Dieta w profilaktyce układu krążenia

Wydział Nauk o Zdrowiu

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Lek. Grażyna Kulig

Dieta w chorobach

psychogennych

Anoreksja nervosa



Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) to zaburzenie odżywiania, które jest

groźne dla zdrowia, a nawet życia chorej osoby.



Choroba o podłożu psychicznym.



Polega na nadmiernym odchudzaniu się, wręcz głodzeniu.



Jednym z kryteriów rozpoznawczych jest spadek

należnej masy ciała o ponad 15%.



Osoby chore postrzegają siebie jako dużo grubsze

i brzydsze niż są w rzeczywistości, nierzadko czują

wstręt do swojego ciała i mają zaniżone poczucie

własnej wartości

Anoreksja nervosa



Podłożem choroby są na ogół konflikty emocjonalne i

psychologiczne powstające w okresie dojrzewania lub

wcześniej.



Chorzy często mają niskie poczucie własnej wartości.



Przesada w odchudzaniu może być sposobem na zdobycie

psychicznej kontroli nad swoim życiem.

Anoreksja nervosa



Anoreksja w początkowej fazie jest trudna do

zdiagnozowania.

„

Gdzie kończy się odchudzanie i normalna

dbałość o sylwetkę, a zaczynają zaburzenia

odżywiania ?”

Anoreksja nervosa



Choroba zaczyna się wtedy, gdy …

ODCHUDZAJĄCA SIĘ OSOBA TRACI KONTROLĘ

NAD ZACHOWANIAMI ZWIĄZANYMI Z JEDZENIEM

I ODCHUDZANIEM.

Rozpoznanie anoreksji



dokładny wywiad,



uwzględnienie kryteriów diagnostycznych



przebieg kliniczny

pozwalają na trafne postawienie diagnozy

Anoreksja nervosa -

epidemiologia

- dotyka zarówno kobiet jak i mężczyzn

- statystycznie częściej chorują na nią

kobiety

/dziewczęta w okresie dojrzewania, młode kobiety/

- rozpoczyna się

przed 25 rokiem życia

- może przebiegać

przewlekle

z okresami remisji i nawrotami

lub jako

jeden rzut choroby

Anoreksja nervosa



U pewnej liczby pacjentów z anoreksją stwierdza się

okresy żarłoczności zwane

epizodami bulimicznymi

Przeplatają oni czas stosowania ścisłej diety z okresami

nadmiernego objadania się.

Anoreksja nervosa

Spadek wagi chore osiągają w wyniku :



coraz większego ograniczenia jedzenia



eliminują słodycze i pokarmy tłuste,



węglowodany, białko



przestają jeść pieczywo, najpierw białe potem ciemne



następnie eliminują chleb chrupki, makaron, kaszę, ryż,

ziemniaki



dieta staje się coraz bardziej monotonna i uboga

Anoreksja nervosa



Tak drastyczne ograniczenia nie świadczą jednak o

utracie apetytu.



Chore bardzo lubią jeść i bardzo długo odczuwają głód.



Często całą energię psychiczną zużywają na walkę z

ciągłym uczuciem głodu.



Chore dziewczęta na ogół bardzo lubią gotować.

Studiują książki kucharskie, a zwłaszcza podręczniki

zdrowego żywienia.

Anoreksja nervosa



Dokładna, wręcz obsesyjna znajomość kaloryczności

potraw

nie przekłada się na zmianę stylu odżywiania.. .

Anorektycy pomimo wychudzenia twierdzą , że mają

nadal za grube uda, czy pośladki, że nie mogą

schudnąć…

/ zaburzenia w ocenie rzeczywistości /.

Często płaczą i złoszczą się…

Objawy Anoreksji



brak apetytu i niepohamowany wstręt do jedzenia,



silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością,



nadmierne pragnienie schudnięcia przy już istniejącej

niedowadze,



nadmierne zainteresowanie masą ciała,

/anorektycy kilka razy dziennie sprawdzają, ile ważą/



nieprawidłowa ocena wagi własnego ciała,



lekceważenie skutków nagłego spadku wagi,



BMI jest równy lub mniejszy od 17,5

Objawy Anoreksji



skrajne wychudzenie,



zaostrzone rysy twarzy,



skóra- blada, ziemista, sucha, łuszcząca się, mało elastyczna

/"brudna"/, pojawienie się meszku na ciele,



włosy - kruche, łamliwe , szorstkie, wypadanie włosów pod

pachami i na wzgórku łonowym,



problemy z paznokciami,

Objawy Anoreksji



ogólne osłabienie, odwodnienie



dolegliwości ze strony układu krążenia:

przedwczesne skurcze przedsionkowe i komorowe,

zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę,

pojawienie się szmeru sercowego,

przedłużenie przewodzenia poprzez pęczek Hisa,

hipotensja ortoststyczna,

zawroty głowy,

omdlenia,



zwolnienie liczby oddechów jako objaw oddechowej

kompensacji zasadowicy

Objawy Anoreksji



zanik tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej,



zredukowany metabolizm hormonów, m.in. hh tarczycy:

nietolerancja chłodu i

- trudności w utrzymaniu podstawowej temperatury ciała,

- obniżenie temperatury ciała poniżej 36 C wskutek

zaniku ochronnej tkanki tłuszczowej

- zasinienie dłoni, stóp, zimne dłonie,

- nadmierne pocenie się stóp

Objawy Anoreksji



zaburzenia układu trawiennego:

zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, opróżniania

żołądka,

uczucie nadmiernej pełności w nadbrzuszu,

bóle brzucha,

wzdęcia,

zaparcia ,

Objawy Anoreksji



u kobiet- zatrzymanie miesiączki lub różne inne zaburzenia

cyklu menstruacyjnego



uszkodzenie struktur pnia mózgu, poszerzenie komór mózgu



zmiany w układzie kostnym - osteopenia, osteoporoza

Objawy Anoreksji



głównym tematem do rozmowy z osobą chorą to :

jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu w produktach i diety



spożywanie posiłków w samotności,



gotowanie dla innych tzw. "zdrowych posiłków„



kłamstwa o ilości zjedzonych posiłków



nadmiernie intensywne ćwiczenia fizyczne

Objawy Anoreksji



wraz z rozwojem choroby coraz większa drażliwość,

trudno jest porozmawiać z osobą chorą



nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska

samoocena)



bezsenność



odsuwanie się od innych, utrata przyjaciół



zachowania obsesyjno - kompulsywne, zwłaszcza w

odniesieniu do jedzenia

Objawy Anoreksji



występowanie skrycie przebiegających, nasilających

wyniszczenie organizmu infekcji,



zaburzenia związane z wymiotami i nadużywaniem środków

przeczyszczających

Zmiany biochemiczne



wtórny do odwodnienia wzrost wskaźników nerkowych / Cr,

Ur/



wzrost poziomu cholesterolu, czasem poprzedzony

początkowym obniżeniem,



obniżony poziom transferryny,



obniżony poziomi prealbuminy



obrzęki



wzrost poziomu dehydrogenazy mleczanowej, fosfotazy

alkalicznej, amylazy

Zaburzenia elektrolitowe

Obniżone poziomy:



cynku



fosforu



magnezu



wapnia



potasu

Zaburzenia

hematologiczne :



leukopenia ze względną limfocytozą



bezwzględna limfopenia



trombocytopenia



niedokrwistość

Anoreksja



W jadłowstręcie psychicznym mamy do czynienia z :

oszczędzaniem energii

poprzez zatrzymanie przyrostu masy ciała i procesów wzrostowych

oraz

mobilizacją zmagazynowanych składników odżywczych

poprzez katabolizm glikogenu w wątrobie, tkance tłuszczowej i tkance

mięśniowej

Przyczyny anoreksji:



nadopiekuńczość w rodzinie

- jeden z powodów mogących

sprzyjać rozwojowi anoreksji.

Dziecko w takiej rodzinie ma niewiele możliwości

bezpośredniego stawienia czoła życiowym problemom, a

rozwój jego osobowości i samodzielności zostaje zahamowany.



kłopoty w domu

- zbyt duże wymagania ze strony rodziców,

- zaburzenia poczucia tożsamości,

- negatywne myślenie i postrzeganie siebie,

- nadmierny perfekcjonizm,

- czasem powodem pojawiającej się anoreksji jest

przeżywanie przez dziecko konfliktu małżeńskiego jego

rodziców.

Przyczyny anoreksji:



zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała



ustawiczne niezadowolenie z figury



przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocą w życiu

/ pomoże im zdobyć dobrą pracę, znaleźć chłopaka, zapewni sympatię

rówieśników oraz pozycję w rodzinie /



presja otoczenia na szczupłą sylwetkę

Przyczyny anoreksji:



negatywny stosunek do dojrzewania

dziewczęta cierpiące na anoreksję unikają kontaktu z chłopcami

zaprzeczają własnej seksualności

towarzyszy im poczucie niepewności własnej atrakcyjności



lęk przed "dorosłością"

część kobiet cierpiących z powodu anoreksji boi się dojrzałości

fizycznej i psychicznej

w wyniku unikania jedzenia sylwetka pozostaje podobna do dziecka

przed okresem pokwitania, miesiączka nie pojawia się lub zanika

Osoby chore na anoreksję

są:

solidne,

koncentrują się na nauce,

cechuje je duża potrzeba sukcesu,

ale także są:

niepewne,

odczuwające silny lęk przed niepowodzeniami,

nadmiernie krytyczne wobec siebie

z niską samooceną

nie wierzą w siebie

Dla obniżenia masy ciała

chorzy stosują różne metody:



radykalne ograniczenie ilości spożywanego pokarmu



okresowe głodówki



stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych



prowokowanie wymiotów po każdym posiłku



duży wysiłek fizyczny w celu zużycia kalorii

Stosowane metody prowadzą do

poważnych

zakłóceń biochemicznych

oraz

zaburzeń czynności

wielu narządów i układów.

Niektóre z nich mogą być groźne dla życia!!!

Powikłania somatyczne



poważne choroby

(np. infekcje),

będące następstwem niedożywienia organizmu



anemia



niedobory witaminowo-mineralne.



uszkodzenie lub niewydolność narządów

(np. niewydolność nerek, uszkodzenie tarczycy).



wyniszczenie organizmu

Różnicowanie anoreksji z:

chorobami somatycznymi powodującymi wyniszczenie :



gruźlicą,



chorobami przewodu pokarmowego,



robaczycami,



cukrzycą,



nadczynnością tarczycy,



nowotworami,



organicznymi zmianami podwzgórza i przysadki



chorobami psychicznymi – schizofrenią, depresją

endogenną, nerwicami.

Rokowanie

jest trudne….



40-50%

/ do 70%/ chorych – udaje się wyleczyć

5-40% tylko częściowa poprawa



25-30%

przypadków - choroba przewlekła



20-30 %

przypadków - kończy się zgonem

Najczęstszymi przyczynami śmierci

są:



zaburzenia układu sercowo-naczyniowego,



zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,



ostra niewydolność nerek,



infekcje ,



samobójstwa

Efekty terapii zależą od:



wieku pacjentów w momencie zachorowania,



czasu trwania choroby,



współistnienia zaburzeń psychicznych,



nasilenia objawów patologicznych



funkcjonowania rodziny

Korzystnie rokują następujące

czynniki:



wczesny okres zachorowania,



szybkie rozpoczęcie leczenia (do 1 roku),



dobra sytuacja rodzinna,



brak konieczności hospitalizacji,



brak współistniejących zaburzeń psychicznych

jak zapobiegać..



w dzieciństwie - stwarzanie okazji do wyżycia się,

swobody i niezależności



jedzenie nie powinno stanowić potyczek rodzinnych



stosowanie zrównoważonej diety



jeśli zaistnieje potrzeba redukcji masy ciała –

stosowanie jednej z zalecanych diet, ale tylko po

konsultacji lekarzem lub dietetykiem

Leczenie:



Najskuteczniejszą formą pomocy jest połączenie psychoterapii

z leczeniem dietetycznym oraz farmakologicznym.



W terapii powinna uczestniczyć cała rodzina, a nie tylko osoba

chora na anoreksję.



Każdy przypadek wymaga indywidualnego traktowania ze

względu na objawy wyniszczenia, zaburzenia patofizjologiczne

i metaboliczne oraz zmiany psychiczne.

Leczenie:



Zazwyczaj stosuje się terapię psychologiczną, która ma

celu zwrócenie choremu uwagi na jego problemy i

nauczenie go radzenia sobie z nimi.



W skrajnych przypadkach stosuje się przymusowe

leczenie w postaci dokarmiania zastępczego

(kroplówka) i dokarmiania na siłę, połączone z terapią

psychologiczną

Leczenie:



W Polsce , gdy chory nie zgadza się na leczenie,

potrzebna jest zgoda sądu na interwencję i jednoczesne

pozbawienie chorego prawa do samostanowienia o

sobie.

Skutki uboczne leczenia



Leczenie anoreksji poprzez zmuszanie chorego do jedzenia….

to pojawienie się kontroli także w tej sferze życia,

co dodatkowo frustruje i nic nie zmienia :(

Skutki uboczne leczenia



Zazwyczaj na etapie, w którym rodzina jest jeszcze

przekonana o sprawowaniu kontroli nad chorym….

pojawia się u chorego tymczasowa bulimia.

Chory ukrywa jedzenie, a jeżeli jest zmuszony do jego

spożycia – natychmiast usuwa je z organizmu poprzez

wymioty i/lub środki przeczyszczające.

Na pewnym etapie anoreksja i bulimia uzupełniają się,

ta druga staje się alternatywnym sposobem „dbania” o siebie.

Biologiczne metody leczenia

to:



Terapia ratująca życie, przeciwdziałająca :

odwodnieniu,

zaburzeniom elektrolitowym i

wyniszczeniu

---------------------------------------------------------------------



Restytucja wagi



Leczenie i przeciwdziałanie późnym powikłaniom

I. Etap terapii:

/ najczęściej w warunkach szpitalnych /

W zależności od stwierdzonych zaburzeń chore

otrzymują :



albuminy,



osocze,



krew,



płyny elektrolitowe

II. Etap terapii:

przeciwdziałanie wyniszczeniu i uzyskanie przyrostu masy

ciała poprzez :



stosowanie odpowiedniej diety,



czasem karmienie poprzez sondę lub parenteralnie

/ gdy pacjentka odmawia przyjmowania pokarmów /.

odpowiednia dieta…

Początkowo



ubogotłuszczowa i ubogolaktozowa



1200-1500 kcal dziennie.

Kaloryczność diety musi być zwiększana stopniowo do



3500 kcal /dobę.



Optymalny przyrost wagi to 0,5-1,5 kg / tyg.



Do wartości 80-95% masy należnej.

Podczas leczenia…

Możliwe jest występowanie:



zaburzeń gastroenterologicznych i



powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego.

Farmakoterapia

nie daje wyraźnych pozytywnych efektów



leki pobudzające łaknienie



leki wpływające na motorykę przewodu pokarmowego



leki stosowane w psychiatrii

/ neuroleptyki i leki

przeciwdepresyjne /



w związku z wyniszczeniem i zmienionym

metabolizmem

skutki działania leków mogą być nietypowe

Miesiączka

Pacjentki, u których nie dochodzi do powrotu miesiączki

mimo uzyskania prawidłowej masy ciała:



Krótkotrwała /kilkumiesięczna/ terapia

estrogenowo-progesteronowa

Nowe doniesienia…



Ostatnio próbuje się stosować w celach leczniczych

cynk ( Zn)

którego niedobór stwierdza się u osób z anoreksją

Wskazania do

hospitalizacji:



zły stan somatyczny (waga poniżej 30% wagi należnej)



bradykardia poniżej 40 / min



zaburzenia elektrolitowe szczególnie hipokaliemia



intensywne stosowanie środków odwadniających i

przeczyszczających



ciężka depresja lub skłonności samobójcze



brak odpowiedzi na leczenie ambulatoryjne



wiek chorej / osoby małoletnie/

Document Outline