Kierowanie w organizacji.
Kierowanie w organizacji.
Realizacja funkcji kierowniczych:
Realizacja funkcji kierowniczych:
planowanie – operacyjne,
planowanie – operacyjne,
planowanie przyszło
planowanie przyszło
ś
ś
ci,
ci,
organizowanie, przewodzenie,
organizowanie, przewodzenie,
kontrolowanie.
kontrolowanie.
PIELĘGNIARSTWO, studia magisterskie uzupełniające, I
PIELĘGNIARSTWO, studia magisterskie uzupełniające, I
rok.
rok.
Justyna Chomko
Justyna Chomko
1. KIEROWANIE I ZARZĄDZANIE
1. KIEROWANIE I ZARZĄDZANIE
W
W
ś
ś
wiadomo
wiadomo
ś
ś
ci funkcjonuj
ci funkcjonuj
ą
ą
obok siebie takie
obok siebie takie
poj
poj
ę
ę
cia, jak
cia, jak
:
:
sterowanie, kierowanie, zarz
sterowanie, kierowanie, zarz
ą
ą
dzanie,
dzanie,
rz
rz
ą
ą
dzenie, dowodzenie czy wreszcie przewodzeni
dzenie, dowodzenie czy wreszcie przewodzeni
e
e
.
.
Większość z nas posługuje się
Większość z nas posługuje się
tymi terminami
tymi terminami
intuicyjnie wyczuwaj
intuicyjnie wyczuwaj
ą
ą
c pewne ró
c pewne ró
ż
ż
nice wyst
nice wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
ce
ce
mi
mi
ę
ę
dzy nimi, lecz nie zawsze w sposób wyra
dzy nimi, lecz nie zawsze w sposób wyra
ź
ź
ny je
ny je
precyzujemy
precyzujemy
. K
. K
a
a
żd
żd
e z tych poj
e z tych poj
ęć jednak
ęć jednak
ma
ma
nieco
nieco
odmienne znaczenie.
odmienne znaczenie.
W literaturze najcz
W literaturze najcz
ęś
ęś
ciej jednak spotykamy si
ciej jednak spotykamy si
ę
ę
z
z
terminami zarz
terminami zarz
ą
ą
dzania i kierowania.
dzania i kierowania.
ZARZĄDZANIE
ZARZĄDZANIE
–
–
działalność kierownicza,
działalność kierownicza,
polegająca na podejmowaniu decyzji oraz sterowaniu
polegająca na podejmowaniu decyzji oraz sterowaniu
zasobami, procesami i informacjami w organizacjach,
zasobami, procesami i informacjami w organizacjach,
w celu osiągnięcia optymalnych efektów w sposób jak
w celu osiągnięcia optymalnych efektów w sposób jak
najbardziej wydajny i oszczędny (wg. J.Penca ).
najbardziej wydajny i oszczędny (wg. J.Penca ).
Mówiąc prościej -
Mówiąc prościej - zarządzaniem określa się proces
kierowania, w którym władza kierownicza wypływa z
prawa własności środków produkcji
.
I
Wg. Stonera i Wankla poj
Wg. Stonera i Wankla poj
ę
ę
cie zarz
cie zarz
ą
ą
dzania zdefiniowane
dzania zdefiniowane
zostało jako
zostało jako
„
„
wysoko wykwalifikowana działaln
wysoko wykwalifikowana działaln
ość
ość
kierownicza
posługuj
kierownicza
posługuj
ą
ą
ca
si
ca
si
ę
ę
bie
bie
żą
żą
cym
i
cym
i
strategicznym planowaniem, odpowiedni
strategicznym planowaniem, odpowiedni
ą
ą
struktur
struktur
ą
ą
organizacyjn
organizacyjn
ą
ą
, rozwini
, rozwini
ą
ą
tym, a nawet wyrafinowanym
tym, a nawet wyrafinowanym
motywowaniem, a tak
motywowaniem, a tak
ż
ż
e niezb
e niezb
ę
ę
dnym minimum
dnym minimum
kontroli
kontroli.
KIEROWANIE
KIEROWANIE
okre
okre
ś
ś
lono jako sztuk
lono jako sztuk
ę
ę
realizowania
realizowania
czego
czego
ś
ś
za po
za po
ś
ś
rednictwem innych ludzi
rednictwem innych ludzi
(wg. Mary
(wg. Mary
Parker Follet).
Parker Follet).
Kierownicy osi
Kierownicy osi
ą
ą
gaj
gaj
ą
ą
cele organizacji
cele organizacji
powodując wykonanie potrzebnych zadań przez
powodując wykonanie potrzebnych zadań przez
innych, nie za
innych, nie za
ś
ś
drog
drog
ą
ą
wykonania ich przez ich
wykonania ich przez ich
samych.
samych.
Według A. Ko
Według A. Ko
ź
ź
mi
mi
ń
ń
skiego
skiego
kierowanie
kierowanie
to nic innego
to nic innego
jak "powodowanie po
jak "powodowanie po
żą
żą
danych zachowa
danych zachowa
ń
ń
innych
innych
osób, zarówno wewn
osób, zarówno wewn
ą
ą
trz, jak i na zewn
trz, jak i na zewn
ą
ą
trz
trz
organizacji, swego rodzaju w
organizacji, swego rodzaju w
ę
ę
drówka przez chaos,
drówka przez chaos,
której istot
której istot
ą
ą
jest panowanie nad ró
jest panowanie nad ró
ż
ż
norodno
norodno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
i
i
przekształcenie potencjalnego konfliktu we
przekształcenie potencjalnego konfliktu we
współprac
współprac
ę
ę
.
.
”
”
Kierowanie
Kierowanie
obejmuje jednak wiele innych spraw co
obejmuje jednak wiele innych spraw co
wymaga nieco bardziej złożonej definicji, zwracaj
wymaga nieco bardziej złożonej definicji, zwracaj
ą
ą
c
c
uwag
uwag
ę
ę
na dalsze istotne elementy kierowania
na dalsze istotne elementy kierowania
Aby osi
Aby osi
ą
ą
gn
gn
ąć
ąć
cele, kierownicy w procesie zarz
cele, kierownicy w procesie zarz
ą
ą
dzania
dzania
korzystaj
korzystaj
ą
ą
nie tylko z pracy ludzi (zasobów), lecz tak
nie tylko z pracy ludzi (zasobów), lecz tak
ż
ż
e ze
e ze
wszystkich dost
wszystkich dost
ę
ę
pnych zasobów
pnych zasobów
organizacji; materialnych,
organizacji; materialnych,
energetycznych, pieni
energetycznych, pieni
ęż
ęż
nych, wyposa
nych, wyposa
ż
ż
enia, informacji i
enia, informacji i
innych. Kierowanie jest wi
innych. Kierowanie jest wi
ę
ę
c procesem i wi
c procesem i wi
ąż
ąż
e się z
e się z
osi
osi
ą
ą
ganiem ustalonych celów organizacji (instytucji) w
ganiem ustalonych celów organizacji (instytucji) w
sposób sprawny i skuteczny; odnosi si
sposób sprawny i skuteczny; odnosi si
ę
ę
zatem do
zatem do
dzia
dzia
ł
ł
alności kierowniczej wyst
alności kierowniczej wyst
ę
ę
pującej w obr
pującej w obr
ę
ę
bie
bie
sformalizowanej struktury organizacyjnej ( w administracji,
sformalizowanej struktury organizacyjnej ( w administracji,
produkcji materialnej, nauce, w ochronie zdrowia,
produkcji materialnej, nauce, w ochronie zdrowia,
kulturze)
kulturze)
Podsumowując
Podsumowując
KIEROWANIE
KIEROWANIE
jest to proces planowania,
jest to proces planowania,
przewodzenia i kontrolowania działalności członków
przewodzenia i kontrolowania działalności członków
organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej
organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej
zasobów do osiągnięcia ustalonych celów.
zasobów do osiągnięcia ustalonych celów.
Encyklopedia organizacji i zarządzania podaje, iż
Encyklopedia organizacji i zarządzania podaje, iż
kierowanie “jest procesem, w którym można wyróżnić
kierowanie “jest procesem, w którym można wyróżnić
podmiot kierowania (
podmiot kierowania (
obiekt kierujący
obiekt kierujący
),
),
przedmiot
przedmiot
kierowania (
kierowania (
obiekt kierowany
obiekt kierowany
),
),
stosunek
stosunek
nadrzędności i podporządkowania (podległości)
nadrzędności i podporządkowania (podległości)
między nimi oraz
między nimi oraz
cel (lub cele),
cel (lub cele),
do których
do których
kierowanie zmierza” W nawiązaniu do tej definicji
kierowanie zmierza” W nawiązaniu do tej definicji
przedstawiono ujęcie J. Kurnala, który pisze,
przedstawiono ujęcie J. Kurnala, który pisze,
iż “kierowanie polega na takim oddziaływaniu
iż “kierowanie polega na takim oddziaływaniu
podmiotu kierowania na obiekt kierowany, aby obiekt
podmiotu kierowania na obiekt kierowany, aby obiekt
ten zachowywał się, działał czy funkcjonował w
ten zachowywał się, działał czy funkcjonował w
kierunku osiągnięcia postawionych celów”
kierunku osiągnięcia postawionych celów”
Kierowanie odnosi się głównie do czynnika ludzkiego,
Kierowanie odnosi się głównie do czynnika ludzkiego,
zarządzanie zaś - do wszystkich czynników produkcji,
zarządzanie zaś - do wszystkich czynników produkcji,
w tym także do pracy zespołów ludzkich chcących
w tym także do pracy zespołów ludzkich chcących
osiągnąć zamierzone cele.
osiągnąć zamierzone cele.
2. PROCES KIEROWANIA
2. PROCES KIEROWANIA
Według T. Szankina, termin “kierowanie”
Według T. Szankina, termin “kierowanie”
często jest sprowadzany do podstawowych
często jest sprowadzany do podstawowych
działań kierownika w organizacji,
działań kierownika w organizacji,
składających się na cały proces.
składających się na cały proces.
Są to tzw.
Są to tzw.
funkcje kierownicze, które zostały po raz
funkcje kierownicze, które zostały po raz
pierwszy w teorii organizacji zaproponowane
pierwszy w teorii organizacji zaproponowane
przez H. Fayola
przez H. Fayola
, na leżą do nich
, na leżą do nich
:
:
Planowanie
Planowanie
Organizowanie
Organizowanie
Przewodzenie
Przewodzenie
Kontrolowanie
Kontrolowanie
2.1 PLANOWANIE
2.1 PLANOWANIE
Planowanie
Planowanie
jest wyjściową i cenotwórczą
jest wyjściową i cenotwórczą
funkcją kierowania, projektowaniem przyszłości,
funkcją kierowania, projektowaniem przyszłości,
jakiej pragniemy, zgodnej z naszymi aspiracjami,
jakiej pragniemy, zgodnej z naszymi aspiracjami,
przy wykorzystaniu środków prowadzących do ich
przy wykorzystaniu środków prowadzących do ich
realizacji.
realizacji.
Istot
Istot
ą
ą
tej funkcji
tej funkcji
jest
jest
przewidywani
przewidywani
e
e
przyszłych stanów rzeczy i dostosowywani
przyszłych stanów rzeczy i dostosowywani
e
e
do
do
nich zamierzonych celów, a wraz z nimi i
nich zamierzonych celów, a wraz z nimi i
sposobów działania.
sposobów działania.
Istnieją dwa główne rodzaje planów:
Istnieją dwa główne rodzaje planów:
●
●
strategiczne
strategiczne
, dotyczące ustalenia strategii działania
, dotyczące ustalenia strategii działania
w długich okresach; prowadzą one do osiągnięcia
w długich okresach; prowadzą one do osiągnięcia
ogólnych celów
ogólnych celów
. Dodatkowo dzieli się na planowanie:
. Dodatkowo dzieli się na planowanie:
jednorazowe
jednorazowe
,
,
opracowane dla uzyskania
opracowane dla uzyskania
konkretnych celów, tracące swoją ważność z chwilą
konkretnych celów, tracące swoją ważność z chwilą
ich osiągnięcia; głównymi rodzajami tych planów są
ich osiągnięcia; głównymi rodzajami tych planów są
programy, projekty i preliminarze finansowe,
programy, projekty i preliminarze finansowe,
trwale obowiązujące
trwale obowiązujące
, określające
, określające
znormalizowany sposób postępowania
znormalizowany sposób postępowania
powtarzających się
powtarzających się
,
,
przewidywalnych sytuacjach;
przewidywalnych sytuacjach;
głównymi rodzajami tych planów są wytyczne polityki
głównymi rodzajami tych planów są wytyczne polityki
przedsiębiorstwa, procedury, reguły.
przedsiębiorstwa, procedury, reguły.
●
●
operacyjne
operacyjne
, dotyczące bieżącego, operacyjnego
, dotyczące bieżącego, operacyjnego
kierowania w okresach krótkich; określają one
kierowania w okresach krótkich; określają one
sposoby wcielania w życie planów strategicznych.
sposoby wcielania w życie planów strategicznych.
Planowanie strategiczne
Planowanie strategiczne
jest sformalizowanym
jest sformalizowanym
procesem długofalowego planowania stosowanego
procesem długofalowego planowania stosowanego
do określania i realizacji celów przedsiębiorstwa.
do określania i realizacji celów przedsiębiorstwa.
Jest tym rodzajem działania planistycznego, w
Jest tym rodzajem działania planistycznego, w
którym najważniejsza rola przypada naczelnemu
którym najważniejsza rola przypada naczelnemu
kierownictwu przedsiębiorstwa.
kierownictwu przedsiębiorstwa.
Planowanie
Planowanie
strategiczne koncentruje się na działaniach
strategiczne koncentruje się na działaniach
właściwych (skuteczność)
właściwych (skuteczność)
oraz
oraz
wyznacza kierunek i
wyznacza kierunek i
granice działania kierownictwa operacyjnego.
granice działania kierownictwa operacyjnego.
Planowanie operacyjne
Planowanie operacyjne
to planowanie na niższych
to planowanie na niższych
szczeblach
szczeblach
,
,
koncentruje się na wykonywaniu
koncentruje się na wykonywaniu
działań we właściwy sposób (sprawność).
działań we właściwy sposób (sprawność).
ETAPY PROCESU PLANOWANIA
ETAPY PROCESU PLANOWANIA
Etap I
Etap I
Ustanowić cele - punktem wyjścia do planowania
Ustanowić cele - punktem wyjścia do planowania
jest decyzja o tym, czego organizacja potrzebuje. Bez
jest decyzja o tym, czego organizacja potrzebuje. Bez
jasnego ustalenia celów organizacje rozpraszają swoje
jasnego ustalenia celów organizacje rozpraszają swoje
zasoby.
zasoby.
Etap II
Etap II
Określić obecną sytuację - należy ustalić jak
Określić obecną sytuację - należy ustalić jak
odległe są cele organizacji i jakie są jej zasoby
odległe są cele organizacji i jakie są jej zasoby
do
do
realizacji celów.
realizacji celów.
Etap III
Etap III
Ustalić co sprzyja a co przeszkadza -jakie czynniki
Ustalić co sprzyja a co przeszkadza -jakie czynniki
środowiska wewnętrznego i otoczenia
środowiska wewnętrznego i otoczenia
mogą ułatwić
mogą ułatwić
organizacji osiągnięcie jej celów
organizacji osiągnięcie jej celów
a jakie
a jakie
mogą stwarzać
mogą stwarzać
problemy.
problemy.
Etap IV
Etap IV
Opracować zbiór działań - opracowanie różnych
Opracować zbiór działań - opracowanie różnych
wariantów działań prowadzących do
wariantów działań prowadzących do
osiągnięcia
osiągnięcia
pożądanego celu, ocena tych wariantów i wybór
pożądanego celu, ocena tych wariantów i wybór
najlepszego. W tym etapie
najlepszego. W tym etapie
podejmowane są decyzje
podejmowane są decyzje
dotyczące przyszłych działań.
dotyczące przyszłych działań.
Dzięki planowaniu możliwe jest:
Dzięki planowaniu możliwe jest:
Uzyskanie przez organizację środków
Uzyskanie przez organizację środków
potrzebnych do realizacji jej celów
potrzebnych do realizacji jej celów
Działanie członków zgodnie z przyjętymi
Działanie członków zgodnie z przyjętymi
procedurami i celami
procedurami i celami
Śledzenie i pomiar stopnia realizacji celów
Śledzenie i pomiar stopnia realizacji celów
oraz ewentualna korekta
oraz ewentualna korekta
2.2 ORGANIZOWANIE
2.2 ORGANIZOWANIE
Funkcja organizowania polega na tworzeniu struktury
Funkcja organizowania polega na tworzeniu struktury
organizacyjnej działań realizowanych w insytucji.
organizacyjnej działań realizowanych w insytucji.
Ma to miejsce w dwóch grupach czynności:
Ma to miejsce w dwóch grupach czynności:
-
właściwej dla organizowania podstawowego –
właściwej dla organizowania podstawowego –
tworzenie rzeczywistej struktury organizacyjnej;
tworzenie rzeczywistej struktury organizacyjnej;
-
właściwe dla organizowania operatywnego –
właściwe dla organizowania operatywnego –
zapewnienie funkcjonowania tej struktury
zapewnienie funkcjonowania tej struktury
Istotą tej funkcji jest utrzymanie powiązań między
Istotą tej funkcji jest utrzymanie powiązań między
poszczególnymi częściami i elementami
poszczególnymi częściami i elementami
składowymi instytucji – tak aby funkcjonowała ona
składowymi instytucji – tak aby funkcjonowała ona
jako całość oraz aby zostały osiągnięte cele danej
jako całość oraz aby zostały osiągnięte cele danej
organizacji.
organizacji.
W realizacji funkcji organizowania można
W realizacji funkcji organizowania można
wyróżnić elementy tj.:
wyróżnić elementy tj.:
Pozyskiwanie lub dokształcanie już pozyskanych
Pozyskiwanie lub dokształcanie już pozyskanych
członków zespołu oraz przydzielanie im zadań i
członków zespołu oraz przydzielanie im zadań i
środków do realizacji planu;
środków do realizacji planu;
Pozyskiwanie i rozmieszczenie narzędzi pracy
Pozyskiwanie i rozmieszczenie narzędzi pracy
(organizacja stanowisk pracy, właściwe
(organizacja stanowisk pracy, właściwe
rozplanowanie pomieszczeń i budynków,
rozplanowanie pomieszczeń i budynków,
zaopatrzenie bieżące)
zaopatrzenie bieżące)
Utrzymanie zasobów (rzeczowych i ludzkich) w
Utrzymanie zasobów (rzeczowych i ludzkich) w
pogotowiu do funkcjonowania
pogotowiu do funkcjonowania
Organizowanie jest procesem
Organizowanie jest procesem
wieloetapowym:
wieloetapowym:
Etap 1.
Etap 1.
Szczegółowe ustalenie całej pracy, którą
Szczegółowe ustalenie całej pracy, którą
należy wykonać dla osiągnięcia określonych celów
należy wykonać dla osiągnięcia określonych celów
przedsiębiorstwa, trzeba wyznaczyć jego zadania
przedsiębiorstwa, trzeba wyznaczyć jego zadania
jako całości.
jako całości.
Etap 2.
Etap 2.
Podział całej pracy na czynności możliwe
Podział całej pracy na czynności możliwe
do godnego zrealizowania przez jednego
do godnego zrealizowania przez jednego
pracownika lub grupę pracowników.
pracownika lub grupę pracowników.
Etap 3.
Etap 3.
Łączenie w logiczny i sprawny sposób
Łączenie w logiczny i sprawny sposób
pracy członków całego przedsiębiorstwa, np.
pracy członków całego przedsiębiorstwa, np.
tworzenie oddziałów, wydziałów, działów.
tworzenie oddziałów, wydziałów, działów.
Etap 4.
Etap 4.
Ustalenie mechanizmów koordynacji
Ustalenie mechanizmów koordynacji
pracy członków załogi tak, aby stanowiła jednolitą
pracy członków załogi tak, aby stanowiła jednolitą
harmonijną całość. Mechanizmy koordynacji
harmonijną całość. Mechanizmy koordynacji
umożliwiają utrzymywanie świadomości celów
umożliwiają utrzymywanie świadomości celów
przedsiębiorstwa i ograniczają niesprawności oraz
przedsiębiorstwa i ograniczają niesprawności oraz
kłopoty.
kłopoty.
Etap 5.
Etap 5.
Sprawdzenie skuteczności
Sprawdzenie skuteczności
funkcjonowania przedsiębiorstwa i wprowadzenie
funkcjonowania przedsiębiorstwa i wprowadzenie
poprawek w celu utrzymywania lub zwiększania
poprawek w celu utrzymywania lub zwiększania
tej skuteczności
tej skuteczności
Kierownicy dokonują podziału na stanowiska
Kierownicy dokonują podziału na stanowiska
pracy, grupują te stanowiska w oddziały,
pracy, grupują te stanowiska w oddziały,
zapełniają organizacje zasobami ludzkimi – a
zapełniają organizacje zasobami ludzkimi – a
więc prowadzą proces rekrutacji kandydatów,
więc prowadzą proces rekrutacji kandydatów,
następni selekcji pracowników. W ich zakresie
następni selekcji pracowników. W ich zakresie
leży również proces szkolenia, wdrażania a także
leży również proces szkolenia, wdrażania a także
doskonalenia umiejętności pracowników. Do
doskonalenia umiejętności pracowników. Do
zadań kierownika należy także centralizacja bądź
zadań kierownika należy także centralizacja bądź
decentralizacja władzy, kontrola nad
decentralizacja władzy, kontrola nad
działalnością i zasobami organizacji, określanie
działalnością i zasobami organizacji, określanie
obowiązków, uprawnień i zakres
obowiązków, uprawnień i zakres
odpowiedzialności wszystkich podwładnych oraz
odpowiedzialności wszystkich podwładnych oraz
zabezpieczanie właściwej realizacji procesów
zabezpieczanie właściwej realizacji procesów
pracy.
pracy.
Działalność organizatorska jest ściśle związana z
Działalność organizatorska jest ściśle związana z
funkcją planowania: obie tworzą podbudowę dla
funkcją planowania: obie tworzą podbudowę dla
pobudzania i kontroli a zarazem normują procesy
pobudzania i kontroli a zarazem normują procesy
realizacyjne (wykonawcze).
realizacyjne (wykonawcze).
2.3. PRZEWODZENIE
2.3. PRZEWODZENIE
Po opracowaniu planów, ustaleniu struktury organizacji,
Po opracowaniu planów, ustaleniu struktury organizacji,
doborze i wyszkoleniu obsady kolejnym etapem jest
doborze i wyszkoleniu obsady kolejnym etapem jest
zmierzanie do realizacji określonych celów organizacji. Funkcję
zmierzanie do realizacji określonych celów organizacji. Funkcję
tę można nazwać również przewodzeniem, motywowaniem,
tę można nazwać również przewodzeniem, motywowaniem,
kierowaniem. Funkcja ta jest bardzo konkretna i polega na
kierowaniem. Funkcja ta jest bardzo konkretna i polega na
bezpośredniej pracy z ludźmi.
bezpośredniej pracy z ludźmi.
Powszechnie wiadomo, że do
Powszechnie wiadomo, że do
właściwej koordynacji i motywacji podmiotu zależą; ogólna
właściwej koordynacji i motywacji podmiotu zależą; ogólna
jego aktywność psychofizyczna, mobilizacja sił i energii oraz
jego aktywność psychofizyczna, mobilizacja sił i energii oraz
chęć podejmowania zadań trudnych i ponoszenia ryzyka
chęć podejmowania zadań trudnych i ponoszenia ryzyka
.
.
Racjonalne przewodzenie w organizacji, z właściwym
Racjonalne przewodzenie w organizacji, z właściwym
wykorzystaniem elementów motywacji, wymaga przede
wykorzystaniem elementów motywacji, wymaga przede
wszystkim rzetelnej i wielostronnej wiedzy o człowieku,
wszystkim rzetelnej i wielostronnej wiedzy o człowieku,
zwłaszcza zaś wiedzy z zakresu psychologii i socjologii
zwłaszcza zaś wiedzy z zakresu psychologii i socjologii
kierowania.
kierowania.
Dlatego przewodzenie
Dlatego przewodzenie
w organizacji stanowi
w organizacji stanowi
zintegrowany zespół środków i reguł postępowania
zintegrowany zespół środków i reguł postępowania
ukierunkowany na nakłanianie
ukierunkowany na nakłanianie
jej
jej
członków do działań
członków do działań
zgodnych z wyznaczonymi celami.
zgodnych z wyznaczonymi celami.
MOTYWOWANIE
MOTYWOWANIE
Motywacja
Motywacja
- s
- s
tan wewn
tan wewn
ę
ę
trzny człowieka, wywołany
trzny człowieka, wywołany
czynnikami
wewnętrznymi
lub
zewnętrznymi,
czynnikami
wewnętrznymi
lub
zewnętrznymi,
uruchamiający, ukierunkowujący i podtrzymujący ludzkie
uruchamiający, ukierunkowujący i podtrzymujący ludzkie
zachowania (działania).
zachowania (działania).
Działania ludzi, ich dążenia do lepszej pracy, zmian i
Działania ludzi, ich dążenia do lepszej pracy, zmian i
postępu
postępu
zawsze są, zdeterminowane posiadaną przez
zawsze są, zdeterminowane posiadaną przez
nich motywacja, która stanowi proces wyboru, jakiego
nich motywacja, która stanowi proces wyboru, jakiego
dokonują między różnymi zachowaniami i formami
dokonują między różnymi zachowaniami i formami
aktywności, aby urzeczywistnić cele będące wynikiem
aktywności, aby urzeczywistnić cele będące wynikiem
cenionych przez nich wartości, tzn. tego co jest godne ich
cenionych przez nich wartości, tzn. tego co jest godne ich
pożądania i co ma rzeczywistą bądź wyobrażalna
pożądania i co ma rzeczywistą bądź wyobrażalna
zdolność do zaspokajania odczuwanych potrzeb i
zdolność do zaspokajania odczuwanych potrzeb i
aspiracji.
aspiracji.
Od dawna wiadomo, że aby skutecznie kierować
Od dawna wiadomo, że aby skutecznie kierować
ludzkimi zachowaniami, trzeba dobrze znać ludzi i
ludzkimi zachowaniami, trzeba dobrze znać ludzi i
ułożyć sobie z mmi partnerskie stosunki,
ułożyć sobie z mmi partnerskie stosunki,
zrezygnować z zewnętrznych symboli statusu i
zrezygnować z zewnętrznych symboli statusu i
okazywania władzy na rzecz przewodzenia, tzn.
okazywania władzy na rzecz przewodzenia, tzn.
argumentowania, wspomagania i wiązania działań,
argumentowania, wspomagania i wiązania działań,
wzbudzania poczucia jedności, współpracy i
wzbudzania poczucia jedności, współpracy i
odpowiedzialności.
odpowiedzialności.
Motywacja jest problemem bardzo złożonym:
Motywacja jest problemem bardzo złożonym:
-
potrzeby poszczególnych ludzi różnią się znacznie i z
potrzeby poszczególnych ludzi różnią się znacznie i z
upływem czasu podlegają zmianom,
upływem czasu podlegają zmianom,
-
różne są również u poszczególnych ludzi sposoby
różne są również u poszczególnych ludzi sposoby
przekształcania potrzeb w działania,
przekształcania potrzeb w działania,
-
ludzie nie zawsze działają konsekwentnie dla
ludzie nie zawsze działają konsekwentnie dla
zaspokojenia swoich potrzeb, a motywy ich działania
zaspokojenia swoich potrzeb, a motywy ich działania
mogą się zmieniać,
mogą się zmieniać,
-
reakcje poszczególnych osób na zaspokojenie lub
reakcje poszczególnych osób na zaspokojenie lub
niezaspokojenie potrzeb są różne.
niezaspokojenie potrzeb są różne.
Kierownicy
mogą
posługiwać
się
czterema
technikami
Kierownicy
mogą
posługiwać
się
czterema
technikami
modyfikowania zachowań podwładnych:
modyfikowania zachowań podwładnych:
-
pozytywnym
wzmocnieniem
pozytywnym
wzmocnieniem
-
konsekwencja
poprzedniego
-
konsekwencja
poprzedniego
zachowania, która zachęca do powtarzania danego zachowania,
zachowania, która zachęca do powtarzania danego zachowania,
-
uczeniem unikania
uczeniem unikania
- występuje wtedy, gdy poszczególne osoby
- występuje wtedy, gdy poszczególne osoby
unikają, bądź uciekają, od
unikają, bądź uciekają, od
nieprzyjemnych konsekwencji,
nieprzyjemnych konsekwencji,
-
wygaszaniem
wygaszaniem
- wygaszanie i kary mają, na celu raczej redukowanie
- wygaszanie i kary mają, na celu raczej redukowanie
niepożądanych
niepożądanych
zachowań niż wzmacnianie zachowań pożądanych;
zachowań niż wzmacnianie zachowań pożądanych;
wygaszanie polega na braku
wygaszanie polega na braku
wzmocnienia po niepożądanym
wzmocnienia po niepożądanym
zachowaniu; zachowanie,
zachowaniu; zachowanie,
n
n
które się ignoruje z czasem
które się ignoruje z czasem
zanika lub
zanika lub
ulega wygaszaniu,
ulega wygaszaniu,
-
karaniem
karaniem
- pracz karanie kierownicy starają się poprawić
- pracz karanie kierownicy starają się poprawić
niewłaściwe zachowania podwładnych za pomocą negatywnych
niewłaściwe zachowania podwładnych za pomocą negatywnych
konsekwencji: najczęstszymi formami karania w miejscu pracy są:
konsekwencji: najczęstszymi formami karania w miejscu pracy są:
ostra krytyka, potracenia płac. odebranie przywilejów, degradacja i
ostra krytyka, potracenia płac. odebranie przywilejów, degradacja i
ograniczenie swobody pracownika w wykonywaniu zadań.
ograniczenie swobody pracownika w wykonywaniu zadań.
Kierownicy powinni dostrzegać różnice pomiędzy
Kierownicy powinni dostrzegać różnice pomiędzy
poszczególnymi pracownikami i odpowiednio do tego
poszczególnymi pracownikami i odpowiednio do tego
postępować.
postępować.
Kierownicy powinni wyraźnie określić zależność
Kierownicy powinni wyraźnie określić zależność
pomiędzy wykonaniem, a nagrodą. Pracownicy muszą
pomiędzy wykonaniem, a nagrodą. Pracownicy muszą
wiedzieć, co mają robić, jakich efektów od nich się
wiedzieć, co mają robić, jakich efektów od nich się
oczekuje i jakie nagrody (ewentualnie kary) będą temu
oczekuje i jakie nagrody (ewentualnie kary) będą temu
towarzyszyły.
towarzyszyły.
Nagrody wewnętrzne i zewnętrzne wywierają dodatni
Nagrody wewnętrzne i zewnętrzne wywierają dodatni
wpływ na motywację pracowników.
wpływ na motywację pracowników.
Kierownik odpowiedzialny jest za zwiększenie potencjału
Kierownik odpowiedzialny jest za zwiększenie potencjału
motywacyjnego pracowników w związku z wykonywaną
motywacyjnego pracowników w związku z wykonywaną
przez nich pracą. Restrukturyzacja pracy, jako metoda
przez nich pracą. Restrukturyzacja pracy, jako metoda
stwarzania możliwości uczenia się i rozwoju; może
stwarzania możliwości uczenia się i rozwoju; może
oddziaływać pozytywnie na motywację.
oddziaływać pozytywnie na motywację.
Kierownik powinien wykorzystywać możliwości
Kierownik powinien wykorzystywać możliwości
faktycznego kierowania procesem motywowania w
faktycznego kierowania procesem motywowania w
pracy - wiele zależy tu od aktywnej postawy kierownika.
pracy - wiele zależy tu od aktywnej postawy kierownika.
Wynagrodzenia są najpowszechniej stosowanymi
Wynagrodzenia są najpowszechniej stosowanymi
narzędziami motywowania. Aby wywoływać u
narzędziami motywowania. Aby wywoływać u
pracowników pozytywną reakcję na motywowanie
pracowników pozytywną reakcję na motywowanie
za pomocą nagród pieniężnych, kierownik powinien:
za pomocą nagród pieniężnych, kierownik powinien:
- być wiarygodnym w swych obietnicach,
- być wiarygodnym w swych obietnicach,
- różnicować wynagrodzenia w zależności od wkładu i
- różnicować wynagrodzenia w zależności od wkładu i
efektu pracy,
efektu pracy,
- informować i wyjaśniać zależność między efektami
- informować i wyjaśniać zależność między efektami
pracy, a wysokością wynagrodzenia,
pracy, a wysokością wynagrodzenia,
- nagradzać po zwiększeniu wysiłku, a nie w nadziei,
- nagradzać po zwiększeniu wysiłku, a nie w nadziei,
że zwiększenie wynagrodzenia stanie się powodem
że zwiększenie wynagrodzenia stanie się powodem
większej efektywności i staranności pracy,
większej efektywności i staranności pracy,
- premiować wykonanie przewyższające ustalony
- premiować wykonanie przewyższające ustalony
poziom, dodatkowy wkład i efekt pracy.
poziom, dodatkowy wkład i efekt pracy.
Wśród pozaekonomicznych form wyróżniania
Wśród pozaekonomicznych form wyróżniania
pracownika wyróżnia się m.in.:
pracownika wyróżnia się m.in.:
-
gesty lub mimikę (uśmiech, uścisk dłoni)
gesty lub mimikę (uśmiech, uścisk dłoni)
-
Formy słowne tj.: wyrażenie uznania zarówno w
Formy słowne tj.: wyrażenie uznania zarówno w
kontakcie bezpośrednim kierownik – pracownik,
kontakcie bezpośrednim kierownik – pracownik,
jak i wobec grupy pracowników
jak i wobec grupy pracowników
-
Formy pisemne: podziękowania, listy
Formy pisemne: podziękowania, listy
pochwalne, dyplomy, wyróżnienie w rankingu
pochwalne, dyplomy, wyróżnienie w rankingu
pracowników
pracowników
-
Odznaczenia
Odznaczenia
-
Awanse
Awanse
-
Kierowanie na szkolenia krajowe, zagraniczne,
Kierowanie na szkolenia krajowe, zagraniczne,
umożliwienie kontynuowania studiów,
umożliwienie kontynuowania studiów,
Kodeks kierownika
Kodeks kierownika
Kierownik powinien:
Kierownik powinien:
-
Znać aktualną hierarchię potrzeb każdego
Znać aktualną hierarchię potrzeb każdego
pracownika i oczekiwany stopień ich zaspokojenia
pracownika i oczekiwany stopień ich zaspokojenia
-
Troszczyć się o wysoki stopień przekonania
Troszczyć się o wysoki stopień przekonania
personelu o tym, że zwiększenie wysiłku przyniesie
personelu o tym, że zwiększenie wysiłku przyniesie
oczekiwaną nagrodę
oczekiwaną nagrodę
-
Stosować szeroki zakres środków gratyfikacyjnych i
Stosować szeroki zakres środków gratyfikacyjnych i
przestrzegać czasu między wykonaniem zadania a
przestrzegać czasu między wykonaniem zadania a
nagrodą.
nagrodą.
-
Powinien być konsekwentny w działaniu i pracowac
Powinien być konsekwentny w działaniu i pracowac
w sposób zorganizowany
w sposób zorganizowany
-
Podejmować decyzje w sprawach w których posiada on
Podejmować decyzje w sprawach w których posiada on
kompetencje i przyznawać się do popełnionych błędów
kompetencje i przyznawać się do popełnionych błędów
-
Kształtować atmosferę otwartości, szczerości
Kształtować atmosferę otwartości, szczerości
-
Potrafić bronić interesów podwładnych a nie tylko
Potrafić bronić interesów podwładnych a nie tylko
własnych oraz przyjmować taką samą miarę oceny
własnych oraz przyjmować taką samą miarę oceny
własnego postępowania jak i podwładnych.
własnego postępowania jak i podwładnych.
Przestrzegając tych zasad kierownik w konsekwencji
Przestrzegając tych zasad kierownik w konsekwencji
buduje zaufanie, poczucie bezpieczeństwa, zwiększa
buduje zaufanie, poczucie bezpieczeństwa, zwiększa
poczucie własnej wartości swoich pracowników i
poczucie własnej wartości swoich pracowników i
stwarza motywację do pracy. Dlatego też działania
stwarza motywację do pracy. Dlatego też działania
motywacyjne powinien dominować głównie na
motywacyjne powinien dominować głównie na
najniższym szczeblu kierowniczym z uwagi na stały
najniższym szczeblu kierowniczym z uwagi na stały
kontakt z podwładnymi.
kontakt z podwładnymi.
2.4. KONTROLOWANIE
2.4. KONTROLOWANIE
Definicję kontroli kierowniczej można przedstawić
Definicję kontroli kierowniczej można przedstawić
następująco:
następująco:
Kontrola jest to proces, przez który kierownicy
Kontrola jest to proces, przez który kierownicy
zapewniaj
zapewniaj
ą
ą
, by rzeczywiste działania były zgodne z
, by rzeczywiste działania były zgodne z
działaniami planowanymi. Za pomocą kontroli mierzy
działaniami planowanymi. Za pomocą kontroli mierzy
się postęp w realizacji celów i umożliwia kierownikom
się postęp w realizacji celów i umożliwia kierownikom
wykrycie dostateczne wcześnie odchyleń od planu
wykrycie dostateczne wcześnie odchyleń od planu
dla podjęcia działań korygujących, zanim będzie za
dla podjęcia działań korygujących, zanim będzie za
późno.
późno.
Kontrolowanie polega na stałym i systematycznym
Kontrolowanie polega na stałym i systematycznym
nadzorze sprawowanym przez kierowników w
nadzorze sprawowanym przez kierowników w
stosunku do podwładnych oraz na koordynacji ich
stosunku do podwładnych oraz na koordynacji ich
działań, by prowadziły one rzeczywiście do
działań, by prowadziły one rzeczywiście do
osiągnięcia założonych celów organizacji.
osiągnięcia założonych celów organizacji.
Podstawowe etapy procesu kontroli
Podstawowe etapy procesu kontroli
1.
1.
Ustalenie norm i metod pomiaru efektywności
Ustalenie norm i metod pomiaru efektywności
2.
2.
Pomiar efektywności
Pomiar efektywności
(rzeczywiście wykonywanych
(rzeczywiście wykonywanych
zadań)
zadań)
3.
3.
Sprawdzenie, czy efektywność jest zgodna z
Sprawdzenie, czy efektywność jest zgodna z
normami
normami
(porównanie wykonanych zadań z
(porównanie wykonanych zadań z
normami)
normami)
4.
4.
Podjęcie działań korygujących.
Podjęcie działań korygujących.
Czynniki organizacyjne stwarzające potrzebę kontroli:
Czynniki organizacyjne stwarzające potrzebę kontroli:
•
•
zmieniające się otoczenie
zmieniające się otoczenie
•
•
rosnąca złożoność organizacji
rosnąca złożoność organizacji
•
•
błędy pracowników
błędy pracowników
•
•
potrzeba delegowania władzy przez kierowników
potrzeba delegowania władzy przez kierowników
Miejsce
Miejsce
kontroli w
kontroli w
procesie
procesie
kierowania
kierowania
Kontrolowanie nie jest aktem jednorazowym, lecz
Kontrolowanie nie jest aktem jednorazowym, lecz
procesem, za pomocą, którego kierownik utrzymuje
procesem, za pomocą, którego kierownik utrzymuje
właściwy kierunek działania członków organizacji, nie
właściwy kierunek działania członków organizacji, nie
pozwalając na nadmierne odchylanie się realizacji
pozwalając na nadmierne odchylanie się realizacji
zadań od przyjętych założeń. Jakkolwiek
zadań od przyjętych założeń. Jakkolwiek
kontrolowanie przenika wszystkie funkcje
kontrolowanie przenika wszystkie funkcje
kierownicze, to jednak szczególnie blisko łączy się z
kierownicze, to jednak szczególnie blisko łączy się z
planowaniem
planowaniem
.
.
Powszechnie wiadomo że nadmiar kontroli ogranicza
Powszechnie wiadomo że nadmiar kontroli ogranicza
samodzielność i inicjatywę pracownika, zwiększa jego
samodzielność i inicjatywę pracownika, zwiększa jego
poczucie niepewności i tłumi motywację. Dlatego też
poczucie niepewności i tłumi motywację. Dlatego też
zaleca się aby dokonywać regularnej, jawnej kontroli
zaleca się aby dokonywać regularnej, jawnej kontroli
która polegałaby na ocenie wykonywanej pracy a nie
która polegałaby na ocenie wykonywanej pracy a nie
pracownika. Ponadto kontrolowanie powinno być
pracownika. Ponadto kontrolowanie powinno być
nastawione na efekty działań i wykazywanie nie tylko
nastawione na efekty działań i wykazywanie nie tylko
słabych ale również mocnych stron podwładnego.
słabych ale również mocnych stron podwładnego.
Kontrola i nadzór powinny spełniać 2 podstawowe
Kontrola i nadzór powinny spełniać 2 podstawowe
funkcje:
funkcje:
1)
1)
Informacyjno – korekcyjną
Informacyjno – korekcyjną
, polega na dostarczaniu
, polega na dostarczaniu
niezbędnych danych o przebiegu i wynikach
niezbędnych danych o przebiegu i wynikach
działania, stwierdzonych zaniedbaniach i
działania, stwierdzonych zaniedbaniach i
nieprawidłowościach, zapewnieniu materiału
nieprawidłowościach, zapewnieniu materiału
koniecznego do podejmowania decyzji, regulowaniu
koniecznego do podejmowania decyzji, regulowaniu
celów, środków, warunków a także sposobów
celów, środków, warunków a także sposobów
działań realizowanych i następnych.
działań realizowanych i następnych.
2)
2)
Prewencyjno – wychowawczą , kontrola i nadzór ma
Prewencyjno – wychowawczą , kontrola i nadzór ma
na celu zapobieganie niekorzystnym zjawiskom,
na celu zapobieganie niekorzystnym zjawiskom,
udzielanie przez kontrolujących fachowych i
udzielanie przez kontrolujących fachowych i
trafnych wyjaśnień, pouczeń, konsultacji
trafnych wyjaśnień, pouczeń, konsultacji
Kontrolowanie może być realizowane w formach
Kontrolowanie może być realizowane w formach
bezpośredniej (osobisty nadzór w postaci rozmów,
bezpośredniej (osobisty nadzór w postaci rozmów,
wizytacji itp.) i pośredniej (przez inne osoby lub za
wizytacji itp.) i pośredniej (przez inne osoby lub za
pomocą dokumentów).
pomocą dokumentów).
DZIĘKUJĘ!
DZIĘKUJĘ!
3. PIŚMIENNICTWO:
3. PIŚMIENNICTWO:
1.
1.
W. Gryffin
W. Gryffin
,
,
„
„
Podstawy Zarządzania Organizacjami
Podstawy Zarządzania Organizacjami
”
”
2.
2.
Stoner A.F., Freeman R.E. „Kierowanie”
Stoner A.F., Freeman R.E. „Kierowanie”
3.
3.
Buczowski L. „Metody pracy kierowniczej”
Buczowski L. „Metody pracy kierowniczej”