Czynnik środowiskowy a czynnik ekologiczny

Czynnik

środowiskowy a

czynnik

ekologiczny

Przygotowali:

Krzysztof Duda, gr. 1B

Magdalena Gałuszkiewicz, gr.

Agnieszka Gerlic, gr. 1B

Czynniki środowiskowe



Stanowią zespół czynników zewnętrznych,

które modyfikują pozytywnie lub negatywnie

genetycznie uwarunkowany przebieg rozwoju

dziecka, kształtując w ten sposób ostateczny

fenotyp człowieka dorosłego.



Za podstawę rozważań o ekologii człowieka

można uznać dziedzinę badań nad rozwojem.

Jest to bowiem stały proces przystosowania

się do warunków środowiska zewnętrznego,

w związku ze zmianami, jakimi pod jego

wpływem ulega środowisko wewnętrzne

organizmu.

Czynniki środowiskowe

to pojęcie obejmujące:



Środowisko naturalne

( powietrze,

woda, gleba)



Żywność



Warunki pracy

(mikroklimat

pomieszczeń, hałas, wibracje,

oświetlenie, inne rodzaje promieniowania

elektromagnetycznego, pyły, substancje

chemiczne o działaniu toksycznym,

drażniącym i uczulającym oraz narażenie

na działanie czynników biologicznych)



Do czynników kontrolujących i

warunkujących rozwój człowieka należą:



Czynniki endogenne genetyczne (determinanty),

czyli geny zawarte w chromosomach



Czynniki endogenne matki (stymulatory), pełnią

ważną rolę w trakcie rozwoju płodu



Czynniki egzogenne, środowiskowe

(modyfikatory), czyli te elementy środowiska

zewnętrznego, które wykraczają poza zakres

wahań warunków w których organizm się

kształtował.

Modyfikatory dzielimy

na:



Modyfikatory naturalne czyli

czynniki biogeograficzne



Modyfikatory kulturowe czyli

czynniki społeczno - ekonomiczne

Modyfikatory naturalne



Fauna i flora otoczenia, w tym także

pożywienie



Pasożyty, bakterie, wirusy



Zasoby wodne i mineralne, w tym

mikroelementy gleby, wody



Skład powietrza: pyły i aerozole



Klimat



Ukształtowanie terenu



Grawitacja i przyśpieszenie

Modyfikatory kulturowe



Zarobki



Wykształcenie



Wielkość i charakter środowiska

społecznego



Miasto, wieś



Tradycje



Zwyczaje



Religie



W procesie ewolucji adaptacja materiału

genetycznego polegała na wyeliminowaniu z

puli tych genów, które nie stanowiły o jego

korzystnym przystosowaniu do warunków

zewnętrznych w których gatunek się formował.



Zmiany organizmu po wpływem danych

czynników modyfikujących mają charakter

przystosowawczy, a zmiany wywołane przez

bardzo silne bodźce (lub dostatecznie długo)

stają się trwałymi właściwościami organizmu.

Bodźce środowiskowe możemy

podzielić ze względu na ich

natężenie:



Jednorazowy krótkotrwały



Trwający dłużej, powtarzający się,

o umiarkowanym nasileniu



Długotrwały, silny



Bardzo silny, decydujący o

przeżyciu

Bodziec jednorazowy,

krótkotrwały



odpowiedź organizmu na ten

bodziec polega na krótkotrwałej

zmianie obronnej lub mobilizacji

organizmu do przetrwania



przykłady:



odruchy o działaniu obronnym



reakcje emocjonalne (zmiana

częstotliwości tętna i oddechu)



reakcje immunologiczne

Dłużej trwający,

powtarzający się bodziec o

umiarkowanym nasileniu



odpowiedź organizmu polega na

odwracalnych zmianach

morfotycznych funkcji organów



przykłady:



aklimatyzacja



przyrost roboczy komórek mięśniowych



wzrost masy komórek mięśniowych



zmiana behawioryzmu

Długotrwały, silny

bodziec



następują nieodwracalne zmiany

morfotycznych funkcji organizmu



przykłady:



zmiany budowy kośćca



przyrost liczby komórek



zmiany w ontogenezie

Bardzo silny bodziec,

decydujący o przeżyciu



bardzo rzadko występuje



następuje zgon organizmu



przykłady:



selekcja



zgon osobników nieprzystosowanych



Różne czynniki (bodźce)

środowiskowe stają się dla

organizmu

CZYNNIKAMI

EKOLOGICZNYMI

przekroczeniu granic

tolerancji organizmu.

Czynnik ekologiczny



Czynnik ten wprowadza organizm w „grę ze

środowiskiem” tzn. zmienia kierunek rozwoju na

tor równoległy do zadanego mu genetycznie.



Jeżeli siła i czas działania tego bodźca

środowiskowego są duże, to organizm może nie

wrócić na tor genetyczny. Może pozostać na

„nowym” torze, który stanie się jego drugą

naturą, np. wpływ określonych niedoborów w

pożywieniu rosnącego dziecka, a przyrost jego

wzrostu czy masy ciała.



Jako przykład takiego ekologicznego rozumowania można podać

np. leczenie złamanej nogi. Długotrwały bodziec

(unieruchomienie), czyli właśnie czynnik ekologiczny jest tu

zastosowany, aby zmienić kanał rozwoju z zajmowanego obecnie

na normalny. Taki jest sens wszelkiego postępowania

terapeutycznego, który poprzez zastosowanie określonych

bodźców (leków, zabiegów w odpowiednich ilościach i przez

odpowiedni czas) ma na celu przywrócenie choremu kanału

normalnego rozwoju, czyli zdrowia.



Trzeba pamiętać, że ilość działających na organizm czynników

ekologicznych nie tylko zależy od ich ilości w środowisku, ale od

wrażliwości danego organizmu.



Współczynnik tolerancji u każdego człowieka różny jest w

zależności od sytuacji, czy wieku, różny jest też pomiędzy

każdym z nas i jest oczywiście różny u innych organizmów.

Wrażliwość danego organizmu możemy ocenić na podstawie

poziomu tolerancji na dany czynnik (ekosensytywności) oraz

zdolności przystosowania się do zmian w środowisku, czyli

adaptabilności.

Document Outline