Rodzaje ran i ich specyfika. Obrażenia termiczne oraz ich zaopatrzenie.

Po odbytych zajęciach
(cele):

1. Omówi specyfikę ran krwawiących
2. Dba o bezpieczeństwo własne przy

zaopatrywaniu poszkodowanego

3. Wykona opatrunek uciskowy przy

zastosowaniu odpowiednich
materiałów opatrunkowych

4. Zastosuje inne metody działań p/

medycznych i omówi działania
medyczne

Po odbytych zajęciach
(cele):

5. Oceni skuteczność swoich działań
6. Potrafi zabezpieczyć pacjenta po

amputacji urazowej oraz
amputowaną część ciała

7. Wykona opatrunek stabilizujący

ciało obce w ranie

8. Potrafi postępować z pacjentem we

wstrząsie

Krwotok (krwawienie):

• gwałtowna utrata krwi w jej pełnym

składzie na skutek choroby (na
przykład gorączki krwotocznej) lub
urazu naczyń krwionośnych.

• Krwotok może być:

– zewnętrzny
– wewnętrzny
– mieszany

Krwotoki dzielimy na:

•

sercowe - krwotok sercowy powstaje wskutek urazu
(rana kłuta, takie rany nie zawsze są śmiertelne),
pęknięcie blizny pozawałowej (zwłaszcza w stadium
organizacji zawału).

•

aortalne

•

włośniczkowe

•

żylne - jeśli uszkodzona zostaje żyła, wypływająca krew
ma barwę ciemnoczerwoną, płynie wolno, jednostajnie

•

tętnicze - jeśli uszkodzona zostaje tętnica, krew barwy
jasnoczerwonej wypływa pulsującym strumieniem

•

miąższowy - krwotok ten zazwyczaj następuje wskutek
uszkodzenia narządu i wynaczynienia krwi z drobnych
naczyń

Krwawienia zewnętrzne:

• Opatrunek uciskowy składa się z:

– warstwy bezpośrednio pokrywającej ranę
– warstwy (poduszki) uciskowej
– umocowania (6-8 cm)

• Ucisk na tętnicę:

– nie wolno używać żadnych przedmiotów w formie sznurka
– należy odnotować czas założenia
– czas niedokrwienia nie może przekroczyć 1,5 – 2 h
– zaciskamy tylko tyle, żeby ustąpiło krwawienie

• Mankiety pneumatyczne:

– mankiet do pomiaru ciśnienia
– należy odnotować czas założenia
– czas niedokrwienia nie może przekroczyć 1,5 – 2 h
– pompujemy tylko tyle, żeby ustąpiło krwawienie

Ogólne zasady
postępowania:

• Podniesienie kończyny
• Nałożenie opatrunku uciskowego
• Dołożenie nowego gdy poprzedni przesiąka

(1x)

• Jeśli nie udaje się zatamować - ucisk na

tętnicę, ew. opaska zaciskowa

• Unieruchomienie uszkodzonej kończyny
• Zastosowanie postępowania

przeciwwstrząsowe (pozycja, termoizolacja,
wsparcie psychiczne)

Ocena układu krążenia dotyczy
oceny:

• tętna
• ciśnienia tętniczego krwi
• perfuzji obwodowej (nawrót

włośniczkowy, temperatura)

• obciążenie wstępne
• perfuzja narządowa
• ekg

Tętno:

• Tętno to rytmiczne podnoszenie się i

zapadanie ścian tętnicy, spowodowane
wypełnianiem się tętnicy krwią
wyrzucaną z komór podczas skurczu i
wzrostem ciśnienia skurczowego.

• Tętno zależne jest od: częstości pracy

serca, objętości krwi, ciśnienia krwi,
jakości naczyń tętniczych i zastawek
serca

Miejsce badania tętna:

• tętnica szyjna
• tętnica ramienna
• tętnica łokciowa
• tętnica promieniowa
• tętnica udowa
• tętnica podkolanowa
• tętnica piszczelowa tylna
• tętnica grzbietowa stopy

• częstość 60-90/ min
• miarowość – tętno jest miarowe jeśli wszystkie uderzenia

wykazują jednakową siłę, a odstępy między nimi są jednakowe,
w przeciwnym razie mówimy o tętnie niemiarowym ;

• wypełnienie – określa wysokość fali tętna i zależy od

wypełnienia tętnicy krwią, co z kolei zależy od rzutu serca.
Tętno może być wysokie (duże), małe (niskie), nitkowate,
równe, nierówne i dziwaczne;

• napięcie – cecha tętna będąca wyrazem ciśnienia tętniczego.

Tętno może być twarde, miękkie bądź dwubitne.

• chybkość – zależy od szybkości wypełniania się tętnicy i

zapadania jej światła w okresie jednego cyklu serca. Zależy od
prędkości przepływu krwi i podatności ściany tętnic. Tętno
może być chybkie lub leniwe.

Tętno:

Ciśnienie tętnicze krwi:

• Krew krąży w naczyniach krwionośnych

dzięki ciśnieniu wytwarzanemu w czasie
pracy serca

• Ciśnienie krwi w tętnicach jest zmienne.

Zmienia się pulsacyjnie w czasie cyklicznej
pracy serca.

• Wzrasta w czasie skurczu serca (ciśnienie

skurczowe), maleje przy jego rozkurczu i
pauzie (ciśnienie rozkurczowe).

• Prawidłowa wartość 120/ 80 mmHg

Perfuzja obwodowa

• Nawrót włośniczkowy:

– < 2s - prawidłowy
– > 2s – hipotermia, odwodnienie,

wstrząs

– badany na płytce paznokcia,

powierzchni mostka lub pięcie

• Temperatura

Perfuzja narządowa:

• Skóra:

– ciepła, sucha, różowa (fizjologia)
– marmurkowa, blada, sina, oziębiona

(patologia)

– nawrót włośniczkowy

• Mozg:

– ocena neurologiczna (źrenice, AVPU)

• Nerki:

– Diureza 30 ml/ h dorosły, 1 ml/kg/h u dzieci

Krwotok z nosa:

• Postępowanie przedmedyczne:

– Zastosować pozycję siedzącą, z głową lekko pochyloną do

przodu

– Wydmuchać nos
– Zacisnąć skrzydełka nosa na 10 minut
– Nie łykać krwi
– Sprawdzić - jeśli krwawienie nie ustaje, ponownie zacisnąć na

10 min.

– Jeśli krwawienie nadal nie ustaje - zapewnić pomoc medyczną

• Postępowanie medyczne:

– Opatrunek z adrenaliny
– Tamponada przednia
– Tamponada tylna

Zabezpieczenia ciała
obcego:

• Nie usuwamy ciała obcego
• Zabezpieczamy je jałowymi gazami i

bandażami i unieruchamiamy

Krwotok z tętnic
szyjnych:

• Uciśnięcie w miejscu krwawienia
• Założenie opatrunku uciskowego

przy pomocy przeciwległego
ramienia osoby poszkodowanej

• Natychmiastowe zapewnienie

pomocy medycznej

Amputacja kończyny:

• tamowanie krwotoku
• antyseptyka, usunięcie masywnych zanieczyszczeń

strumieniem sterylnego r-ru 0,9% NaCl

• aseptyka- kikut bliższy amputowanej kończyny oraz

część amputowaną obłożyć sterylnymi opatrunkami i
obandażować.

• podniesienie kończyny;
• Odciętą kończynę owinąć w zwilżoną 0,9% NaCl jałową

gazę, umieścić w worku foliowym, a następnie w
szczelnym pojemniku (drugi worek, słoik itp.)
wypełnionym zimną wodą

• postępowanie przeciwwstrząsowe, resuscytacja płynowa

Wstrząs:

• jest niewystarczającym natlenieniem tkanek w wyniku obniżonej

perfuzji (hipoperfuzji).

• Przyczyny hipoperfuzji po urazie:

– Wstrząs hipowolemiczny u chorego po urazie jest spowodowany

utraty objętości krwi w wyniku krwawienia. W odpowiedzi na
zmniejszony rzut serca dochodzi do obkurczenia się naczyń, co
zapoczątkowuje wzrost oporu w krążeniu układowym.

– Wstrząs kardiogenny - zaburzenia funkcji mięśnia sercowego

mogą być spowodowane tamponadą serca, prężną odmą
opłucnową, zatorem powietrzny, stłuczeniem mięśnia sercowego
lub zawałem mięśnia sercowego w przypadku chorych z
uprzednimi schorzeniami serca.

– Wstrząs neurogenny może wystąpić u chorych z uszkodzeniem

rdzenia kręgowego z utratą napięcia współczulnego. Izolowane
obrażenia głowy nie są przyczyną wstrząsu neurogennego.

Wstrząs hipowolemiczny:

• Objętość krwi krążącej u dorosłego

człowieka wynosi 7% masy ciała
wyrażonej w kilogramach (tj. około 5
l u osoby ważącej 70 kg), a u dzieci
ocena się ją na 8-9% masy ciała albo
w przybliżeniu 80ml/kg.

Wstrząs hipowolemiczny:

• Krwawienie jest klasyfikowane zgodnie z następującymi

wskazówkami Advanced Trauma Life Support (ATLS):

– Klasa I krwawienia (utrata do 15% objętości krwi

krążącej). W stopniu tym może się pojawić minimalna
tachykardia i nie stwierdza się zmian w ciśnieniu krwi ani
w prędkości oddychania. Czas wypełnienia włośniczek
jest krótszy niż 2 sekundy.

– Klasa II krwawienia (utrata 15-30% objętości krwi

krążącej; w przybliżeniu 800-1500ml krwi u osoby o
masie ciała wynoszącej 70 kg). Objawy obejmują
przyspieszoną akcję serca, przyspieszony oddech,
niepokój, wydłużony czas wypełnienia kapilar, zawężenie
amplitudy fali tętna (spowodowane wzrostem ciśnienia
rozkurczowego). Diureza godzinowa wynosi 20-30ml.

Wstrząs hipowolemiczny:

• Krwawienie jest klasyfikowane zgodnie z następującymi

wskazówkami Advanced Trauma Life Support (ATLS):

– Klasa III krwawienia (utrata 30-40% objętości krwi

krążącej; w przybliżeniu 2000ml u osoby o masie
ciała wynoszącej 70 kg). Objawy to wyraźna tachykardia
i tachypnoe; przekraczający 2 sekundy czas wypełnienia
kapilar, zmieniony ogół wrażeń zmysłowych i spadek
ciśnienia skurczowego krwi.

– Klasa IV krwawienia (utrata >40% objętości krwi).

Objawy to znaczna tachykardia, wyraźny spadek ciśnienia
krwi, brak diurezy, obniżony poziom świadomości, zimna
lepka skóra i wygląd jawnego wstrząsu. Utrata
świadomości, ciśnienia krwi i pulsu występuje w razie
utraty przeszło 50% krwi krążącej.