów, Partia Zielonych,
Ulsterskich Unionistów, Partia Zielonych,
Front Narodowy, Sinn Fein.
Front Narodowy, Sinn Fein.