ŻYWIENIE A CHOROBY

Najczęstsze błędy

żywieniowe

NADKONSUMPCJA

złe zastosowanie produktów

i racji pokarmowych

prowadzące do

niezbilansowania ilości

składników odżywczych

NIEDOŻYWIENIE

NADKONSUMPCJA:

Wzrost spożycia w stosunku do fizjologicznych

potrzeb rozwojowych i wydatku energetycznego



zbyt duża energetyczność pożywienia



zadmiar tłuszczów zwierzęcych (duża ilość tł.

nasyconych)



zbyt małe spożywanie tł. roślinnych

zawierających jedno- lub wielonasycone kwasy

tłuszczowe



nadmiar cholesterolu w pożywieniu



nadmiar soli w pożywieniu



nadmiar alkoholu

NIEDOŻYWIENIE:

ilościowe: białkowo-kaloryczne



niedobór jedno- lub wielonienasyconych

kwasów tłuszczowych



niedobór błonnika pokarmowego



niedobór jodu, żelaza, wapnia



niedobór witamin, głównie wit. C



niedobór białka

jakościowe: źle zbilansowana

dieta

zbyt małe przyjmowanie

pokarmów

Nasępstwa błędów

żywieniowych:



wole endemiczne



zaparcia przewlekłe



niedokrwistość z niedborów Fe, wit. B12 i

kwasu foliowego



osteoporoza w okresie okołomenopauzalnym



niedobory witamin



opóżnienie rozwoju fizycznego i dojrzewania

(głównie dzieci miejskie)



miażdżyca



nadciśnienie tętnicze



nadwaga i otyłość



nowotwory



cukrzyca

Wolne rodniki a

miażdżyca

wolne rodniki

oksydacja LDL oxy LDL

wychwytu LDL przez rec. komókowe, np.

wątroby

wychwytu LDL przez rec. na makrofagach

komórki piankowate

Wolne rodniki a

miażdżyca (c.d)

komórki piankowate + odkładanie się złogów lipidowych

w błonie wewnętrzej tętnic

uszkodzenie śródbłonka

odkładanie się kolagenu, soli wapnia, proteoglikanów

zmiany zakrzepowe zwężenie naczyń

oderwanie się blaszki choroba wieńcowa,

zawał,

miażdżycowej udar

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

kategorie ciśnienia



Ciśnienie optymalne < 120/80



Ciśnienie prawidłowe < 130/85



Ciśnienie wysokie prawidłowe 130-139/85-95



Nadciśnienie łagodne (stadium 1) 140-159/90-99



Nadciśnienie umiarkowane (stadium 2) 160-179/100-109



Nadciśnienie ciężkie (stadium 3) ≥180/110

NADCISNIENIE grozi:



miażdżycą



udarem mózgu



chorobą wieńcową



zawałem serca



niewydolnością krążenia

OTYŁOŚĆ

Choroba przewlekła

spowodowana nadmierną podażą

energii zawartej w pokarmach w

stosunku do zapotrzebowania

organizmu, efektem czego jest

rozwój tkanki tłuszczowej.

OTYŁOŚĆ

prosta

przyjmowanie

nadmiernej

ilości

pożywienia

centralna

brzuszna, „jabłko”

groźniejsza w skutkach

(cukrzyca, choroby ukł. krązenia)

obwodowa

gł. mężczyźni pośladkowo- udowa, „gruszka”

za mało androgenów

patologiczna

zaburzenia

hormonalne

zewnątrzpochodna wewnątrzpochodna

bilansowa

neuro-hormonalna

Mierniki otyłości



BMI – body mass index

BMI= masa ciała w kg/ wzrost w m

Norma 18,5 – 24,9

Nadwaga 25 - 29,9

Otyłość > 30



WHR – współczynniki talia-biodro

> 1,0 u mężczyzn oraz > 0,85 u kobiet to

patologia



Ocena fałdów brzusznych

Przyczyny otyłości



Czynniki dziedziczne



Czynniki fizjologiczne



Czynniki psychiczne



Styl życia

nadmiar energii w pożywieniu

mało lub brak aktywności fizycznej

złe zbilansowanie diety ( nadmiar tł. nasyconych

i cukrów prostych)

złe nawyki żywieniowe (łapczywe, szybkie

jedzenie, złe przeżuwanie, mała liczba posiłków)

alkohol



Przyczyny chorobowe

Następstwa otyłości



Nadciśnienie



Hiperlipidemia



Udar mózgu



Otłuszczenie serca niewydolność serca



Kamica pęcherzyka żółciowego



Zmiany zwyrodnieniowe stawów



Nowotwory: macicy, sutka, pęcherzyka żół., jąder,

prostaty



Zaburzenia oddychania: bezdechy senne



Cukrzyca



Zaburzenia hormonalne



Zaburzenia psychiczne



Żylaki kończyn dolnych

Związek żywienia z

NOWOTWORAMI

Żywienie ma wpływ na powstawanie w

40-60 %:



raka sutka



raka prostaty



raka żołądka



raka jelita grubego

Substancje zwiększające

ryzyko nowotworów

(inicjatory, promotory):



Tłuszcze roślinne i zwierzęce (smażone,

zjełczałe)



Niektóre składniki kawy



Żywność przypalona



Teobromina (herbata, kawa)



Alkaloidy (zioła, miód)



Hydrazyny (grzyby)



Furokumaryny (seler, pasterak, figi, pietruszka)



Metylengenol (pieprz, niektóre gatunki piwa)



Kwercytyna i inne flawonoidy



Chinony i ich pochodne

Najsilniejsze

karcynogeny:



AFLATOKSYNY

produkty źle przechowywane

produkowane przez szczepy pleśni Aspergillus i

Penicillium

ich ilość koreluje z rakiem wątroby

źródło: orzeszki arachidowe, nasiona kukurydzy



N – NITROZWIĄZKI (NITROZAMINY, AMIDY)

W warzywach uprawianych na glebach

użyźnianych nawozami azotowymi

wywołują nowotwory wątroby i żołądka

źródło: produkty mięsne, bekon, produkty

grilowane, mleczne, ryby wędzone, ziarna zbóż,

piwo

Wpływ karcynogenny

mają także:



mała ilość spożywanego błonnika jelito

grube



piwo wątroba, odbyt



pokarmy wędzone i marynowane

żołądek



nadmiar spożywanych tłuszczów

nasyconych sutek, prostata, jelito grube



alkohol krtań



gorąca żywnośc i napoje krtań, przełyk

CUKRZYCA

Jest to zespół charakteryzujący się

hiperglikemią,

będącą nastepstwem zaburzeń w wydzielania

i/ lub działaniu insuliny, ryzykiem

wystąpienia kwasicy ketonowej albo

śpiączki hipermolarnej, a także

przewlekłymi powikłaniami, jak retinopatia,

nefropatia, miażdżyca naczyń wieńcowych i

obwodowych oraz neuropatie.

Rodzaje cukrzycy:



INSULINOZALEŻNA (IDDM, TYP I)

10-15% wszystkich przypadków

klinicznie to hiperglikemia oraz

skłonność do kwasicy ketonowej

wymaga leczenia insuliną

najczęściej pojawia się w dzieciństwie i

okresie dojrzewania

Rodzaje cukrzycy (c.d.):



INSULINONIEZALEŻNA (NIDDM, TYP

II)

klinicznie to hiperglikemia bez tendencji

do kwasicy ketonowej

niezbędna bywa okresowa lub trwała

insulinoterapia

głównie powyżej 30 roku życia

związana z otyłością

Rodzaje cukrzycy (c.d.):



INSULINOPATIE

- klinicznie ojawy jak w cukrzycy typu II

- wywołana heterozygotycznym

dziedziczeniem zmienionego genu



INSULINONIEZALEŻNA

MŁODOCIANYCH (MODY)



ZWIĄZANA Z CHOROBAMI TRZUSTKI



ZWIĄZANA Z CHOROBAMI

GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH



CIĘŻARNYCH

Rodzaje cukrzycy (c.d.):



ZWIĄZANA Z

INSULINOOPORNOŚCIĄ



LIPODYSTROFICZNA

- związana z niemal całkowitym

zanikiem tkanki tłuszczowej



WYWOŁANA PRZEZ SUBSTANCJE

TOKSYCZNE DLA KOMÓREK

OSTEOPOROZA

Postępująca uogólniona choroba

tkanki kostnej charakteryzująca się

niską masą kości i zmianami ich

mikroarchitektury powodującymi

nadmierną kruchość i podatność na

złamania

Rozwój kośca



w kośćcu stale zachodzą przeciwstawne

procesy – tworzenie tkanki kostnej i jej

rozkład



w dzieciństwie przeważa kościotworzenie



w wieku ok. 25-30 lat usatala się

równowaga między procesami tworzenia i

rozkładu (kości są najmocniejsze,

najtwardsze – tzw. szczytowa tkanka kostna



w starszym wieku nastepuje niszczenie

tkanki kostnej

Rola wapnia



wapń w kościach wystepuje w postaci soli

wapniowo-fosforanowej (hydroksyapatytu)



regulator licznych procesów fizjologicznych

i chemicznych: pobudliwość nerwowo-

mięśniową, krzepliwość krwi, procesy

sekrecyjne, integralność morfologiczną

błon, transport przez błony plazmatyczne,

reakcje enzymatyczne, uwalnianie

hormonów i neuroprzekaźników oraz

śródkomórkowe działanie licznych

hormonów

Źródła wapnia



mleko i jego przetwory



sardynka, łosoś



fasola



jarzyny liściaste

Pokrycie dobowe wapnia zapewnia:

3 szkl. mleka

2 szkl. mleka i 2 plasterki sera żółtego

1 szkl. jogurtu naturalnego, 200 g

sera twarogowego, 200 g sardynek

Możliwości wykorzystania

wapnia

Przyswajanie wapnia uwarunkowane jest przez

wiele czynników, między innymi przez:

stopień jonizacji jego związków

obecność kwasów organicznych

obecność witamin z grupy D

obecność tłuszczów zawartych w produktach

spożywczych

W związku z tym współczynnik przyswajalności

jest dość niski i wynosi ok. 20-30%. Przy tak

niskim współczynniku przyswajalności wapnia

trudno jest więc zaspokoić zapotrzebowanie

organizmu na ten pierwiastek

Document Outline