Kolonialne dziedzictwo
Ameryk
Dagmara Socha
Andrzej Rokoszewski
Kolonialne dziedzictwo
Ameryk
Dagmara Socha
Andrzej Rokoszewski
Religie w Ameryce
Kapitalizm a religia?
Autorem koncepcji Max Weber
Dychotomia między Ameryką
Północną a Południową podłoże
religijne
W Ameryce Północnej
protestanci i etyka
protestancka
Ameryka Południowa- katoliccy
Hiszpanie i Portugalczycy
Kapitalizm a religia?
Etyka protestancka zakładała, że ciężka praca jest
cnotą
Jednak rozrzutny tryb życia i lenistwo grzechem
Pomyślność w interesach jest świadectwem
przychylności Boga, i gwarantem zbawienia
Trzeba więc ciągle pracować a uzyskany kapitał
akumulować i inwestować
Ameryka Łacińska
Odwrotny model
Brak akumulacji kapitału wszystko „przejadane”
Księża i zakonnicy w Nowym Świecie
gromadzeniem bogactw niż nawracaniem
ludności
Synkretyzm religijny
Mała liczba
misjonarzy i księży
XVIII wiek
wypędzenie Jezuitów
Brak zainteresowania
ze strony wyższych
warstw religia
Kocioł kulturowy :
Czarni, Biali, Indianie
Religia ludowa
Synkretyzm religijny
Kościół zabraniał
odprawiania tradycyjnych
obrzędów afrykańskich, ale
i tak wśród niewolników
panowały fetyszyzm i
magia
Powierzchowność kultu
ograniczona do relikwii,
medalików, obrazów i
obrazków świętych, wody
święconej itp.
utożsamianych z fetyszami
Święci chrześcijańscy
utożsamiani z dobrymi
duchami orisze
Voodoo
Wyznawana na Haiti i
południu USA
Wiara w Bon Dieu, ale
obrzędy
zintensyfikowane wokół
kultu loa łączących cechy
afrykańskich duchów i
chrześcijańskich świętych
Rozwinięty kult przodków
Rytuał „opętania”
Papa Legba i ofiary ze
zwierząt i używek (kawa,
tytoń)
Santeria
Skupieni głównie na Kubie i
w Meksyku
Podobnie jak w przypadku
voodoo łączenie
szamanizmu z
chrześcijaństwem
Ofiary ku czci bogom
Kult słabo znany i nie
zalegalizowany
Najważniejsi bogowie:
Olorun( Bóg Ojciec), Babalu
Aye( Łazarz)- bóg
uzdrowiciel, Obatala( Jezus),
Ogun( św Piotr) bóg wojny i
sprawiedliwości,
Oshun( Maryja)
Candomblé
Jej wyznawcy
zamieszkują Brazylię
Plemiona Jaruba i Bantu
Wiara w jednego Boga i
liczne duchy (każdy ma
ducha opiekuna)
Kapłan- pośrednik
Rytuał toque- część
pierwsza przeznaczona
dla kapłanów i druga z
mszą i nawiedzaniem
przez duchy
Macumba
Łączy cechy zarówno
wierzeń
afrykańskich,
europejskich jak i
indiańskich
Kult przodków,
kapłan-medium,
ofiary ze zwierząt
Amulety i magiczne
napoje
Inne religie synkretyczne
Umbanda
Palo
Obeh
Meksykańska Madonna
Legenda o jej ukazaniu się
na wzgórzu w Tepeyac w
1531
Łączenie cech ikonografii
chrześcijańskiej z aztecką:
twarz, księżyc i ziemie
pod stopami, kolor
czerwony (krew) i
niebieski (królewski),
quicunce, dwie czarne
wstęgi
Rozwinięty kult maryjny
Matka Boska z Cordobe- patronka
Kubańczyków
Matka Boża z Aparecida- patronka
Brazylii
Święto zmarłych
Przygotowywanie
specjalnych dekoracji i
świętowanie na
cmentarzach (Meksyk)
Pokarm dla zmarłych
(Ekwador)
Budowanie ołtarzyków w
domach (Peru, Gwatemala)
Maximon z cygarem
Figura ze szmat z
drewnianą maską
Wystawiany przed
Kościół podczas
Wielkiego Tygodnia i
później obnoszona
podczas procesji
Powstała ze
skrzyżowania
majańskiego boga
tytoniu Mam i św.
Szymona
Santa Muerte
Wierzenia prekolumbijskie i katolickie
Ofiary jak dla Maximona
Opiekuje się więźniami, handlarzami narkotykowymi i
prostytutkami
Początkowo w Meksyku, dziś jej świątynie również w Los
Angeles
Difunta Correa
Żona żołnierza partyzantki w czasie w wojny domowej
w latach 40-tych w Argentynie
Zmarła w drodze do rannego męża, ale dziecko ocalało
Okrzyknięta świętą, rozwój kultu- grób w Vallecito
Ofiary min z wody i sukien ślubnych
Padim Ciço
Młody kaznodzieja brazylijski
uczący w wiosce w Juazeiro.
Pomagał biednym, starał się
być blisko ludu, wybudował
kaplicę wiernym
Podczas mszy miał
kilkakrotnie miejsce cud
przemienienia hostii w krew
Kanonizowany przez
Brazylijski Apostolski Kościół
Katolicki
Pablo Escobar Gaviria,
Boss mafii narkotykowej
Część swoich funduszy
przeznaczał na działalność
charytatywną i dobroczynną
Po śmierci pielgrzymki do
grobu i doniesienia o cudach
Religie etniczne
Rewitalizacja dawnych wierzeń
Odnoszące się do szamanizmu
Panetniczne
Holistyczne
Dążenie do uwolnienia ludzkiej psychiki
Mistyczny związek z przyrodą
Pejotyzm
Jedna z najważniejszych religii Indian
Ameryki Północnej (ok. 250 tys.
wyznawców)
Próba łączenia dawnych religii i przymusu
koegzystencji z Białymi
Legalna od 1918 Native American Church
Nazwa od halucynogennego kaktusa
peyot, którego zażywanie utożsamiane z
chrześcijańską komunią
Pejotyzm
Rytuał podczas którego spożywany poyet trwa
od soboty wieczorem i trwa około 24h
Spotkania w niewielkich wspólnotach składa się
na nie: modlitwy, śpiewy, spożywanie poyet i
kontemplowanie wizji
Właściwe wypełnienie rytuału daje wiernemu
odpowiednik many- życiowej siły wypełniającej
cały świat
Nawiązanie do religii chrześciajńskie Wielki
Duch- Bóg Ojciec, Chrystus który Białym objawił
chrześcijaństwo a Indianom pejotyzm, Ptak
Gromu- Duch Święty; Czytanie fragmentów Bibli
i nawiązywanie do symboliki chreścijańskiej
Podsumowanie
Religia pełni ważną rolę w
społeczeństwach Ameryk
Liczne ruchy powrotu do źródeł
owocujące synkretyzmem religijnym
Wielokierunkowy przepływ idei
Jej wpływ na różne sfery życia
Struktura własności
ziemi i rasizm
Wielkie rozwarstwienie
Dzielnice biedy i bogaczy
Rasowe w Kolumbii
Np. Cartagena
W Brazylii międzyrasowe
Latyfundia
Pierwszy Cortez
Haciendado, patron
Peones, sampeninos
Do dziś funkcjonuję
w wielu krajach
Zimna wojna
Doktryna Trumana
Guerillas
Ważne surowce (ropa)
Częste przewroty,
niezadowolenie społeczne
Po zakończeniu wciąż
interwencjonizm USA
Neokolonializm
United Fruits Company, dziś Chiquita
Brads International
Monopol na owoce tropikalne
Wyzysk
Często nie płacili podatków
Wspieranie bojówek
„Bananowe republiki”
1928 „Bananowa masakra”
Wojna antynarkotykowa
Obecność koncernów naftowych
Brak perspektyw dla rolników
„Plan Kolumbia”
Kontakty zbrojeniowe
Brak efektów
Gwatemala
Marginalizacja Indian
Jose Barriosa zaprasza Europejczyków
Ustawa o włóczęgostwie
Manuel Estrada sprzedaje ziemię
United Fruits
Gwatemala
Arbenz Guzman przeprowadza
reformę rolną, flirtuje z ZSRR
USA obala Guzmana, Carlos Castillo
Armas u władzy
Enrique Peralta, wprowadza
prawie pańszczyznę
Lewicowe bojówki np. MANO
Wojna domowa 1960-1996
Gwatemala dziś
Ponad połowa poniżej ubóstwa
Marginalizacja powodem przetrwania
zwyczajów
1 mln. Majów uchodźców,
200 tys. zabitych
Kuba
Przed rewolucją rolnictwo nastawione
na USA
Rolnictwo centralnie sterowane
Potem eksport do ZSRR
Potem nacisk na małych farmerów
Dziś zatrudnienie 50%
Import żywności 80%
Meksyk
Reformy rolne od 1915
Bardzo powolne, do 1930 rozdano 6,3%
Krok wstecz za Miguela Alemana
Lata 70-te- Ejidos
Dziś chłopi mają ziemię, ale muszą
dorabiać
Kostaryka
Niemal w całości chłopi średniorolni
W 1719 najbiedniejsza z kolonii
hiszpańskich
Brak niewolników
Indianie przetrzebieni
Stosunkowo stabilny kraj
Bogota
2 miejsca- Choco i Chico
Rasizm strukturalny- trzymanie
czarnych i indian w segregacji
„Rasizm subtelny”- poniżanie
nieoficjalne
Oba równie dotkliwe
Quilombo
Miasteczka zbiegłych niewolników i
marginesu
Najsłynniejsze Palmares
W 1988 nadano ziemię
Wokół Rio de Janeiro przekształciły się w
Fawele
Fawele
Wokół miast w Brazylii
¾ ludności
Od 1888 roku
Największy wzrost od 1970
Międzyrasowe
Podsumowanie
Dawni plantatorzy wciąż mają wielki
wpływ
Pogłębia to rozwarstwienie społeczne
Znaczna część konfliktów XX w.
wynikała z tego
Stagnuje to znacznie gospodarkę
Rasizmu nie wyeliminuje się bez
znacznych zmian gospodarczych